Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

3 erthygl ar y dudalen hon

, ,:(J ".^effitiUatrau lEQltoggig.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

(J ^effitiUatrau lEQltoggig. HANER CAN' MLYNEDD YN OL, AC ODDIAR HYNY. Haner can' mlynedd yn ol trethid pob ■! trethdalwr er adgyweirio eglwys y plwyf, er cadw gwen-wisg Ian i'r offeiriaid, ao er cael gwin i'r cymundeb. Am beidio talu. y dretb angbyfiawn hon, yrbon a elwid yn 'Dreth E,Iwye,y carcharwyd llawer fel lladron a throseddwyr cvffredin jo ngharcharaa y wlad. Yn 1868 ya unig y diddym- wyd y gyfraith hon. Beth feddylir am dani yn mben haner can' mlynedd i ddyfool Gwrthwynebodd y Gynghorfa Eg- y 11 Wysig a llawer o'r offeiriaid, er hyny, ei diddymiad. Haner can' mlynedd yn ol yr oedd yni sefydliad a etwid yr Eglv^ys Sefydledig yn yr Iwerddon, a gynelid bron yn hollol gan bobl nacbredent yn yr Eglwys hoao. Dadgy- sylltwyd b6no yn 1869. Bu ei bodolaeth am dri chan' mlynedd, tra yr eedd yn rkaid i'w hoffeiriaid g»di y degwra drwy gymborth y bidog, yn foddion i ddyeitbrio y Gwyddel- od oddiwrth y Llywodraeth Seisnig. Haner can' mlyaedd yn ol yr oedd Aruhesgehion ac Esgobijn yn mwynhaa cyflogao tarddedig o'r Wladwriaetb, rbai .dros UoAiar MIL o banau y flwyddyn, heblaw nawddogaetb helaeth drwy yr hon y cyfoethogent eu teuluoedd, ac yr oedd can- oedd o offeiriaid ar yr unpryd.. yn derbyn cyflegau mawrion, heb nnrbyw waith i'w wneuthur am danynt. Biwygiwyd hyn i raddau ddeugain mlynedd yn ol, ond y mae y gwaith mwyafyn y cyfeiriad hwn yn aroa i'w gyflawai eto. Nid yw y rhai blaenorol ond rhai o gam- driniaethau yr haner can' mlynedd diweddaf. Pwy fo yn offerynoi i'w symud mor bell ag y gwnaed byny? Yr un bobl ag a gariodd y Mesur Diwygiadol (Reform Bill), ac a ddj- ddymodd Dreth yr Yd. Nid yr offeiriaid, y rhai a wrlhwynebasant bob ymdrech i helaethu rhyddtd ac i ddiwygio caunwriaeth- au; ond yr Ymneill iuwyr, a'r blaid Rydd- frydig yn cydweitbio gyds hwy. Yr un blaid ag a ofynant yn awr am i'r gwaith diwygiadol bwn gael ei gario yn mlaen, drwy ddkidymu pob crair sydd yn &ros o gyfreith- ian anghyfuwn, a thrwy osed terfyn ar bob rhagorfraint a fwynheir gan yr Eglwys Sefydledig yn bresenol, ac ni ddylai eu m V Y pa un bynag a'i swyddogaeth, awdurdoU, rijea arian.. Yn awr, mewu trefn i wrthwynebn diwyg- iadau yr haner can' mlyuedd diweddaf, prophwydwyd y pethau ecbryslonaf. Yr. oeddynt o'r un rhywogaetb yn bollol a'r rbai a wnawd pan ddiddymwyd caietbfasrjach, aef y buagent yn dymshwelyd Yr holl gyfansodd- iad mewn. Eglwys a Gwladwriaeth. Ni chynygiwyd gyraaint ag un mesur diwygiad- ol eglwyaig heb i bethau fel hyn gael ea prop hwy do af|dano,. Yr ydymyn gofyn, a yw y Wladwriaetb rywfaint yn wanach? A yw yr Eglwys, fel cyfansoddiad ysbrydol, rywfaint yn wanachl Yn bresenol prophwydir pethau mor alaethas a hyn fel oanlyniadaa dadgysylltiad a dadwaddoliad yr Eglwys Esgobyddol. Y maent o'r un gwerth yn union a'r propbwydoliaethau gau blaenorol, a dim yn rhagor. Y mae Mr. Gladstone yn Eglwyswr selog; ond gwrandewch ar ei his o berthynas i deimladau gwleidyddol yr Eglwyswyr a'r Ymneilldawyr. Yn ysgrifenu yn mis Tach- wedd, 1877, efe a ddywedai:Yn yr ymrysonfa