Y Dydd

.jd .oOi iz: rri'x .-nan ■•-<? .&1 gnH 1 '7 t: !i-LÅN}->fciilt,ETIÍ, At Mr. D. Jon«it Gonushwyliwr Cfiaarel y. Tyuchaf- Sru, t iH»>. Clywaia eich bod^iar ddiwedd yr addoliad yn "nghapel Carmel, y Sabbath, Gorphenaf yr 22ain, 'yn gwneud sylw ar achos Cadwalader Jones, Oyr byo sydd yn meddu pwysigrwydd neillduol t' \.) .Gymru y dyddiau presenol), a'ch bu,¡, HI mi! ,-y! ^adau, wedi"crybwyll hm iyny geiuui a gy h-.utiuad- 'J'yd mewn perthynas i deuludedd ardal Carmel, n bod rhywun wedi gofyn i chwi ai myfi ydyw eu 'J»RWdwr, neu, oJeiaf. an o honynt. Da gehyf gtnal cynenadra i'ch byabysuchwi a Rbywun, pwy bynag Ydyw, yn nghyda phawb arall trwy Gymru, Lloegr, Llanrwst, mai .nid y 11 ydyw, ac na welais gymamt ag un gair o honynt. «* Nid wyf yn dywedyd i chwi, na neb arall, fy nodi ..yo eglur fel eu cyfapsoddwr^ ond deallwyf eich bod *edi rhoddi lLe i arpbeuaeth yn y matei. Mae'n ,^ir ddrwg genyf, Syr, fod neb wedi daDgoa cy- *niint o 'iselder mewo'moesoldeb' a chyfanbo.im cerdni "dan aylw, y^rhai, meddaiit hwy, sydd yn "trth i ddynoliaeth. Ond. oir oes genych chwi, rie» y RhyWnb hwnw fyw gaji i amheu yr hyn. a ddywedftts, dyniuoaf IhDoch ddwyn hyny i oleuni y ac os und oes, chwi rhagi-law i ymaflyd mewn rhyw 40tchwyl mwy nrddaMi a boneddi^aidd na 'llunio *i He na bydd.' »>J j Ydw.yf, &c., « ,5 ^WMBLAMGLYN. R M6KKXS GFIIFRIRILILSF*

tY;, • AiERGWILLi- i "a le bynag y cy^eiriwn ein c'amrau y aydaiau "v va,^aidd pre«enol, ymwelwyr granfydjdwn yn britho J^. '+yffrynoedd tawel, y pent'refi bychain, a'r trefydd *Wri°n—boneddigeaau a boneddigion, gwyr a jrt'Ntll;euat)Cali^n,:y tlawd fel y cyfoethog— ,j k f.°U fe| itm$grtreu- yn mwynhau eu j K

.C 'SUMMER TKIP.' Ond nid yw pawb yn dylifo i'r un lie;—thai i'r ffynonau a'r moroedd, ac eraill i'r dyffrynoedd pryd- ferth" lie mae natur fel wedi gwisgo ei dillad goreu; sic ernad yw y-ffryn prydferth Abergwili wedi ei unrhydeddu a, flmonau rhinweddol fel Hanwrtyd, na moroedd iachusol iel LUugraaog a Ceinewydd. eto, mae yma afonydd gloew yn ymdrei«lo y w, »raf: tua'r mor, dyfEryn glandeg hebei gydmar, gwastad- edd eang heb ei fath, a brytiau tlws yn britho y gymydogatth. Ac yn mhlith y llu, mae y bryu auwylgu a adnabyddir wrth yr enw Topalityfyrid- ip, fel y brenin Saul yn nlhlith lluoedd Israel, o'i ysgwyddau ya uwch; ac ar gopa y biyn mae arury w 0 seddau fwedi eu gosodi gan y boneddwrparch118 a charedig T. C. Moiris, Ysw., yr hwr. sydd yn byw ya y palas prydferth Brynmyrddin, pa un sydd wrth odrau y bryn^, tel gal1 ?r ymwelwyr eistedd yn gysurus i fwrw eu blinder ar ol dri"go i gopa y bryo. Oddiar ben y br>n hwn, cawn olwg iawq ar brydferthweh amrywiql y dyifryn; ac wrtn weled y fath olygfeydd ysbleoydd, mae ein calon yh cael ei chynhyrfu i ddweyd, foi dyffryn pryd- ferth,G;wili yu ail i Baradwys. Talwyd ymweliaJ a'r lle-«l#pi eto gan luoedd o froydd Morgaawg, ac amryw o ardaloedd pdl y Gogledd* Trfiulipdd y bardd galluog a'r pregetbwr talentog, y farcb. J. Myrddiu Thomas, Wyddgrug, a'i brioa hynaws, fls cyfan yn y lie. Yma y triga ei rieni hoff, yu y fangre hoS FelinweQ. Gwyr y tlawd a'r anghenus .am garedigrwydd y lie, a phrofodd gweision y Duw Goruchaf pan ar eu teithiau fod yo ielinweu anedd glyd a dymunol, a chroesaw calon iddynt letya. Dydd Sul, Gorph. 29ain, cawsom yr hyfrydwch o glywed y Parch. Myrddin Thomas yn pregethu yn Ebenezer, Abergwili, ei fam eglwys. Yma y der- byniwyd ef yn aelod, ac yr anogw/d ef pan yn ieu- anc iawn i ddechreu pregethu. Nos Sul, am 6, tal- odd Ysgol Sabbathot y Bedyddwyr, Fetiawen, ym- *Weliad'&'r* He. Can odd yr ysgol amryw doniu, ac adroddasant ddwy benod. Holwyd hwy yn alluog dan y Parch. Myrddin Thomas, ac atebwyd y got- yniadfu yn foddhaoi gan yr ysgol. Gobeithio'y g-yry i juei fendith rasolar ymweliadau y gwa- hanol yo th"tU t v b\ o Y "aill a'r llall o les

