Y Celt

CYFUNDEB GOGLEDDOL MORGANWG. Cynhali-wyd cyfxrfod chwartirol y cyfnndeb uchod yn Saron, Aberaman, Medi 80ain, a Hydref laf. Pregethwyd y nos flaenaf gan y Parchn Jones, Bethesda, a Haugh, Ynysgai, Merthyr, a phrydnawn a hwyr yr ail ddydd gan Evans, Nelson; Jones, Cefncoedcymer; Williams, Salem. Merthyr, a Jones, Bedlinog. Hyderwn y bydd i'r ffrydiau hyn gymysgodd a, afoa y weinidogaeth feunyddiol godi y dwfr, fel y ca y gweinido^' caredig fwy o bwyl ar hwylio y llong, a gweled llawer yn dyfod i'w bwrdd er cyrhiedd porthladd y bywyd. ÅIll haner awr wedi deg y dydd d:weddr.f cynhalivvyd y gynhadledd. Yn abse loldeb y cadeirydd am y fiwyddyn, D. E. Williams, Ysw., IIirwaen, dewiswyd T. Williams, Ysw., Gwaelody- garth, i'r gadair. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio, Mr Griffiths, Cwmdar. Darllenwyd cofnodion y cyfarfod blaenorol. Y cyfarfod nesaf i fod yn Heolgerig, a'r Parch. R. Rowlands i bregethu ar y pwnc, set Cydweith- rediad yr eglwys a'r weinidogaeth efengylaidd." Dai-llenwyd. cylcklytliyr oddiwrth ITwidi Deml Cymru," yn galw sylw at yr achos dirwestol, a phasiwyd penderfyniad er galw sylw yr eglwysi at yr achos hwn. Galwyd sylw at lythyr Dr. Hassney, mewn pert,hynas i'r ymholiad am rif eisteddleoedd ein eapeli, er cael ystadegaeth gvwir o ddarpariadau yr enwad ar gyfer y boblogaeth yr hyn a ddaw yn bwnc pwysig yn ei berthynas a Dadgysylltiad yr Eglwys Wladol. Rhoddwyd derbynia 1 cynes i'r brodyr Caeron-wy, Harries, a Griffiths, Merthyr Vale. Rhoddwyd Ilythyr cymerad^yaeth i'r brawd anwyl Towyn Jones, ar ei ymadawiad i'r cyfundeb gorllewinol, trwy ei symudiad i Cwmatnan. b Darllenwyd llythyr oddiwrth y Parch. R. Evans, Penmain, yn rhoddi cyfrif ei oruchwyl aeth yn ei berthynas a'r Genhadaeth Dramor yn y cyfundeb. Cododd y casgliadau y flwyddyn ddiweddaf. Gwnaeth. Mr E. ei waith yn ffyddlon. J. Davies, Abercwmboy, gydd wedi ei benodi y fiwyddyn hon. Galwodd yr ysgrifenydd sylw at drysoifay jubili, a chyfarfu y pwyllgor i ystyried ceiaiadau yr eglwysi, am gyfran o'r drysorfa lion y fiwyddyn hon eto. Galwodd y Parch J. Morgan, Cwmbach, sylw at faiwolaeth y Parch. W. Edwards, mewn modd tyner, a phasiwyd penderfyniad o gydymdeimlad a'r teulu galarus. Teimlai'y cyfarfod "chwith iod mawr ar ol Mr E., yr hwn a ystyrid yn dad y cyfundeb, a'r anwyldeb hwn yn dduiu oedd yn dyfod i'r golwg yn yr enw a roddid iddo yn fynych gan weinidogion ieuangach y cylcli, pan yn gilw Tad Cll" arno. Yn nesaf daeth pwnc gohiriedig O 'dd wedi ei ymddiried i bwyllgor i'w ystyried, set' tynu allan gynllun ar gyfer ein Hysgolion Sabbothol. Yr oedd hwn wedi ei sylfaenu ar yr atebion a gaed mewn atebiad i gylchlythyr oedd wedi ei anfo:i i holl ysgolion y cyfundeb. Penderfynwyd ar weiliant y Parch. R. Rowlands, fod ycynllun i gael ei anfon yn ol eto i'r ysgolion, i gael eu ba n arno yr hyn a