Y Dydd

FFESTINIOG. Uwch Demi Urdd Annibynol Temlwyr Da Cymru, -Cynaliwyd Pwyllgor gweithiolj yr Uwch Deml. yn Bethama, yn ystafell cyfrinfa'r Dubaoh, dydd Mawrth 19eg cyfhot, dan lywyddiaeth y Parch. M. Morgan, U.D.B.D.C. Yr oedd yn bresenol Mr. E. B. Williams, T.U.Y., Cidben G. B. Thomas, T.U.D-, Parch. P. E. Davies, Mr. H. J. Williams (Plenydd), yn nghydag amryw eraill o gedyrn yr achoa dirweatol. YmJriniwvd a materion pwysig a? sydd yn hanffodol er llwyddiant yr urdd yn Nghymru. Nos Fawrtb, cynaliwyd llu o gyfarfodydd cy- hoeddus yn ngwahaool ranau o'r ardal.—Yn Peniel dan lywyddiaeth y Parch. J. Roberts, (A.), pryd yr areithiwyd yn adeiladol, fel arfcrol, gan H. J. Williams (Plenydd). Tabernacl, dan lywyddiaeth y Parch. E. Parry, (B.), Fourcrosses. Areithiwyd gan y Parch. Mr. Young. (W), Aberdar, a Cadben G. B. Thomas, Caernarfon. Rhiw, dan lywyddiaeth y Parch T. R. Davies, (A.) Areithiwyd gan y Parch. Morris Morgans, U.D.BD., Tanygrisiau, dan lywyddiaeth Mr. How. Cwmortbin. Areithiwyd gan Mr. E B. Williams, T.U.Y., a'r Parch. D. E, Darius, Llithfaen. Dydd Mercher, 20fed cyfisol, cynaliwyd dosparth deml Meirionydd, yn ysgolgoldy Dolgaregldu, dan nawdd Temlau Diffwys a Bowydd. Arweiniwyd y gweithredialau gan Mr. Owen Jones, y Teilwng Ddoabarthydd Ddirprwywr. Dechreuwyd y cyfar- fod cyotaf am ddeg y boreu. Nodwyd pwyllgomu angeorheidial, a chafwyd eu hadroddiadau. Yna darllenwyd cofnodion y cyfarfoi diweddaf, a cbad- arnhawyd hwynt. Wedi hyny, cafwyd ymdrafod- aeth ar sefyllfa yr Uwch deml. Rhoddodd Cadben Thomas, Caernarfon, y T.U.D i adroddiad manwl am sefyllfa yr Uwch Demi; dywedodd foi tua <100 wedi eu tala o'r ddyled er cyfarfod yr Uwch Demi ddiweddaf, fel nad oei yn aros o'r ddyled fawr oedd unwaith ond tua jESO. Hefyd, canmol- WYd Temlwyr Da Ffestiniog am weithio mor egniol er lleihau v ddyled. Hysbyswyd eu bod wedi der- byn y dydd blaenorol j621 10s., sef cynyreh darlith- lau a draddodwyd gan y Paicb. Joseph Jones, Menai Bridge, yn nghyda swm o f.3 16s. yn flaen- orol gan Deml y Diphwys, yn gwneud y cyfanswm 0 X26 6a., ond fod y cwbl a dderbyniwyd o'r ardal I'hwng yr boll demlau taa JE40. Cafwyd ym- diiniaeth faith ar y mater uchod, er ceisiocael cyn- Uunj dd'od a threuliau yr Uwch Deml yn llai yn y dyfodol, a phenderfynwyd fod sylw yn y temlau yn cael ei wnead o hyn, ac fod i bob teml trwy'r sir anfon cynrychiolydd i'r Uwch Deml nesaf, yr hon gyuelir yn Portmadoc, pryd y gellir cario allan benderfyniadau i bwrpas. Daeth amrywiol geisiadau o'r gwahanol demlau. Daeth cais o Arthog am gael y Dosbarth Deml nesaf, a