Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
$g-enefctr.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
$g-enefctr. Tr YR ARGLWYDDI, Mawrth, Mawrth 29. Ysgrif Cadwraeth yr Heddwch yn Iwerddon.-Cyn- nygiodd Argl. Dufferin ail ddarlleniad y mesur, gan fynegu fod y Llywodraeth wedi ei ddwyn i mewn gyda gofid, ond oddiar argyhoeddiad cadarn o'r angenrheidrwydd o roddi i'r Llywodraeth Wyddelig fwy o awdurdod er cadw heddwch a threfn, a diogelu bywyd a meddiannau.—Cefnogodd Due Richmond y cynnygiad, yr hwn a ystyriai fod arbenigrwydd yr amgylchiadau yn cyfiawnhau llym- der eithafol y mesur.—Dywedai larll Derby ei bod yn dra anffodus fod mesur o'r natur yma yn angen- rheidiol; ond gan mai felly yr ydoedd, fod gan en harglwyddiaethau ddyledswydd i'w chyfUwni ag na ddylent ymgilio oddiwrthi. Wedi sylwadau pellach gan larll Kimberley, Ardalydd Salisbury, ac larll Granville, darllenwyd ef yr ail waith. Ty Y CYFFREDIN, Mawrth 29. Y Cynghrair Masnuckol a Ffrainc Mewn atebiad i Mr. Birley, mynegai Mr. Otway nad oedd un gynnr> chiolaeth, yn y nodwedd wrthdystawl, wedi ei hanfon at Lywodraeth Ffrainc mewn perthynas i ddiwygio y cynghrair masnachol rbwng Ffrainc a Lloegr; ond hyshyswyd Llywodrneth Ffraiuo-fod Llywodraeth ei Mawrhydi yn barod i gynnysgaeddu pwyllgor a naill ai tystiolaeth eneuot neu ysgrifen- edig. us dymunent hyny. Yr oedd Argl. Lyons, ein llys-genadwr yn Paris, wedi ei wneud yn hyshys o olygiadau y Llywodraeth, ond ni thybid ei bod yn gyfaddus, ar hyn o biyd, i fynegu y cyfarwyddiadau a roddwyd iddo. TT T CYFFREDIN, Mercher. Y Ddedd:f Feddygol.-Cynnygiodd Syr J Gray ail ddarlleniad ysgrif gwelliant y Ddeddf Feddygol, amcan yr hon, medd ef, ydyw gwellbau y deddfau presenol, ae i alluogi dynion i wahaniaethu rhwng meddyg cymhwys ac un anghymhwys. Eiliwyd y cynnygiad gan Mr. S. R. Graves Cynnygiodd Mr. Brady am ohirio y ddadl. Gobeitbiai Mr. W. E. Forster y cytunid a'r cynnygiad am ohiriad, a mynegai fod ei gyfaill ardderchog Iarll de Gray a Ripon yn bwriadu dwyn mesur i fewn i Dy yr Arglwyddi, er gwellhau y deddfau meddygol. TT TR ARGLWYDDI, Iau. Cadwraeth yr Heddwch yn lwerddon.-Darllenwyd yr ysgrif y drydedd waith, a phasiodd gydag ychydig welliantau. Ty Y CYFFREDIN, Iau. Cludiad JYewyddiaduron.—Mewn atebiad i Mr. Graves, mynegai Mr. Gladstone fod Canghellydd y Trysorlys yn gobeithio y byddai yn alluog i gynnyg gostyngiad yn nholl cludiad mater argraffedig ag a roddai foddlonrwydd i'r honeddwr anrhydeddus. Gorchwylion y Ty.—Ystyriai Mr. Gladstone fod y cwestiynau a ganlyn yn gyfryw ag y dylent gael eu settlo yn sniongyrchol-yn gyntaf, ysgrif Tir Iwerddon; wedi hyny y mesur Addysg yn Lloegr; Prawflwon y Prifysgolion; a'r mesur fwriedid ddwyn i mewn wedi ei sylfaenu ar adroddiad y pwyllgor ymchwiliadol i'r arferiadau a ddygid yn mlaen mewn etholiadau. Yn mlilith mesurau eraill ag yr ystyriai ef yn bwysig eu hystyried yn yr eisteddiad presenol yr oedd Ysgrif Rhyddfreiuiad, a'r Priodasau Gwyddelig. Os oedd y Ty yn teimlo parodrwydd i gynnorthwyo y Llywolraeth, awg- rymai ef am gael elsteddiadau boreuol o'r pryd hwn hyd yr oediad dros y Pnsg (llefau o 'No' a chwerthin).. Os ceid allan ei bod yn anniliosibl myned drwy