Y Dydd

CYLCHWYL GERDDOROL HAR. LECH, 1877. [ODDIWBTH SIX QOHBBYDD NMLLDUOL.] Cynaliwyd yr wyl flynyddol hon eleni ar ddydd lau, y 12fed o'r mis bwn, o fewn i furiau benafol y castell fel arferol. Hoa oedd yr unfed gylchwyl ar ddeg, ac yr oedd yo dyfod i fyny, os nad yn rhagori ar y rhai blaenorol yn rhifedi yr ymwelwyr, helaeth- rwydd y darpariadau ar eu cyfer, yn oghyda rhagoroldeb y gwaith yr aethpwyd trwyddo. Gan toai nid i wneud 'nodiadau beirniadol' ar weithred- iadan y gylehwyl y'n hanfonwyd yno, eithr i roddi crynodeb byr, eto cyflawn ac i bwrpas, o honynt o flaen darllenwyr y DTDD, ni wneir felly ddim pell- ach na rhoddi y modd y canwyd pob ton mewn dau air neu dri ar ol y cofnodiad o byny. Yr oedd dull yr Oicbestra yn wahanol y tro bwn i fel yr oedd y blynyddau o'r blaen, a dangosai, gallwn feddwl, lawer jawn mwy o chwaeth a doeth- ineb yn y rhai a'i trefnasant. Y troion blaenorol, the gallwn ateb am y flwyddyn ddiweddaf, am y rheswm nad oeddym yn breseool, yr oedd ffurf yr Orchestra yn tebygu i haner cylch, a phob cot yn meddu rhan neillduet iddo ei hun o'r top i'r g waelod, a thrwy hyny, yr oedd y corau yn unig yn myned a than hwr o'r arwynebedd. Ond eleni, yr oedd wedi ei ffurflo fel ag i feddiauu im ond un oehr o'r He, yr hwn oedd gyferbyn "r fynedfa i mewn, ac yr oedd, o gymarot a hyny, yn rhoidi mwy o le at yaaanaeth y gynulleidfa, yn gystal a gwell mantais iddynt i gael golwg ar yr hyn oedd yn myned yn oilaen yn yr Orchestra. Yr oedd y Llywyddioa Jefyd, yn lie bo J y ta ol i't* gwrandawyr fel o'r olaen, yn awr yn eu gwynebu, fel nad oedd rail i neb droi nac aflonyddu dim arnynt eu hunain, nac ar eraill wrth edrych ar y naill a'r llall. Rhif y corau oedd yn bresenol ydoedd naw, sef Porthmadog, 100; Dolgellau, 100; Talsarnau, 50; Machynlleth, 100; Llan, Ffestiniog, 100; Corris, 70; Penllwyu, TO; Pwllheli 40; Rhiw, Ffestiniog, 100. Nid ydyw hynyna ond amcan-gyfrif o lifedi pob Cor- Seindyrf pres, 2; Corris a Harlech. Dadgan* —Soprano, Miss Marian Williams, R.A.M.; ^oatralto—Miss Martha Harries, R.A.M.; Tenor— ^r. Levi Roberts; Baritone—Mr. J. L. Willia«ns, M.; Cyfeilwyr—Piano, Mr. John Pritchard, ~°'gellau; Harmonium—Mr. R. Davies, U.C.W.; ^"weinydd—Eos Morlais. A-ower dechreu

CYJAHFOD Y Boa. ?«dd haner awr wedi deg, on 1 o herwydd amgylch- ftdan anorfod, mae yn debyg, aeth yn nes i unar- Ide oyn i hyny gymeryd lle. Yr ua oedd wedi ei uenodi i lenwi y gadair yn nghyfarfod y bore yd- Qedd Edward Breese, Yaw, Porthmadog, ond cafwyd *J?boniad ar si absenoldeb gan Mr. Thoman, Cae'r- ^ynon, sef ei fod wedi cael ei alw i Luniain ar ryw ^cUog neu gilydd, a'i fod yn gofidio air nad alUsai yn brssenol. Felly, cymerwyd «i le gan Mr. ■*homagi yr hwn a alwodd ar— 1 Seindorf Pres Harlech, y rhai a ganasant ■^•Darywiaeth (Selections), yn hynod dda. Ton Gynulleidfaol, 'Mawredd,' allan o'r Aberth ~*°liant, gan y corau yn nghyd, dan arweiniad Eos •orlaig. 