Y Celt

G y PRYNWCH T GWNEUTHURWYR AC FELLY Arbedwch enillion yrailwerthwyr. HASTINGS, LIMITED Gwneuthurwyr Oriaduron ac Aurofaint, A ddymunent hysbysu darllenwyr Y Celt nad oes Oriaduron yn y byd cyffelyb i'r gwir ENGLISH LEVERS. Maent yn ddigyffelyb am gynllun a defnyddiau, ac heb eu bath yn bod am gadw amser. HASTINGS, LIMITED, a wahoddant bawb, cya prynu Oriawr o wneuthuriad tramor, i anfon Post Cerdyn am un o'u Rhestr Oriaduron Darluniadol, y rhai a ddanfonir ganddynt yn rhad i bob parth o'r Rhestr Oriaduron Darluniadol, y rhai a ddanfonir ganddynt yn rhad i bob parth o'r byd, ac yn mha un y ceir pob manylion am oddeutu deg a'r hugain o wahanol fathau. Oriaduron am brisiau yn amrywio o 25s i JE30, pa brisiau ydynt beth bynag BUMP A'R HUGAIN Y CANT yn is nag a godir gan rhai yn ailwerthu a shopwyr. Cofiwch y cyfeiriad— HASTINGS, LIMITED, 4-9, Victoria-street, London,S. W. OYFRANIA.DAU AT DDIRWY Y DR. WILLIAMS, BETHESDA, AR Y OELT. æ s. c. Parch. J. Ossian Davies, Bournemouth. 1 1 0 J. Isaac, Abercwmboy — o 2 0 J. Evans, eto ••• ••• n 9 R Owen Davies, Pwllgles *• A f ? D. Thomas (llyfrwerthwr), Penygroes. 0 10 G. Williams, Felin Gych, 0. N. Emlyn. 0 2 0 James Davies, Cruglwyd, etc 0 1 0 William James, Sarn, Sir Fflint 0 1 6 William L. Lewis, Ystalyfera 0 I O Eraamus Roberts, eto u i u J Cyfanswmhydynhyn .£41 11 It

gwrandawyr anobeithin a gwyndasu, ac anfon llawer i ochenaid at Dduw am ddwyn y brawd i derfyniad buan, eithr nid mynych y ceir y dymuniad nes byddo y brawd wedi teithio drwy holl gylch ei arferol siwrrie. Nis gwn i pa ady- fais a allesid gael i roddi terfyn ar yr arferiad andwyol hon i gyfarfodydd gweddi, os nad cloc larwm, ei ddirwyn i fynu pan fyddo y dyn yn -dechreu ar y weddi, a rhoddi iddo bump neu ddeg munud o amser, ond ofnaf na wnaethai hyny ddim mor tro, rhyw fath o beiriant fuasai yn rhagorol a roddai ar ddeali i'r gweddiwr yn ddistaw bach fod yn bryd iddodynu tua'r terfyn, ac os na fyddai yn cael gwrandawiad i roddi hysbysiad cryfach a chryfach iddo o hyd nes ei ddwya i derfyniad. Yr wyf yn cofio pan oeddwn yn hogyn ac yn myned i'r cwrdd gweddi, yr oedd yn dipyn yn ddiweddar arnaf, a disgwyliwn i'r gweddiwr derfyna cyn myned i'r sedd, aroswn wrth y drws, ar bwys sedd, a gofynais yet ddistaw bach i grobyn oedd yn y sedd.* Ai nid oes dim argoel am ddiweddiad ar y weddi? Wn i ddim meddai, mae e wedi para wythnos yn barod. Gesyd hyn allan farn y gwrandawyr yn lied gywir am weddiwyr, yn enwedig eiddo y rhai ieuainc. Yr oedd yr hen frawd hwnw yn weddiwr call iawn, ond yr oedd tuhwnt o hir, ac felly yr oedd y bias yn myned yn ddiflas. Cofiaf i mi glywed am wrandawr yn gofyn i'r Hall, Ydyw hwn a hwn bron a darfod P 0 nac ydyw,mae heb fyn'd t Jerusalem eto. Credaf y dylid rywfodd Toddi ar ddeali i'r gweddiwyr hir yma, y dymun- oldeb o gwtogi eu gweddiau, gwn mai swydd anhawdd ei chyfiawni yn ddidramgwydd ydyw, ac am hyny gadewir y brawd i fyned rhag ei flaen iboeni ei frodyr a'i chwiorydd, a thaflu dwfr oer ar gyfarfodydd gweddi yr eglwys; a'r hyn a'i gwna yn fwy anhawdd fyth i'w hargyhoeddi yw y ffaith fod y cyfryw rai yn fynych yn rhai o'r ffyddlonaf efo y cyfarfod gweddi; o bosibl fod tuedd yn y ffaith hyny i'w gwneuthur yn hir- wyntog, fel pe buasai ganddynt fwy o hawl i fod