Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
. Y KI1YKEL. • |
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y KI1YKEL. • | Yn Portsmouth, yr oedd y swyddagion a'r dynion wrthi yn brysur dydd Mercher, y 25ain, yn gwneud y parotoadau olaf at gych- wyniad y gadlong J ndiaidd 'Euphrates,' y gvntaf o'r cadlongau sydd yn ymadael gyda chatrodau Prydeinig am y Dwyrain. Bydd yn myned i Malta. Ar ol ei hymadawiad hi, cyfeirir ei sylw hi at y 'Crocodile,' yr hwn sydd i ymadael ddydd Gwener. Mae amryw adroddiadiiu yncael eu taenu gyda golwg ar symuHirtd .dilynol y catrodau, a-C yma, credir yn gytfretiiuol fod cytranogiad buan Prydain o'r rhyfel yn ddiamheuol. Adroddid ddoe < fod 10,000 o filwyr, wedi cael eu gorchymyn i Gallipoli, ac er nad oes cyhoeddiad swydd- ogol i'r perwyj bwnw, ni synai neb pe clywid am hyny yn fuan.
CYNGRAIR RHWNG LLOEGR A THWRCI.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYNGRAIR RHWNG LLOEGR A THWRCI. Derbyniodd y Cologne Gazzete y telegram 1 canlynol o Gaercye-tenyn:-—"Mae dylanwad Mr. Layard (y Llysgenadwr Prydeinig), yn drechaf unwaith yn rhagor yn y Palas, ac y mae Mahmoud Damat, tra yn cydnabod hyn, wedi arddantjos ei bun yn gwbl o'r un tarn wladlywiaethol a'r Gwladweinydd Seisnig. Os bydd i Twrci gael ei gorchfyga ar y maes agored, cymer L'oegr feddiant o Gaer- cystenyn. Mae y Sultan yn barod ar gyfer beth byna<; a ddygwydd, ae y mae mewn cydgordiad perffaitb a'r cynlluniaa Prydein- ig. Mae pob ymddiried yo cael ei deimlo yn awr yn y Llywodraeth Brydeinig.
Y LLYNGESAU PRYDEINIG A RWSSIAIDD.-
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y LLYNGESAU PRYDEINIG A RWSSIAIDD. Mae anesmwythder mawr yn bodoli yn Pera. Mae y Llynges Brydeinig wedi gadael Besika Bay. Nid yw man ei mynediad yn wybyddus, ond credir nad aeth ond yn unig ond ar hynt arolygol. Mewn canlyniad i'r sibrwd o ymyriad Prydeinig, mae y llynges Rwssiaidd yn y Baltic, pa un oedd wedi der byn gorchymyn i ymadael, wedi cael gorch ymyn i aroe eto. Cyfyngir ei gweithrediadau i amddiffyniad traethau y Baltic. Gadawodd y gadlong 'Crocodile' Portsmouth nos Wener gyda 1,5000 o filwyr ar ei bwrdd i fyned i F6r y Canoldir. Mae pedair eto yn cael eu parotoi. Dydd Mawrth, Gorphenaf 31. Gwarchaead Rustchilk -Gorchfygiad y Rwss- iaid yn Knotendji-Llywydd Rustchuk i gael ei farnu gan lys milwraidd. Prin yw y newyddion o'r rhyfel heddyw. Oddiwrth deleg am o Bucharest heddyw, yr ydym yn casglu fod y Rwsaiaid wadi cwbl amgylchynu eto amddiffynfa Rustchuk. Fe gofir, ychydig amser yn ol^ i'r Mt>scovi&id wneuthur enciliad tua Sistova, ond gan i'w galluoedd gael eu cadarnhau gan adgyfnerth. iadau, iddynt droi yn ol, ac yn awr, y mae brwydr, ar raddfa eang, i'w dysgwyl. Y mae y Rwssiaid, a feddianent safieoedd ar ochr bryn wrth Rustchuk, wedi eu gorch. fygu gan gorff cryf o lyngeswyr a milwyr, pa rai a laniasant o'r llynges Dyrcaidd. Fe gaf- odd gwn-furiau- y Rwssiaid eu rhuthr-gyrchu, a phedwar o ) nau eu blaenllymu. Y mae Llywydd Rustchuk, Echref Pasha, yn ol telegram o Gaercystenyn, i gael ei farnu gan lys milwraidd. Y mae y llys-negesydd Kashgar wedi oyr- baedd Caereyiitenyn. Dydd Mercher, Awst laf. Cydgyfarfyddiad Suleiman a Redif Pasha-— Gorchtygiad Tyrcaidd yn Loftcha—Ad- roddiad o ryfelgyrch Rwssiaidd ar Galli- poli. Adroddiad swyddogol o Adrianople heddyw a ddywed