yr Irish Land Bill cyn y Pasg, y cynnygiai ef wahanu yr occupation clauses. ac eraill a berthynent i dir, i ddau fesur; ac wedi myned drwy v cyntaf, ei anfon i Dy yr Arglwyddi fel mesur neillduol. Protestiai Mr Disraeli yn erbyn y cynnygiad am gael eistedd- iadau boreuol cyn y Pasg er myned drwy ysgrif y tir Gwyddelig. Fod y mesur yn un o nodwedd barhaol, ac y cymerai i fewn ddadleuaeth ar egwydd- orion sydd dipyn yn newydd, ac felly na ddylid ei brysurO drwy y Ty, ond ei ddadleu yn llawn a phwyllog. Dywedai hefyd y byddai i'r eisteddiadau boreuol amddifadu y Ty o hresenoldeh aelodau y gwisgoedd llaes, ac eraill. Gobeithiai ef. gan hyny, na byddai i'r cynnygiad gael ei wasgu i fewn. Rhoddai Mr. Gladstone rybudd y byddai iddo, ar ddiwedd pwyllgor y Tir Gwyddelig y prydnawn hwnw, gynnyg i hyny gymeryd lie am 2 o'r gloch bore dranoeth. Ty Y CYFFREDIN, Gwener. Terfysg y Red River.—Rhoddodd Mr. Eastwick rybudd, ar ran Mr. R. N. Fowler, y byddai i'w gyfaill anrhydeddus, ar y 29ain, alw sylw at y terfysgocdd diweddar yn v Red River, ac y gofynai i Is-ysgrif. enydd y Trefedigaethau am roddi yr ohebiaeth ar y mater ar y bwrdd. Trosglwyddiad Tir.-Dywedai Mr. Gladstone, mewn atehiad i Mr. Pim. nad oedd ysgrif Tlos- glwyddiad Tir, a ddygwyd i mewn gan yr Argl. Ganghellydd, yn cynnwys un wlad heblaw Lloegr. Yr oeddid wedi cael allan fod sefyllfa y gyfraith a pheirianwaith y mesur yn ei gwneud yn fwv cyfleus i ymwneud a Lloegr mewn un Bill; ond y bwriedid estyn yr un ddeddfwriaeth i'r Iwerddon. Tv YR ARGLWYDDI, Llun. Yr vchelfraint frenhinol o estyn trugaredd.-Cyn- nygiodd Argl. Penzance am gael cyfrif swyddol o'r achosion troseddolafaddeuwydyn hollol, a leihawyd, neu a newidiwyd gan y Goron, o dan gyfarwyddyd yr Ysgrifenydd Cartrefol, yn yypaid y tair blynedd diweddaf, gan ddynodi yr achosion yn y rhai yr oedd tybiaeth o ddiniweidrwydd y portion, llymder y ddedfryd, neu achosion eraill yn sail i'r ymyraeth. Honai ef mai canlyniad y gyt'undrefn hon ydoedd gwanhau effaith y dedfrydau a draddodid yn y llys. Tybiai y dylai brawdle gael ei ffurfio, yn cynnwys, os yn angenrheidiol, yr Ysgrifenydd Cartrefol, i addygu y dedfrydau draddodid ar droseddwyr.— Eglurodd Argl. Morley y rheswm a dueddai y Llywodraeth i wrthod caniatau y cyfrif. Yr oedd yn groes i bob arferiad i alw ar yr Ysgrifenydd Cartrefol i fynegu yr amgylchiadau a'i tueddai i gynghori ei Mawrhydi i estyn trugaredd i droseddwr. Nis gallai ef ddal allan unrhyw ohaith y penotfid dirprwyaeth frenhinol, ac yr oedd ef am ynigadw oddiwrth y cwestiwn eyffredinol a gyfodwvd gan Argl. Penzance. Dywedai Argl. Penzance nad oedd ynddo ef, dan yr amgylchiadau, un dymuniad am wasgu ei gynnygiad yn mlaen, a thynwyd ef yn ol. TY Y CYFFREDIN, Llun. Dienyddiad Mr. Gordon.-Mewn atebiad i Syr Charles Dilke, mynegai Mr. Gladstone, mewn perthynas i ddienyddiad y diweddar Mr. G. W. Gordon yn Jamaica, fod y mater wedi ei ada 1 yn y fath sefyllfa, fel na ddygwyd yr hawliau cyf<eitliiol cynnwysedig ynddo byth i derfyniad. 