Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
y.Dydd Gbjoener (Awst 3).…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
nad oedd ef vn gwybod am oediad tnawr mewn telegraphio areitbiau seneddol pwysig i newyddiadaron laleitbiol, oddiwitbr dan ddirwasgiad eitbriadol gvvi-itf), nea ytote dywydd hnffafriul. Rhoddoud Mr. Ne^d". gate rybudd y byddai iddo ei olyii i Guui- bellydd y Tryeoilys y cyfleusdra oyotaf, pa lwybr a fwriadai y Llyv. odraelb fabwyeiadn mewn trefn i atal tramynychiad o'r rbwystr- au cynlluniol a ddilynwyd gan aelodan neillduol. Rhoddodd Mr. Parnell rybudd o gwestiwo gwrtbgyferbyniol. Byddai iddo ef ofyn i arweinydd y Ty pa lwybr a fwriadai ef gymeryd er amddiffyn aelodau annibynoi y Ty rbag unrbyw ymyriad tra yn ceieio ei anercb ar points of order. Aeth y Ty i bwyllgor ar fesur B "ldd Addysg Scotland. y.Dydd Gbjoener (Awst 3). 0,i r TT TR ARQLWYDDI.— Wedi i "amfyw fesurau gael eu darllen yr ail waitb, cododd en harglwyddi a gobiriasant a n baner awr wedi pump. Ty Y CTFriiBDix.—Mr. ParnelJ, ar adroddiad o Fesur Debeudir Affrica lei ei hadnewyddwyd yn y pwyllgor, a riliodd welliant yn cael ei gynyg gan Mr. O'Donnell ei fod i eael ei ystyried dri mis i heddyw, a pbrotestiai yn etbyn yrarferiad gorthrymus a di-gynreol o basio y mesnr drwy nerth mwyaf- rit pa an a «nai redeg dros hawliau y lleiafrit a chael y canlyniadau rawyaf anflodus ar ymgyngboriadao y Ty. Fel yr oedJ, gan y cyffroad golygfeydd, a'r iaith anweddug ag oedd wedi myned beibio, yro"dd y Ty yo barod wedi colli ei gymeriad fel cynulifs bwyllog. Fe wrtbodwyd y gwelliant heb raniad, ac or ol i ornbwylion pellach gael eu trin, fe obiriwyd y Ty hyd saitb o'r glocb.
EISTEDDFOD GADEIRIOL MALDWYN.
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
EISTEDDFOD GADEIRIOL MALDWYN. Cynaliwyd yr Eisteddfod uchod yn Cemmes Road, dydd Iau, Awst 2il. Yr oedd pabell eang wedi ei darparu gogyfer Vi lluaws pobl a ddys- gwylid i'r Eisteddfod, ac ynddo esgynlawr braf i'r corau, y cadeirwyr, yr arweinydd, y datgan- wyr, &c., math o fwrdd pwrpasol i'r gwahanol reporters, yn nghydag Eisteddleoedd cyfleus ar gyfer pob dosbarth. Yr oedd y babell hon wedi ei chodi ar gae y tu ol i'r Dovey Valley Hotel; ac ychydig is i lawr, yn union ar y mynediad i'r cae, yr oedd pabell arali lai, yn mba un yr oedd y darpariadau ar gyfer y corff wedi en parotoi i bob un a fedrai fforddio rhoi deuswllt neu dri y pryd am danynt. Ond ni chlywsom fod neb yn cwyno na chafodd ddim bwyd, er i ni fod yn Ilygad-dyst o wynebpryd sur, llwyd, ac anfoddog ami i un a dystiai ar ei wir yntau na chafodd werth ei bres. Ar yr un pryd, chwareu teg i'r Pwyll^or, gwnaethant hyd eithaf eu gallu bob- peth er diwallu angen corfforol a meddyliol y bobl; ae os oedd ambell i un yn cwyno na chaf- odd ei gylla na'i ben chwareu teg yn Jyr un o'r ddwy