ystyriai rhai oedd yn goll amser. pan yr oedd yr ysgolion wedi cael truethu eu barn yn flaenorol, na dim gorfocliaeth ar un ysgol ond a welai yn dda ei dderbyn, a bod darpariaeth yn y. cynllun presenol i ddwyn yr achos yn glir trwy bwyllgorau y dosbarthiadau. '1 Yr oedd y Parch. J. Davies, Soar. yn wrth- wynebol i ymyriad y cyfarfod ch^arterol yn y peth o gwbl, yn ei ffurf bresonol a dywedodd fod y dull y dygtr y gwaith yn mlaen yn ein cario i dir Presbyteriaeth. Cynhyrfodd y gair Presbytcriaeth y cadeirydd. a .Z phrytestia yn erbyn cyfodi y cri o Bresbyteieiddio yr enwad," a gwnaeth araeth yn 1'awu tan, a gwreichion yn filachio i bob cvfeiriad. Dywedai ei fod ef yn Annibynwr, ei fod wedi teithio miloedd o filltiroedd i gynadleddau, ac na wnaetb ddim erioed er Bresbytereiddio yr enwtd. Haerai m-ii amc inion drygionns oedd yn nghalonan v rhai oedd yn (.'weled Presbyteriaeth yngweithioyn yr enwad, ac mai cri twyllodrus er cyrhaedd am ";anion a niweidio yr enwad, oedd y cri a godir atn Bres- bytereiddio yr enwad.. Protestiai y Parch. R. Rowlands yn erbyn y cri hwn, a hawliau ei fod yntau yn Annibynwr, a.- na fynai i neb alw Presbyteriaid ;iraom. Teimiai fel dyn yn gwneud gwaith trwy vr ymosodiad personol a wnaeth ar Mr Davies, pan yn cydmaru v cynllun hwn i eiddo cymanfa gerddorol Cwrn Aberdar, ond pe wedi gweled gwendi,l ei gydmariaeth. (liau na fuasai mor hyf yn ei ymosodiad. Pa un ai o'r eglwysi y daeth y gymanfa allan; neu o gynadlfdd hunan-etholedig, fel y cyfarfod chwarterol ? Pa nn ai yr eglwysi neu y gynadledd hunan-etholedi.r ddewisodd bwyllgor i'w chario allan ? Os mai cynadledd heb fod yn cynrychioli neb ond y personau oedd ynddi etholodd bwyllgor, a'r pwyl gor hwnw alw ar yr eglwysi i wneud cymanfa gerdd.rol hn ol eu cynllun hwy, yr oedd gan Mr R. fail i'w ymosodiad. Ond y mae gwahaniaeth dirfawr rhwnsr safle Mr D. fel aelod o bwyllgor y gymanfa, a'i safle fel gwrtywynebydd i ymyriad un gynhadledd i ddewis pwyllgor i ymyraeth yn ae mewnol ein heglwysi. Profo Id Mr Davies fod sail i'w wrfchwynebiad, allan o hanesiaeth eglwysig, a dangosodd fod ei vmosodwyr wedi saethu dros y marc, trwy gndi i fynu gwpstiwn na chododd ef; gan na soniodd am Bresbytereiddio yr enwad;" na phriodoli amcanion i neb, a grosyn oedd dwyn y fath beth i mewn i rwygo teimladau da. Rhaid i ni ddysgu trin egwvddorion yn annibynol er briodoli amcanion, yr hyn yr oedd un yn ddigon o foneddwr i wneud, a gresyn na fuasai pawb. Ac os na cha dyn dniethu ei argyhncddiadau ar bethau sydd yn dwyn cysylltiad a'n hegwyddorion, lieb gael ymosodiad personol y inae wedi myned yn mtlell iawn o'i lie. Y mae pawb sydd yn adnabod y cadeirydd "n gwybod am ei argyhoeddion yntau, ac ar un cyfrif, ni fynem briodoli iddo gam amcanion. Y mae ei weit.bgarwch a. i ffyddlondeb i gref.ydd a'i enwad wedi bod yn fawr iawn, ac nid 003 genym bawl