felly. Rwyf wedi sylwi ar flaenoriaid mewn cyfarfodydd dirwest, er engraifft, yn poenydio en cydaelodau yn fawr, drwy ei sylwadau maith, diameu fod ganddynt hawl i siarad, ond dylent fod yn drugarog wrth eu cyd-ddynion. Yr wyf yn cofio gyda'r Saeson mewn rhyw fan er's blynyddau yn ol, y rhai syddynarfer anfon dau i weddio ar ol eu gilydd, heb ganu rhyngddynt, yr oedd dau weddiwr hirwyntog ar ol eu gilydd, a buont yu gweddio yn ddidor am ddeugain munud y man lleiaf, bron ddigon o hyd mewn cwrdd gweddi heb neb na dim arall. Os daw y llinellau hyn i feddiant brawd sydd yn arfer hir weddio yn gyhoeddus, yr wyf yn gobeithio, er mwyn eich enw da gan y brodyr a'r chwiorydd, er mwyn llwyddiant yr eglwys, ac yn bendifaddeu eriles y cyfarfod gweddi, y gwnewch o hyn .allan gwtogi eich gweddi. Gweddiwch faint a fynoch yn eich hystafell gaitref; neu allan eich hun pan yn ymrodio hyd y meusydd ar ddiwedd dydd hyfryd yn yr haf anfonwcheirchion faint y fynoch pan wrth eich goruchwylion beunyddiol ar ran yr eglwys a'r gwemidog, ac ar ran pob achos da y teimlwch ddyddordeb ynddo; ond -erfyn,af arnoch fod yn fyr ac yn bwrpasolyn eich gweddiau cyhoeddus. Os pechu yr ydych mewn anwybodaeth, edrychwch ar y cloc y tro nesaf with ddeehreu a diweddu. A Daw pob gras a roddo nerth i chwi, er mwyn Duw a dyn i fod yn llai aml-eiriog yn eich gweddiau.— Ydwyf &c. D- FF. DAFIS. ANGHYSONDEB RHYFEL Y DEGWM. MR. GOL.,—Mawr iawn yw y son y dyddiau yma am wrthddegymwyr a'u gwahanol weithred. iadau, a chanraolif hwy yn fawr gan Ryddfryd- wyr braidd yn ddieithriad; ondeto yr ydym yn credu am y symudiad gwrthddegymoi fol llawer o anghysonderau mawrion yn pcrthyn iddo, pa rai o angenrheidrwydd sydd yn ei wanychu yn ddirfawr mewn gwahanol gyfeiriadau. Mae lIawer iawn o wahanol symudiadau daionusyn eu dechreuad wedi myned gyd.i threigliad amser yn symudiadau ffol ac annoeth i'r pen, a hyny oherwydd annoethineb eu dygiad yn mlaen. Mdydym am foment am amheu anghyfreithlon- deb y degwrn fel moddion i gynal crefydd, ond «to ar yr un pryd amheuwn iaweriawn i'r pethau .sydd yn nglyn a'r symudiad. Nid yw yrysbryd anfoneddigaidd, anfrawdol, ac anghristionogol a. welir yn y gwrthddegymwyr ond rhwystro i Iwyddiant y symudiad gwrthddegymoi, ac nid yw y plentyneiddiwch aiawr a welir yn yr ar. werthiadau degymol, megis gwaeuthur lluniau offeiriaid a phethau cyffelyb ond g wanychdod sicr i'r symudiad yn ngolwg pob dyn ystyriol. Ac yma yn benaf y gwelwn wrthuni ac anhyson- deb rhyfel y degwm. Mae y gwrthddegymwyr yn maentumio mai yn enw crefydd y gweithred- ant ac y symudant yn mlaen, ond rhwng y broffes a'r ymddygiad gwetir gwahaniaeth eglur ac o'r man hwn yr ymddengys yr anghysondeb y soniwn am dano. Proffesa y gwrthddegymwyr mai yn enw crefydd y maent yn myned yn mlaen, mai cariad at wirionedd ac uniondeb sydd yn eu symbylu yn eu gwahanol symudiadau, ond eto yn ymarferol yn eu hymddygiadao. gwadant lywodraeth crefydd arnynt, acânt yn mlaen gan gymeryd arweiniad eu mympwyon eu, hun- ain yn anibynol ar lais crefydd a rheswm. Pa- ham yn barhaus y defnyddir anghyfreithlondeb y degwm fel cochl neu gyfiawnhad i bob ym- ddygiad brwnt ac iselwael o eiddo gwrthddeg- ymwyr ? Ni fu peth erioed mwy afresymol yn un man. Mae'n eglur ar unwaith nad yw pechod un dyn yn cyfiawnhau