Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
EISTEDDFOD ANNIBYNWYR, FFESTINIOG
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
EISTEDDFOD ANNIBYNWYR, FFESTINIOG Cynaliwyd yr Eisteddfod uchod dydd Nadolig yn yr Assembly Booms, Blaenau. Mae yn llawen genym fod yr undeb uchod yn awr yn dair blwydd oed, ac yr oedd yr eisteddfod eleni yn oangoi mwy o lwyddiant na'r rhai blaenorol. Yr oedd yn fwy pobiogaidd; cyfansoddiadau mwy cyflawn, sylwedd- ol, achywir; ond rhag ymhelaethu, y beirniaid eleni oeddynt y Parchn R. Mawddwy Jones, LI. B. Roberts, T. R. Davies (Cruywyson), P. Howell, Jerusalem; J. B. Parry, Bethama J. Roberts, Llan, Mri J. Cadwaladr; G. Griffiths, Board School: Hugh Evans, Llan. Beirniad y Gerddoriaeth- !fI n,rnrSdy8rr Dadgeiniad.—Llinos AUtwen. Cyfeilydd. — Rhydderch Cwm. Ond i ddychwelydat Y CTFAB3FOB CYMTAF. Llywyddwyd y cyfarfod gan y Parch J. Roberts. Llan. Arwemydd; Parch R. Mawddwy Jones, Dol- yddelen. Yn gyiataf oil, wedi i'r arwyr uchod gymeryd eu lleoedd, cafwyd c&n, 'Siaradwch yn blaeo,' gan Eos Tudur; cymhwys iawn i ddechreu eisteddfod. Yna, anerchiad byr a phwrpasol, ac amserol hefyd, gan y llywydd. Am adrodd Epistol Iago, gwobrwywyd John Jones, Tre'rddol; ail Gwen Ann Lloyd, Bethania. Cystadleuaeth ar ddadganu yr Unawd, 'Myfyrdod Plant y Meddwyn;' £ orLu' Evan Roberts, Tanygrisiau; aiJ, Robert Griffiths, Llan; tryaydd, W. 0. Tanygrisiau. parti aa "f. TanygrisiaB> farnwyd yn oreu am adrodd y ddadl. Am ateb y Cwestiynau Ysgryth- yrol. dy farnwyd Cadwaladr W. Jones, Tanygri/iau, yn deilwng o r ail wobr. C&n gan Llinos AUtwenj swynol lawn, agoriu iddi oil gana. Beirniadaeth H, Evans ar y Llawysgrifau; goreu, W. S. Roberts, ianygmiau; ail, It. O. Jones. Beirniadaeth ar y Penillion, 'Yr olygfa yn nhy Mair;' goreu, Joan Edno Roberta, Tanygrisiau. Cystadleuaeth dad- ganu y 'Ffigysbren Ddiffrwyth' (merched); goreu, fw Trnn ^yBTIWyill0Q; ail> Elizabeth Jones, Llan, *ry £ ydd, k, A. Roberts, Tanygrisiau. Beiriiiadaeth Cadwaladr ar y Gramadeg; goreu, Wm. Owens; ail, William Jones, Bryn Egryn. Cystadleuaeth gorawl ar ddadganu 'Toriad Gwa-wr Gobaith' (Asaph Collen), goreu, cor Bethaaia; gwobr; 2 gim, a thlws i'r arweinydd, set William Vaughan. Am y traethawd, 'Nodweddion merch Jephthah' (merched), Ann Griffiths, Llan. Dad- ganiad gaa y cÓrall yn unedig o 'Toriad gwawr Gobaitb, dan arweiniad yr awdwr, Asaph Ooilen. Catwyd cyfarfod bywiog, ffraethebion Mawddwy yn byrlymio fel gan Wyddel; trwy hyny, cadwyd pobpeth i fyn'd yn gampus. Wedi tua dwy awr o seibiant, dechreuwyd CTFAKFOD YR HWTR. Yn absenoldeb y Parch J. B. Parry, cymerwyd llywyddiaeth y cyfarfod gan Mr R. Owens, Rhiw Houla, Arweinydd, Crugwyson IDavies, Rhiw. Y peth cyntaf oedd cael anerchiad doniol fel arferol gan y Uywydd medrus. TBa, cafwyd cfcn, y 'Mynydd i mi,' gan Eos Moalwyn; gafaelgar a meiitrolgar. Goreu am sillebu, O. H. Roberts, Tanygrisiau. Goreu am ddadganu y dôn gynull- eidfaol Trefor, a11alo Lyfr Tonau Stephen a Jones, c6r Tanygrisiau, dan arweitnad Cadwaladr Roberts; gwobr 