i amen ei amcanion. Ond peth hollol wahanol yw amen doethineb gweithrediadau y pwylleorau v teithiodd filoodd o fiildiroedd iddynt, ac yn hyn yr ydym yn srwabaniaethu, a'r naill mor gydwvhodol a'r llall. Teimlwn ni yn sicr mai gwoithredia-dan y pwyllarorc-u hyn, yn en liamcan i wneud dan^ni yn y dechreu (Jlld. yn y diwedd, feallai, i goncro n. gorchfygu fu gwreiddyn yr hyn y teimla pawb sydd yn earn ein H.irglwydd lesu Grist, yn drist o'i herwydd. Gonrurnr^

LLUNDAIN'. Y mae y bydenwog C. H. Spurgeon newIdd gy- hoeddi ei 1800 o'i bregethan. Oedir eu ca'd am geiniog a diraen (post free) oddiwrth y Mh Passmoro ac Alabaster, 4, Paternoster Buildings, Llaadain, E.C. Bwriada y Parch Dr. Allon, gweinidog Annibynol Union Chape], Islington, draddodi amryw d iarlithiau yti yftod y gauaf, bob nos Fawrth, yn nghapel Finsbury. Y WESLEYAID CYJISEIG, CITY ROAD —Bwriada y eyfeillion uchod gynal eu cyfarfodydd pregethu blyn- yddol ar y tri Sul a'r ddau nos Lun cyntaf 0'1' mis hwn, pryd y disgwylir vr enwogion canlvnol i was- anaethu ar v gwahonol Suhau: Y sul cyntaf, y Parehn Isaac Jones, Caergvbi Hugh Price Hnghes, M.A.. Llundain. Yr ail Sul :-Y Parcha. J. Ossian Davies (Ossian Dyfed), New Court Chapel, ToTngton Parck, Ilollowav, Llundain David Richards, Conwy. Y trydydd Sul:—Y Parehn. J. Jackson Wray, Llundain; a John Evans (Eglwysbach), y gweinidog Gwneir casgliadau ar ddiwedd yr oedfaon er tynu ymaith y ddyled. HANDEL A'I WEITHIAU.—Traddodir darlith ar y testyn uchcd, nos Fawrth. Hydref 7, yn n'ilhapel Finsbnrv, Finsbury Circus, gan y Parch P. T. For- syth, M. A., o Hackney. Cvmerir y gadair am wyth o'r gloch gan y Parch Ira Boseley. BAZAAR.—Cynhclir bazaar, yn Lecture Hall. City Temple, ar y dyddiau'Mawrth. Mercher, a Tau, Hydref 14, ] 5, a'r 16cx, ei- ceisto cael ychyog arian i adgy- weirio ac harddu capel Annibynol Fetter Lane (Saesonaeg), ar ba un y mae y Parch Arthur Griffith LI. B. Sc. yn giveinidogaethn. Agorir hi y dvdd cyntaf am haner awr wedi dau gan y Gwir Arirby- deddus Arglwydd Faer. Dydd Mercher, agorir hi yr un amser gyda'g anerchiadau oddiwrth yParchn J. Ossian Davies, a J. Ogtnore Davies. Dvdd Ian, agorir hi ar yr un adeg gan neb llai na'rParch J. Spurgeon. tad y Pa-ch C F. Spurgeon. yr h ivu fn yn gweinidogaethn yn Fetter Lane am amryw fhll- yddoedd. Disgwylir y gweinidogion Annibvii"] hyn i ddod vno, y Parchu'i A. 0. Charles, R. H. Nobl- W. Preston; a'r ÀIri T. Price, J. Morgan llicimnls, James Johnston, John Tobb. M.L.S.B. J. ti. Link, ac amryw eraill. Gwasanaethir wrhh y bvrddan gan r boneddigesau canlYl101 :1. Mrs Griffith, Mi s Spurgeon, a Misses GritHth 2. Mts B 'dsber, ii llisfi»:s Doubble a Peacock; 3, Mrs Barlow a M's* Sarjk«-y; 4, Mrs Nash a Mrs Law; i"1. Mrs Emberson. n Mi'ss Lane; G, Miss Smith, a Miss Stella Smith; 7, Mrs. Brown, Mrs Paget a Miss Greenwood. AZMAVKTI-I.

