LLWYNGWERN-GWAREDIGAETH GYF-YNG I GANNOEDD 0 BERSONAU!!!|1869-12-10|Y Dydd

LLWYNGWERN-GWAREDIGAETH GYF-YNG…

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

LLWYNGWERN-GWAREDIGAETH GYF- YNG I GANNOEDD 0 BERSONAU! RHAG ofn fod yr enw uchod yn anadnabyddus i rai o ddarllenwyr y DYDD, dymunaf am ganiatad i'w wneud yn hysbys i'r cyhoedd, yn nghyda'r hyn gymerodd le yma yr wythnos ddiweddaf. Palasdy prydferth ar waelod nant goediog, ar lan yr afon Ddulas, yw Llwyngwern, ar y ffordd sydd yn arwain o Machynlleth i Corris-tair milldir o Machynlleth, a thair o Corris. Yn y palasdy yma y mae boneddiges adnabyddus ddiarhebol am ei charedigrwydd i'r tylodion yn preswylio, sef Mrs. Ford, a'i hunig fab. Hefyd yn agos i'r palasdy yma y mae Llwyngwern Quarry, sydd yn cael ei gweithio yn fywiog gan John Lloyd Jones, Ysw., Nantlle. A thrwy y naill beth a'r llall, y mae Llwyngwern wedi dyfod yn lie o hynodrwydd. Ond dydd Iau diweddaf, yr oedd yr hall drigolion o Machyn- lleth i Corris wedi penderfynu gwneud Llwyn- gwern yn Llwynhynod, sef dydd priodas y mab, Cadben John Ford, Ysw. Trwy fod y foneddiges mor hynod o garedig at bawb, a neb wedi cael cyfleusdra i gydnabod ei charedigrwydd, yr oedd yr holl wlad wedi dyfod allan i hynodi y dydd heb edrych ar gost na thrafferth. Yr oedd banerau yn chwifio yn mhob man; a'r holl dai wedi cael eu prydferthu yn y modd goreu; a phontydd ardderthog wedi cael eu gwneud yn mhob cyfeiriad; a rhuad magnelau yn adseinio yn y mynyddoedd. Yr oedd troliau a gwageni wedi bod am lawer o ddyddiau yn cario defnydd tanau i benau y mynyddoedd, ac nid oeddym mewn gwirionedd yn gwybod yn nesaf peth i ddim yn y cymydogaethau yma nos Iau o herwydd i'r haul fachlud, am fod y tanau ar benau y mynyddoedd wedi cymeryd eu lie yn eu llawn ogoniant. Yr oedd hefyd Fire Works o bob math, ac Illuminations ardderchog yn Llwyngwern. Ond i goroni y cyfan, yr oedd yno ginio campus, neu yn hytrach swper, wedi cael ei wneud i lawer o gannoedd o wahoddedig- ion; a Brass Band Corris yno i'w difyru. Ond er mor ddedwydd a hapus oedd pob peth yn ymddangos ar y cyntaf, cafodd yr hen air ei wirio,—'Cheir mo'r melus heby chwerw'—'mae drain wrth fon y rhosyn.' Do, do; a hyny trwy i ryw berson neu bersonau o dueddiadau dryg- ionus ro'i rliyw ddrwg yn y bwyd. Priodol iawn ygallesid dweyd y boreu mai dyffryn llawenydd oedd yma, ond y nos ei fod yn ddyffryn galar. Nid oedd yma am chwe' milldir, ar ol un o'r gloch y boreu