Y Dydd

Mae y newyddion diweddaraf o Cabul yn dweyd, neu. o lefaf yu credu yn sicr, fod a fyno Yakoob Khan k'r anffawd dychrynllyd a gymerodd Ie yn y brifddinas. Mae pronad yn ein dysgu nas gellir ymddiried ond ychydig lawn i'r Affghaniaid. Dynionydynt atwenant yn eich gwyneb, ond a'ch try wan- ant yn eich cefn yn farwol. Felly y maent ^Sedi ymddwyn fel rheol er 1841, ac nid oedd Y galanastra diweddaf yn eithriad. Profa y cwblnas gellir ymddiried iunrhyw gytundeb a yrneir gyda'r brenin na'i ddeiliaid. Ofnwn nad ywhyn ond deebreuad gofidiau yn y wlad hono. Nis gallwn yn ein bywgyfiawn- haa ymddygiad yr Is-gadfridog Cavagnari yn aros yn nghanol y perygl, pan yr oedd wedi c^cl saith awr o rybudd or ymosodiad oedd yn myned i gael ei wneud. Paham na fuasai yn sypmd i'r adeilad yn Bala Hissar, yr hwn spld yn fath o amddiffynfa garegog1 Os 09fid yn meddwl ei fod yn mlarw yn fwy o w:ti-ln wcth wrthwynebu y perygl, credwn fod yn camgymeryd, oherwydd nid oes fewr glod i neb sydd yn cwympo o dan arf cHdd-lofrudd.

v :Nidydym yn gwybod ond am un wlad Sydd yn gortoledda o dan y driniaeth a gafodd y llysgenadaeth Bryd inig yn Cabul, a'jtvwlad hono yw Awssia, Mae ei phapyrau hftler-swyddogol a chyboeddus yn Uefaru yn y Hr ohwerw am ymddygiadau Lloegr yn fcghanolbarth Asia. Eto, nid yw Rwssia cyndd|wg nad oes gwahanol syniadau ynoam byny. Tra y dywed y Golos fod angenrheid- rwydd ar i Brydain i gymeryd meddiant o •^ffghanistan, dywed y papyran eraill, y St. E&tersburgh Gazette yn enwedig, y dylai *Wssia ailan o law anfon ugain mil o filwyr i a cbynorthwyo. y gwrthryfelwyr y& Cabul a'r dinasoedd eraill. Dywed fod !4oegr erioed wedi bod yn elynol i Rwssia, ae na ddylai Rwssia oddef iddi wneud fel y %no 4 ohanolbarth Asia, heb wneud egniol. i wrthwynebu ei dylan wad y paith hwnw o'r byd. Nid yw Rwssia £ Myn cenfigena wrth Brydain o herwydd y newyddion a feddiana yn feun- yft<¥ol. Nid yw yr arth greulawn ysglyfaeth- t us yn foddlawn i'r llew Prydeinig gael yr holl ysglyfaeth, heb iddi wneud un ymdrech 1 ddwyn y eaffaeliad oddiar y cadarn.

Mae y naill anffawd yn dilyn y llall yn gyflym lyfeddol mewn perthynas a. Choleg Aberystwyth. Dealtwn erbyn hyn fod y Proffeswr H. N. Grimley wedi anfon ei ym- ddiswyddiad i'r ysgrifenydd. Mae pump o broffeswyr wedi ymadael a'r Co!eg yn ddi- weddar, ac am Dr. Parry, nid yw yntau yno ond mewn enw yn unig, o herwydd mae ei brif waith wedi ei gymeryd oddiarno. Ofnwn y bydd i'r Cynghor wneud y Coleg yn destan chwertniniad a gwawd pob dyn rhesymol. Maent yn y dyddiau diweddaf hyn yn gwelthio yn effeithiol, nid i Iwyddianty Coleg, ond i'w aflwyddiant. Pa reswm yw i un neu ddau hel at eu gilydd a phenderfynu ar bethau sydd yn ymblethedig, a sylfaen ddyfbdol ogoneddus y setfydliad? Nis gall unrhyw bwyllgor ddarostwng safon y Coleg, pe ceisient, mor effeithiol ag y gwna ei bwyll- gor ef ei hunan. Credwn y dylai y wlad godi ei lief yn erbyn hyn. Anfona yr ysgrifenydd yn ddigon gwynebgaled am gynortbwy blynyddol oddiwrth gynulleidfa- oedd Cymru tuag at draul y Coleg, ac eto dyma bwyllgor o ddau neu dri yn tyna y gwaith a wneir a'r casgliadau hyny i lawr.

Ffaith nas gall neb ei gwrthbrofi yw, fod Rhyddfrydwyr sir Feirionydd yn cysgu tra y mae y Toriaid yn effro. I brofi hyny, ni raid dweyd na wrthwynebwyd yr un bleidlais gan ewyddogion y blaid Ryddfrydol, tra y mae y i Toriaid wedi rhoddi llawer ar yr etholrestr o Ryddfrydwyr. Pa fodd mae hyn yn bod? Y mae pob sir arall wrthi yn gweithio a Meirion yn cysgo. Os yw yn sicr yn ei meddwl na chaiff yr aelod Rhyddirydol presenol ei wrthwynebu yn yr etholiad agos- haol, mae yn camsynied yn fawr, o herwydd mae y Toriaid a'u llygaid ar foneddwr eymhwys sydd yn sler o uno y Toriaid a'r Rbyddfrydwyr claiar i'w gefnogi. Credwn y pe cymerai etholiad le yn Meirion yn awr, y collai Mr. Holland ei sedd, ac y mae y cyfrifoldeb o byny yn gorpinvysar arweinwyr J y blaid Ryddfrydol, y rhai ydynt yn ddiarebol o ddifater er's blynyddoedd. À!

