Y Dydd

KetogtilJton (ffgmreig. Dygwyd cyhuddiad o gelcio 35p. 9s. 7 c. eiddo Mr. John Shapton, Merthyr, yn erbyn William Davies, diweddar drafaeliwr dros yr erlynydd, o flaeD jnadon Abeidar, yr wythnos ddiweddaf, a thraddodwyd ef i sefyll ei brawf. Bu dirprwyaeth fawr a dylanwadol o Ddebeudir Cymru gyda Due Richmond yn cyflwyno deiseb iddo yn atolygu am gael grant blynyddol o 2,5()0p. uddiwrth y Llywodraeth at Brif Ysgol Cymru, ynghyda 5,000p. tuag at gwblhau adeiladau y Coleg. Arglwydd Aberdar arweiniai y ddirprwyaeth i mewn, a siaradodd Ardalydd Bartington, Arglwydd Kensington, Mr. Dillwyn, A.S., ac amryw foneddigion anrhydeddus eraill, yn ifafr y deiseb. Dywedodd Due Richmond mewn atebiad, nas gallai roddi yr un addewid ond y gosodai y peth o flaen ei gydswyddog' ion, ac nid oedd ganddo amheuaeth na chaffai y dyddordeb a ddangosid gan y fath ddir. prwyaeth ddylanwadol ei hystyriaeth briodoJ. Gwys!odd amaethwr o'r enw Meredith un Harris, arlunydd, o iaen uatusiaid Llys Sirol Merthyr, a bawliai 20p. o iawn ganddo am golled a gafodd o 15 o ddefaid, y rhai a laddwyd gan gi y diffynydd. Dyiarnodd y rheithwyr yn ffafr yr erlynydd am y awm a hawlid. Wrth siarad yn nosbarthiad blynyddol y gwobrau yn sefydliad Colegairl Llanymddyfn, arosai Esgob Tyddewi am ryw gymaint o amser ar 3 r angenrheidrwydd a fodolai o ddysgu yn drwyadl yr iaith Gymraeg yn ysgolion a cholegau Cymru. Yn Ilys yr heddgeidwaid, Abertawe dedfrydwyd un John Davies i chwe' mis o garchar gyda Uafur caled am guro ei wraig. Taflodd yr adyn annynol y ddynes anffod. us i lawr ar yr beol, ci iodd hi dair neu bedair o weithau, ac yna rhoddodd ei droed arni tra y gotweddai mewn cyflwr anymwyb- odol. Mae Arglwydd Faer Llundain wedi tynu yn ol ei nacad i ddosbaithu yr arian a roddir gati Bwyllgor y Mansion Hou^e mewn cysylltiad a fund Tynewydd. Derbynir pen- deify niad ei arglwyddiaeth gyda boddhad unfrydol trwy yr oil o'r dywysogaetb. Mae Mr. Horatio Lloyd, barnwr y Ilys- oedd sirol, wedi rhoddi rhybudd na bydd dim llysoedd yn cael eu cynal yn ei gylcb- daitb ef yn ystod mis Medi. Agorwyd y comisiwn yn Mrawdlys Caer dydd Sadwrn, a dechreuir ar y gwaith dydd Llun (heddyw), o flaen yr Arglwydd Brif Farwni a'r .Arglwydd Farnydd Bramwell. Mae 24 o garcharorion yn aros cael eu profi, 22 o;r air a 2 o'r ddinas. Y cyhuddiadau ydynt-amhvreigiaetb, 1; tydoriad, 7; celu genedigaeth, 1; dynladdiad, 2; llofruddiaeth, 3, (Hdrry Leigh, 23 oed, gwehydd, am ladd geneth fechan yn Macclesfield, a John a Jane Probert, am lofruddio cychwr camlas); ym gais at lofruddiaeth, 1; lladfad, 1; treisiad, 4; ysbeiliad trwy ymosodiad, 1; ffUgiad 1; a cblwyfoyn faleisus, 1. Mae Miss J. M. Jones, aelodau o'r Den- bigh Phiiharmonic Society, wedi cael eu hethol yn brif leiswyr menywaidd mewn cy- ngherdd mawreddog a gynelir yn Abergele, nos I au. Yr ydym yn deall fod cofadail yn cael e pharotoi i'w rhoddi ar fedd Mrs. Holland, M.P., y gyntaf a gladdwyd yn Eglwys Caer deon. Mae y golofn yn cael ei gwe tbio gan Morris Williams, Stonecutter, Abermaw, o geryg y gymydogaeth.

