Y Dydd

MANCHESTER. (ODDIWRTH EIN GOHEBYDD). Melin wedi ei llosgi yn Llwyr.-Nid oes odid i wythnos yn myned heibio yma nad oes rhyw alanastra ofnadwy yn cael ei wneud gan dan. Gorchwyl hawdd fyddai llenwi colofn o'r DYDD i gofnodi hanes tanau a damweiniau, ond nid wyf yn credu yr atebai hyny un lies. Maddened y darllenydd i mi am ysgrifenu ychydig o hanes y TAN MAWR arswydus gymerodd Ie yn Oldham, ger y lie hwn, bore dydd Iau diweddaf. Torodd allan yn 'Melin Hogskin,' yr hon a gynnwysai 40,000 o werthydoedd, ac a berchenogid gan Meistri T. Taylor & Co. Ymddengys i'r t&n dori allan yn yr oruwchysta- fell, a pharhau i gynnyddu er pob dyfais, ymdrech, a medr, nes gwneud yr adeilad eang yn un pentwr o adfeilion. Dywedir y bydd y collodion yn cyrhaedd dros DDEG MIL AR HUGAIN o bunnau. Mae yn alar mawr genyf hysbysu fod Y Parch. Dr. Munro wedi marw-Er wythnos i hedclyw bore, yn 73 mlwydd oed. Efe ydoedd gweinidog eglwys Bresbyteraidd yn Grosvenor Square, ar yr hon y bu yn bugeilio am yr yspaid maith o 37 o flynyddoedd. Yr oedd yr ymadawedig yn bresenol mown cyfarfod gynnelid y nos Wener blaenorol, a bernir iddo gael anwyd ar ei ffordd adref, ac i hwnw droi yn gyd-dyniad yr ysgyfaint, a diweddu ei einioes ar y llawr tua chwech o'r gloch bore dydd Llun. Colled fawr, a galar mawr ei farw mor sydyn a di-rybudd; ond dyna fel y dygwydd yn barhans. Yr oedd yn un o'r gweinidogion mwyaf dysgedig a llafurus y ddinas. Fel y cyfeiriwyd yn barod yr oedd yn cymeryd rhan mewn cyfarfod gwyr ieuainc ei eglwys y nos Wener blaenorol, aeth adref ac i'w wely heb i neb sylwi fod dim o'i Ie. Ond rhywbryd dydd Sadwrn cymerwyd ef yn sal, ond yr oedd er hyny yn ceisio darparu preg- eth ar gyfer y Sabboth, oblegid pan alwodd y Parch. J. A. Gardiner, ei gyd-weinidog, ond yn bresenol ei olynydd—prydnawn Sadwrn, os wyf yn cofio yn iawn, yr oedd y Dr. yn dal yn ei law adysgrif o'i bregeth a fwriadai draddodi dran- noeth ar y testun-'Fe ddaeth yr Athraw, ac y mae yn galw am danat.'

LLANELLI. Capel A ls.-Cynnaliwyd cyfarfod chwarter- ol yr Ysgol Sabbathol gan yr hen-eglwys barchus hon y Sabbath diweddaf. Llywyddwyd gan y Parch. T. Johns. Canwyd amryw ddarnau, ac adroddwyd, ac areithiwyd yn wir ddyddorol. Y mae yr Ysgol hon yn rhifo chwe' chant mewn rhifedi. Yr ydym yn ystyried fod yr eglwys wedi bod yn ffodus iawn yn ei bugail newydd. Nid peth bychan a dibwys ydyw cael dyn i lenwi lie un o fath y diweddar Barch. D. Rees. Yr ydym yn deall y bydd cyfarfod mawr ei sefydliad yr 22 a'r 23 cyfisol, ac y bydd rhai o great guns y North yma ar yr achlysur! Llwydd- iant i'n cyfaill yn ei faes newydd i fod yn'f odd- ion yn llaw rhagluniaeth ddwyfol i droi llawer o gyfeiliorni eu ffyrdd at yr Arglwydd. AB GWALLTER.