babell, nid ar y Pwyllgor yr oedd y bai. Yr oedd y dydd yn dechreu syda rhagolygon ardderchog am hin deg; ac er i'r rhagolygon hyn fyned dan gwmwl am beth amser pan aeth yr haul felly, ac y daeth y gwlaw i fygwth y boneti melynion, y gwnau sidan, y siacedi melfed, a'r peisiau gwynion, eto, cliriodd yr awyrgylch eil- waith erbyn y pryduawn, a chafwyd y gweddill o'r dydd yn ddarn hafaidd dros ben. Nid rhyw iawer o bobloedd wedi dyfod yn nghyd i 9 GYFARTOD Y BORE, ac eto, yr oedd y cynulliad yn gymaint ag a allesid ddysgwyJ. Yn mhlith y rhai oedd ar yr esgynlawr, yr oedd Syr Watkin W. Wynn, Bar.; ac yr oedd ei wedd hapua yn dangon yu ddigel ei fod yn mwynhau ei le yn fawr. Yr oedd yr arweinydd, Tanymarian, yn bresenol erbyn adeg dechreu, sef deg o'r gloch, a dechreuodd yn ddi- ymdroi ar waith y cyfarfod. Ar ol i Band Cem- mes ganu, cafwyd 1 Anerchiad gan C. W. W. Wynn, Ysw., A.S. Dywedodd yr anrhydeddus foneddwr ei fod yn gofidio nad oedd yn gallu xiarad yr iaith a wyddai y gynulleidfa oreu. Oredai ei fod wedi cael ei anrbydeddu yn fawr trwy gael ei alw i fod yn llywydd. un ogyfarfodydd yr Eisteddfod; ac yn wir, yr oedd yn ormod o anrhydedd iddo ef mewn un ystyr, gan na "yddai yr un linell o farddoniaeth na'r un nodyn o gerddoriaeth. Nid oedd am fyned i ddadleu y cwestiwn pa un ai mantais ai anfautais oedd ? cynulliadau hyn a adwaenir wrth yr enw Eisteddfodau. Yr oedd yn cofio un Eisteddfod yn cael ei chynal pan oedd ef yn 4 ml. oed, yn mha un y cofiai iddo gael ei wisgo a rhiban glas, ac yr oedd ganddo ryw feddwl o honynt fel sefydliadau byth er hyny. Credai mai o draddodiadau y tadau-y rhai a ddelir mewn cymaint o fri mewn Eistedd- fodau—y cafwyd hyny ag y sydd o hanes Cymru, gan nad oedd argraffwasg y pryd hwnw, na dim i gario yr hanesion i lawr i ni yn yr oeshon, ae i'r oesau a ddel, ond y traddodiadau hyn. Yr oedd yn gobeithio y gallai y fath gyfarfodydd a hyn gynhyrfu dynion ieuainc ein gwlad i rag- ori ar eu tadau a'u teidiau yn eu parch i iaith ac arferipn y Cymry. Yr oedd yn deall fod Tywysog Cymru yn debyg o fod yn bresenol yn Eisteddfod Caernarfon; barnai ef y gallai fentro dyfod yno yn bawdd, gan mai pur ychydig y mae wedi ei roddi o'i bresenoldeb yn y wlad brydferth hon. Eisteddodd yr anrhydeddus foneddwr yn nghanol oymeradwyaeth mawr. 2 Aneichiadau gan y beirdd. Ni ddaeth yn mlaen ond un Joseph Owen. Pa. le yr oedd beirdd Maldwyn yn llechu i gyd? 3 T6n gan g6r Cemmes, "Their sound is gone ou t" (Mesttct/t). Chwareuid y cyfeiliant gan Mr. Barrett, Llundain. 4 Cystadleuaeth canu Deuawd, "Y Glowr a'r Chwarelwr" (W. Hughes, Ffestiniog). Gwobr 6s. Yr oedd chwech a gyfeillion wedi danfon eu henwau i'r gystadleuaeth, ond tri a ymgeisiodd, sef Dau Frawd, Gwilym Cadfan a Rhydderch, a Dau Gyfaill. Beirniad, Prolfeswr Parry, Aber- ystwyth. Goreu, Dau Frawd, sef Mri. Richard Humphreys a David Davies, Machynlleth. 