Y Celt

UNDEB YR ANIBYNWYR CYMREIG. Cynaliwyd Cyfarfod Blynyddol yr Undeb yn Wrexham, ynydrefn agaulyn: Nos Lua, Oorphenaf 27aio, am 7 o'r gloch, yn. oapelQueen Street. Cyfarfod Dirwestol, rhoddwyd emvu allan i'w «Him j?an Mr B. G. Evans, vsgrifenydd yr Un(ie,h. Dechreuodd y Parch 0. H. Hughes, Tvlorfetown, yna anerchiad gan y llywydd E. Phillips, Ysw., Cynfaer Aberaton. Pan y cododd i fynu cafodd dderbyniad ciosawol gan y gynulleidfa, yr oedd ei deimlad yn gynes a selog 0 blaid dirwest, gan fodtri arall i areithio teimlai mai ei le ef oedd bod yn fyr, gaiwodd yn nesaf i anerch y cyfarfod y Parch T. Thomas, Llangadog, yr oedd, yn hawdd g weled ar y gynulleidfa fod eidisgwyliadau yn fawr, dechreuodd ar ei anerchiad yn esmwyth, gan egluro ei destyn sef Llwyrytnwrthodiad a diodydd meddwol yn elfen yn ffurfiad cymeriad," yr oedd ei arddull yn esmwyth ac yn ddidram- gwydd i'r gwrandawyr, dywedodd bethau dyjmunol, yn ddiau fod pawb yn teimlo fod cymeriad da yn hardd, ac un or elfenau pwsicaf 1 wneud cymeriad da ydoedd Llwyrymwrthod- iad a diodydd meddwol." Dywedodd fod ymddifadrwydd o un elfen yn gwneud yr oil elfenau eraill yn ddiwertb, defnyddiodd ffeithiau ysgrythyrol i brofi hyny, mearys y dyn ieuanc yn yr efengyl," yr oedd un e fen yn eisiau er fod ganddo gymeriad da eto collodd ei fywyd tragwyddol o herwydd uo elfen ddiffygiol, cyfeiriad difrifol ydoedd hwn, beth am y canoedd aelodausydd yn yr eglwysi a'r elfen o 1 wyrym wrth- oqiadyn eisiau yn y cymeriad, felly y maent yn peryglu eu bywyd tragwyddol. yr oedd ein teimiad yn gofidio na fuaaai pawb yn dod i deimlo sylwedd yr araeth ragorol hon. Galwyd yn nesaf ar y Parch D. Ü. Williams. Ferudale. Cafodd yntau y derbyniad gan y dorf yr oedd y diagwyliad a'r awydd am weled a cblywed y gwr hwn yu neillduol o fawr. Cododd «r ei drwed mor naturiol dechreuodd ar ei araeth gan fynegi ei dest>n sef "Y diodydd meddwol fel ffynonell gwastraff a thrueni, rhwymedigaeth y Uywodraeth yn ngwyneb hyn." Yr oedd yn hawdd i b»Wb ddeall ex fod gyda mater ag yr oedd ei gydymdeimlad a x galon ynddo, yr oedd yn hawdd i lawer c hoBom nad oeddym wedi ei weled nal gly wed erioed o'r blaen, ac eto ein eyniad yn uchel am dano, yr oeddym yo teimlo fod yn ein haoefcb ddyn o ddysg a diwyUiant mawr, tafloedd ei hun yn ei araeth nes yr ydoedd yn meddwl a theimlad 5 gynulleidfa, yr oedd ei araeth yn creu ysprydiaetb a theimlad yn y gynulleidfa, yr oedd ei sylwadau «i afaelgar, ac yh sylweddol, yn ddiau v, bydd darilen ei araeth yn yr adrod iad yn fendith i laweroedd. Galwyd ar y Parch W. Williams, Maentwrog. ei destyn ydoedd "Dirwest yn ngoleuni bywyd ac egwyddorion yr Arglwydd lesu." Cafodd yntau dderbyniad ealonog y gynulleidfa, yn ddiau yr oedd y fath dderbyniad a roddai y gynulleidfa yn help i'r areithwyr, yr oedd araeth y gwr hwn eto fel efe ei hunan, yn alluog ac yn afaelgar, yr oedd yn h wdd deall fod yr oil o'r cyfarfod yn cael effaith