Y Celt

PARNELL. GAN Y PBIFATHBAW M. D. JONES. Y neb a fyno glod bidfarw "sydd hen ddiareb a wirioneddir yn ymadawiad yr an- farwol Parnell. Er adeg ei gwymp, a datguddiedigaethau anymuuol y llys ysgarol, gan Mri: Stead, Hughes y Wesleyad, Dr. Parker, a'r bobl lawer y darfa iddynt, eu Cyffroi yn ei erbyn, gosodid Pa-rnell sHan v rhagrithiwr peaaf ar wyneb y ddaear, yn I ddyn drwgyo mhob cyfeiriad, unangeisiol, trahaus, cyndyn, a hollol anwladgar, ac o herwydd ei bechod gwarthus, na ddylid ei oddef yn arweiniwr, ac ymdrechwyd gyda I phob egni dyfal barhaol i'w fwrw allan o fywyd cyhoeddas. Nid dyn i blygu o flaen ymosodwyr mor ddidrugaredd ydoedd I Parnell, ac nid mor ha-wdd oedd y gorchwyl o'i daflu oddiar y cyfrwy. Nid oes un am- heukpth i fod am genedlgarwch Parnell, ac y mae'n analluadwy profi fod neb yn wladgar- wr os gwedir fod Parnell nid yn unig yn wlad. garwr ond hefyd yn wladgarwr o'r radd uchaf. Mae y gwaith a wnaeth, yrhynaddyoddefodd yn ngharchar Kilmainham, ei fedr i arwain, a mil myrdd o bethau eraill, yn dangos fod ei galon yn llosgi dros ei wlad, a mawr a fu'r aberthau a wnaeth dros y 'Gwyddelod, ac ni ddarfu yr un cenedl- garwr wneud cyniaint dros yr Iwerddon .er y.s saith gant o flynyddoedd. Mae llawer un o ddarllenwyr y Celt wedi fy meio o bryd i bryd am ei amddiffyn. Da genyf erbyn keddyw i mi gael fy arwain i'w ochri'n aiddgar bob amser, er fy mod yngondioam ei drosedd mawr yn erbyn moesoldeb. Wed''r hoil ymosod ffyrnig a fu arno, gyda fod y newydd eyffrous oi farwolaeth wedi taro pawb a syndod, y mae ton y wasg wedi cwbl newid yn ei £f.y leh. Dywed y Cork Examiner (Rhyddfrydwr). "Bydd gofid yn cael ei deimlo fod gyrfa mor ysplenydd yn cael ei diweddu mewn dieithriwch oddiwrth bobl yr Iwerddon. Ni ddylid dyweud yr un gair caled na thaflu careg at goflant y gwr (beth by nag oedd ei feiau) a. fu am nifer o flynyddoedd pruddion .1' yn bengwron a-chos yr Iwerddon." Freeman's Journal, (Gwrth-Barnelliad) "brwy farwolaeth Parnell, y mae gyrfa gyda'r fwyaf rhyfedd yn yr oesoedd diwedd- ar wedi ei dwyn i derfyn. Ar y fath adeg, byddai yn anweddus ilr genedl Wyddelig i anghofio y dyddiau dysglaer yr edrychai y Gwyddelod i fyny ato gyda. hyder yn e. uniondeb, anrhydedd, a ffyddlondeb." Liverpool Daily Post, (Rltyddfrydwr.) "Aberth diweddar y flwyddyn farwol hon yw y gwr y ma.e'r Iwerddon Y8 fwy dyledus iddo nag i un dyn arall, am y gobeithion newyddion sydd wedi bron a dwyn heddweh iddi, a chyrhaeddir hyny cyn hir mewn dedwyddwch cenedlaethol. Y mae'n a-n- hawdd dilyn y rheol yn ami, na ddylid dyweud dim ond da am y marw. Ni fyddai y dya yn haelfrydig a allai siarad am Charles Stuarc Parnell heb deimlo'n fwy tueddol i'w edmygu am ei rinweddau, na» i'w gondemnio am ei feiau. Y i*ae efe wedi marw yn nhywyUwch pruldder mawr, a'i ffawd wleidyddol wedi cyrhaedd pentrai. Ond i'w benderfyniad, craffder, cynUuniadau a'i ddylanwad personol ef y mae priorioli fod cynrychiolaeth ei wlad wedi ei uno i geisio rhyddid, a bod ei chynrychiolwyr wedi eu corffori i geisio daioni'r Iwerddon, yn well nag y corfforwyd m,inteiodd llai o'r blaen, a thrwy gamrau