3 Anerchiad gan y Llywydd. Bu Mr. Thomas )11 fsddianol ar ddigon o ddoethineb i beidio a cholli ^ser ag oedd eisoes wedi ei fyrhau trwy wneud 'l'aeth hir. Gwnaeth un sylw haeddol o gymerad- ^yaeth, sef y dyl'ai y corau ymddwyn yn uool &'r oedd aruynt, sef Dirwestwyr—Uadeb Corawl ^irwestwyr Ardudwy, a dilynodd hyny gyda sylw- JJau eraill buddiol a rhagorol ar lwyrymwrthodiad. u>olch i Mr. Thomas am gefnogi s^brwydd. f>4 Cydgan, 'Be not afraid' (Mendelssohn), gan jVtQdeithas Gorawl Porthmadog. Hapus y dewis- a rhngorol y dadganiad. 5 Anthem, 'Y Ganaao Glyd' (J. A. Lloyd), gan |^r Pwllheli. Deallwn mai ieuanc yw y cor bwn, e"y> rhaid ei ganmol am wneud ei ran fel y darfn. i. Cfto, 'Nazareth* (Gounod), gan Air. J. L. VV.il- R.A.M. Hon oedd y waith gyntaf i Mr. **Uliam# gymeryd rhan yn nghylcbwyl Harlech, r1*! gobeithiwn, fel y Llywydd, nad hon fydd y aitb olaf. Canodd yn ganmoladwy iawn. Y nesaf i ganu oedd cor Llan, Ffestiniog, ond d *yw an'aw<l.a ddygwyddodd i'r tren a'u 1t.daia nid oeddyni wedi cyrhaedd. Gan hyny, aed "alften, a chafwyd Anthem, 'Moeswch i'r Argl- ydd' (J. Tnomas), gan gor Talsarnau. Gwao, ar 0,ffao, oedd y dddganiad hwn. Tin Gynulleidfaol, KJwahoddiad' (Ieuan ^yllt), gan y Corau Unedig. Yn weddol dda; ^feddodd haner nodyn yn is nag y dechrouodd. J. Oydgao, 'Awake the Harp' (Haydn), gan gor A7n''e'h, dan arweiniad Mr. D. Daries. Ar^erohog, eJ|a Anthem, «Fel y brefa'r hydd' (J. Thomas), (ran • *«nllWyn> onid oedd yr Alto braidd He y dyleBid cadu'n waa? *n abetnoldab cor y Rhiw, Ffestiniog, Jt hwa t. a ataliwyd ar y ffordd gan yr un peth aga ataliod,1 y cor Hall, cafwyd eilwaitb Anthem, 'Molwch yr Arglwvdd' (J. Parry), gan gor Corris. Cyfansodd- wyd y <iera7n prydterthhwn er cof am waredigaeth y glowyr hyny o'u carchar tanddiies-ol yn mhwll gloTynewydd, Dyifryn Rhondda. Aeth y Corrisiaid trwyddo tu hwnt i canmoliaeth. 12 Cydgan, 'Why my soul' ("Mendelsshon), gan Gymdeitbas Gorawl Idria, neu gor Dolgellau, dan arweiniad Mr. O. O. Roberts. Nid oes raid i'r cor hwn wrth lythyraa caomoliaetb; canodd yn iawn fel arfer. 13 Can, 'The Lost Chord' (Sullivan), gan Miss Martha Harries, R.A..M. Canodd mor rhagorol o dda fel y derbyniodd encor brwdfrydig oddiwrth y gynulleidfa, ae y gorfodwyd hi i ail ganu, yr hyn a wnaeth mor ddeniadol a'r tro cyntaf. Ni phetrus- wn a dweyd mai y dadganiad hwn oedd gogoniant cyfarfod y bore. 14 Ton Gynulleidfaol, 'Bryniau Caersalem' (Aberth Moliant). gan y corau yn nghyd. 15 Anthem ac Unawd, 'Goruchaflaeth ar Angeu' (Evans), gan Mr. Leri Roberts. Nid rhyw finishing stroke da iawn oedd hwn i'r cyfarfod, ond rhaid oedd pasio heibio.