Cawn bob aelod seneddol bron yn rboddi Cyfflfo u goruchwyliaeth seneddol i'r ethol- wyr, a chredwn mai dyna yr unig lwybr effeithiol i gael cyd-ddealltwriaeth rhyng- ddynt. Beth yw yr acbos na b'ai aelod seneddol Meirion yn myned ar hyd a lied y wlad i ddweyd ei brofiadt Darfu i'r ethol- wy'r Rbyddirydig fod yn foddion i ddigaloni pob gwrthwynebwr yn 1874, pan yr oedd y llanw Totiaidd mor uchel a 'llanw coch Awst.' Arbedwyd canoedd lawer o bunau i'r boneddwr, eto nid yw yn werth ganddo ddyfod allan yn gyhoeddus i ddiolch am ea cefnogaeth, ac addaw bod yn ffyddlon yn y dyfodol. Mae hyn yn sarhad ar etholwyr goleuedig Meirion, ac fe ddylid cael gwybod y rheswm o'r difrawder sydd yn bodoli cydrhwng yr aelod anrhydeddus a'i etholwyr. Credwn mai cyfiawnder i'r etholwyr fyddai clywed llais yr aelod yn gyhoeddus.

Mae yr achos hynod a fu o flaen y cyhoedd ychydig wythnosau yn ol wedi dyfod i sylw eto, set dirgelwoh Euston Square, Llundain, nea lofraddiaeth erchyll Miss Hacker. Mae Hannah IDohbs, yr hon a gyhuddwyd o'r weithred, ond a ryddhawyd, wedi gwneod cyffesiad, yr hwn sydd yn rhoddi y bai ar ysgwyddau un o'r enw Bastendorff, yn olpob tebyg. Dywedai jddi fyned i ystafell Miss Hacker, at ol bod allan ynrhodio undiwrcod, ac iddi gael bwndel yno wedi ei rwymo A chortyn newydd, ac wedi ei lapio mewn counterpane. Wrth ei agor, cafodd mat gwed^illion dynol oeddynt. Tystiai iddl gael ei rhybaddio pan hysbysodd y peth yn y ty, os-dywedaiwrth neb, y cymerid hi i fyny fel un yn gyfranog o'r llofruddiaeth. Gwneir datgaddtedigaethau. yn nglkn Wr Ilofruddiaeth hon gan Hannah Dobbs yn mhen ychydig ddyddiau, a diamheu y bydd yn un o'r gweitbredoedd. mwyaf ysgeler a gyflawnwyd erioed.

Nid oes dim pwysig wedi ein cyrhaedd o Zululand. Mae Cetywayo yn para t gael ei erlid ddydd ar ol dydd, a cbredwn y daw y newydd un o'r dyddiau nesaf ei fod wedi et ddal. Nis gallwn ganmol ymddygiad ein Llywodraeth yn ei erlid fel petris y mynydd- oedd. Pa ddrwg a wna os yw ei bobl wedi cefnu arno, fel yr baera ein Llywodraeth? Nid oes ond deg ar hogain o ddynion a deugain o wragedd yn ei ganlyn. Onid yw yn ddigon o ddirmys; arno ei amddifadu o'i deyrnas, a gosod penaethiaid annibynol i lywodraethu y gwahanol lwythau, heb ei erlid fel ysgyfarnog, agosod. pris ar ei ben, at wneud yn destun chwerthiniad ei gaethion ei bun? Beth bynag am lwyddiant arfati Prydain yn y wiad anwaraidd h6no, credwn y byddeihymddygiadatydiweddarfrenin yn sicrofod yn andwyol i'w llwyddiant yn y dyfodol. Er nad oes neb yn meddwi ei ladd ar ol ei ddal; eto buasai yn well ganddohyny na chael ei ddarostwng yn gyhoeddus gan oresgynwyr ei wlad. Mae gwreicbionen dial wedi ei chyneu yn ei fynwes, ac ni syoem ddim na fydd wedi myned yn fflam yo mhen ychydig amser nesgoddeithio. yr holl wlad.

Ymddengys, oddiwrth adroddiad blynydd- ol Dirprwywyr Gwallgofrwydd am y flwydd- yn oedd yn diweddu ar yr 31ain o Fawrth diweddaf, fod cynydd niawr wedi cymeryd lie yn nifer y gwallgofiaid er y flwyddyn flaenorol. Cyfanswm y cynydd oedd 1,400. Ugain mlynedd yn ol, nid oedd dim ond un person yn mhob 537 o boblogaeth Lloegr a Chymru yn wallgof. Ar y dydd cyntaf o Iouawr yn y flwyddyn hon yr oedd un o bob 360! «