Y Celt

.CYNGRES LLAFUR. Ymddengys fod Mr. Jenkins, y cadeirydd, wedi dod i lawr yn bur drwm ar Blaid Annibynol Llafur am ymladd yn yr etholiad diweddaf yn erbyn y Khyddfrydwyr ag arian y Toriaid, eryn proffesu bod yn Annibynol. Mae y blaid hono yn awgrymu mai John Burns oedd wedi ysbrydoli yr anerchiad. Boed rhwng gwyr. Pentyrch. a'u gilydd, ond mae yn ami wg fod William Morgans yn y llythyr isod yn pleidio Mr. Keir Hardie a'r Blaid Annibynol yn erbyn y Cadeirydd a John Burns. Dichon y bydd hyn o eglurhad yn gymborth i ddeall llythyr y J.P. o Lety Clotas:— MISTIR Goligyddd,—Fues i a'r Bowlin (ysgolfeistr) draw yn Cardidd yr wthnos ddiwetha ga.'l' gwel'd a chlwed shwt o'dd pethe yn mind yn mlan yn mharlament y gweithwyr P Hyn fu rhai o honoch chwi.' Mi ges yn synu miwn sawl peth, ond un o'r pethe cynta, an, syriodd i o'dd nad llawer o'r Cymri a alwd i'r parlament 'm!t. O'n i yn galler gwel'd nhy wrth 'drychid trw' rester y dirprwywyr, wa'th o'dd rhester yr enwe, a o ble o'n nhwy yn dod mor ddialladwi bron i fi a byswn i yn Sais. O'dd na amell enw Cwmrag, ond o Loiger o'dd rheini yn dod wedin. Haner Cymro, o Shir Bemro o enedigeth, heb ddim Cwmrag odd y lliwidd. O'dd e yn J.P. hefyd dros un dre, ac aid can-tre fel fl., Wir, leiown i ddim newid dwy stol age. Stollledafreolis oedd gydag e i liwodreithu erni nhwy. Dy' IAun o'dd gyda nhwy ddim pwer o waitb, ag o'dd hast erni nhwy i find yn y stimer lawr ar hid y shanel, a ohalpryde fwyd ar goat y Biwt. O'dd hi 'n dret i lawer o heni nhwy i gal mind yn y stimer, a wir i chi temtsiwn rifedd yw hi i'n bleinoritd ni, y gweith wyr 'ma, i gal lwnsh a dwr a halen ar gost pendefig fel Biwt. Dronoth am haner awr wedi naw odd y llywydd i draddodii anerchiad, ne yn hytrach i ddifyriad (wath difyrio adre nath e fwya) o Gader y Gyngress. O'dd Jon Onest,' os galwan nhwy e yn Cardydd, yn i fan uchek, debyga i, wrth godi ar i drad i roi i anerchiad. Ond odd ise halen erni na rwbeth, o'n nhwy ddim yn grondo yn ddigon aatud, a pan weiddodd rhywun am wrando ar yr anerchiad. Anerchiad *pwy' ? mdde rhywun 'n union. Glwes i ma ysbryd rhyw gerfiwr mowr o'dd Joseph Edwards enwog yii clal i alw a corph. rhywnn arallodd I Jon Onest' yn cal i gyfri. Ond, nol dialles i o wrth y sevvlin (wath trwyddo fe o'n i yn diall y ffregotsh Sysneg) o'dd Jon, druan, yn meddwl i fod e yn i choroni hi wrth siarad yn gas am Keir Hardi ag ynte yn Ameriaa, ag wrth hinto fod Plaid, Annibynol Llafur a digon o arian gyda nhwy at lecshwne. Byse fe ddim ond ystyried fel ma llawer o ganodd, os nad miloedd, yn Nghynara yn unig yn talu sawl swllt bob bl jddyn tuag at neshad Teyruas Nefodd, fel ma nhwy yn meddwl. heb ystyried fowr am yr addewid am gan cymint yr ochor hyn Wei. tai e'n gwbod fath find si ar de Marged Morgans sy'u carlo yr addewid hyn am gan cymint yr ochor hyn gj dag e, fise fe ddim yn broiddwido fod rhaid i bum can mil o bobol sy yn oredi yn Mhlaid Annibynol Llafur, i ddipendo ar y gelyn am arian lecshwne. O'dd yr holl arian a halsoD nhwy ddim whech. cheiniog yr un rhyngti nhwy ar gyfartaledd, » Yto i gyd, fel esboniodd Tom Mann, o achos na odd bobol ddim yn gwbod am galedi i gili, fuodd yn ddigon miwn mane i gal yr arian yn ngid. Yn Nyffryn Coin, lie odd Tom 'i hunan. yn sefyll, fe grynhoiodd y mynwod y can punt, i shar nhwy, er mor isheled 'i hure nhwy. Rwle aralt fe benderfynodd y bolbol odd a watshis gyda nhwy i p6no nhwy o'r bron at y lecshwn. 10 ma nerth miwn gwllys pump can mil o bobol, ynenwedig pan bo hi yn dachre fbowto ship, oagwed y morwyr,- nes dachrie cyd-dyni a teid mowr Houl y Cyfiawnder. 