Y Celt

NOD I AD AU. v | EBGYD DBRY'N OL. Rhoes Balfour yn ei ddallineb barnol er- gyd arall ar yr arweinwyr Gwyddelig yr wythnos ddiweddaf, a gwysiwyd W. O'Brien, Dillon, ac aelodau Seneddol ereill o flaen y llys am anog ffermwyr tlodion yr Iwerddon i uno yn erbyn eu meistri gorthrymus. Ni bu ar ddalenau hanes gyfres o weithred. oedd creulonach na.'r rbai a wnaeth y Tori- aid i'r Gwyddelod. ac ni ddengys hanes yehwaith genedl wedi dal ei thir eystal,er yr boll gernodio a fu arni. Meddyliodd Hatfouv yn ei wiriondeb a'i ddial y rhwys- traAr genba.daeth Americaidd wrth gymeryd OBrien a Dillon i fyny, ond os y gall luddio r cenhadon a apwyntiwyd rhag cario allan eu bwriad yn hynv o beth, y mae gan y blaid Wyddelig ddigon o ddwylaw at y gorchwyl, ac aiff dau arall allan i'r Amerig, a sicrha erledigaeth Balfour groesaw iddynt fo'n llawer cynhesach na dim a ellid ddysgwyl ei gael. Ond pa bryd y rhoddir terfyn ar ystranciau niweidiol a mympwyol Balfour? Y wlad sydd i ateb y gofyniad, a gwynfyd na chai wneud byny ar fyrder. GOLLWNG Y GATH O'R CWD. Yr oeddym o hyd yn methu a. chael gweledigaetb eglur ar y rbeswm fod eiD teulu Brenhinol yn cadw draw o'n sefydliad eenedlaethol—yr Eisteddfod-ond yr wyth- nos ddiweddaf cawsom ddeongliad ar y cyfan. Arglwydd Penrhyn sydd wedi ysg- rifenu at yr Aer i'r Goron, a dyna'r cyfan yn oleu! Y pecbod mawr a wnaeth yr Eis- teddfod oedd gwahodd Gladstone i Wrecsam ac am hyny rhaid ein boycotio Oni cha- fodd Arglwydd Penrhyn wahoddiad i'r Eis- teddfod befyd ? Tebyg nad ydyw efe am lychwiao ei edyn pendefigol drwy gymdeith- asu ar bobl sydd yn ol ei eiriau ef yn mlaenaf mewn celwydd." Arglwydd Pen- rbyn yw'rdyn a gurwyd mor arswydus yn 1880; y dyn a. wrthododd gais deiseb can- oedd o'i chwarelwyr pan erfyniasant arno drugarhau wrth ddau bechadur a ddaliasant eogiaid ac a amddiffynasant eu hunain pan y ceisid eu rhwystro i wneud hyny. Yrj oedd y pechaduriaid wedi eu cospi hyd eithaf y gyfraith am eu gwaith, ond ych- wanegodd Arglwydd Penrhyn y gosp drwy droi y ddau o'r chwarel a throi un o dy a adeiladasai ei dad ar dir Arglwydd Penrhyn dan 30 mlynedd o brydles. Am feirniadu hyn y cyfarwvddodd yr Arglwydd presenol ei ddiweddar dad i erlyn Pan, Keinion, a'r Celt am athrod. Ceisiai 1,000p. o iawn, a chafodd lOp. yn Nghaer, a hyny gan reith- wyr Seisnig. Meddyg yn chwarel yr arg- lwydd hwn yw Dr. Williaa-iS a erlynodd y Celt yn ddiweddar. Felly gwel ein darllen- wyr y fath wr yw'r un sydd yn rhwystro y Teulu Brenhinol i'r Eisteddfod. Bu'r Celt fyw wedi i'r arglwydd a'i gyfoeth wneud ei oreu yn ei erbyn a hwyrach y gall yr Eis- teddfod fyw tipyn eto er gorfod gwneud hyny o dan gilwg y Goron a'r Castell.