LLANGWM. Ysgol y Bwrdd, Llangwm, Dinmael.—Cynaliwyd yr ail arboliid ar vr ysgol hon ar yr 28-in o Fehtflo, tan John Rhys, t aw.. A C., arolyywr ys- golion ei M<*Wthy i, ae y niae ei ail adroddiad, pa un 8ydd air yn «ir fel y canlvn:—'The tone of this is excellei t,' fel ei anroddiad cvi taf, yn angos fod a dyt-g elfe ol yr ysiol hon yn cynvddu yn g>flym, yr hyn sydd yn adlnwyrihu clod nid b) cb. an ar yr yegolfeistr, Mr. T. L. William?, yn gysW ag ar aelodau y bwrdrl, yn igofal pa Jai od ieithr un aelod symudol, y mae acdyag y gym'dogaeth wedi bod, er pan sylfaenwyd Bwrdd yn y piwyf hwn. Gan fod addyeg e fenol y gym'dogaeth hon wedi cael ei esgeuluxo mor fawr byd ncs yr a^orodd y Bwrdd yr ysgol hoo ar y 15ftd o Tachwedd, 1875, a tbrwy hvny, fod yr oil o'r >sgolbeigion, odd ieithr pedwar neu bump, bron yn anllythyrenog, y mae yn hyfrydwch deall fod yr oil o honynt, o'r ail safon i fyny, wedi paaio mewn Gramadeg a Daear y ddiaeth .-ARD.4L r DD.

AFONWEN, GER PWLLHELI. Dydd lau. am baner awr wedi naw yn y boreu. cymerodd damwain ddifiifol le } n ngorsaf y lie uchod. Fel yr oedd William Jones, porter, 16eg oed o'r Gareglwyd, Llaoarmon, yn bacbu y wageni wrth eu gilydd, aeth ei droed yn rhwym rhwng y lheiliau, fel nas gallai symu 1 oddiyno, (d} na ti dystiolar-th d ei huo) ac wrth i'r peiriant symud aeth y cerbyd dros ei glun, gan ei malurio yn ddychrynllyd. Galwyd Dr. Jones, Pwllheli. a Dr. Griffith, Porth- madog yno; ond bu y truan farw bed war o'r gloch yr un dydd. Yrydoedd y trancedig yn aelod ttydd- Ion yn Hrynbachau, (T.C.), ac ) n duirwestwr selog. Digon tebyg y bydd y rbieni jnteimlo yn d iolchgar i Mrs. Jones, Reliesbment, am ei chart digrwydd yn yr amgylchiad. Dylai fod pob gwers fel hyn yn dysgu dynion i fod yn fwy gofalus. Vr 3dym yn credu y dj lid gwneud rhywbeth i osroj oroesi dros y rheiliau o linell y Cambrian i linell Caernaifou, oblegid rhaid i bawb teithwyr fydd yn d od o Porth- madog groesi. Gresvn fo i yn rhaid i f r w yd dynol jfAel ei ^olli cyn yr argyboeddir cwmnïau rheilflEyrdd 4c eraill o'r perygl.—GOHBBYDD.

FFESTINIOG. Undeb chtoarelwgr Gogledd Cymru.-Nos Wener, Gorph. I3eg, cynaliwya cyf irfod cyhoj'5' j^yn yr Assembly Room. Llvwyddwyd gan ITWil-^ liams, llywydd yr Undeb yn Ffestiniog. oiaradodd yn fyr ac i bwrpas ar amcan y cyfarfod. Yna galwyd ar Mr. R. P. Jones. Siaradodd yn byawdl aroriau llafur yn ein piith fel dosbarth oweithwyr. Hefyd, dywedodd ein bod yn gweithio mwy o oriau na'r un dosbarth ochwarelwyr yn y byd, a 'shynyg- iodd y peiiderfyniad canlynol, Eio bod ni yn codi un ar gyfer pob cant. a hyny yn mhob chwarel, ac i'r rbai hyny ymgyfarfod yo hen ysgoldy Dolgareg- ddu nos Fawrth, y 24ain cyfisol, i wneud i fyny gommittee i gerio y cynllun mwyaf efleithiol ya mlaen er mwyn gosod y mater yn deg gerbron y goruchwylwyr." 2. Mr. W. J. Williams Bethel, yr ysgrifenydd cyffredinol,*a eiaradodd ar yr Un- deh, yn oghydag oriau llafur. Dywedodd fod chwarelwyr Ftestiniog vn gweithio mwy o oriau na Llanllyfui a Llanberis o tidau cant a phymtheg a deugain o oriau mewn blwyddyn; ac hefyd, nad yw oes chwarelwyr Ffestiniog, ar gyfartaledd, ond pvmtheg mlwyd I ar hugain, pry 1 mae oes chwarel- wyr cylchynol yn llawer hwy; a'r rheswm rnddai am hyny ydoedd, ein bod yn gweithio mewn awyr anmhur o dan y ddaear. Dywedai na ddylai yr un dyn weithio mwy nag wyth awr—wvth i adloniadac wyth i orphwys, &c. 3. Mr. R. Parry, Liauberis, islywydd, a siaradodd ar Undeb ynddo ei hun, ac hefyd, rhoddai anogaeth gref i'r Ffestinogiaid ymuno gyda brys; ac i'r un cyfeiiiad ag R. P. Jones gyda golwg ar fyrhau oriau llafur, ar i ni fabwysiadu y cynllun mwyaf doeth, a hyny yn ddivmdroi, cyn i wres y cyfarfod oeri, &c. 4 Mr. W. J. Parry, llywydd yr Undeb. Ni ddywedodd ond ychydig am yr Undeb. am y rheswm fod digon wedi ei ddweyd eisoes ar hyd y bljnyddan wrthym. Yr oedd yn cael ei flino wrth weled a chlywed am v damweinian ami a mynych sydd yn digwydd yn ein plith, &c., ac y dylai y chwarelau tod dan arolygiaeth y llywodr- aeth, er mwyn edrych i mewn a oedd pobpeth vn cael ei weithio yn y mod 1 mwyaf diogel. Gyda golwg ar anfoesoldeb y chwarelwyr, dywedai fod dynion da yn cael eu ditrio mewn rhai manau o I achos rhyw laslafnau, pa rai nadydynt yn meddwl dim am y presenol na'r d > fodol, ac y "dylai yr eglwysi fod yn wyliadwrus, rhag ofn i r dafarn fyn«d >n rhr debyg i'r eglwys, &c.; a gofynodd a oedd y dorf am gael cwtogi eu horiau llafur, ac os oeddynt, am idd- ynt gyfodi ar eu traed i g d. a d>ma yr oil i f u, fel un gwr. Cynygiwyd a ehefncgwyd diolchgarwch i'r tri boneddwr am ddyfod yma ar eu traul eu hunain. Mau arnom ofn nad oes di^on o btuck yn y Ffestinog- iaid i yario v penderfyniad allan, am y rheswm fod yma lawe: iawn or cynSbnwyr. Os na bydd iddynt ymddwyn yn ddoeth a boneddigaidd, bydd i mi eu hanfon i Twrci. Clywed fod y lienor ealluog Llwydfab wedi myned i'r Dwy rain, i geis o cael gan y TA re dderbyo telerau heddweh; ac y mite yc ddiamheu y bydd iddynt ymostwng iddo. Ceir y man) lion yn y dyfodol.- AP IOKWEETH.