Davllenodd Mr Gladstone v ddau lith yn. eg- lwys Penavlao' y Sul diweddaf.

lil. Thomas, yn nghyda'r Parch. T. R. Jones, Pant- teg. Y mae y eyfeillion yn hynod J^akmog er fod yr anturiaeth yn fawr, ac amryw anfaateision yn bodoli, a chredir y bydd cydgyfarfod yu y rhan hon o'r brifddinas yn'fvvy cyfleus i fwyafrif y gynull- eidfa. Cafodd yr eglwys polled fawr yn marwol- aeth y gwr ieuanc ffyddlawn a gobeithiol, 29ain oed, Mr David Powell, ar ol byr ond trwm gystudd. Yr oedd wedi ymdatlu gorff a meddwl gyda'r capel nswydd hiraethai yn fawr am ei weled ond cyn dydd yr agoriad, yr oedd dydd ei ymddatodiad wedi nesau, a chladdwydei weddillion ddydd Llun yn Abney Park Cemetery, pryd y gweinyddwyd yn hvnol o eti'eithiol ar Inn y bedd gan y Parch. R. 1..1, Thomas, Boro, yn nghanol gruddiau llaith a theimladau drylliog tyrfa.iubsog oedd yn teimlo colled ar ei ol, ac wedi cydgyfarfod i dalu parch i'r hwn oedd trwy ei gymeriad dysglaer wedi ei enill jdio ei hun. Heddwch i'w Iwch hyd ganiad yr .mdsorn.—-E. M. Edwards. WAESFAWK—Cynhaliodd y brodyr Annibynol yn Moriah. Waenfawr. eu cyfarfod pregethu blyn- yddol, nos Iau a dydd Gwener diweddaf, Hydref 2il a'r 3ydd, prydy gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parehn. l-I. Davies. Moeltryfan J. Beynoa Davies, Talysa.rn, ac E. Herber Evans, Caernarfon. Cafwyd cyfarfod rhagorol yn rahob ystyr. Yr oedd yr hin yn ftafricl. Yr oedd y pregethu'yn werthfawr—yn 11 awn o athrawiaeth iachns, ac yn cae! en traddodi yn eidurhad a nerth yr ysbryd. Yr oedd yn hyfryd i edrych ar y gyiiuileilra luoso" yn gwraudaw raor astud a phrvdferth, ac yr oedd arwy ldion amlwg o bresenoldeb yr Arglwydd. Yr oedd Herber ar ei uclielfauau, ni chlywsom et erioed cystal. Hyfryd oedd gan bawb weled v tCa.pel wedi oi adnewyddl1 mor brydferfch—ymddang- os ti fel yn hollol newydd. Llewyrched yr Arglwydd .ei wYllcb av ei bobi yn y lie, ac ar ein brawd ieuanc gweithgar sydd yn llaf urio Yl1 eu plith.—Tmwelydi. FFYNONBEDR, CEREDIGION.