CYFARFOD Y PRYDNAWN. Llywydd y cyfarfod yma oedd W. E. Oakley, Yaw. Tanybwlch, yr hwn a arweiniwyd i'w gadair gan Mr. Ttomaa, Cae rSynon. Yr oedd nifer y gy- nulleidfa yn fwy y tro hwn na'r bore. 1 Rhagchwareuad (Overture), gan Seindorf Bres Corris. 2 Ton Gynulleidfael, 'Llansanan* (Aberth Mol- iant), gan y corau yn nghyd. Canwyd hon gydag ysbryd a theimlad addas i hen don Gymreig. 3 Anerchiad gan y Llywydd, yn Uawn tia-bron nas gallwn ychwanegu y tan Cymreig. Dywe Jai yr anrhydeddus foneddwr fod yr amcan i ba un y daeth y gynnlleidfa at el gilydd yn un ag y dylai pawb o honynt fod yn falch o hono, sef i ganu, ac i glywed eanu. Nid oedd yn meddwlygallaiLloegr ae Yagotland yn nghyd wneud yr hyn ag a wnaeth Cymru gyda cherddoriaeth. Eisteddodd y bonedd- wr i lawr yu nghanol cymeradwyaeth y dorf. 4 Alawon Cymreig, 'Glan Medd'dod Mwyn,' 'Ymdaith y Slwnc,' 'Y Gwenith Gwyn,' a 'Rhytel. gyrch gwyr Harlech,' gan Gymdeithas Gorawl Dolgellau. Amlygodd y gynulleidfa eu boddhad wrth y dadganiad hwn trwy eu hencorio, a chanas- ant y ddwy olaf eilwaith. 5 Cydgan, 'Dyna'r Gwyntoedd* (Stephens), gan gor y Rbiw, Ffestiniog. Yr oedd hoa ar brogramme y bore, end daeth i mewn yu awr yn lie 'Y Dan- chwa' (Alaw Ddu) oedd ar brogramme y prydnawn. Cauwyd hi yn rhagorol. 6 Canig, 'Yr Wyiren Dlos' (R. Mills), gan gor Talsarnau. Da. 7 Canig, 'Y Gwanwyn Mwyn' (Emlyn Evans), gan gor Penllwyn. 8 Canig, 'Mae c&n yn jlon'd yr awel' (Emlyn Evans), gan gor PwllheH. Mae gan y cor hwn waitu meistroli cryn dipyn ar eu lIeisiau. 9 Canig, 'Gwalia Weu' (D. Jenkins), gan y corau yn nghyd. Gweddol. 10 Canig, 'Rhyfelgan y Myncod' (Parry) gan gor Corris. Nid cystal a'r dysgwyliad. 11 CAo 'The Men of Wales' (B. Richards), gan Miss Marian Williams, R.A.M. Cyfa ooddwyd y gin boblogaidd hou gan ein cyawladwr enwog Brinley Bichards, Ysw., er cof am waredigaeth y glowyr yn Nyffryn Rhondda Caoodd Miss Wil- liams hi mor lawn o deimlad nes enill y cymeradwy- aeth mw-af gan 7 dorf, a gorfu iddi ail ganu. Unid yn y cydgan gan gor Dolgellau, dan arwein- iad Eos Morlais. 12 Canig, 'Hark Away' (Birch), gan gor Mach- ynlleth. Cenid yr Unawdau gan Koa Dyft. Bywiog iawn. 13 Canig, 'Tyr'd foreu teg' (Emlyn Evans), gan gor Llan Ffestiniog. Ynihagorol. 14 Gorphwysgan (Requiem), er cof am y diweddar leuan Gwyllt (Parry), gan gor Porthmadog. Cyn iddo ganu, gwnøeJ ychydig sylwadau gan y Parch. T. J. Witeldon, Ffestiniog, ar y diweddar gerddor adnabyddus, a darllenodd i'r cyfarfod y pender- fyniad sydd a'i sylwadd fel y caulyn:—Ein bod ni, fel cyfarfod, yn dymtino datgan ein teimlad dwfa yn wyneb yr amgylchiad galarus o farwolaeth Ieuan Gwyllt, yr hw.i, heolaw ei fod yn adnabyddus trwy Gymra benbaladr tel diwygiwr cerddoriaeth gytegredig, oedd hefyd wedi bod yn cymeryd rhan 1 arbenig fel arweinydd yn y cylchwyliau hyn; a thrwy ci weithgarwch dyfalbarhaol a diflino a ffurf- lodd gyfnod newydd yn hanes cerddoriaeth y cysegr yn Nghymru; a thrwy ein bod yn deall fod symud- iad at droed i wneud ysgoloriaeth gofEadwriaechol am dano, yr ydym yn mawr gymeradwyo yr amcao, ac y. dymuno iddo y Uwyddiant mwyaf.' Cefnog. wyd ef mewn araeth fer gan y Parcti. J. E. Jones, Llanrug, ac arwyddodd y cyfarfod ei gydsyniad trwy i bob uu godi ei ddeheulaw. Canodd cor Porth- madog yr Orphwysgan yn dda, er iddi fyned allan 0 gywair ganddynt yn rhywle tua'r CAnol. 15 Ton Gynulleidfaol, 'Moab' (Ieuaa Gwyll. gan y corau a'r gynulleidfa yn nghyd.