fod catrodau Suleiman Pasha wedi cydgyfarfod- catrodau Redif Pasha ynagosi Zeni-Saghra, lie mae brwydro yn myned yn mlaen gyda y Rwssiaid. Nld yw y canlyniad yn wybyddus. Y mae rhaslaw blaenorol Bulgaria, ei ddau ysgrifenydd, ac offeiriad, wedi eu cymeryd i fyny, a'u c&rcharu mewn amddiffynfa. Y mae y telegram swyddogol a ganlyn wedi ei gyhoeddi gan y Porte:-Fe ddarfu i ran o filwyr o Plevna ymosod ar y Rwssiaid yn eu sefyllfaoedd yn Loftcha. Fe gafodd y gelyn ei guro, a diangasant yn nghyfeiriad Silvi. Ar ol myned yn fuddugoliaethua i mewn, fe ddarfu y milwyr Ymerodrol rydd- hau 170 o Fahometaniaid, pa rai a gadwai y Rwssiaid yn rhwym draed a dwylaw. Fe roddodd y trigolion hanesion cyfirous am y poenau » ddyoddefasant. Y mae son fod y Rwssiaid yn teithio tua Gallipoli. Mae yr ymdroi ya y cychwyn yn cael ei briodoli i'r dysgwyliad am ryfel-doiiad yn Thrace, a dyryswch mawr yr amddiffyniad Tyrcaidd. Y mae diorseddiad Abdul Kerim yn cael ei briodoli, yn benaf, i adroddiad a anfonwyd i'r Sultan gan y Tywysog Hassan o'r Aifft. Dydd Iau, Awst 2il. Lladdfa ofnadwy o'r milwyr Rwssiaidd-?-Ad- roddiad fod 8,000 wedi eu lladd, a 16,000 wedi eu clwyfo—-Gyru y Rwssiaid yn 01 yn Plevna—Yr ymladd yn Loftcha—Ter- fysg yn mhlith y carcharorion Tyrcaidd. Gohebydd o Pera a ddywed fod y Rwssiaid wedi eu cwbl orchfygu yn Plevna, ar ol dau ddiwrnod o ymladd caled, gyda cholled o 8,000 wedi eu lladd, a 16,000 wedi eu clwyfo. Y mae y Tyrciaid wedi meddianu swm mawr o arfau, ac arlwy rhyfel. Y mae y difrod yn mhlith y milwyr Ottomanaidd, pa rai a ym- laddent ar y diffynol i'r foment olaf yn gymhariaethol fechan. Y mae y fuddugol- iaeth yn cael ei hystyried yn derfynoL Cen- adwri oddiwrth Osman Pasha a ddywed:-Y mae y ddegfed adran o'r Rwssiaid wedi ail ddechreu ei hymosodiad ar ein llinellau i'r dwyrain o Plevna. Fe'u gyrwyd yn ol yn mhob cyfeiriad, gyda cholled o 8,000, a'r clwyfedigion yn rhifo tair gwaith y nifer uchod. Enciliasant i'w gwersyllfaoedd. Fe wnaeth y Rwssiaid ymosodiad heddyv ar fllwyr Tyrcaidd, o dan lywyddiaeth Osmån Pasha, yn Loftcha. Ar ol ymladd caled hyd yr hwyr, cafodd y Rwssiaid eu gorchfygu. Yn Simonica, cymerodd terfysg le yn mhlith y milwyr Tyrcaidd, ac achosodd ofn mawr, pa un, modd bynag, a lethwyd yn fuan,
CANON MOZLEY AR RYFEL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
moesoldeb. Nid yw yn ddim llai na diddym- iad tymorol o egwyddorion rhinwedd. Cyfansoddiad yw o ba an y mae agos yr holl rinweddau wedi eu cau allan." Ai nid ydyw hyn yn gwbl wirl Nid yw yn angenrheidiol profi rbyfel wrtb foesolrwydd y Testament Newydd. Baasai byny, mewn gwirionedd, yn rhy gellweirus. Ond cymerwn rwymed- igaethau cyffredinol y gyfraith foesol, a ofawi a welwch yr oil o'r rbai byn yn cael eu sathra yn annhosturiol dan draed, pa le bynag y mae rbyfel yn cynddeiriogi. Cyf- undrefn drefnas ydyw o loiraddiaetb, trais, celwydd, gwarthrudd olynol, ac anghlod. Ac eto, yr ydym yn cael ein dysgu fod Daw, wrth sefydlu dynion yn gonedloed i, wedi eu L rhoddi o dan yr angenrbeidrwydd o halo.