ddydd Gwener, ond wylofain mawr i'w glywed yn mhob man. Dywedir fod gruddfanau torcalonus preswylwyr pentref Es gairgeiriog, i'w clywed am filldiroedd; ac nad oedd cynnifer ac un enaid oddifewn i'r pentref heb fod o dan effeithiau y dirdyniadau; ac nad oedd cynnifer ac un bod rhesymol o'i fewn yn alluog i fyned i ymofyn meddyg, er bod papyrau pum' punnoedd yn cael eu cynnyg mor rwydd a phapyrau lapio tobacco! Buaswn yn caru rho'i dysgrifiad o natur eu poenau, ond gan nas gallaf heb ddolurio teim- ladau, a bod y testun yn gofyn gwyleidd-dra i'w drafod, gadawaf iddo. Y mae yn dda genyf hysbysu nad yw y clefyd wedi bod yn angeu i neb etto hyd y gwyddys, er ei fod wedi bod yn agos iawn i gannoedd. Y mae llawer yn priodoli hyny i fedrusrwydd y meddygon. Nid ydym etto wedi cael allan pwy achosodd y fath anhapusrwydd cyffredinol; ond y mae yr awdurdodau wedi cymeryd y peth mewn Haw, a hyderir y deuant o hyd i'r fileiniaid annynol, ac y cospant hwy yn ol Ilymder eithaf y gyfraitli. Hefyd, achosodd un peth arall lawer iawn o ddifyrwch i'r gwyddfodolion, yn enwedig y boneddigion. Trwy fod y boneddigion a'u good- manners yn cyd-eistedd wrth y bwrdd, a rhai o sefyllfaoedd llawer is, ac heb gael y cyfleusdra i weled ond ychydig, yr oedd fel y gellid meddwl ddau eithafion pur ryfedd wedi cydgyfarfod. Yr oedd un o'r boneddigesau mwyaf urddasol sydd yn y cymydogaethau yn eistedd wrth y bwrdd, ac yr oedd bachgen ieuanc digon dymunol yr olwg, a digon dymunol bob peth arall hefyd, ond ei fod heb gael yr hyfrydwch o fod mewn llawer o leoedd fel hyn o'r blaen, yn eistedd mewn gwell cyfleusdra i gael potatoes na hi. Estynodd ei phlate wedi cael ei lenwi yn weddol dda a phob math o gig, yn atebol i'w hurddas, er i'r bachgen ei helpu a potatoes, ond yn lie gwneud hyny cymerodd y cyfan er ei gwaethaf, ac nid oedd ei llefain-O no, no, pa rai oedd yn tynu sylw yr holl gwmpeini, yn tycio dim arno. Y mae hyn yn dangos yn eglur etto fod 'daniwain o'r Ilaw i'r genau' hyd yn oed gyda boneddigion. P. P. C. C. [Nid gwledd Llwyngwern oedd y gyntaf i gael ei chwerwi drwy y barbariaeth a nodwyd. Gobeitltio y ceir gafael yn awdwyr creulawn y fath ysgelerdra, er eu gwasgu i ddwyn eu penyd nes troi ceg fain eu sport yn geg gam eu hedifeirwch. Nid drwg fyddai eu rhwymo yn y stocks ar fore oer, a'n gadael yno, ar eu torau, am deirawr; a rhoddi commission i blant y pentref i fesur hyd a lied eu crwper noeth a brigyn oed wen wedi sychu.—GOL.]