dim o ddyn,arall am bechn. Nidyw fod un dyn yn lleidr yn cyfiawn- hau dynion ereill i fod yn Iladron; ac felly yn yr un modd Did yw y gormes a'r anghyfreithlon- deb sydd yc nglyn a'r degwm yn cyfiawnhau dim ar ymddygiadau iselwael gwrthddegymwyr yn eu hymwneud a'r arwertbiadau degymol. Os yr ydym yn gwrthwynebu y degwm, gwnawn hyny yn deg He yn grefyddol hyd ag y mae ynom. Dechreuwyd yr ymgyrch mewn cri am os- tyngiad yn y degwm, a'r rheswm am hyny oedd iseldra masnach, yr hyn a ddirwasgai yr amaeth- wyr i gyfyhgderau lawer. Gostyngiad oedd y pwnc mawr yn Llanarmon-yn-Ial, a gostyngiad oedd wrth wraidd yr ymgyrchoedd yn mhob man, ond erbyn heddyw mae yr hen gri am ostyngiad wedi darfod, a'r pwnc yn awr ydyw anghyfreith- londeb ac anysgrythyroldeb y degwm fel moddion i gynal crefyda. Ymddadblygodd yr achos o'r rhyfel degymol o bwynt yr arian, o bwynt y Hogell i bwynfc mawr egwydHor. Y mae Obarles Darwin yn ei ddamcaniaethau ar y greadigaeth yma yn ceisio dyweud a phrofi mai deddf dad- blygiad (law of development) sydd yn cyfrif am fodolaeth y cyfan fel ag y mae yn bresenol. Nid oes llawer yn un man yn credu yr athraw- iaeth hon, ond credwn y gellir defnyddio y gyf- undraeth Ddarwinaidd heb fod yn euog o gam mawr at ryfel y degwm. Ymddadblygu mae y rhyfel hwn o hyd-Yillddadblygu o bwynt arian i bwynt crefydd a chydwybod. Pan y manylir ar beth fel hyn, ymddengys ei anghysondeb ar unwaith, a gwelir fod yna wrthuni mawr yn per- thyn i lawer o'n symudiadau gwrthddegymol. Cymera yr Eglwyswyr fantais ar yr anghyson- derau hyn i gadarnhau eu hamddiffyna eu hun- ain, ae i wanychu y mudiad gwrthddegymu. Ond dylid cofio ym% nad yw ein hanghysonderau ni mewn un modd yn gwneud y degwm yn well mwy nag y mae y gor-mes a'r trahausder sydd yn gysylltiedig ag ef yn cyfreithloni pob modd- ion o'n heiddo-m ni i'w symud ymaith. Nid oes unAnghydffurnwr egwyddorol yn un lie a am- heua am foment y cwestitvn o anghyfreithlondeb y degwm fel moddion cynaliad crefydd sefydledig mewn gwlad, ond eto nid yw hyna mewn un wedd yn cyfreithloni pob ymddygiad traws yn ei symudiad ymaith. Nid yw ysbryd anfonedd- igaidd ac anfrawdol yn fantais i'r symudiad gwrthddegymol, ond arweinia i anfantais yn bar. haus. Pan yr ydym yn dyweud mai eydwybod a chrefydd sydd yn ein symbylu i ymladd yn erbyn y degwm, dylem ar bob cyfrif ei wrth- wynebu yn deg, yn foesgar, ac yn grefyddol. Ond dymunwn ddyweud eto mai anghysondeb a welaf fi yn yr holl ymgyrch wrthddegymol fel ag y mae yn bresenol, ond nid yr anghysondeb yma y soniwn am dano ar y dechreu, ond yr anghysondeb rhwng proffes ac ymddygiad. Credwyf yn athrawiaeth Dr. Pan Jones ar bwno y degwm a'r ardreth, a hyny am fy mod yn gweled cysondeb mawr yn ei nodweddu. Diolch i Dr. Pan am ei fod yn cymerydcyfeiriad iddo ei hun, ac nid dilyn eyfeiriadau rhai eraill. Paham yn enw pob rheswm y mae dvuion yn cael eu cymeryd ffwrdd ar unwaith g^\u y llanw rhebedrych a. beirniadu dim drostynt ea hunain ? Gadawer i ni gymeryd pethaa i ystyriaeth, a chymeryd ein harwain gan farn deg a di.duedd, ac yna ni bydd ein hanghysonderau wor aralwg, ni bydd ein gwrthwynebwyr yn alluog i gymeryd cymaint o fantais ar ein gwendid, ac fe fyddwa ninau yn teithio y ftordd sydd yn sicr o arwain i fuddugoliaeth. FRATER ALDENIS.