0 berthvnas i golledion neu ddyoddefiadau y we Idw. can belled ag yr oedd niwaid wedi ei wneud i'w heiddo, nad oedd tystiolaeth, yn profl natur a helaethrwydd y colledion, wedi ei gosod ger ei fron ef. Nid oedd ef yn tybied y byddai i'r mater syrthio i fewn i amcan y civil list pension fund, nac y byddai yn gyson a dyledswydd y Llywodraeth i alw sylw y Senedd at y pwnc. Derbyniadau y Telegroph.-Mynegai Ardalydd Hartington, mewn atebiad i Mr. Crawford, mai y cyfanswm a dderbyniwyd gan ddosbarth y Telegraph hyd yr 31ain o Fawrth diweddaf ydoedd £ 100,000, yr hwn a wnaed i fyny o symiau a delid am messages; ond nid oedd hwn yn gwneud i fyny y symiau a dclid am messages y wasg a special wires, y rhai na ddygwyd etto i'r cyfrif. Cyfanswm y negeseuou i fyny i'r un dyddiad oedd 1,160,000. Ysgrif Tr Iwerddon.-Rhanodd y Ty ar welliant Mr. Disraeli ar adran 3; a chaed dros y gwelliant 220; yn erbyn 296; mwyafrif 76. ♦—
GUARDIANS DOLGELLAU A'R FESTRI.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GUARDIANS DOLGELLAU A'R FESTRI. NID yn ami y ceir unrhyw gyfeiriad yn y ÐYDD at weithrediadau Gwarcheidwaid y Tlodion yn y plwyf hwn neu unrhyw blwyf arall, a hyny yn benaf am nad oes, y rhan amlaf, ddim yn cy- meryd lie ynddynt o ddyddordeb eyffredinol. Ond y maent hwytlrau ambell dro yn yrngodi gymaint uwchlaw iddynt eu hunain, fel y bydd dynion cyffredin eraill weithiau ar rai achlysur- on, nes gwneud eu hunain yn enwog am y tro a byddai yn resyn gadael i ddygwyddiadau anghyffredin o'r fath hyny basio yn ddisylw. Dyna un rheswm paham y tybiem yn wertli cyf- icithu yr adroddiad canlynol o weithrediadau Guardians Dolgellau yn en cyfarfod diweddaf, yr hwn a ymddangoaodd yn y Cambrian News' am ddydd Sadwrn. Gofynai Mr. R M. Richards (o Gaerynwch), am hysbysrwydd yn nghylch etholiad Guardians new- yddion dros Ddolgellau. Ar y rliestr o'r persouau a enwyd. yr oedd yn canfod enwau pump o bersonau. Yn awr, yn ol adroddiad a ymddangosodd yn y Cambrian News o gyfarfod a gynnaliwyd yn Nol- gellau wythnos i'r Gwener blaenorol, y r oedd enwau neillduol wcdl cael eu nodi gan y festri, yn cynnwys rhai Mr. Hugh Roberts, Gwanas, a'r Parch. Evan Lewis (parson Dolgellau), ac yr oedd pob un o hon- ynt yn adnabyddus fel y rhai mwyaf gweithgar a selog o gynnrychiohvyr y trethdalwyr yn y Board. Yr oedd Mr. David Jones, un o'r Guardians, wedi cymeryd rhan yn y ddadl yn y festri, ac yn ol yr adroddiad yn y Cavibrian News, yr oedd yr oil o'r Guardians blaenoro), yn cynnwys y Parch. Evan Lewis a Mr. Hugh Roberts, wedi eu penodi i'w hail ethol. Tra yn wybyddus o'r ffaith hon, yr oedd yn naturiol iddo ef synu fod personau wedi cael eu henwi, ac fod enwau y ddau berson y cyfeiriai efe atynt wedi cael eu gadael allan, a tliri o enwau per- sonau eraill, na chrybwyllid am danynt yn y pen- derfyniad y cytunwyd arno gan y festri, wedi cael eu rhoddi i mewn. Dymunai efe ofyn i'r clcrk paham na buasai enwau y personau hyny yn cael eu rhoddi i mewn ar ol iddynt gael eu mabwysiadu gan y festri. Dywedai Mr. Lewis Williams ei fod ef yn sicr wedi cynnyg yn y festri fod i'r pedwar Guardian oedd yn myned allan o swydd gael eu hailethol, ac fod y cynnygiad hwnw wedi cael ei eilio gan rywun, a'i gario; ond nad oedd efe yn gwybod fod a fynai hyny a'r plwyfolion yn gyffredinol ai peidio.' Dywedai yr Is-ysgrifenydd—' Nis gall y clerk gymeryd sylw o enwad unrhyw berson i fod yn Guardian, os na bydd yr enwad hwnw wedi cael ei anfon i mewn yn y ffurf briodol. Ni ddaeth nomi- nation paper i law oddiwrth y festri.' 