CAERNARFON. Yr Eisteddjod.-Mae adegoin huchelwyl genedl- aethol yn agoshau, a mawr ydyw y 1 arotolldau go- gv fer & r cv fry w. Y mae yn agos i 5000 gdÙlIsodd- iadau barddonol a rhyddieithol wedi dyfod i law yr ysgiifenydd, ac wedi eu trosglwyddo i law y gwa- hanol feirniaid i w tafoli. Heblaw hyn, y mae am. ryw KOtau o fri wedi anfon eu henwau gogyfer cystadleuon corawl, ac amr. w seicdyrf gogyiertr String fr Brass Band competition. Mae y pavilion yn d'od i fyny yn gyflym, er mai y farn fwyaf cvff- redinol yw, na bydd yn baroderbyn adegcynaliad yr Eisteddfod, ond gobeithiwn fel arall, fodd bynag. Yn marwolaeth poor Mynyddog, maa yr Eisteddfod wedi colli un o'i ser dv sgleiriaf, ac yn ddiddadl, yr ar- weinydd goreu a feddai y genedl. Nid 06S gw bod- aeth eto pwy geir i lanw y bwlch. Yn hytrach na ffurfio cor eisteddfodol, my-e y pwyllgor cerddorol wedi derbyn cynygiad Cymdeithas Gorawl Bangor i wasanaethu yu y cyngherddau, &c. Mae hynyna yn eithar mor belled ag y mae pethau yn myned. Prin y buasem yn dysgwyl y fath nonsense oddiar law pwy llgor mor gerddorol. Seindot f Bres y Oeidwad- wyr a, dd wedi cael eu penoli in Eisteddfod Band, Nid oes sicrwydd pwy gaiff yr anrhydeddoly wyd^u heblaw y sibrydir mai i ran y Maer, Syr Ll Turner, a Mr. Lewis Lewis y disgyn yranrhydedd hwnw, Ceir swybod i ficrwydd yn fuan. Gorlifiad y Cadnant.—Pr« dnawn Sabbath diwedd- af, dygw> ddodd peth yma na chvmerodd le o'r blaen yn oes neb sydd yn tyw, ond odid, sef y Cadnant yn troi ei chyleiriad yn lie myned n ei blaen. Pender- fynodd gael golwg or heolydd a masnachdai y dref. Fel y gwyr amryw, mae lluaws o.adeiladau newydd- in yn cael eu gwneuthur yn Heol y Bont. ac yrø: ddengys fod swm anferthol o briddfeini (bricks) we~J eu go»od ar yr arch t-ydd yn cyfrdoi yr afon partb hwn o'r dref, ac yn y fan hon y dygwyddoa yr anftawd. Ymollyngodd y to, gan ollwng 1