cbadarnhawyd hwy. Ceisiadau eraill yn ftnamserol o'r Bowydd a St. Dewi. Mewn atebiad i gais Teml y Barlwyd, penderfyn- "'Yd fod ychwanegiad yn cael ei rodii at emynau J defodlyfrau, &c. Hefyd gwnaed sylwadau ar yr iaitta anweddus "ydd yn ein mysg, ac anogwyd y temlau i fod yn ~digon gwrol i sefyll yn erbyn y fath arferiad %gredig, a galw sylw at y rheol sydd yn cyfan- airan 10 a'r 11, o ddefodlyfr lleol yr L- Gooalau. Cais »rall yetyriwyd ydoedd cau y tafarndai ar y oabbath, "a pbeoderfynwyd galw sylw neilMuol *yllgor Gweithiol y gynadledd a gynaliwyd yn u°lgellau, yn nghyda rhoddi pob cynorthwy ag yn ddichonadwy er cyrhaedd yramcanhwnw; hafyd, teimlwyd gtadi o lawenydd wrth weled ein b°d ni yn Ffestiniog yn gweithio mor egniol er tai cyhoeddus dirwestol, ac yn disgwyl y caiif "yn hefyd bob cefnogaeth gan y Temlwyr Da, ac y RWaant eu goreu tuag at y symudiad, &c. ■t^droddiad Dirprwywr yiDosparth, Mr. Owen, «"Bstiniog, Ni chafwyd adroddiad ond o 16 o 2,eiiilau. Rhif yr aelodau mewn saSe dda ar y yfr&Uj i 234. Derbyniwyd o newydd 152, trwy °eynau aiiymrwymiad 33, Cyfanrif derbyn. iadau 198. Cyfanrif ar y llyfrau mewn safle dda' 1,432. Ataliwyd 87, ymadawodd trwy docynau 15, ymadawo Id o'r urdd 50, diarddelwyd 12, bu farw 2, cyfan 166, gweddill 1,266. Mae y cyfrif uchod yn dangos cynydd o 32. Ar ol cael adroddiad y dos- parth diirprwywyr, cafwyd adroddianau o hanes y temlau gan y Dirprwywyr neillduol, yn nghydag awgrymiadau i'r temlau pa fodd i weithredu a gwella mewn pethau ag y maent yn ddiffygiol. Gwnaed rhai ceisiadau am Damlau y plant. Cwyn ydoedd mae braidd yn isel y mae rhai o honyut, ond fod rMi eithriadau anrhydeddus, megys Rhiw a'r Bala, &c., ond dysgwylir yr aHywiant eto, ac y caiff y plant ddysgu egwyddorion dirwest trwyddynt. Wedi hysbysu am y defodlyfrau new- yddion, &c., cafwyd sylwadau cyffredinol gan y brodyr Cadben Thomas, a'r Parchn. R. Killin, a Morris Morgan. Am hauer awr wedi saith, cynal- iwyd cyfarfod cyffredinol yn yr Assembly Room, dan lywyddiaeth y Parch. R. Killin, Rectory, ac areithiwyd gan Cadben G. B. Thomas, a'r Parch. Mortis Morgan. Nos Sadwrn, dra(thefn, cynaliwyd cwrdd dirweat- ol, fel arfer. Arweiniwyd y gweithrediadau gan Owen S. Jones. Anerchwyd y gynulleijfa gan Mr. Thomas Jonest (Jones Bach), a'r Paachn. W. R. Jones, (Goleufryn), Llanrwst, a J. J. W^liama, (B.), Pwllheli. Dywedai Jonea Bach mai wythaos a jiwbili gyda'r a6hos dirwestol ydoedd yr wythaos ddiweddvf, a gobeithiai weled llwyddiant mawr mewn canlyniad, a gallwn gredu mai dyna yw dymuniad pawb sydd yn caru rhinwedd a sobr- wydd.—Llwtdfab.