2 gini. Beirniadaeth Mawddwy ar yr eng- lynion i'r 'Diacon Da;' goreu, Gutyn Ebrill. Dyma fel y can.dd, J Ca enw dyn yw diaeon da,—Duw Ion A'i df ef waa'naatha; Yn mhob porth ei gymhorth ga Ein hufudd weis Jehofah. C&n, 'Y gMdotM fach,' gao LImoa AUtwen. Budd- f ugol ar y triawd, Hugh Evans a'i barti. Mawddwy I ar y traethodau, 'Hanes nodweddionfyr apostolion;' j g'reu, William Jones, Brynegryn; ail, Evan Thomas i Evacs, Llan. Can o 'Blodwen,' gan Llinos Al!t~ j wen, yn ardderchog. Am ateb y cwestiynau ar I 'Gyfiawnhad,' enillwyd y wobr gyntaf gan E- E. I Evans (Iorwerth Teigil); ail, D. Jonef1, Rhiw. Am gyfaaaoddi tonau; Henry Parry Ffestiniog, a John Davies, Tanygrisiau, yn gyfartal. Cystadleu- aeth dadganu, 'Hiraeth Cymro;' goreu, Eos Moelwyn. Am y bryddest oreu arv y'Gauafj' gwobrwywyd David Richards, Llan. 6ystadleiiaeth ar ddadganu yr anthem, 'Fel y brefa'r bydd,' &c-; (J. Thomas); Dyma y brif gystadleuaeth gerddorol. Dau gor ddaeth yn mlaen-Tanygrisiau, dan arweiniad Cad- waladr, a'r ail, cor Jerusalem, dan arweiniad H. 0. Roberts. Enillwyd y wobr gan gor Jerusalem. Dy- wedai y bei,rniaid mai ychydig iawn oedd rh, og- ddynt; ond fod y gwabauiaeth i'w ganfod, nid oedd ef yn hoffi. rhanu y wobr. Dyma y cor buddugol Nadolig 1877. Gobeithiwn na wna cor Tanygrisiau ddim llaesu dwylaw, ond y byddiddynt benderfynu myned yn mlaen nes cael llwyr fuddugoliaeth, o herwydd mae yn bosibl ei chael. Mae yn y cor hwn leisiau ardderchog. Credwch, feehgyn, foi goruch- afiaeth yn gyrhaeddadwy i chwi. Yn nesaf, cafwyd beirniadaeth Bryniog a Chrug- wyson ary prif draethawd; 'Hanes Annibyniaeth yn mhlwyf Ffestiniog; goreu, H. 0. Robarts, Four- crosses. Efe oedd y buddugwr ar y prif draethawd yn 1877 hefyd. Can, 'Deigryn ar fedd fy mam,' gan Llinos Alltwea. Yna cafwyd dat?aniad yr anthem gan y corau yn unedig, dan arweiniad Alaw Afan. Wedi talu y diolchiadau arferol, ymwahan- wyd. Er fod yr Eisteddfod eleni yn bobpeth allesid ei ddymuno yn ei threfaiadau, u'r braidd nad ydym yn creda y gallasai, ac y dylasai fod mwy wedi ym- J geisio ar y gwabanol destynau; yn enwedig pan ys- tyriom fod pump o gynulleidfaoeid lluosog yn yr andeb. Pe buasai ond dllu ceu dri o bob eglwys wedi ymgeisio ar y prif bethau, buasai hyny yn llawer wedi eu casglu yn nghyd, a'r lies a ddeilliai oddiwrth hyny yn sicr o fod YI1 fwy. Hefyd. fel yr awgrymodd y beiraiad cerddorol, ei fod ef yn dys- gwyl gwelad pump o gorau yn ymgystadiu ar y darnau cerddorol; ae mae yo ddiamheu y dylid eu bod, yn enwedig yn dadganu Tooau Cynullei Jfaol, yr hyn ddylai fod nod uwchuf corau cynuIleidfaoedd sy'n ymgeisio 4'u holl egoi i ddyrchafu a pherffeith- io canu y cysegr. Ymrowch ati, gyfeillioa, i wneud cymaint a alloch; ac felly, gallwn sicrhau y bydd eich Eisteddfodau yn llwyddianu93 a'r gwahanol eglwysi yn gorfod teimlo eu bod yn magu meibion a merched glawion yn meddu ar ystor helaeth 9 wybo 'aeth ysgrythyrol a duwi lyddol; a ttrwy hyny gymhwyso eich hunain i fod yn ddynion defayddiol mewn cymdeithas.-E. G. LLOYD (Llwydfab).