TYSTEB Y DR. PAN JONES. Pethau Iled gyffredin y dyddiau hyn yw tystebau. Nid oes nemawr ifie yn myned hei io, na welir yn ein newyddiaduron hanes am rywun neu gilydd yn cael ei anrhyd- eddu a thysteb gan ei gyd-ddynion. Nis gwyddom pa mot foreu y mabwysiadwyd y cyn- llun hyn er arddangos edmygedd a pharch "i'r hwn y mae parch yn ddyledus," chwaethach gwybod y safon wrth yr hwn y penderfynir teilyngdod dyn i'rcyfryw gydnabyddiaeth. Ond hyn a wyddom, os taw yr hwn a wasanaetbodd ei genedl, neu, yn hytrach, a ym- wadodd a phobpeth, ac a ystyriodd bobpeth yn dom, ondiddo allu llesoli'r werin, sydd deilwng o'i derbyn, na fu neb erioed yn fwy teilwng o honi na'r Dr Pan Jones. Rhaid i bawb a fedrant edmygu rhywbeth mewn gwladgarwr, edmygu'r ysbryd—gan nad beth ddywedir emy ffordd- mae Dr Pan Jones wedi arddangos wrth ymladd brwydrau rhyddid a chwareu teg perthynol i Gymru yn mhobcyfeiriad. 'I Nid oes yr un pwnc na mesur nad ydynt wedi cael ei ystyriaeth fanwl, a'i farn ddiamwys, a'i gefnogaeth hefyd, os tybiai y byddent nol llaw yn rhai bendithiol. Trwy y llwyfau a'r wasg mae wedi bod yn fwy o foddion nag odid i neb i oleuo a dysgu'r wlad yn mhwngc mawr y tir. Cymer y fath ddyddordeb yn achos y ddaeari'r bobl" fel y gwnaiff deithio ar ei olwyn o ben Caergybi i Gaerdydd i weithio arno, a hyay am y gydnabyddiaeth leiaf-lawer pryd yn rhy fach i dalu'r tren. Nis gwyr yr un dyn bedyddiol, fel dywed brodyr Mostyn yn briodol iawn, yneu cylchlythyr yn y Celt i ba fesnr y mae wedi ymwadu er's llawer o flynyddoedd bsllach," Gorfodwyd arno Dol gwasgariad ei gynulleidfa mewn canlyniad i foddiad v pyllau glo, naill ai gadael yr ychydig ffyddloniaid yn ea tribynu, i graplaw gyda thalu dyled eu cysegr newydd fel y gallent, neu aros a chymeryd arno ei bun yr holl gyfrifoldeb. Dewisodd fel dyn egwyddorol a, gwrol i wnend yr olaf. Gwyneb- odd ar y byd gydag ysbryd uchel, heb le neill- duol l droi i ddweud ei gwyn, oud myned o fan i I fan. Agorodd yn y ffordd hon galonau lawer i roddi yn hael at ei achos teilwng ac nol teitbio fel hyn am lawer o flynyddoedd a chydag ym- drecb galed a difiino" yr oedd yn alluog eleni "i ddileu y ddyled oedd yn ymddangos un adeg yn anileadwy." Fel.cydnabyddiaeth fechan o werthfawredd ei wasanaeth a'i ymlyniad atynt; mae'r eglwys am wneuthur tysteb iddo. Crefant ar bawb i'w cynorthwyö etomewn gwneud hyn, fel y darfu iddynt eu cynorthwyo gyda thalu'r ddyled, ac felly i'w galluogi i roddi tysteb anrbydeddus i'w parchus weinidog. Nid oes neb yn wir yn fwy teilwng o wneud hyn iddo, na neb yn sefyll mewn mwy o anghen. Gallasem pe credem fel y cardotyn wrth gardota mai wrth arddangos creithiau ac archollion mas cael, brofi hyny tuhwnt i amheuaeth. Dicbon y gallasai fod uwch ben ei ddigon pe wedi arfer cyfrwystra, mewn cau pen a dweud dim, taflu'r ysgrifbin o'i law, a bod yn llai Ilawdrwm ar bersonau,pleidiau, a chymdeithasau, a dybiai efe oedd yn gogwyddo at arwain y