5 Beirniadaeth Tafolog a'i gydfeirniaid ar yr Englynion i "Afon Dyfi." Gwobr 5s. Goreu, "Aran Mawddwy." Ni atebodd i'w enw ar y pryd, ond cafwyd allan cyn y diwedd mai Oyf- eiliog ydoedd. 6 C&n, "It was a dream," gan Miss Hattie Davies, U.C.W., yn swynol dros ben. 7 Beirniadaeth ar y Ffon Gollen. Gwobr, 2s. 6c. Derbyniwyd dwy, ond un oedd yn gollen. Goreu John Jones, sef Mr. Richard Ryder, Llanwrin, yr hwn a anrhegodd Syr Watkin a'r ffon. 8 Oystadleuaeth canu, "Mi welaf mewn adgof" (Parry). Ymgeisiodd dau barti, sef Maglonians, ac Wyth o Glandyfi. Goreu, Maglonians, sef parti o Machynlleth. Y wobr oedd 10s. 9 Beirniadaeth Dr. Charles, Aberdyfi, ar y Tiaethawd goreu ar Ddoethineb. Gwobr gini. Un traethawd ddaeth i law, yn dwyn yr enw Ametor Sapientia. Barnwyd ei fod yn deilwng o'r wobr. Yr awdwr ydoedd Mr. E. Evans (leuan Wnion), Dolgellau. 10 Can, "Brave Sons of Cambria" (J. Thomas), gan Mr. Rowland Davies, U.C.W. 11 Beirniadaeth y Crysau Main. Gwobr 10s. Beirniad, Mrs. Silfan Evans, Llanwrin. Der- byniodd 3 o gryaau mewn amser, a 3 allan o amser. Canmolid yr oil o'r crysau yn fawr. Y goreu ydoedd eiddo "Winifred," sef Mrs. Jane Richards, Cwmllune. Rhoddwyd sofren gau Syr Watkin i'w rhanu rhwng y rhai aflwyddian- us. 12 Cystadleuaeth Gorawl, "And the glory of Lord" (Messiah). Gwobr 4 punt. Dau gor ymgeisiodd, sef Cemmes (70) a Machynlleth (55). Cyn i'r Proffeswr Parry ddweyd ei feirniadaeth ar y canu diweddaf, sylwodd yr Arweinydd mai dyben y cynyrch a geir oddiwrth yr Eisteddfod hono ydoedd rhoddi addysg gerddorol i fachgen ieuanc, tuag at ba un y rhoddwyd 5p. gan Ardalydd Londonderry, a 5p. gan Syr. W. W. Wynn. Gwnaeth y boneddwr olaf rai sylwadau ar ei ol. Dywedodd mai un o ddaioni yr Eisteddfodau hyn ydoedd cadw bobl gyda'u gilydd, yn gystal a hyrwyddo dysgeidiaeth. Gwnaetb gyfeiriad mewn modd digrifol at firwolaeth Mynyddog, a'i fod wedi gadael cyfran ar ei ol at addysg gerddorol yn y air hono, sef Maldwyn. Yr oddid wedi penderfynu cael rhyw fath o golofn goffadwriaothol i Mynyddog, ond mai owostiwn o amaer ydoedd yn mhaddull yr oedd y golofn hono i fod. Yr oedd y tanys- i grifidau yn dylifo i law yn barhaus, ac hwyrach f y gellid penderfynu rhywbeth yn mhellach yn „ Eisteddfod Caernarfon. Yna cafwyd beirniad- aeth y Pencerdd ar y canu corawl. Ar ol gwnend sylwadau o anghymeradwyaeth ar y gwaith o roddi damau eatronol i gystadlu arnynt mown Eisteddfod Gymreig, dyfarnodd y wobr i Gor Machynlleth, dan arweiniad Mr. Hugh Lewis. 13 Cystadleuaeth Datganu yr Unawd, "Myfi yw yr Adgyfodiad" (Emlyn Evans). Gwobr 5s. Ymgeisiodd 14. Goreu, "Bryant," sef Eos Brychan, Corwen.- Nid ym yn meddwl i'r un o'r datganwyr hyn gael chware teg wrth fyned trwy eu rhan, gan awn y dorf yn brysio allan, a'r dull diseremoni yr atelid hwynt cyn mynedi ddiwedd eu gwaith. 