RHAN I. 1 Rhag;-chwareuad,'Be idigedigfyd to Arglwydd Dduw Israel (J. Thomas), gan Seindorf Bres Corris. 2 Mynegiant ac Unawd, 'Cysurwch, cysurwch fy mhobl,' 'Pob dyS'ryn,' gan Eos Morlais. 3 Cydgan, 'A gogoniant yr lor,' gan y corau. 4 Mynegiant ac Unawd, 'Fel hyn y dywed yr Arglwydd,' 'Ond pwy a ddichon aros,' gan Mr. J. L. Williams. 5 CydgaD, 'A mi a'u puraf,' gao y corau. 6 Mynegiaot, 'Wele Forwyn,' gan Miss Martha Harries. 7 Alawa Chydgan, '0 tydi, yr hwn a ddywedi, gan Dliss Harries a'r corau. 8 Myoegiant, 'Canya, wele, dywyUwch: gan Mr. J. L. Williams. 9 Unawd, 'Y bobl oedd yn eistedd mewatywyll- wch,' gan Mr. J. L. Williams. 10 Cydgan, 'Canys Mab a aned i m,' gaa y. corau. 11 Mynegiant, 'Yr oedd bugeiliaid,Ac wele J angel,' 'A dywedodd yr angel wrthynt,' -Ac yo ddisymwth yr oedd gyda'r angel,' gan Miss Marian Williams. 12 Cydgan, 'Gogoniant yn y goruchaf i Dduw,' gan y corau. 13 Alaw, 'A mawr lawenhewch,' gan Miss Wil- liams. 14 Mynegiant ae Unawd, I ltna yr agorir llygaid y deillion,' 'Efe a bortha ei braidd,' gan Miss Wil- liams. 15 Alaw, 'Deuwch ato ef,' gan Miss Williams. 16 Cydgan, 'Ei iau sydd esmwytb,' gan y corao.

RHAN it. 17 Cydgan, 'Wele Oen Daw,' gan y corau, A dweyd heb get yn awr, yr oeddym yn teimlo wrth wrandaw ar y datganiad hwn fel pe yn cael ein oario yn naturiol i'r nef ei hun, ac yno yn syila ar yr Oen y cenid mor fendigedig am dano. Tynodd ddagrau o'n llygaid, a theimlwn yn falch 0 ddweyd hyny. 18 Unawd, 'Dirmygedig oedd,' gan Miss Harries. 19 Cydgan, 'Diau efe a gymertb ein gwendid ni,' gan y corau. 20 Cydgan, 'Nyni oil fel defaid.' gany corau., 21 Mynegiant, 'Pob ua a'i gwel,' gan Eos Morlais, yn niffyg Mr. Levi Roberts. 22 Cydgan,' Ymddiriedodd yn Nnw,' gan y corau. 23 Mynegiant, 'Dy gerydd di a dorodd ei galon,' gan Eos Morlais. 2t Unawd, 'Gwelwch a chlywch,'gan Eoa Mor- lais. 25 Cydgan, '0 byrth, dyrcbefwch eich peaau,* gan y corau. 26 Cydgan, 'Yr Arglwydd a roddodd y gaii,' gan y corau. 27 Unawd, 'Mor brydferth yw Miss Williams. 28 Cydgan, 'Eu sain aeth i m^ea^^p y corau. 29 Unawd, 'Paham y terfyaga'r cenedloadd,' gan Mr. J. L. Williams. 30 Cydgao, I Drylliwn ea rhwymaa,' gan y corau. 31 Mynegiant ac Unawd, I fr hwu a drig,' a (ldryllia,' gau Fqs Morlais. 32 Gydgan, 'Hajeliwia,' gan y corau, a'r gynull- eidfa i gyd ar eu traed.

RHAN iii. 33 Unawd, I Mi wn fod fy Mhry wr 'yn fy w,' gan Miss Williams, ?: 34 Pedwarawd, 'Gan fo 1 marwolaeth drwy ddyn gan Miss Williams, Miss Harriet, Mr, Levi Roberts, a Mr. J. L. Williams. 35 Cydgao, 'Trwy ddyn hefyd,' gati y corau. 86 Pedwarawd, UDlegi-ki tMgya yn Adda,' gan y Misses Williams a Harries, a Mri. Rooerto a Wil- liams. 37 Cydgan, 'Felly' hafyd yn Nghrist,' gan Y corau. 1 38 Mynegiant ac Unawd,Qanyf; 'Yr udgorn a gan,* gan Mr. J. L. Williains. 39 Cydgan, 'Teilwng yw'r Oen." gao y corati. 40 Cydgan, 'AMEN,' gan y corao. Wedi i ddiolchgarwch gael Oi ginyg i'r llywydd pan Mr. Thomas, Cae'rffynoo, a 1 gemogi gan Mr. Wheldon, Ffestiniog, ymwahanodd y dyrfa. Tyst- iolaeth unfarn unfryd pawb ydoedd mai yn Nghylchwyl 1877 y dywyd y canu goreu, ond mat j n nghyfarfodydd y cylchwyliau o'r blaen y clywyd mwyaf o amrywiaeth-, a dyna sydd y« «qr«'d a hi orei» y dyddiau hju, w n .'>r. >:i er 1 .■» -■ •