DOLGELLAU.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
DOLGELLAU. Dydd Nadolig.-Y mae dydd Nadolig, fel arfer, wedi ein dal eto unwaith, ac wedi tin pasio i'r gor- phenol. Nadolig hen ffasiwn ydoedd mewn gwir- ionedd-rhew &c eira draw ac yma, chwedi R. Roberts, Caergybi, yn ei Almanac-peth gwir a pheth celwydd. Treuliwyd y dydd rywbeth yn debyg i'w flaenoriaid, sef gyda'r Bands of Hope, a gofalwyd betk byoag. am y t6 a'r bara brith, a f gwnaed cyflawnder &'r trugaredaau, feddyliwn i, os j eyfiawnder yw claddu y cwbl yn y ffordd goch. Tueddir fl i gredu yn gydwybodol mai ein brodyr yr Eglwyswyr sydd yn cadw y diwrnod nesaf i'w lie o lawer. Am danom s.i,yr Ymneilldawyr, yr ydym ni, y diwrnnd hwn, yn nea i fyd yr afresymolion na'r un diwrnod. Rhyw ddiwrnod ifwyta, gwledda, llawenychu, a. chysgu, dyna y ewbl. Wel, y mae yr anifail yn gwneud hyny. Gobeithio y trculir y Nadolig nesaf genym yn debycach i greaduriaid rhesymol. Paham na eheir cyfarfod pregethu cy- mysg y diwrnod hwn; gwnai lawer mwy o les na dim a wneir yn bresenol. Clywsom fod pob enwad dan ei winwydden ei hun yn treulio y diwrnod, ond ychydig o funydau y buont drwy y dref, er mwyn i'r bobl wybod eu bod yn fyw. Gobeithio y cymer- ir yr awgrym a roddasom, ac y penderfyna y gwa- hanol enwadau dreulio y diwrnod yadeilwngohono ei hun. Y Bedyddwyr.-Yr oedd dydd Nadolig yn ddydd hir-ddy&gwyliedig gan holl aelodau yr enwad parch- ue uchod yn y dref, am mai arno ef, yn flynyddol, y rhoddir gwledd odea bara brith i holl ddeitiaid yr Ysgol Sabbathol yn y lie, ac yr arferant gynal cyfarfod cystadleuol. Rhwng dau a thri o'r gloch y prydnawn, gwnaeth aelodau yr Vsgol S-bbathol ac eraill, bob eyfiawnder a'r wlodd ardderchog oedd. wedi ei harlwyo ar eu cyfer gan amryw foneddiges- au caredig. Ar ol clirio y byrddao, aethpwyd i'r capel, a chafwyd cyfarfod hynod G hwyliog, dan lywyddiaeth y Parch. H. Morgan, ae arweinyddiaeth y Parch. J. Meredyth. Yn ystod y cyfarfod hwn, eafwyd gwasanaeth gwerthfawr y Parch. W. Rees, Abermaw. Hefyd, cafwyd amryw gaaeuon gan jt..J Misses Jane ac Anne Meredyth, a chanwyd yn gam- pus gan y cor, dan arweiniad Mr Owen Jones. Am y traethawd goreu ar 'Hanes y deuddeg llwythi a. pha beth ddaeth o honynt.' barnwyd Mr Benjamin Evans, argraffydd, Swyddfa'r DYDD, yn deilwng o'r wobr. Enillwyd amryw wobrwyen eraill gan y Mri loan Meredyth, R. E. Williams, ac eraill.