AGOR1AD CAPEL NEWYDD SILOH, GLAN- DWR, GER ABERTAWY. Y mae olwyn omser o hyd ar waith, ac y mae pethau, ac amgylchiadau y buwyd yn hir ddisgwyl am danynt, o'r diwedd yn dyfod, ac yn fuan iawn yn pasio i roddi lie i betliau eraill, felly gydag agor- lad y Capel newydd eang, prydferth, a chyfleus hwn; buwyd yn hir a pbryderus ddisgwyl am dano, o'r diwedd daeth, ac heddyw, nid oes genym ond adolygu, a mwynhau yr adgof am yr amgylchiad dyddorol. Saif y capel oldeutu 300 o latheni oddi- wrth yr hen gap: ar fryn amlwg iawn, gwelir efo bellder mawr o bob cyfeiriad—y mae fel dinas ar fryn-nc mewn cyferbyniad hollol i'r hen gapel, yr hwn oedd fel myrtwydd yn y pant, yn guddiedig br,idd gan weithfeydd a rheilffyrdd, nas gwelid ef nes bod yn ei ymyl, a. pbawh ar a elai heibio yn ysgwyd pen, nc yn synu fod cartref mor lwyd gan Eglwyø Annibynol yn yr ardal. Wedi bwriadu am gryn amser i adeiladu capel, yn niwsdd y flwyddyn 1875, etholwyd Pwyllgor at y gwaith, a gofynwyd i Mr. Thomas Freeman, i barotoi cynllun. Cymer- wyd y gwaith i'w adeiladu gan Mr. T. White. Gosodwyd y gareg sylfaen i lawr gan W. Thomas, Yaw., Lan, Gor, lOfed, 1876, pryd yr oedd yn bresenol oddeutu 40 o weinidogion o Dde a Gogledd Cymru, Maer Abertawy, amryw aelodau a swydd ogion y Gorphoriaeth, a thorf aruthrol o bobl. Cynaliwyd cyfarfadydd yr agoriad Sul a Llun, Chwef. 10 a'r 11. (Jawd cwrdd gweddi lluosog iawn am haner awr wedi saith y boreu. Am 10 o'r g!oeb, darllenwyd a gweddiwyd gan Dr. Thomas, Liverpool, aphregethodd y Parch. R. Thomas, Han- over, ac y mae genym i ddiolch i Mr. Thomas a'i briod hawddgar, am y rhodd haelionus o ddwy bunt ar hug "in o ddechreu yr anturiaeth hyd yn awr. Ar ei ol yn ystod y cyfarfodydd, cafwyd pregethau godidog gan Dr. Rees, Caer; Dr. Rees, D. Saunders (T.C.), ac A. J. Parry (B.) Abertawy; a T. Johns, Llanell'y. Cafwyd cynulliadau mawrion iawn. Dydd Iau canlynol, y 14eg, darparwyd gwledd i'r Saeson, pryd y pregethwyd gan y Parch. E. H. Evans, Caernarfon. Ar ol pregeth y prydnawn, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus o dan lywyddiaeth E. M. Richards, Ysw., Ceredigion. Darllenwyd adroddiad y Pwyllgor gan y cadeirydd, Dr. Joseph Davies. Havad; a thraddodwyd aaerchiadau pwr- pasol gan y llywydd, a'r Parchn. Dr. Rees, Aber- tawe; E. H. Evans, Caernarfon; W. E. Jones, Tre- forris; E. Thomas (B.), Walters Road; A. J. Parry, I Bethosda, Abertawe; ac R. Thomas, gweinidog. Am haner awr wedi chwecli, yr hwyr, daeth Mr. H. H. Vivian, A.S., a'i briod, i fawn, a chafwyd anerchiad rbagorol ganddo, ac hysbysodd Mr. Thomas fod^ cheque o jE50 iddo on i galw yn offiice y gwaith. Wedi ymadawiad Mr. Vivian, darllenwyd a gweddi- wyd gan D. Williams, Ysw., Training College, a phregethwyd gan Mr. Evans, yr oedd ei byawdledd iel afon lifeiriol yn cario pobpeth o'i flaen. Galw- odd Mr. Thomas ar Dr. Reep, eto i ddweyd ychydig eiriau. Mawr ganmolai ly capel hardd, a dywsdai ei fod nid yn unig yn un o gapelau goreu y aywys- ogieth, ond y deyrnaB. Dydd Sul, a nos Lun, y 17 a'r 18, cyf., cafwyd eto bregethau ardderchog gan y Parchn. R. Thomas, Bala; W. Morgans, Caerfyrddiri; a W. Jenkins, Pentre. Casglwyd yn ystod cyfarfodydd yr agoriad oddeutu £ 450, yr hyn, at y awm oedd eisoes mewn Haw, sydd yn gwneud cyfanswm • £ 3,270; holl *• • • .!1-rr-iJ f draut yr adeilid oedd £5 ;500, felly, gwelir fod ych- ydig dros dair mil yn aros o ddyled. Y mae yr hen gapel genym eto mewu llaw. Y mae'r llwydd- iant yn y gorphenot yo peri i ni wynebu'r dasg yn galonog. Y mae ein rhagolygon yn addawol-yi y,-gol Sul, y canu, y Temlau Dirwcatel yn flodeuog'^ yr Eglwysyn heddycbol, y weinidogaeth yn dder- byniol ac effeithiol iawn, a'r Parch. R. Thomas, y gweinidog, yn teimlo mor ddedvyd a brenio. Go B W.uJf,. [Drwg genym orfod talfyru.—Gol.] 'U?ii i ii