brysiog o ddiwygiad tirol, a diwygiad arall, y mae'r wlad ag oedd wedi ei cholli mewn anobaith wedi ei dwyn at drothwy dedwyddwch anrhydeddus a. gwladgarol. Yn Lloegr y mae hi yn arfer- iad, (ac arferiad dda yw hi) i dalu gwarog- aeth o anrhydedd i Seneddwr Mawr. Fel y cyfryw yr adwaenir Mr. Parnell am amser maith. Er iddo arfer ei safle gyda rhyddid, a ymddangosai pan yn fwyaf ystyriol yn d.difoesa rhyfygus, yr oedd hyny mewn gwirionedd yn rym Seneddol. Nis gellir rhagweled cvfnewidiadau amser ac arferion. Gall athrylith feiddgar mewnamgjlchiadau diobaith dori drwy reolau y mae amser a hen arferion wedi eu cadarnbau. Wedi i'r peth pasio, y mae yn hawdd ar ot i Parnell wneud ymosodiadaa. anysgwyliadwy ar reolau'r Senedd, i awgrymu mesurau I effeithiol i'wa.tal. &Arypryd,er nad oedd j ei blaid ond bechan mewn rhif, profodd ei ddyfeisiadau yn anorchfygol. Pan y darfu i'r Llefarwr Brand ar ddydd cofiadwy atal dadl anorpben arei gyfrifoldeb ei hun gan ddysgwyl cael ei ddyogelu Igan y Ty, gweithred o benderfyniad Cromwelaidd, gall y rhai sydd yn gwybod gofio am orchestion dechreuol y blaenor Gwyddelig ieuanc, campau ag oeddent ar ypryd yn vmddangos yn wylltion meistrolgar, ac od, ond yn llawn o amcan, a chynyrchiol eu heffeithiau." "Yn hir wedi i Mr. Parnell fuddugol- iaethu mewn taflu y Senedd i anhrefn, daeth ei wir fedr Seneddol i'r golwg. Dvwedai Mr. Gladstone na welodd neb ond Arglwydd Palmerstone yn medru dyweud ei feddwl gyda mor lleied o grwydro, a cban lleied o adael allan yr, hyn oedd i'w lefaru. Yr oedd yr hyn a ddywedai mor boenus yn gyffredin, ac mor ddyrus i'w wrthwynebwyr y rhai a reolant yr Iwerddon o Westminster, fel pan godai i siarad, yr oedd holl awdur- dodau y Llefarydd, clercod wrt.h y byrddau, gweinidogion ei Mawrhydi, a'r holl ddynion blaenaf ar eu goreu yn dyfeisio pa fodd i'w ateb, a sut i wrthwynebu ei gynlluniadau diweddaraf. Y mae yn ddyledus i Mr. Parnell i'w ddyweud (ac yr ydym yn rhydd i'w ddyweud) mor aml fore dranoeth yr oeddym yn gorfod cydnabod cywirdeb yr hyn a ddywedai, fel yn bur gyff red in yr oedd yr hyn a ddatganai yn tueddu i heddycbu'r Iwerdion, ac yn mhen ychydig amser mabwysiedid, ond yn rhy ddiweddar, yr hyn a. awgrymai, &c." Gwedi datguddiadau y llys ysgarol, dywedir yn awr fod Parnell ei hun o'r farn mai anoeth oedd ei ail ddewis yn flaenor y blaid Wyddelig, ac mai gwell fuasai iddo ymgilio am ycbydig nes dyhuddo digofaint y cyboedd yn ei erbyn. Ond wedi i Gladstone vmyraeth ag anybyniaeth y Blaid Wyddelig, cyffrodd hyn Mr. Parnell, fel nad elai o'i swydd, ar ol iddo gael ei ddewis yn rheolaidd. Imlynai yn ddiysgog yn ei hen gynlluu o gadw'r blaid Wyddelig yn berffaith anybynol ar Rhyddfrydwyr Prydain yn gystal a'r Toriaid. Gwelai Gladstone y rtenidy blaid Ryddfrydol oscedwid Parnell. Gwelai Parnell fod anybvniaeth y Gwyddelod yn cael ei golli os oeddynt yn myned i blygu. i orchymynion Gladstone. Drwy wrthsefyll yr ymyriad yma o eiddo Gladstone, dal at ei hen gynllun o gadw ei blaid yn anyhynol yr oedd Fa,rnetl. Gochel rhwyg ei blaid oedd nod Gladstone, drwy geisio rheoli y blaid Wyddelig, cadw anybyniaeth y