DOLSERAU HALL, GER DOL. GELLAU. Y MAE yno barotoadau mawrion at ddydd o uchel lawenydd, trwy fod merch hynaf yr Yswain gwladgar a haelfrydig CHARLES EDWARDS, di- weddar A. S. dros Windsor, wedi cael ei dyweddio i Robert Willis, Yswain, ail fab Henry Willis, Ysw., o Lombard Street, a Hill Street, Berkeley Square; a bod ei ail ferch wedi cael ei dyweddio i George Asley Dodd, Ysw., unig fab y diweddar George Dodd, Ysw., yr A. S. am hir flynyddoedd dros Maidstone. Bydd dydd priodas y ddwy chwaer yn un o ddyddordeb tra effeithiol i'r teulu a'u cyfeillion. Gwened rhagluniaeth yn dirion ar y ddwy, ac agored o'u blaen yrfa ddysglaer o hir ddefnyddioldeb a dedwyddwch. Cymer eu priodas le yn gynnar yn Ionawr; a chan mai rhyw unwaith mewn oes y ceir achlysur o'r fath a phriodas dwy chwaer ieuainc mor accomplished a hawddgar yr un bore ac wrth yr un allor, hyderwn y bydd i'r cymydogion am- lygu eu parch i'r teulu mewn dull mwy teilwng na thrwy races mulod na dim o'r fath goeg- ddigrifwch.

BEAUMARIS. Cawsom gyngherdd rhagorol yn nghapel yr Anni- bynwyr yn y lie uchod, nos Fawrtb, yr 2 cyfisol, gan Mr. W. W. Thomas, Pentrefoelas, dan lywydd- iaeth y Parch. W. Williams (Cromwell), yr hwn a gadwodd y cyfarfod yn fywiog o'i ddechreu i'w ddiwedd, a'r gynnulleidfa yn dangos cymeradwy- aeth mawr i'r hyn a ddywedid ganddo. Am Mr. Thomas, y mae llawer wedi ei ddweyd am dano, ond y mae uwchlaw yr holl ganmoliaeth a welais i iddo; ac os oes rhywrai nad ydynt yn fy nghredu, fy nghynghor i iddynt yw, cael Mr. Thomas atynt i gynnal concert; ac yr wyf yn sicr na fydd yn edifar ganddynt. Yr oedd yr addoldy yn llawn, a gorfu i rai fyned allan o ddiffyg lie. Rhwng y Cadeirydd, Mr. Thomas, a'r Cor, catwyd cyfarfod difyrus dros ben. Tua diwedd y cyfarfod, hysbysodd y Cadeir- ydd nad oedd y cyfarfod hwn ond tamaid i aros pryd, gan fod Mr. Thomas wedi addaw dyfod yma etto dydd Gwener y Groglith. Cynnygiwyd y diolchgarwch arferol "gan Mr. W. Williams. Yr elw i Drysorfa'r Plant.-H. T.

MACHYNLLETH. Anrhegu Dr. Pryce.—Cynnaliwyd cyfar- fod yn y Vane Hall, ar y 29 o Hydref, er anrhegu y Dr. ag oriawr a chadwyn aur, yn nghyd â. phwrs yn cynnwys swm o aur-yr oil wedi eu derbyn oddiwrth ei edmygwyr a'i ewyllyswyr da yn y dref, ar ei symudiad i Dublin. Caed cyfarfod bywiog a chefnogol iawn i'r meddyg ieuanc, yr hwn sydd yn barod wedi enwogi ei hun yn ngtyn Wi gelfyddyd. Llwyddiant a'i dilyno eto.. i

LLANDDEWIBREF1. J Mae hwn yn lie hynafol, ac yn enwog iawn yn yt oe.soedil a aethant heibio. Bu yma Senedd yn cael ei Immal gan Esgobion ac Archesgobion yn y 6ed ganrif. ilofyd, yma y bu un o'r cymanfaoedd lluosocaf ag y mae genym hanes am danynt. Eu nifer oedd cant a saith a deugain a saith o filoedd. Fel y canodd Ieuan Rhydderch am dani hi- 'Mawr vy'r nifer am geryn, A ga'd yng Nghwm Brefi gynt- Saith ugain mil, syth ganiad, A saith mil Kynnil i had, A ddaeth i bregeth ddethol A wnaeth Dewi Sant yn ol.' a Yr oedd y gymanfa hon mor foreu a'r flwyddyn 519, set mil tri chant a hanner o flynyddau yn ol. Mae sefyllfa ddaearyddol y lie hwn, fel Jerusalem, a. mynyddoedd o'i amgylch. Maent yn farddonol, a'r creigiau yn rhamantus. Ond er fod hynodion yn perthyn i'r lie hwn mewn ystyr naturiol, etto y mae ynddo ddiffygion mewn ystyr foesol; ac er fod yr efengyl yn cael ei phregethu mor foreu ag y soniwyd yn flaenorol yma, etto y mae yma waith mawr i efengyl yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg. Un o'r diffygion a soniwyd oedd eisieu ysgol ddyddiol ansectyddol, yr hwn ddiffyg sydd wedi ei lenwi yn bresenol. 'Yn awr y mae genym ysgoldy hardd a phrydferth wedi ei adeiladu gan gyf- eillion yr ardal a'r gymydogaeth, a hyny yn ngwyneb llawer o rwystrau a gwrthwynebiadau. Mae'r adeilad hwn yn addurn i'r pentref, ac y mae ynddo ef yagol luosog o dan nawdd y llywodraeth. Hefyd, y mae'r ystafell yma yn un eang a hardd, ac yn ddefnyddiol i gynnal pob math o gyfarfodydd moesol; ac i orphen dodrefnu yr ysgoldy hwn, gwnaeth Mr. John Edwards, Masnachydd o Aberdare, (gynt o Landdewibrefi)' anrhegu y cyfeillion yma &g awrlais hardd ysplenydd i'w roddi yn yr Ysgoldy Brutanaidd hwn. Mae'r ardal- wyr a'r pentrefwyr yn gyffredinol yn dymuno cydnabod Mr. Edwards yn ddiolchgar iawn am ei rodd haelionus. Efallai y bydd yr awrlais yma sydd a'i enw ef ar ei wyneb yn gofgolofn o'i garedigrwydd pan y bydd ef yn pydru yn llwch y bedd. Gobeithiwn y bydd yr ysgol ddyddiol a Sabbathol yn foddion i wellhau buchedd a. moesau'r ieuenctyd a phawb yn gyffredinol yn y lie hwn. UN O'R PWYLLGOR.