er daioni, y fath y teimla ein calon fwy o sel at vr achos dirwestol nae erioed. Dywedai Dr Thomas, wrth gynyg penderf yniad ar ddiwedd y cyfarfod fod dyfodol dirwest yn ein mysg yn addawol, fod yn dda gandde weled dynton yn codi y gallai ef yn ilawen ymddiried y gwaith iddynt hwy ac eraill sydd ar y maess, terlynwyd un o'r cyfarfodydd goreu a gaed erioed. Dydd Mawrth, Gorpbenaf 28ain, am 10 y boreu, cyfajrfodydd y pwyllgor er gwneud y trefniadau arferol, nid ydwyf yn deall dim am hwn, felly nid oes genyf ddim i ddweud am dano. Am 2 y prydnawn, cynadledd busnes yr undeb yn nghapel Queen Street, cadeirydd yr undeb sef T. Williams, Ysw., J.P., Merthyr. Cynyg- iwyd cydymdeimlad a'r Parch O. Thomas, D.D., gan Dr Koberts, Wrexham, eiliwyd gan Dr O. Evans, Llundain, eto cydymdeimlad a'r Parch Mr Spurgeon gan Dr Evans, Carnarvon, eltiwyd gan Dr ilhomas, Liverpool, pasiwyd y ddau enderfyniad gyda theimladau gweddigar am i Dduw fod gyda hwy, gan y gynulleidfa oil. Darllenwvd penderfyniadau yr is-bwyllgor gany Parch J. M, Rees. Dewis lie yr undeb am y flwyddyn nesaf, pasiwyd yn unfrydol iddo fod yn Ferndale, Bhondda.fach. Darllenwyd penderfyn- iad ar addysg canolraddol gan y Patch D. Adams, B.A. Bethesda, eiliwyd gan Proff. Rowlands, Aberhonddu. Yr oedd y mater yma yn cael sylw lied fyw gan y cyfarfod, ac aeth y mater yn lied ddyryslyd, yn hytrach nei, basio taflwyd ef yn ol i'r pwyllgor cyffredinOl i gael gwell trefn arno, DarlIenwydpenderfyniad ar Ddadgysylltiad gan Dr Probert, Pentre, eiliwyd gan Mr W. T. Williams, Carnarvon, yr oedd y mater ynia ynddo ei hunan yn creu bywyd, pasiwyd ef yn unfrydol. Casglwyd papura at ddewisiad cadeirydd yr am y flwyddyn ddyfOdol, etholwyd y Parch J. Jone's, Machynlleth, gyda mwyafrif mawr, yr oedd pawb yn credn mai efe a fnasai, ac fetly y bo. Etholwyd yn ysgrifeoydd ieuengaf y Parch S. Evans, Aberdare. Darllenwyd penderfyniad ar addysg rydd gan Mr W. Watkin/Wynn, eiliwyd gan Mr C. R. Jones, Llanfyllin, pasiwyd yn unfrydol. Dar- llenwyd penderfyniad gan Dr Thomas, yn nglyn ac emynau, dywedodd nad oedd yr un o ysgrifenyddion y gwahanol gyfundebau wedi aDfon at ysgrifenydd yr undeb am ddwyn y mater gerbron, er ei bod wedi pasio yn mhob cytundeb am i'r mater ddyfod ger bron yr undeb, ac i ni yr oedd hyn yn brawf fod rhag- luniaeth fel wedi gofalu am i'r gwahanol ysgrifenyddion beidio gwneud, am nad oedd yn rheolaidd iddynt wneud hyny, nid ydyw y symadiadyma wedi dechreu yn y fan y dylai, nid yn y cyfarfodydd chwarterol, a'r gymanfa na'r undeb y mae hwn i gael ei benderfynu, y mae clywed ambell weinidog yn siarad yc y cyfarfod chwarterol a'r gymanfa nad ydynt ya deall ond ycbydig am emynau, a cherddoriaeth, yn ddiflasdod hollol, mwy na hyny nid ydynt wedi bod yn siarad dim gyaar arweinydd canu na'r cantorion, na'r eglwys gartref, ai ni ddylai y mater yma gael sylw: i ddechreu gan bob arweinydd canu yn y vwahanol eglwysi, ac i'r gwahanol