—Anfynych y gwelir dim o'r cyrnydogaethau hyn ar dudalenau y Celt, nid am nacl oes yma lawer o bethau gwerth eu cof- nodi yn cymeryd lie, nid am nael oes gohebydd yn cymeryd dyddordeb yn symudiadau y gymydog- aefch. Achos cydmarol ieuanc sydd yn Ffynon- bedr. Bu ar y cyntaf mewn undeb ag Aberteiti; yna ymunwyd a Llechryd. Buwyd gyfnod wedi hyny wrthi ei hunan, ac yn awr mae mewn undeb aLlechryd eto, dan ofal H. Herrnonydd Williams, vr hwn syeU yn ymdrechgar weinidogaethu i'r, ac nid ar; yr eglwysi. Yn fuail wedi ei ordeinio. sefydlodd y Band of Hope yn Ffynonbedr. Bu of a David Evans, Felin, yn ymdrechgar lawn gyda'r plant, a'r plant hefyd yn ymdrechgar iawn i ddysgu, adrodd a chaun, fel y penderfyuwyd rhoddi gwledd ■ o de a bara brith i'r plant. Am bed war, nawn Iau, Hydref 2il, yr oedd tyrfa wedi dyfod yn nghyd i gyfranogi o'r wiedel oedd wedi ei pharotoi gan v gwragedd caredig a ganlyn :—Mrs Williams, Tretfer? Mrs Evans, Felin; Mrs James,' Cwrn; Mrs Nieklas, Gline; Mrs Davies, Rhosgader; Mrs Thomas, Rhosgader; Mrs Williams, Bryn- «irin MR Davies, Penffin, a Mrs Morris, AberteS. Mae ialth yn rby wan i ddeohreu canmol y dan- .eithiou. V r oedd y defnyddiau o'r radd oreu, y cyflawnder mwyaf o liono, a'r gwragedd g >reu, -caredicaf Cymru wedi ei wneud, a dylai eglwys Ffynonbedr deimlo yn llawen a diolchgar fod ganddi gynifer u wragedd nad oes dim yn ormod ganddynt wneud er lies yr achos. Taled yr Arglwydd iddynt. Yn yr liwyr cafwyd cyfarfod cyhoeddus yn y capel, W. P. Huws, B.D., yn y gadair. Can <vyd, adrodd wyd, ac areithiwyd gan y plant, a dangosasant ol llafur'ac ymdrecli mawr. ■Canwyd yn ystod y cvfarfod gan T. Lodwick, Bala, a Miss Davies, Brynoirin. Cafwyd dwy araeth ddirwestol, un gan John Edwards, a'r llall gan Enoch Jones. Yr oedd y brodyr ya siarad yn gryf a hollol foneddigaidd o blaid yr egwyddor ddirwes- -tol. Gwneler eu cynghorion. C tfwyd cynghorion buddiol gan W. Pari HulVs. B.D a chytlwynodd ddiolchgarwch y cyfarfod i'r plant am lafurio mor dda, ac i T. Davies, a D. Evans am eu ifyddlondeb yn eu dysgu i ganu, i Mr Lodwick a Miss Davies am eu presenoldeb a'u help, ac yn neillduol i'r gwragedd am y te, a'r draul a'r draft'erth yr aothant iddo.° Yna terfynwyd un o'r cyfarfodydd (o'r natur vma) goreu y buom ynddo erioed. Rhaid fod Herrnonydd wedi llafurio yn egniol er pan y mae yn 'yr ardal, cyn byth y cawsid y fath gyfarfod, ac y mae yn hyfryd iddo feddwl fod y ddwy eglwys yn gwerthfawrogi ei lafur, ac amlwg yw fod y nef yn coroni ei lafur a llwyddiaat. Mae y cynulliadau yn lluosogi, a'r eglwysi yn cynyddu yn neillduol. Ymwelydd.