'Dywedai Mr. R. M. Richards fod yr eglurliad a roddwyd yn hollol foddhaol idio ef. Ond yr oedd yn hynod nad oedd y rhai oedd yn bresenol yn y festri, a'r rhai a bleidient ailetholiad yr hen Guard- ians gyda'r fath fwyafrif, wedi defnyddio digon o ofal fel ag i weled fod penodiad y festri yn cael gweithredu arno yn briodol.' Dywedai y Parch. Evan Lewis y teimlid yn y festri m..i dymunol ydoedd fod i bedwar o enwau gael eu nodi, a chytuno arnynt i'w lienwi gan y festri, er mwyn osgoi vmdrechfa etholiadol, yr hyn a fuasai yn thnu costau ar y plwyf. Ar ol peth dadl, fe gynnygiwyd pedwar o enwau, gan adael allan enw Mr. Hugh Roberts a'i enw yntau, ac yn cvnnwys enw Mr. David Evans, Cae-einion, ac fe'u rhoddwyd i'r cyfarfod fel gwelliant. Ond ni chod- wyd ond pedair llaw yn unig dros y gwelliant, a plian roddwyd y cynnygiad gwreiddiol, am ailethol- iad y pedwar hen Guardians, i fyny, fe'i cariwyd gyda mwyafrif niawr. Y drwg ydoedd, nad oedd neh yn cynnrychioli y festri, i anfon i mewn y rhai y cytunwyd arnynt gan y festri. yo Mr. R. M. Richards a ddywedai, I t'estry-clerk gan hyn." sydd i'w feio Y Parch Evan Lewis, Nid oes vr un vestry-clerk.' I Yr Is-ysgrifenydd a ddywedai nad oedd y pen- odiad a wnaed gan y festri yn meddu dim grym o Kwb! Y Parch. Evan Lewis a ddywedai fod y mater wedi rhwymo ei hunan i beidio anfon unrhyw enwau i mewn oddieithr y rhai y cytunwyd arnynt yno. Er nad oedd efe yn gofalu ond ychydig, fel y dywedodd y pryd hwnw, am gael ei ail etbol, etto yr oedd yn naturiol iddo synu fod yn mblith y rhai
,.UY L LEU AD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
yn annheilwng o goffadJriaeth y marw, yn ol dull y byd o farnu, heb cfaflu yr arian yna am alar-wisgoedd. We], jMistar 'J. F. H. 'dwy' ddim yn awr ynf myn'd i geisio profi priodoldeb nac antnhrpdoldeb arfer galar- wisgoedd, nac ychwaitli ya myn'd i ddadleu dros nac yn erbyn cyfodi cofadeiladau, gan fod hyny yn bwnc ar el ben ei bun yn hollol. Ond tra y mae enwoion o bob math yn cael beddfoini—ynenwogioh milwrol, gwleidyddol, llenyddol, a chrefyddjol—prin yr wyf yn gweled yn deg nac yn knrhydeddus i genedl y Cymry adael bedd d|n a wnaeth gymaint erddi a tarosti a'r a.farwol Caledfryn heb rywbeth i ddynodi 'Man fechaft ei fedd,' heblaw gwyrddlesni y dywarchen a gwlith y nefoedd. Yr wyf etto am ail ddweyd, tra yr edrychir gan y byd ar bwnc y cofadeiladau yn y goleu y gwneir yn bresenol, fod cael cofadeilad ar fedd Caledfryn yn eithaf teilwng o'r gefnogaeth y mae y sjrmudiad wedi ei gael eisoes oddiar law y genedl. Buasai yn beth lied chwith i blant, ac *yr- ion, a gorfryrion y genedl ^lon fyn'd i fynwent enwog y Groeswen, i chwilio am fedd Caled- fryn, a gorfod troi allan wedi methu d'od o hyd iddo yn mysg y pehtwr.' Pe buasai treth yn cael ei gosod arnom i gyfodi trysorfa at achos fel hwn, buasai yn eithaf priodol gvwgnach; ond tra y mae y peth yn hollol tvirfoddol, nid wyf yn gweled fod achos i'r sawl sydd yn dewis peidio cyfranu i fyn'd i farnu na beio ar y rbai sydd yn dewis gwneud. Gyda chofion calon at 'J. F. H.' .1;