—»B.E. Bu gan y Wes'eyaid gyfarfod hynod 0 ddyddorol nos Nadolig. Llywyddwyd gan Mr Jones, y Relieving Officer, yn hynod ddoniol, Enillwyd ar y traethawd ar y 'Brenin Josiah,' 'Penillidn ar ad- feriad Pedr o'r carchar,' yn nghydag araeth ar 'Undeb;' gan D, T. Lloyd (Aranfab), Swyddfa'r DTBD, a rhanfryd y wobr am gyfansodai deuddeg o gwesiiynau bt 'Demtiad Crist' rhwng Aranfab a D. Edwards, pksierer. Aeth W, D..Pughe a'r wobr am ganu ton ddifyfyr, a rhanwyd y wobr am y casgliad goreu o ddirwestwyr y Beibl rhwng John James, a Miss Evaus, Wesley House, a'r wobr am sillebu rhwng W. M. Roberts, a J. Lloyd. Lion oedd geaym weled ein hen gyfaill W. Williams, Caerynwch, yn gwneud ei hun mor ddefnyddiol gyda phobpeth yr ymaflai ynddo; ac hefyd, maa clod yn ddyledus i'r brawd R. Jones am ei fedrus- rwydd gyda'r plant.—ARANFAB. Y Bwrdd Lleol.-Gobeithio y cofla y Bwrdd, cyn peaderfynu gwario chwe chant o arian y trethdal- wyr am ladd-dy, y coflant am y caledi v mae ugeiniau yn ein tref ya ei ddyoddef, ac y gohiriant y pwnc hyd nes y daw ychydig yn oleuach ar am- gylchiadau ein tref. Beth pe rhoddai pob un o'r aelodau waith i ddeg neu ddeuddeg o weithwyr bob uu, byddai yn fwy ofendithiddynt na blino y treth- dalwyr i gael ychwaneg o dreth. Pe gwnaent hyny, hwyrech y gwnai y trethialwyr godi lladd-dy o barch i'w haelioni i dlodion ein tref. Y nwy a'r dwr —Hwyrach fod caledi yr ameer- oedd wedi effeithio hyd yn nod ar nwy a'r dwfr; beth bynag, y mae rhyw ddrwg ar y diiau yn ein tref ni. Y mae y HWY wedi bod yn gwneud triciau cas a thrigolion ein tref y dyddiau diweddaf. Nid oedd i'w gael pan oedd ei eisieu-goleuai yn ogoneddua am ryw haner awr, ynarhoddai un 'wine'—dim osi.d un, a diffoddai. Nid oeod yn parchu ne:, na dim; Did aedd ya parchu hyd yn nod yr addoldai, ond yr oedd yn waeth yno, os oadd hosibl, nag un lie arall. Dywedai rhai mai ar y rhew yr oadd y bai; ond y farn gyffreffinol yw, mai y cyfnewidiad yn y Jlyw- odraeth oedd fod y naill wedi resignio a'r llall heb gael lei law ati/ fel y dywedir; a dywedir wrthym fod y brawd w.edi resignio cyn cael ei lajr ati o gwbl. Trueni, drigolion Dolgellau, eich bod mor ddrwg fel nas gellir gwnellrl nwy i chwi. Rhaidi chwi dalu mwy am dano, er eich bod yn talu (jeg swllt y fll yn awrHI Ac am y dwfr, y mae yn waeth gyda'r dwfr na chyda'r nwy. X mae son yn yr ysgrvthyr am ddinas yn gwibio i ddinas arall i chwilio am diiwfr. Yr oedd, ac y mae yr un peth yn cael ei gyflawni yn Nolgellau ar scale lai. Gwelir merch- ed ya gwibio o'r Daill dy i'r llall i ch wilio am ddwfr. Peth digon cas yw codi pobl o'a gwelyau i roddi dwr, a'u rbwystro i'w gwelyau drachefn; tori ar hapusrwydd pobl ieuanc pan y maent mewn cy- mundeb blasus, a'r vsgwra yn felus, peth digon oeraidd yw clywed rhai yn cnocio wrth y drws, ac yn gwaeddi, 'Ga'i ganiad o ddwr, mae'r tap wedi rhewi.' —