PETHAU HYNOD YN EtEIONYDD. Peth hynod iawn ydoedd penodi gweinidog i bregethu ar y testun gWir angenrheidiol hwnw, sef 'Yr anghysondeb i bioffts*y'r crefydd beidio bod yn llwyrymwrthOdwyr;' a phan ddaeth yr amBer, nid Oedd pregeth wedi ei gwneu Fe ddy wed thai fod ysbryd prégêthu wedisyrthio ar rai petsonau yn Eifibnydd Vtoa, tel y maent yu i I)awb a'u eyfat*fy(ldant. Fe ddyweilir fod ysbryd triidgar iawn wedi meddianu eglwys lieb fod yn mbell o Criccieth. Digon tebyg fod pawb yn barod i fod yn ben, ond neb am fod yn gynflfon. Fe -ddywedir mai ffraeo a'u gilydd ydyw hoff waith un eglwys yn ——, ae nid 'cydweithio er daioni.' Ai tybed mai hoff waith y rhai blaenaf yno ydyw taenu chwedlau y naill am y llall, a brathu fel seirif yn y tywyllwch? Os folly, casgler hwy at eu gilydd, a gadawer iddynt golynu eo bunain. Hynyna y tro hwn, o; wch ragor eto o'r C) ninian hyn gan—FroN FAWK. ¡I, 'J i. ■; ■ ■ 'i/ -tv

B1EKENHEAD;\ v; TMWBLIALL T PARCH. H. K. THOMAS, D.D., P1TTS- BUBGH, AMERICA. Mae yn debyg nad oes un Cymro na Chymraes a fuynaroayn Birkenhead yn ystod gweinidogaeth y Parch. R. E. Thomas, nad ydynt yn teimlo yn gynhes tuag ato, oblegid yr oedd ef nid yn unig yn weinidog; gofalus gyda'r Annibynwyr, on4 hefyd yu.ddyn i'r Cymry yn gyffredinol drwy y dref, ac hyfrydwch oedd ganddo wneud yr hyn a allai i bob Cymro o ba enwad bynag y byddai; fellyj nid oedd ryfedd fod ei heu gyduabyddion yn y dref a'r cylchoedd yn awyddus am gael golwg un waith yn rhagor arno, ar ol ei ymadawiad oddiwrthynt am wyth mlynedd yn America; ac yn awr, y mae yn unol A dymuniad a gweddi ei luaws cyfpillion wedi cyrhaedd yn ddiogel ar ei ymweliad a'r 'hen wlad,' a phregethodd y Sabbath, Gorphenaf 29ai^ y bore yn y Tabernacl, Le'rpwl, a'r nosyn ei henj^ulpud v flylo He y bu yn gwasanaethu am ddwy flyn^^ar bym- theg yn nghapel Zion, Birkenhead; iawrth canlynol, traddododd ddarlith yn yr un lie ar 'Wyth mtynedd o fywyd yn America' Cymerwyd y gadairgan y Parch. H. Jones, yrchfrn, wedi ych- ydig o sylwadau pwrpasol, a alwtfdd ary Parch. J. Thomas, D.D., i gynyg penderfyniad yn dadgan diolchgarwch y cyfarfod fod Dr. Thomas wedi cyrhaodd yn ddiogel, a dymuniad am iddo gael der- byniad croesawgar yn mhob man y bydd iddo gael ymweled ar ei daith, eiliwyd ef gan y Parch. W. Roberts, a phasiwyd ef yn unfrydol gan y cyf- arfod. Yna, galwyd ar Dr. H. E. Thomas i dra- ddodi ei araeth. Dywedodd ei fod yn myned i ddodi ei araeth. Dywedodd ei fod yn myned i ddweyd y gwir, a dim ond y gwir hyd eithaf ei wybodaeth am America. Yna, sylwodd ar y wlad, ei maint, ei thulaethau, ei llywouraeth, a'r enanan yr oedd mwyaf o ymfudo iddi yn bresenot, darlub- iad o'r Indiaid, yna, sefv 11 fa gymdeithasol y wlid, enwau ar bethau cyffredin, dull o wisgo, priodi, arian, a'r tdbt diuon, isefyllfa grefyddol y wlad. ac addytig, ac ychydig o hanes hen gymeriadfia 0y'i11t'çig;ac yn ddiweddaf, gwnae:th aylw 4r. y wlad fel lie i Gytnry. 1 Byddai yn iuddiot pe traddodid yr jar-aet^ hbn drwy Gymru yn y dyddiau hyn, yn ehwedijj yr ardaioedd hyny y mae tuedd ynddynt at ymfudo. Cynygiwyd y diolchgarweh i'r darlithydd gan y Parch. W. Nicholson, Grove-st., Le'rpwl, ac eiliwyd ef mewn atferchiad iiynod o ddoniol gan y Parch. J. Thomas, Tresimwn, Mor gan wg.— ETA MON.