;'1''(;' iSamuoniaeti). h .IS' á..1J.j. JU. K ( r- i:J ENGLYN I'R DRAENOG. 1" "")\1 t It Un#d'reudus bach byr droediDg—a'i groenwisg 0 gywreinwaith pigog; Teneu ei glyw, tyn ei glbg. c; UJ "I Drinir yn gih, yw draanog. R.'Enrrt.

YR ARAN YN Y GAUAF. --< A golwg oer dan glog wen,-yr eira Mae'r Aran uchelnen; v —- A helaeth drwchus niwlen, Yn hoff wallt o gylch ei ph«n!' kos-ee Hoff yw y niwl o'i phen hi—a mynych Mae yno'n dioai; -n -r s..ct An yn ami hefyd cawn ni, oildo" Ernes y gawod arni. Llanuwchllyn. Bardd Glab. iU

Y DAIL A'R GAREG WEN.!°TT0^ Mae r.hai'n 011 yn marw'n hen,—hwy a gelr Yn gorwedd yn domen; T Annedwydd gw-el'd meirw'r goedeaj i# Jt Yn gor o gylch y gareg wen. viro'i*! Talywaenydd. O. W. Jones.

———————-—- -i -it ENGLYNION I'R 'CSWEDLEUWR.' Buddugol yn yr Ahermaw. r~"— • Rhyw gerwin goflin gyawr,—ow! A daena'p chwedleuwr; A diffaeth yw gwaith y gwr, Weithreda yn athrodwr. Chwedleuwr, cablwr yw'r cablyo,-dewfin, A'i dafoi sy'n dJychryn;^ Colyn diafl mewn calon dyn—^ Gwada ei chwedlau gwedyn. Dolgellau. J. Push (Bardd Odyn.)

¡ jinn1—?•11 9 '"i Jiy!I aT Y BEIBL. !fV *a ->or Dyma gyfrol fendigedig, Wedi rhoddi gan ein lor; Dengys hwn y cynghor boreu, loflswil'J Cyn bodolaeth tir a mor; Cyn i fydoedd dirifedi Lwybro 'rioe i yr wybren fry; s Yma gwelwn fod y Duwdod ,tl Y Yn arfaethu'n cadw ni. ibwala </ M auat HWQ a ddengys godwm Eden, i Ac addewid had y wraig; if. Dengys hefyd ddinas noddfa r I ni oil yn holltau'r Graig; .TJa Pan yn nghanol gorthrymderau Ni gawn yma destun eaa, Fod yr lesu wedi marw I'n hachub oil rhag ufifern dan. Dyma gist o burlan berlau, fJ Sydd yn werthfawr iawn i ni; I 1 Pan yn rhodio afon angeu, Hwn a'n cynal uwchyl" Llusern oleu yw i'r Cristion I fyn'd ad ef drwy y glyn, r-.1 Drwy y niwl a'r dyrus anial, I'r ddinas hardd ar Seion fryn. Llanfachretb. Dewi Glin (3pKNA)^|» 1 j i; w'l I ff I