byd ar gyfeiliorn. Ond mewn hyn fel mewn pobpeth arall nid yw wedi astudio Iles personol ond lies llaweroedd. Gobeithiwn felly, na wnaiff y llaweroedd yn awr anghofio yntau yr hwn a'u cofiodd hwy drwy anghofio am dano ei hunan. Hyderwn y cwyd rhagluniaeth eto rywun o gyffelyb ysbryd, ac o gyffelyb bender- fyniad i bleidio'r gwirionedd anad pob dim. Rhaid wrth wroldeb mawr i allu gwneud hyn am fod y gwirionedd ynddo ei hun yn ddigon aner- byniol gan lawer, ond maeyr hwn a gymer arno ei druethu yn Ilawer mwy anerbyniol ganddynt. Rhaid ymarfogi bob amser ar gyfer y gwaethaf. Gelwir John Burns a Ben Tillet yn awr yn der- fysgwyr, cynhyrfwyr, socialiaid, ac yn bobpeth ond cymwynaswyr; ond daw cyfnod pan y medant o ffrwyth ea lIafur, a pban eu hadwaenir yn gyffredinol fel yr hyn ag ydynt yn awr mewn gwirionedd. Terfysgwyr nn cyfnod ydynt arwyr y cyfnod arail. Mae Dr Pan Jones wedi goroesi cyfnodau'rerlid a'rllysenwi, fel nad oes gan neb bellach amheuaeth am ddilysrwydd ei amcanion. Hyderwn y gwnaiff pawb ag sydd yn gwerthfawrogi ei wasanaeth, dlial ar y cyfleustra o arddangos hyny yn awr mewn modd ymarferol drwygyfranu ychychig at chwyddo el dysteb. Danfoner y rhoddion i'r trysorydd a'r ysgrifenydd Mr Thomas Ellis, a Mr John Vaughan, Chapel Walks, Mostyn. Cydnabyddir y derbyniadaa drwy gyfrwng y Celt a Tharian yGwsithiwr. BEN EVANS.

Y CYMRO" ~A DE. PAN. MR Gol,—Dygwyddodd i Dr. Pan Jones gamddyfynu darn o'r Ysgrytbyrau, ac mpey Cymro duwiolfrydigoLynlleifiad wedi c) ffroi yn aruthr obi egid hypy, ac wedi ymgymeryd a'r gwaith o gywiro y Doctor o Foftyn. Yr oedd llithriad o'r fath yn ysgrifbin Dr Pan yn beth mor eithriadol, wrth ddifynu o'r Ysgrythyrau, fel ag yr oedd yn naturiol iddo dynu sylw, ac ni fuasai dim o le uie^n gwneyd cyffyrddiad gogleisiol ag ef mewn Dewyddiadur; ondmae y sylwadau y cyfeirir atynt yn y Cymro, mor wen- wymg, fel ag i brofi yr hyn a gredir yn bur gyffredinol am olygydd y papnr hwnw,—papur Sj dd o ran ei wleidyddiaeth a'i grefydd, yn ceisio ymystumio i blesio pawb,"—-yn enwedig y rhai y tybia fod eu boddhau o fantais iddo ef. Dylai fod mwy o fawrfrydigrwydd mewn Golygydd a bona gymaint ag a wna y Cymro Dic-Sbon- Dafyddol hwn, nag y buasai iddo ymostwng i wneyd cyfeiriadau mor bersonol a mean ag a wna yn nglyn a'r "camddyfyuiad." Ond- Hysbys y dengys y dyn 0 ba radd y bo'i wreiddyn." Nis gwn i ba enwad crefjddol y pertbyna Golygydd y Cymro, ond gellid tybio y dylai unrhyw enwad ymfalchio mewn Beiblwr mor oleuedig ac un sydd yn teimlo zel mof angerddol dros urddas yr Ysgrythyraa. Ond ni ddylid gosod gormod o bwys ar beth fel hyn, oblegid yr oedd y "gwr bonheddig" bwnw, a gyfar- fyddodd y Gwaredwr yn yr anialwch, yn bur hyddysg yn yr Ysgrythyrau, ac yn difynu adnodau yn ddigon cywir a llithrig! Pan fydd Gol. y CymroLwedi ysgrifenu ac abertbu y degwm o'r hyn a wnaeth Pan, er lies ei gyd.ddynion, ac nid er ei hunanles, bydd yn haws gwrando arno. GLOWR.