LLANELLI. Y- • X A J Darlith ddirwestol.—Nos Lun dtweddaf, yn nghapol Ala, traddo Jodd Mr. Davies, Bangor, ei ddarlith ar 'Ddirwest yr»»T^grythyrau.' Peth Had anbawdd vw cael cynulfeiJfs^ luosog i wrattdo d«r- west yn Llanelli yjjfddiau preXenol; ond anrhydedd- wyd Mr. Davia, ar ei ymddfcngosiad cyntaf fel Apostol Dirwaet yn ein tref & thorf fawr o wran- diwyr. Diamheu genyf, a barna oddiwrth y dylanwad a gariodd nos Lun, y tyo y dref ar ei ol y tro nesaf. Siaradod i yn wir alluog, hyawd), a witty, ar agwedd ysgrythv rol y cwe^tiwn dirwejsjol amiidwy awro amser, a'r dorf yn ei afael. Ar y diwedd, gofydodd Mr. Johns i'r gynulleidfa roddi arwydd, 01 oedd yn gweled yo deg a rtiesyniidl i waisgu ar dafarnwyr ay'naelodau crefrdúól/t gy- meryd license chwe dfwrnod ,ar eu tai, a ohodjfcdd pawb ddeheulaw i fyny gyda brwdfrydedd. 'Roedd y cynulliad yn cynrychioli eglwyti Anoibynol. y dref. Cadeiriwyd yn fedrus gan y Parch D. Lew is, Dock. T •- i •-r v 'X T O

PWrLLGOfc YR AMWYTHIG. Teimlwn yn ddiolchgar iawn os byddweh igor garedig a chaniatau ychydig o'ch gofod i hyebyan pwy yw y peraonau sydd wedi>^u penodi i ddyfod i. Bwyllgor yr Arhwythig. Yr ydym wedi derbyn eu henwau drwy yr Ysgrifenyddion Cyfuudebol, tfeu wedi gweled eu henwau yn y papyrau newyddion yn ngtyn i hanes y cyfarfodydd chwartefol m'r cymanfaoedd sirol. Mon—Parch^W. Griffiths, Caergybi; H. Lewis, Yaw., Bodedeyrn. Arfon-Parch. E. Stephen, Tanymarian; W. J. Parry, Ysw" Bethesda. Lleyn ac Eiflouy (fd- Parch, L. Probert, Porthmadog; R. Roberts, Ysw., Pwllheli. Dinbych a Fflint-Parch. S. Evans; Llanaegla; Parch. D. Oliver, Treffynon. Meirion—Parch. T. Davies, Llandrillo; J. H, Jones, Ysw., Aberdyfi. Maldwyn—Parch. J. Jones. Mach- ynlleth; C. R. Jones, Yaw., Y.H., Llanfyllin. Liv- erpool—Parch. J. Thomas; D.D.; B. J. Owen, Yew. Liundaln-Pareb. R Williams (Hwfa Mon); Go- hebydd. Aberteifi-Heb gael hysbyerwvdd. Caer- fyrddin-Cyfundeb Uchaf, Parch. W. Thomas, Bwlchnewydd; John Thomis, Yaw., Fforest: Cyf* undeb Isaf, Parchn. T. Davies, Llanelli; W. Thomas, Gwyufe Penfro—Patch. S. Evans Hebron; J. Thomas, Ysw., Oruglas. Morganwg—Cyfundeb > Gorllewinol, Parchn. Dr. Rees, Abertawe; J. Li. Jones, Penclawdd Cyfuodeb Dwyreiniol, Parch. J. M. Evans, Caerdydd; E. Thomui Ysw., Llwyn- celyn Cyfundeb Gogleddol, Parch. W. Edwards, Aberdar; Parch. K. Rowlands, Aberaman Cyfun- deb Deheuol, Parch. J. Roberts, Castellnedd; Peter Davies, Ysw., eto: Cyfundeb Seiaobig, PaT(jhnv J. Fiirr, Aberdar; D. Edwards, Pitton Green. Mynwy — Paichn. T. L. Jones, Machen; W. G. Williams, Rhymni. Bryebeiniog-Parchn. D. A. Griffiths, Troedrhiwdalar; J. Jones, Ysw., Dolgau, Llanwrtyd. Mae caishefyd weJi cael ei wneiid at y Partih. E. Williams, Dinas, i fod yn bresenol fel hen ysgrif- enydd y Coleg. • p. RK*SRT8'} Ys«rifenyddionyColeg. ^M. JONES, Ysgrifenydd y Col$gdy.