arweinyddiot) gyfarfod eu gilydd yn y gwahanol siroedd, a dyweud beth ydyw eu teim- ladau hwy a'r eglwysi wrth eu gilydd, ac os ydynt hwy yn ewyllysiocael y symudiad, dyfod ag ef i'r cyfubdebau wed'yni gael sylw arno. Yn sicr nid ydyw y ffordd ynayn un ddiogel, ac nid ydwyf yn gweled paham y mae yn rhaid i bethaufelhyngael ei goddef. Dywedodd Dr Thomas fod yn rhaid cydnabod yn ddiolchgar ac yn barchus y gwasanaeth a wnaed gan yr anfarwol y Parch Samuel Roberts Llanbrynmair, y Parch W. Griffith, Aberdare, a Thanymarian a Jones, Ruthyn, ond dywedodd ei fod ef am unnewydd a hwnw yn eiddo i'n henwad. Taflwyd y mater i bwyllgor i gael ystyriaeth. ychwanegol. Dydd Mercher, Garphenaf 29ain, am 9 y boreu cynadledd. Dechreuwyd trwy weddi gan Cynonfardd. Esgynodd y Cadeirydd am y flwyddyn i ddartlen ei anerchiad. Ei destyn ydoedd Hawliaa Crefydd yr oedd ei arddull ya foneddigaidd, ei araeth yn alluog, amserol, ac aogbenrheidiol, dywedodd bethau y byddai ,yn dda i holl ddiaconiaid ein heglwysi ei glywed, a gwneud yn ol ei gyfarwyddiadau ef yn ei araeth, nidoeseisian ond dyweud ei fod yn neillduol o dda. Darllenodd Dr Davies, LlaneUy, benderfyniad yn nglyn a marwolaethau amryw o weinidogion fuont feirw yn ystod y flwyddyn, eiliwyd gan y Parch R. W. Griffiths, Bethel. Daeth nifer o weinidogion i fewn fel Dirprwyaeth oddiwrth eglwysi y dref sef Parchedigion E. Jerman, J. S. Haworth, G. Owen, T. Hughes, a S. Mort, cawsaut dderbyniad gan y cadeirydd dros yr undeb, Dywedodd rhai o honynt ychydig eiriau o'u teimladau, nis gallent gael amser i siarad oil, yr oedd yr otygfa yma yn ddymunol. Darllenwyd papyr gan y Parch D Thomas, Cymer. Ei deatyn ydoedd 11 Annghydffurfiaeth yn ngoleuni dysgeidiaeth y Testament Newydd." Yr oedd yn bapyr da. Darllenwyd penderfyniad gan Dr Roberts yn protestio yn erbyn esgobion yn dwyn cyhuddiad- au yn erbyn gweinidogion eu bod yn ceisio cael eu derbyn i'r Eglwys, ac nas gallant brofi hyny. Dywedodd eiriau oedd yn syfyrdanol i'r esgobion^ Eiliwyd gan DS Davies, Caerfyrddin. Yroedd ei weled yn codi y fath fel y cafodd ddetbyn- iad Wwdfrj^lig. Mewn ychydig amser dywed- odd bethau oedd yn cydio. Dywedodd beth oedd* yr esgobion, a beth nad oeddynt. Gwnaetk hwy yn ddiddim o flaen y gynulleidfa, nad oedd- ent o werth i wnend yr nn sylw o honynt, ond fojyn rhaid gwneud sylw am eu bod yn ceisio sigtoein hymddiriedaeth yn ein gilydd fel gweinidogion ac Ym*eill<lbwyr, Yr oedd ei araethynyegubol. Dywedodd Dr Thomas air yn gryf a nerthol fel arfer. Darllenodd lytljiyr, wedi cael ei dder- byn gan un o'r gweinidogioft' yn ei wahodd i'r Eglwys. Dywedodd os ibydcui i'r esgob roddi enwau y gweinidogion a. gyhudrtie,. y rhoddai: nfon.6d&, "Y Ilythyr yntau enw yr un a anfonodd y llythyr at un o'r gweinidogion. Yr oedd y lle-yn Hawn tan. Nid oedd pawb yn cydweled i bob gweinidng seinio nad oeddynt hwy wedi bod yn* ceisio am dder- byniad i'r Eglwys. Cynygiodd y Parch T