wledig rhwng llafur ao eiddo, hyd yn nod ar wahan oddiwrth un drosedd gofadyy yn y gorpbenol mewn gradd uwch, y mae yr offeiriaid plwyfol wadi methu bob amser a pheidio dangos ochr, a lie y maent wedi ochri, nid ydynt wedi ochri yn gyffredin o blaid llafnr. Y mae hyn yn tueddu, er eu boll ymroddiad diwyrni a chyffredinol i'w dyledswyddau plwyfol, i gryfbau y teimlad o blaid dadgysylltiad yr Eglwys. Nid wyf fi ya alluog i farnu lied a dyfnder y teimlad hwn; oni feallai y ceir allan ei fod yn ffurfio elfen wirioneddol yn y cwestiwn cyffred- ipol. Y mae wedi derbyn ysgogiad ycbwan- egol oddiwrth un amgylchiad arall damwein- iol, ond yn mhell o fod yn ddibwys. Ymofynai y liafurwyr amaethyddol gymorth 8iara-iwyr, a elwir weitbian wrth yr enw caled cynhyrfwyr, i drefnu eu bachos gyda golwg ar gyflogau; ond y mae y siaradwyr hyn yn en plitb yn gyffredin, y rhai ydynt, trwy ymddygiad eyfryngau crefyddol, wedi eu oysylltii i radclau mwy neu lai Ag Ymneillduaetb. Prin y mae angen i si yohwanegu foj Ymneillduaetb, yr hon sydd I eto yr, eyfranu i gymaint graddau, i Eyd-d- r frydiaeth Brydeimg ei bachosion oefn, yn awr yngyffredin yn benderfynol i efteithio dad rysy 1 Itiad. Un dyfyfiiad yn rhagor, a hwnw o eiriau yr un Gwleidyddwr. Yn siarad yn Ngbaer- gybi, yn Tachwedd, 1877, tynodd Mr. Gladstone gvferbyniaeth yr un mor ddifrifol rhwng aelodau ei EgIwysef ac Ymneiliduwyr: -4Yr wyf fi yo aelod o Eglwys Loegr. Yr wyffi yn aelod penderfynol o Eglwys Loegr, lie yr wyf fi wedi trealio fy holl fywyd, a lie yr wyf yn gobeithio y byddaf farw. Ood ni wna hyny fy rhwystro i adael tystiolaetb bendant i hyn, fod achos cyfiawnder, aehos dynoliaeth, trugaredd, gwirionedd, ae iawnder llawer o filiynau o greaduriaid Duw yn Nwyreinbarth Ewrop wedi cael ei amddi- flynwyr goreu, mwyafcyson, a bron onfrydol, yn Eglwysi Ymneillduol y tir.' Er hyny dyma y dynion-amddiffynwyr pob acho3 y perthyna idio gyfiawnder a rhyddid-ydyot hyd yn hyn yn ddarostyng- edig i gyfreithiau anghyfuwn, tra y mae yr offeiriaid, a wrthwynebasant bob diwygiad a rhyddid, yn cael eu breintio a'u gwaddoll gan y Wladwriaetb. Y mae haner can' mlynedd wedi gwneud llawer i sicrhau cyfiawnder gwleidyddol i bawb, ond ni ellir siorbau eyflawnder Hawn byth mewn irater- ion cymdeithasol neu wleidyddol tra parbao Eglwys Sefydledig ac Offeiriaid Sefydledig, y rhai a ddefnnyddiant eu boll natur i'VV wrtbwynebu. Gellid meddwl fod y rhai byh yn barnu y dylai- y genedl yn awr aros yn llonydd. Aro^yn llonyddl Nid oes unrhyw genedl a fedda iech.yd yn ei chyfansoddiad erioed wedi, neu a all wneud hyny. Y mae yn rhaid iddi gynyddu fwy fwy mewn rhyddid hyd oni ohyrhaedde y gradd uwchaf ynddo. Bydd hyny pan na chydnabydda unrhyw wabaniaetb sectol, pan na rodda unrhyw ragoifraint wleidyddol grelyddol ar Nineteenth Century, Tachwedd, 1877 neb, pwy bynag a allant fod—mewn geiriau eraill, pan y cawn ddadgysylltiad a dadwadd- oliad. Etholwyr! y mae yr amser wedi dyfod y dylid gwneud hwn yn gwestiwn i bob dyn a. ofyn i chwi ei ddychwelyd i'r Senedd. Hwn ydyw cwestiwn y dydd. Bydded ichwi ei benderfynu ya y fath fodd ag I yohwanegu at anrhydedd hanesyddol y wlad.

BYWYD CENADOL YN CHINA.

MAB YR ARLUNYDD.