CAERLLEON.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CAERLLEON. Un o brif ddygwyddiadau Cymreig y ddinas hon wythnos y Nadolig ydoedd y cyfarfod te a'r ddar- lith oedd i gymeryd lie yn nghapel yr Annibynwyr Albion Park, dydd ar ol y Nadolig, sef Rhagfyr 26ain. Caumolai pawb y te ei fod yn aaghydmar- 01.0 dda, a'r bwytawyr hwythau a ddadleuent mai y bau ydoedd fwyaf ei rinweddau; ond fodd byuag, maeyn ymddangoa fod pawb wedi eu llwyr foddhau; end gwaedd y llancesau ydoedd, na buasai mwy o'r llanciau yn breseaol, f el y gallent gaeI y m wynhad o dendio arnynt, rhag ofn na cbâut yr anrhydedd ond hyny. Ar ol ymodigoni ar y gwleddoedd corforol, cymerodd pawb ei le i fwynhau y wledd feddyliol oedd i gael ei hsrlwy ger eu bron, sef darlith ar 'Goron Bywyd,' gau y bardd a'r pregethwr enwog, y Parch R. Williams (Hwfa. Mon), Llundain. Cy- merwyd y gadair am 7 gan y Cymro cenedlgarol E. G. Salisbury, Ysw., Glan Aber, a chawsom an- erchiad agoriadol, a diolchai yn galonog am yr an- rhydedd o gael lly wyddu mawn cyfarfod, a chael y mwynhad o glywed y ddarlith odidog, a hyny yn yr hen Gymraeg anwyl; ac yua, galwodd ar y darlith- ydd yn mlaen, yr hwn a draethodd yn oJidog ar y 'Bywyd a'r Goron;' ac yr ydym yn meddwl iddo eia harwain trwy yr holl greadigaetb, Cyn terfynu, ein gwaedd yw, brysied eto i'n plith, gan obeithio y bydd i'r gwersi gwerthfawr gael eu ayladwy effaitb. arnom; ac ar y diwedd, cawsom anerchiad grymus gan .yr haeddbarch Dr. W. Rees. Ar ol talu y diolchiadau arfetol, ymwahanodd pawb wedi mwyo- hau un o'r cyfarfodydd goreu a gawsom er's llawer dydd.—ARV@N.
LERPWL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
gloch, cymerodd tån afael mewn yard goed fawr, ar gongl Dexter St., a Park Place. Perthyna yr yard i Mr R. L. Lloyd. 'Roedd yn adeilad mawr- i 130 o droedfeddi o hyd, ac yn bedwar uchdwr, yn mha un yr oedd y Joiners' Shop, a'r peirianiau llifio a'r holl blanciau deal ya yr yard fawr—yn un goelcerth fawr, a'r gcreiahion yn hofran yn yr en- trych, mor Uuosog ag y gwelsoch yr eira yn disgyn erioed. Mae y golled yn un fawr, ond mae'r lie wedi ei yswirio. 'Roedd amryw o fasnachdai yn gysylltiol A'r yard hoa, a llosgodd un Shop Facwn fawr, a rhanau o adeiladcu eraill, cyn gallu cael gMuchanaeth ar yr eif n ddinystriol. Weiii brwydr am awr a haner, llw/ddodd y firemen i arafa ei gamrau yn mhob cyfeiriad. Rhaid i Sion Puw sychu ei ysgrifell gydag adrodd ei englyn i'r tywydd oer diweddar, a dyma fo:- A gw £ n oer y gwyn eira,-a niwl tew 'n Hutio a tir geiryma; Gwywodd oer anadl gaua' A'i nos hir flodionos ha'. SION raw.