â yn ymodd mwyaf cyboeddus a rhyfygus eu bunangyfreithiaa. A phaham y mae yr ,.Angenrheidrwydd yma? "0 berwydd fod pob un o'r rhai hyn yn ganolbwynt iddynt eu hunain, beb ddim eyfrifoldeb i ganol- bwynt cyffredinol;" hyny yw, mewn geiriau craill, o berwydd Bad oes llys uwcb i bi on y gellid cyfarwyddo gwahaniaethaa cenedl- oedd, fel ag "y byddai rhyfel mewn cenedl- oedd yn cyfateb i gynyrchion barnol gyd- .fhwng unigolion." Ond yn mba ystyr y mae y ddau beth hyn yn oyfateb? Oddiwrth gyf- atebiaeth, y maent yn ymddangos i ni yn cynyg, yn mhob ffurf, yn berffaith gyferbyn- ioJ. "Mae cynyrcbion barnol" yn tybio barnwr, llys, cyfreithiau awdurdodol a chyd- nabyddol, a swyddog gweinyddol admhleid- gar ac annibynol i roddi iddynt effaith. Y II mhaley mae yr oil obyn i'w cael ii-wi rhvf 't Pwy yw ybarnwrt Mown »m»efOL'd cyiitefig bodolai y meddylddrych rhyfygus a halogedig fod apeliad wedi ei wneud at Ddnw, fod i'r Tad mawr a wnaeth o un gwaed bob cenedl i drigianu ar wyneb y ddaear, ei fod yn arfer ac eistedd ar garnedd a gwaed maes y frwydr i roddi barn am uniondeb. Y dychymyg cableddus yna a gododd anffyddol watwar- wênFrederic Fawr, fod y Duw da bob amser o ochr yr un y bydd y catrodau cryfaf, sydd yn ffodus brou a'i adael gan bawb. Mae hyd yn .fiod Dr. Mozley yn addef fod "rhyfal, nid o angenrbeidrwydd yn dybenu cwerylon, o herwydd mai galln ac nid uniondeb sydd yn troi y fantol." Paham, ynte, y cymysgwn amgyffredion moesol y dyn wrth gydmaru rhyfel A chynyrchion barnol? Dywed ysgrif- enydd Americanaidd wrth gyfeiiio at yr amrywiol ddarpariadau a wneir mewn gwledydd gwareiddiedig er sicrhau cyfiawn- der yn y cynyrchion barnol, "Cyfiawnd6r rhyfel! y f&th gamdriniaeth o dermau dim cyfraith i ddeffinio uniondeb, yr un barnwr i ddeongli y gyfraith yna, na rheithwyr i'w phriodoli; yr un brawdle i brofi yr achos; dim rheolau yn oyfarwyddo y modd o brawf, ac yn angenrheidiol cael rhybudd o'r cyhuddiad, a cbyfleusdra i amddiffyniad; dim cyhuddiad yn cael ei roddi yn bryd. lawn, dim tystiolaeth yn cael ei rhoddi ar lw, a'i harholi yn deg, dim arosiad nea gynygiad i wellhau gwallau, dim mantais i apelio at lys uwch, dim hawl i ofyn ail wrandawiad, dim gobaith am ddienoed neu faddeuant, dim swyddog ffyddlawn i gyflawni cywir ddedfryd y gyfraitb, dim cyfyngiad o'r dirwy i anhaeddiant manwl y carcharor, dim rhag- ocheliadau i gadw y diniwaid oddiwrth ddy- oddef gyda'r euog. Y mae pob ochr yn gwneuthur cyfraith eu hunain, yn codi goraedd barn iddi ei hunan, ao wed'yn, a yn mlaen i weithredu fel cyhuddwr a thyst, fel cynghor, barnwr, a dienyddwr. Y fath Wawdiaith ar holl feddylddrychau barn, y fath ymosodiad ar synwyr cyffredin i alw hyn yn waith barn am drallodion cenedlaethol!" Fe, all fod yn wir, fel yr awgryma Canon Mozley, fod "Llys barn yn meddianu dim mewn adgyfnerthiad ond yr unrhyw allu a'r liwn a fodola, ac a arddangosa ei hun mewn rhyfel." Ond yn sicr, y mae y gwabaniaetb yn enfawr 0) drbw ng arfer ga la i gynorth- wyo petb, ar ol trefoiad barnol gofalws a all ei deg gymeryd yn uniawn, ac arfer gallu cyn y fatb drefniad, ac heb onrhyw foddion pa fodd bynag o sicrwydd aarferwyd ef er nea yn erbyn uniondeb. Ac eto, y mae ein hawdwr yn parhau i ddywedyd, "Hwn yw cymeriad barnol rhyfel, a'i le cyfieithlon yn y byd fel modd i gyrhaedd cyfiawnder, y cyfeirnod difrifol a santaidd, pa un a ymg'lymai mor bell wrth ryfel, sjdd yn rhoddi i ryfel ei foesolrwydd. Ond yr ydym ni yn cwbl wadu fod i ryfel unrhyw gymeriad barnol. Weithiau, gall rhyfel droi o ochr y da, er yr ydym yn meddwl y gallwn brofi oddiwrth hanesiaeth, ei fod, yn fwy ami, yn troi yn erbyn y da.