ABERTEIFI.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

ABERTEIFI. Cynnaliwyd cyfarfod yn Neuadd y dref, nos Fercher, Tach. 24, i'r dyben o wrando ar Mr. E. M. Richards, A.S., yn anerch ei etholwyr. Peth newydd yn hanes sir Aberteifi-cael cyfrif gan gynnrychiolydd am y modd y darfu iddo weithredu yn ystod yr amser y bu yn y Senedd. Cafodd dderbyniad gwresog gan y dyrfa luosog oedd yn bresenol; yr oedd lluaws o fasnachwyr a gwyr cyfrifol o'r dref a'r gymydogaeth yn bresenol, yn nghydag amryw o weinidogion. Cymerwyd y gadair gan Mr. Asa J. Evans, Cyfreithiwr; yr hwn wedi anerchiad byr, a alwodd ar Mr. Richards i arerch y gynnulleidfa, yr hwn a gododd yn nghanol banllefau o gymer- adwyaeth, ac a ddechreuodd ar ei waith, gan ddywedyd,—Yr ydym yn cyfarfod heno gyda theimladau gwahanol iawn i'r hyn oeddym tua blwyddyn yn ol. Yr oedd pryder mawr yn meddyliau miloedd o drigolion sir Aberteifi y pryd hwnw yn nghylch yr hyn gymerodd le ar y 26 o Dachwedd. Ond yr oedd ef yn dra sicr fod yr hyn gymerodd le y diwrnod byth-gofiadwy hwnw wrth fodd eu calon. Dywedodd hefyd mai dyma y cyfleusdra cyntaf er's blynyddau lawer y cafodd etholwyr y Sir hon ddangos eu golygiadau gwleidyddol, ac er iddynt fethu cael mwyafrif boddhaol, a hyny o herwydd dylanwad y screw, etto hwy gawsant ddigon o dal am eu holl lafur yn ystod y misoedd blaenorol. Rhoddodd Mr. Richards gyfrif lled.fanwl ar y eyfan o'r mesurau ddygwyd gerbron y Senedd y tymmor aeth heibio, a'r rhai hyny y darfu ef gefnogi; ac hefyd sylwodd ar y mesurau fuasai yn debyg o gael eu dwyn gerbron y Ty y tymmor nesaf. Buasai yn bleser genyf ddyfynu llawer o'i sylwadau pwrpasol a chall, a'u hanfon i'r DYDD, oni b'ai fy mod yn ofni na chawsent ym- ddangos o herwydd eu meithder. Ond gallaf sicrhau holl ryddfrydwyr y Sir iddo roddi anerchiad teilwng o hono ei hun ac o Sir Rydd- frydol Ceredigion. Gobeithio y caiff Mr. Richards hir oes ac iechyd i gynnrychioli sir Aberteifi, o herwydd yr wyf yn credu fod y 'Right man in the right place.' Anerchwyd y cyfarfod hefyd gan T. Edwards, Yswain, yn Gymraeg, ond credwyf y buasai yr ychydig eiriau ddywedodd yn gweddu yn well o lawer mewn cyfarfod gweddi neu gyfeillach grefyddol, yn hytrach nag mewn cyfarfod o'r fath yma. Siaradodd y Parch. Davies, Tanygroes, ych- ydig eiriau cymhwys a difyrus iawn. Siaradodd Richards, Hope Chapel, yn gall a phwrpasol iawn; awgrymodd y buasai yn dda iawn ganddo weled Syr T. D. Lloyd, yr aelod dros y Bwrdeisdreti, yn bresenol ar yr amgylch- iad, yn rhoddi cyfrif o'i weithrediadau, a'i fod yn gobeithio y buasai yn gwneud hyny etto heb fod yn faith. Anerchwyd y cyfarfod hefyd gan Mr. Harris, Llechryd; a'r Parch. W. Jones, Aberteifi. Wedi myned drwy y seremoni arferol o dalu diolchgarwch, terfynwyd y cyfarfod. GOHEBYDD.