0, tra wy' yn ysgrifeni y geire ma yn yr yapryd, wy'n clwed draw yn y pelldef tramp tramp y fyddin sy'n dod a'r Royal Inginiem o'i bleine nhwy, gal gwastadhau y pante a mynd trw'r brynie a a gweitho pontydd i Frenin y Gogoniant. Wn i ddim a alia i esbonio miwn He digon bach shwt cloddiodd Jon Byrns bwll i Hendri Biodhyrst, a shwt boddwd nhwy'ch doi yndo Ma'r peth ma nhwy yn alw yn Barla- mentari Comiti o ddoiddeg yn bwysig iawn, ac odd y ddoi ar hwnw. Fe lwyddodd Jon i ballo penderfyniad yn hwnw na odd neb i fod yn eilod o'r congres (ma cpngres gymynt Cwmrag a Cyngres) os na fyse feyn gweitho wrth i grefft ne yn peid ejent dros i grefft. Odd e yn meddwl byse hyn yn tewli Brodhyrst mas, ag yn i adel e 'i hunan miwn. Ond rywffordd, er i fod e yn cal tal o wrth yr injiniers, odd e ddim yn cal i dali fel ejent drosti nhwy. O'dd peth arall wedin lawn mor bwysig, Hyd nawr o'dd gyda pob crefft, ne yn hytraeh bob cwmdeithas, fot am bob dwy fil 0 eilode. Ond o'dd rhaid fod dirprwywyr yn bresenol dros bob dwy fil i foto, ond te dim fot. Nawr, ma'r Parlamentari Comiti wedi difeisio mashin foto fel bo un dyn yn galler rhoi trigen fot os bydd i gwmdeithas e yn drigen mil orif. Fe halwd dy' Mowrth ar ol yr areth agoriadol i •harad dros ac yn erbyn y pethe hyn odd y Parlamentari Comiti wedi baSo. 0 ie, ddylswn weid ma casting fot cadeirydd y comiti odd Wedi i pasio nhwy. Heb nhy o'dd whech dros a whech yn erbin. Wilsyn, y morwyr, ddaohreiodd yn erbyn y newidiad. Wedin fe sharadwd trw'r dy'. Fuodd Ben itilet a Brodhyrst a Byrns e llawer erill yn sharyd. A'r diwedd Fot, fot,' odd y owbwl. Wedin mdde y cadeiridd, 'Mi fotwn a'r mashin newy' Os do fe, dyna stwr a gweiddi, ac ynte yn canu'r gloch. Wilsyn yn gweiddi i fod e'n cynyg fod y cadeiridd i adel y gader, a rhywun yn eilo, ond o'r diwedd mi fotwd ar4 mashin newy7, a mi gariwyd 9 ddigon dros y pethe newy'. Fel nhy ma Byrns a Brodhyrst ma's! Meddyliwch fod Balffor yn dod a phenderfyniad fel ea yn mtan dros y weinydd- iaeth, y galle fe foto dros gant, a Shamberlein dros drigen; tra byse Syr Jonar lan y Mor Coch, a'r rhai erill ffor hyn a ffor 'co, allse Balffor baso y peth fyne fe y parlament hyn. Ond meddyliwch fod y Spiker yn gweyd mi fotwn ar y penderfyniad hyn yn y ffordd newy' cyri paso y ffordd newy'! Fel nhy yn gowir gnath Jinkins, mor bell a galla i welld; ag o'dd naws ise iddo fe, wath odd plaid Partington yn ddigon cryf i neid* fel myne nhwy yn y gotigres 'm»> Ond ma'r nawfed. ton yn dod. Bois smart i nhwy o'r ddwi ochor. 0 nhwy llyne' wedi pasio penderfyniad ma eiddo'r bobl y ddeiar a'i ohyflawndar. Nid mater y tir a'r mwnoedd ond y reilweys a'r mashins-y mint of prodyesion and distribiwtion, fel gwed y sewlin. Odd y Partingtonied yn meddwl tynu'r cwbwl nol 'leni ond y tir, ond fe ffeindiodd y bois erill fistae. Odd dim notis o'r penaerfyniad wedi cal i hala'h rownd bythefnos yn mlan, fel dyle fe i fod, er fod inotis o'r gwelliant wedi cal i hala; a fel 'ny, gorfod i Mestres Jon Jincins Partington o'r gader i roi y scibell lawr a ysgwid i chloch a gweid fod y mosion mas n order. Fel nhy ma penderfyniad Keir Hardie llyne' dros fod y ddeiar a'r mashine yu oiddolc bobol yn aros, sach fod y Tred Congres yn symud fel crane, os gwede Patf. Faodd Plaid Annibynol Llafuryn cadw cwrdde bob nos, ag er fod y milodd yn cadw draw yr oedd y Gideonied yn listo bob nos, Fuodd Ladi Dilke yn ddiwid iawn dros fynwod Cardydd Wy 'i ddim yn meddwl fod un lie llawer gwath na Chardydd i feniw—■ gwidw a phlant, neu ferch wedi llithro a. tohlentyn-i enyll tamed na Chardydd. Dos ,ma ddim lot o weithfeydd fel sy yh Bryste. Ma'n gwili ma mynwod syn cario y sache tato! Ma'r Stim Landris ma wedi'n yn i gneid hi yn galed iawn i fenyw enyll bywiolieth wrth olehx a atilo. Ddyl^'r gwrwod gymerid plaM y > mynwod yn fwy. Widdir dim pwy fydd yn