5 CAERFYRDDIN. ..fr.s-.n Parkyvelvtt Academy.Cyn i'r yagot hon ',do,l i fyny am wyliau yr haf, cymerodd yr arhobed- Is Cafodd yr ysgolheigion eu harholi mewn gwahanol ganghenau dysgeidiaeth, ac hyfrydwch mawr genyt hysbysu fod y myfyrwyroU wedi dangos llafur, yn nghyda gallu yr athraw ffyddloa Mr. Jeremy. Y prif ganghenau yr arholwyd y myfyrwyr ynddynt oeddynt:—Livy, Virgil, Principia, Latina, Inltia Grsecia, English History, Geography, ac Anthmetic. ^Yr arholwyr oeddynt y Parch. O. Edwards, B.A., Llanelli; a Mr. George Evans, M.A., mancb^ter New College, Llundain. Tystiolaethai yr arholwyr fod yr ysgolbeigion wedi myned trwy, eu gwaith yn rhigorol. Y mae yn hyfrydwch mawr geayf nodi fod Mr. Thos. Evans, o'r ysgol hon, Wedi pasio yn llwyddianus yr arhoiiad er myned i fewu i Qeleg Presbyteraidd Caerfyrddin. .Á

I- X&C yna, a yn mJaen, i ddangos mai y neb fydd .am yr achosion Saesneg ydyw y dosbarth hyny; t dywed, "Megys ag yr ydym yn Ffestiniog Gymreig yma wedi adeiladu capel, yn rnha an y bydd yn rhaid dwyn pob rhan o'r addoliad yn mlaen yn yr iaith fain." Hoflwn wybod yn mha le yma# y capeluchod yn yr ardalhon. jNjd wyf yngwybod, •B nad yn esgorfa ymenyddol y talentog "Llafur- fab," am mai un capel ijewyddsydd yn cael ei ad- eiladu yno, ac un Cymreigaidd ydyw hwnw i fod pan yr agorir ef; ond fe- gynelir gwaaariaeth yp yr iaith fain yn hen ysgoldy Dolygaregddu; a'r dyb- iaeth oedd, hyd ymddangobiad y DYDD, ac ynddo yr ysgrif dra amserol ar "aflachusrwydd y metldwl," neuat wellay dosbarth nad oedd yn deall yr iaith Gymraeg en ddigou da, a rhai nad allant ddim ond yr iaith Saesoneg, a rhifa y gwrandawyr 75, a "Chwaneg na hyny yn fynych, a rhif y cymunwyr tddechreu y fiwyddyn lion oedd 20, ac efal!ai bydd ftaith fach fel hon yn ddigon i foddloni nad yw yn earn Seisnig-garwch. Ac yn sicr i chwi, Mr. Gol., yr wyf yn credu pe byddai i'r holl enw-adau yna flurflo dosbarthiadau Saesoneg yn y gwahanol Ysgolion Sabbathol, y byddai hyny o les anhraethol, gan fod yma y fath nifer o ddyeithriaid, ac yr wyf: yn g>w.vbodr trwy brofiad fy hun, am ddau lane allant siarad ychydig o'r Gymraeg, ond nid digon i'w fwyidhau, er y byddant yn dyfod i'r Ysgol Sab- ibathol.ac yn darllenyn yr iaith Saesoneg, a phwy na wyrna bydd i rhyw air oleuo llygaijd eu meddwl ft'u codi o aflachusrwydd meddyfiol i'r perffeith- rwydd tragwyddol. Hyny yw dymuniad un yn daru lies ei gyd-ddyn o b& iaith bynag y bo, medd —LLBF O'R GARJtO DDtT. u