WYDDGRUG A'I HAMGYLCHOEDD.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

WYDDGRUG A'I HAMGYLCHOEDD. Y PELLEBYR.—Y mae cyfnewidiadau wedi cael eu gwneuthur yn y llythyrdy gogyfer a gwyfrenau y pellebyr a fwredir eu hestyn hyd yno tua dechreu Ionawr nesaf, pryd y gweithir y pellebyr gan Mr. Parry, y llythyr-feistr, yr hyn fydd yn gaffaeliad mawr i drafnidiadau masnach yn gyffredinol yn y dref. COEDLLAI.-Nos Sabboth, Ebrill 6, 1868, corphorwyd Eglwys yn ol y drefn Annibynol, yn nliy y diweddar William Hughes, gan y Parchn. J. Myrddin Thomas, Wyddgrug; a L. Williams, Llanarmon. Yn fuan wedi hyny, symudodd yr eglwys a'r gynnulleidfa i ystafell yn perthyn i gwmni gwaith Pontybodkin, a wnaed yn lie cyfleus ganddynt i gynnal addoliad dwyfol. Er pan gychwynwyd yr achos, mae arwyddion amlwg wedi eu canfod mai o Dduw yr oedd y gwaith. Nid ydyw yr eglwys wedi bod heb ychwanegiadau ati, ac y mae cynnydd mawr wedi bod yn rhif y gwrandawyr. Llenwir yr ystafell ar nos Sabboth, ac o herwydd hyn teimlir awydd cryf am gael ty addoliad yn lie bod mewn 'ty ardrethol.' Wedi cryn dipyn o lafur, llwyddwyd i gael tir mewn man cyfleus i godi capel—yn ymyl y brif-ftordd pan fyddech yn myned o Bontblyddyn i Goedtalon, ynMhont- ybodkin. Mae y cyfeillion am hollol fwrw y draul cyn dechreu adeiladu y capel, o herwydd hyny cychwynwyd trysorfa adeiladu, ac y maent yn gwneud yn ol eu gallu i gasglu swm go lew fel y byddo ganddynt galon i adeiladu. Hefyd, mae yr enwadau craill yn edrych arnynt, nid fel rhai yn ymwthio i faes na ddylent, ac yn rhoddi Haw o gynnorthwy iddynt. Nos Lun, Tach- wedd 22ain, cynnaliwyd cyngherdd, yn nghapel y Methodistiaid Calfinaidd, gan gor y Tonic Sol- fa y Methodistiaid; y Parch. J. M. Thomas, Wyddgrug, yn gadeirydd. Canwyd amryw ddarnau gan y cor dan arweiniad Mr. Griffiths, blaenor y gan, yn hynod fedrus. Yr oedd yn amlwg fod llafur mawr wedi bod yn nysgyblaeth cynnifer, a rhai o honynt yn ieuainc iawn. Boddlonid y cynnulliad lluosog, yr hwn oedd dros 500, yn anghyffredin, a chawsai Griffiths y boddhad o weled nad aeth ei lafur yn ofer. Galwyd am ail-ganiad taranllyd pan ganwyd yr Hallelujah Chorus. Hefyd yr oedd y ddwy gan gan ddwy eneth ieuainc o'r cor yn hynod swynol, sef 'Enyd fechan cyn y frwydr,' a 'Ring the bell.' Canwyd darnau yn gynnorthwy i'r cor yn dra chymeradwy gan Mr. Robert George, Penuel; a chan Mr. Ezra Roberts, Brymbo. Yr oedd y gynnulleidfa yn gwynfydu yn agos pan ganai efe yn ei ddull grymus ac effeithiol y darnau- 'Edward a Hugh,' yr 'Hau ar y graig,' y 'Mud a'rByddar,' a 'Meindiedipawb ei fusnes ei hun.' Cafwyd cyngherdd wrth fodd calon y dorf, ac yr oedd yn flasus iawn gan yr Annibynwyr, o herwydd fod y cyhnyrch iddynt hwy at eu capel newydd. Rhoddodd y cor a'r cynnorthwywyr, Mri. Robert George ac Ezra Roberts, eu gwas- anaeth yn rhad ac am ddim. Teilyngant ddiolchgarwch ddauddyblyg am eu caredigrwydd cristionogol. Clywsom fod Wesleyaid yr ardal a chantorion Penuel, wedi addaw eu gwasanaeth yn yr un cyfeiriad. Hai lwc iddynt gael cyng- herddau eyffelyb i'r hwn a groniclwn, fel y caffo yr Annibynwyr 'swm mawr' erbyn y Gwanwyn nesaf. Rhaid dweyd mai llafur nid bychan sydd yn cael ei ddangos gan y Parch. J. M. Thomas, dan ofal gweinidogaethol yr hwn y mae yr achos newydd a nodwyd. BUCKLEY.-Nos Lun diweddaf, eadwyd cyng- herdd mawreddog, yn yr Ysgoldy Gwladwnaeth- ol, er budd roddion 'Sefydliad y Gweithwyr.' Cymerwyd rhan ynddo gan y boneddigion a'r boneddigesau a ganlyn:—Mr. W. H. Gladstone, A.S., mab hynaf y Prif-weinidog; Mr. Hamilton, the Misses Gladstone, Miss G. Glynne, Lady Mary Herbert, &c. Cafwyd cyngherdd liosog a da, yn enwedig wrth ystyried gerwinder yr hin.

Papurau Newydd Cymru

Y Dydd

4 erthygl ar y dudalen hon