CYNWYD. I Nos Iau, Tachwedd 4, cawsom y fraint o wrando ar Dr. Pan Jones yn darlithio ar Grefydd a moesau ar y Cyfandir,' yn y lie uchod. Cymerwyd y gadair gan Mr. Hughes, Post Office. Y mae'r darlithiwr newydd ddychwelyd o University Marburg a baicli o deitlau wedi eu hennill ac nid wedi eu prynu ganddo; o her- wydd nid oedd ganddo ond 2s. 6c. yn ei logell pan laniodd ar y Cyfandir. Marchnataodd yn dda & hanner coron. Y mae ganddo allu, nid yn unig i ennill teitlau, ond i ennill sylw a serch ei wrandawyr pan yn darlithio; oblegid ymadawodd pawb wedi gwrandawiad astud am ddwy awr wedi eu boddhau yn fav, Cy- hoeddodd y Parch. J. Lewis fod y Dr. yn darlithio nos Lun nesaf yn Nghorwen, ac yn rhoddi punt yn wobr- wyon i'r rhai goreu, dan 18 oed, am ddarllen acjysgrifenu Cymraeg. Deallwn fod y Dr. wedi derbyn galwad unfrydol oddiwrth eglwys cysegr Mostyn i ddyfod yn olynydd i'r enwog H. Pugh. Gobeithiwn yr etyb yn gadarnhaol, ac y bydd yn deilwng o'i flaenoriaid yn Mostyn.—GOHEBYDD.

TY-DDEWI.-YDLAN AR DAN. Nos Sadwrn diweddaf, y 6ed, neu bore Sabbath, aeth ydlan Mr. W. Owen, Treleidir. ar d&n, yr hon a losg- odd yn ulw, yn nghyd & thy bychan a cherbyd ynddo. Saif Treleidir oddeutu dwy filltir o Ty-ddewi, ar ffordd Abergwaun, gerllaw Carn Penberry. Gydag ymdrech y cymydogion ataliwyd yr elfen rhag cael gafael ar y tai ac ydlan y cymydog W. Watkins, yr hon oedd yn ymyl. Canfyddwyd y tail gyntaf gan gymydoges oddeutu 3 o'r gloch boreu Sabbath, ond yn fuan daeth yno luoedd o bobl o bob cyfeiriad. Bernir fod y t&n yno rhyw awr yn gynt, gan fod pob tis wedi dechreu tanio pan y gwelwyd ef gyntaf. Y peth sydd yn ofn- adwy i feddwl am dano ydyw, fod yn rhaid fod rhyw ddieflig-ddyn wedi eu gosod ar dân, gan nas gallai tAn fyned iddi ond trwy law ddynol. Oddeutu 20 ml. yn ol, bu yr un ydlan ar dân o'r blaen. Mae y golled tua. chant punt.-TOMOS.

Y LLOFRUDDIAETH GER CAERFYRDDIN. At yr hanes a welir yn tudal 7, cynnaliwyd treng- holiad ar gorff Esther Davies, a dedfryd y rheithwyr ydoedd, I Llofruddiaeth wirfoddol yn erbyn rhywun anhysbys.' Dygir yr un sydd mewn dalfa o flaen yr ustusiaid yfory.