14 Ar ol i ddiolchgarwch i'r Cadeirydd gael ei gynyg gan Syr Thomas Frost, Caer, a'i gefa- ogi gan un o denantiad Syr Watkin, aefMr. W. Owen, Mathafarn, canwyd "Duw gadwo'r Frenhines,' gan Miss Hattie Davies a'r gynull- eidfa, yr hyn roddodd derfyn ar gyfarfod y bore. j Llywydd m v CYFARFOD Y PRYDNAWN, ydoedd Syr Thomas Frost, Caer. Trwy fod y beirniaid, &c., yn bur hir cyn dyfod yno, chwareuodd y Band ddernyn, ar gais yr Ar- weinydd. 1 Anerchiad gan y Llywydd. Dywedodd fod yn dda ganddo fod gyda hwy yn yr Eis- teddfod ar gyfrif y parch a'r edmygedd a goleddai tuag at y Cymry. Ac ystyried lleihad troneddau yn y Dywysogaeth hon, nis gallai, meddai ef, briodoli hyny ond yn unig i yibryd llenyddol y Cymry. 2 Anerohiadau Barddonol. Daeth yn mlaen Mrs. Jones, Manchester, (genedigol o Cemmes Road); Thomas Jervis, Llanbrynmair; John Adams, Abermaw; ac un arall na chawsom ei enw. 3 Cystadleuaeth Brass Band, "0 Father, whcse almighty power" (Handel). Gwobr 2p. Un Band a ymgeisiodd, sef Corris, dan arwein- iad Mr. Humphrey Roberts, Dolgellau. Dyfarn- wyd ef yn deilwng o'r wobr. 4 Beirniadaeth y Don Gynulleidfaol ar y geiriau, "0 llefara, addfwyn Iesu." Gwobr 15s. Derbyniwyd 27 o Donau. Goreu Joseph Haydn pro tem, a Pencerdd Cyfeiliog yn gyfar- tal; sef William Roberts, Bridge St., Gwreesam, a Rowland Williams, Penrhos fach, Penegroes, Machynlleth. 5 Canig, "Y Goedwig," gan Glee Party Llanbrynmair. G Beirniadaeth yr Hosanau plaen. Gwobr 5s. Goreu, "Glan yr afon," lef Mrs. Roberts, Abercegir, Machynlleth. 7 Beirniadaeth yr Hosanau Rhipiog. Gwobr 5s. rhodd y Parch. R. Jones, ficer, Darorwen. Goreu, "Ruth," sef Mrs. Roberts, Abercegir, Machynlleth. 8 Cystadleuaeth datganu, "Bugeiles y Wydd- fa" (Eos Bradwtn). Gwobr 5s. Un ymgeiaiodd dan yr enw I'Mary, sef Mary Ellis; Machyn- lleth. Cafodd uchel gymeradwyaeth yn ych- wanegol at y wobr. 9 Beirniadaeth yr Antimacassar Gwyn. Gwobrl5s. ,lrhodd;Miu Jones, Ficerdy, Darowen. Un ddaeth i law, dan yr enw "Julia," sef Miss Weir, Dinas Mawddwy. Cafodd y wobr. 10 Unawd ar y Delyn Gymreig, gan Mr. Bennett Owens. 11 Beirniadaeth— 1/ Y Pzilr DESTYN- Pryddest, "Addysg." Gwobr, 5 gini a Chadair Dderw gwerth 3 gini. Beirniaid, Tafolog a Mr. J. Ceiriog Hughes. Darllenwyd y feirniadaeth gan Tafolog. Derbyniwydd pump o Bryddast- au, yn dwyn yr enwad "Mab Syr Meurig Grynswth." "Ithel" "Maldwynfab," "John Chrysostom," a "Guthrie." Y r oedd y feirniad: aeth yn fanwl iawn, a dylai y dyn a godo el lais yn erbyn y fath bwyso teg gael ei alltudio am ran fawr o'i oes i ynys Darostyngiad i gwersi mewn dysgu bod yn foddlon- Canmolid y pethau oedd i'w condemnio yn yr oil fel eU gilydd, ac os ydyw yr ymgeiswyr afiwyddianua yn ddynion o gydwybod, tybiwn y dylent fod yn foddhaus iawn yn y dull dibartiol a ffr*et a gymerid i ddangos diffygion a rhinweddau