Johns, Llanelli, nad- oedd ef yn myned i seinio, oad oedd ef yn gweled fod eisieu gwneud y fath beth,—ond y cynygiad cyntaf aeth a hi o ddigon, a phaham laios ziad ydym yn euog nid oes dim, gwahaniaeth i'r enw- au ymddangos o flaen ei wyneb. Penderfyniad gan y Pareh J M Jones yn galw sylw y Postfeistr Cyffredinol nad oedd llythyrau oedd wedi cael: eu cyfeirio yn Gym- raeg yn cael y sylw ddylent nes cyraedd at y personau priodol. Eiliwyd gan y Parch P Hughes, Festiniog. Am 2 y prydnawn, yn nghapel Queen-streetr cynhaliwyd cyfarfod yn nglyp a'r genhadaeth, o dan lywyddiaeth y Parch T Jones, Tabor. Dar- llenwyd papyr gan y Parch W C Jenkins, Cyd- weli, ar y Genadaeth, sef fod ieisieu i ni deimlo mwy o ymdrech gyda y mudiad bwn. Cafwyd- papyr da rhagorol, a bydd y%sicr o fod d sym- byliad yn y gwaith da hwn. Yr un adeg yn Chester-street, yr oedd cyf- arfod adranol arall ar addysg; Cadeirydd, y Cynghorwr Martin, Abertawe. Darllenwyd papyr gan y Parch E C Davies, M A, Menai Bridge. Am 3-30 hyd 5, unwyd y ddau gyfarfod a enwyd mewn cyfarfod blynyddol yr Ysgol Sul, yn Chester-street. Cadeirydd, y Parch Owen Thomas, ML A, Poole. Yr oedd ei anerchiad yn fyr a chynwysfawr. Darllenwyd papyr gan y Parch G Jones, Aberdar. Yr oedd yn un o'r papyrau goreu; yr oedd yn cario dylanwad" mawr, ac yn sier bydd ei ddarllen eto yn dda.- Cafwyd rhydd ymddyddan ar. y diwedd gan amryw. Am 6-30 yr hwyr caed cyfarfod cyhoeddus yn, neaadd gyhoeddua y dref. Cadeirydd, Mr T" Freeman, cyn-faer Abertawe. Cafwyd araeth wresog yn nglyn a'r plant fel y rhai y dylidi gwneud sylw o honynt. Cafwyd anerchiadao* gan y Parchu E Richards, Tonypandy, ar- Ddyled meibion llafur i Gristioaogaeth." Cafwyd araeth rymus ac effeithiol, difyras ac adeiladol. Eto, gan y Parch T Evans, Amlwch, ar "Yr aelwyd yn ei pherthynas a ffurfiad eymeriad cenedl." Yr oeddem yn credu fod yn anhawdd iddo gadw y gynulleidfa fel yr oedd y cyntaf wedi el chael, ond nid aeth ddim yn is, cododd yn hytrach. Etc, gan y Parch W James, Abertawe, ar Beryglon presenol Ymneillduaeth yn Ngbym- ru." Da genym ddyweud ei fod yn neillctuol 0- dda. Ete, gan Ivor Jones, Porthmadog, ar Wal- ter Caradog a'i waith." Yr oedd yr araeth hon eto yn dal yr un mor ddylanwadol a'r lleill. Nia gallwn ddweyd gormod ar y cyfarfod hwn, yr oedd yn ardderchog. Y mae y cyfarfod hwn wedi bod y fath nad aiff yn annghof gan y rhai oedd yno yn gwrando. Y mae genym ddynion fel enwad y gellir ymffrostio ynddynt. Diolch- iadau ar y diwedd ond gadawn hwy fel yna. PKEGETHAU YB UNDEB. Pregethwyd nos Fawrth, Gorpbenaf yr 28ain^ yn Seion, capel M C, gan O R Owen, Glandwr» Ea. xxiv. 23. Galwodd sylw fod presenoldeb Daw yn ei eglwys yn sicr o ymlid Uawer o- bethau allan o honi. Yr oedd yn bregeth am- serol ac yn ddylanwadol. Gan Lt B Roberts, Caernarfoo, Es. lxi 11. Ei fater ydoedd darpariaeth natur acefengyl. Yn sicr ni chaed gwell pregethau yr undeb ac ft- gaed gan y ddau hyn.