Y Dydd

AGORIAD CAPEL NEWYDD YR ANNIBYN- WYR YN LLANIDLOES. Er's blynyddau bellach, teimlai pawb oedd yn feddianol ar syniadau priodol am ogoniant y cysegr, fod yr hen gapel yn aonheilwng o grefydd yr oes; ac wedi cael gweinidog a chalon i weitbio, pender- fynwyd eael capel newydd. Saif y capel newydd ar yr un fan a'r hen, UD o'r manau mwyaf manteisiol yn Llanidloes, oddeutu 25 llath o'r heo), nraeyrolwg arno o'r heol yn gadarn a phrydferth. Mae iddo dri o ddorau, y canol yn arwain i'r llawf, a'r lIeill i'r gallery; o bob tu i'r dorau mae yna bed war o Corinthian Columns mawreddog, ac uwchben y drysau mai tair o fFenestri mawrion yn f waog. Y gwaith coed i gyd o'r Pitch Pine goreu. Mae yn addoldy hardd dros ben, mae yn un o'r addoldai barddaf yn Nghymru. Dywedai Dr. Rees ar ddydd ei agoriad, fod yn werth dyfod o waelod Morganwg i'w weled. Oostfodd y capel new/dd, gyda defn- yddiau yr hen, £ 1649 7S. 2C. Casglwyd i fynyhyd ddydd yr agoriad £ 894 14s, 7s. Casglwyd ar ddydd yr agoriad £ 2.52 14s. 8c., yn gadael yn weddill jB602 4a. lie. Diau na odiefir i'r ddyled a nodwyd gael aros yn bir, am fod gan yr eglwys a'r gweinid- og galon i weitbio. Y mae yn ddjledawydd arnom gydnabod J. Jenkins, Yaw., am ei rodd ardderchog, set £300, a bu yn toddion i gasglu llawer gan eraill. Hefyd, rhoddodd Mrs. Lewis Lewis, Newton Hall, nith Mr. Jenkins, t50 ar un o'r meini. Teimla yr eglwy. a'r gweinidog yn ddiolchgar iawn i bawb a gyfranodd. Addolwyd am y waith gyntaf yn y capel newydd ar y Sul, Awst 17eg, cyfarfodydd gweddi y boreu a'r prydnawn, a phregethodd y gweinidog, y Parch. John Silin Jones, y nos, oddiar Rhufeiniaid y 12 benod a'r adnod gyntaf. Ac ar y dyddiau Llun a Mawrth, Awst ISfed a'r 19eg, cawbom wasanaeth gwerthfawr y Parchn. T. Rees, D.D., Abertawe; E. Stephen, Tanymarian; ac E. H. Evans, Caernarfon. Am 6 noa Lun, dechreuodd y Parch. R. Jones, (M.C.), Llanidloes, a phregethodd Herber Evans a Dr. Rees. Yroedd ynannyoddefol o lawn, ac aeth canoedd adref oddiffyg He. Am 10 boreu Mawrtb, dechreuwyd gan Herber Evans, a phregethodd Dr. Rees a Stephen. Am 2, yn y capel newydd, dechreuodd y Parch. S. Prosser, Rhaiadr, a pbregethodd Herber Evans yn Saesonaeg, ac yn nghapel y Bedyddwyr gan E. Stephens yn Gymraeg. Am 6, yn nghapel y Methodistiaid, decbreuwyd gan y Parch. Owen Jones, (M.C.), Drefnewydd, a phregethodd Herber Evans a Taoymamn. Cafwyd oyfarfodydd dymunol ya mhob ystyr, yr oedd y weinidogaethynnertholadylanwadoi. Hefyd, yr .oedd ynbresenol y Parchn. Rees, Carno; Evans, Penarth; Davies, Glanhafren; P. Jones, (W.), a Davies, (B.), Capel Newydd. Yn awr, mae yr eglwye yn addoli mewn addoldy hardd, a'r eistedd- leoedd wedi eu gosod, heb arwydd fod yr un or ysbrydion drwg y cyfeiria. yranfarwol Williams o'r Wern atynt. Eistedd ynddo 500. Y cynllunydd oedd Mr. Humphreys, Treforris; y mae efe yn sier otoi yn feistr ar ei waith. Mae genym hefyd yn y capel newydd harmonium hardd. Boed bendith Duw yn aros ar weithrediadau y cyfarfod, ac arosed bytb ar y llanerch gysegredig hon, yw dymuniad ltawer aeMaw—lNUAN MEIRION.

OYFARFODLLONGYFARCHIADQL I GAD- EIRFARDD EISTEDDFOD Y DE, 1879. Cyhoeddwyd yr uchod i gymeryd lie yn yr ysgoldy yn Tonypandy nOli Waner, y 12fed cyfisol; ac er fo4 yr adeilad yn mn eang, yr oedd wedi ei orlenwi cyn amaer dechrea y cyfarfod, a gorfu i ugeiniau ddychwelyd adref heb allu dyfod i fewn, Ki chafodd onihyw dywysog barddonol erioed well croesawiad nag a gafodd y Parch. E. Gurnos Jones yn Tonypandy, wedi ei ddychweliad yn fudd- ngoliaethus yn ei gadair farddol o Gaerdydd. Cy merwyd rhan yn y eroesawiad gan amryw weinid- ogionparcbae, hefyd lleygwyr o wahanol enwadau, a llu mawr o feirdd wrth gwrs. Dadganwyd yn swynol gan y cerddorion, a tbreuliwyd dwy awr ddedwydd wrth Ion gyf arch y prif fardd. Wedi eisteddfod Birkenhead, nodid Hwfa Mon gan lawer o'r gohebwyr fel 'Bardd y Pum' Cadair.' Tybed ai gormod nodi fed Gurnos hefyd wedi enill pum* J cadair? Rhag ofn y bydd rhai yn amheu ein gosod- iad, rhoddwn eu henwau i ganlyn:— 1 Cadair Eisteddfod Abercarn 1871 2 Ystrad Rhondda 1872 3 "Bangor 1874 4 Utica, America. 1875 5 Deheudir Cymru 1879 Yn ngwyneb y ffeithiau uchod, nid rhyfeddi Dyfed- fab, ar y cadeirio yn Nghaerdydd, ddweyd— 'Bardd yw hwn o bur ddonnu,—a luniwyd I lanw cadeiriau; Da ymrlr gwr iy'n medru gwau Fel Guraos foel ei gernau.' Dymuniad pawb yn y cyfarfod oedd, iddo gael einioes i enill eto lawero gadeiriao, a bod o wasan- aeth mawr i'w genedl,—GwaTrcD.

LLUNDAIN. Eglwys Sloan St,—Ysgrifena un 0'0 gohebwyr o'r Brifddinas fel hyn:—'Y mae eia heglwys ni yn Sloan St. wedi bod mor ffodus a chael capel; pryn- wyd ef yr wythnos ddiweddaf am ddwy fit o bunau, ac y mae ynfreehold, ac ar ochr un o'r prif heolydd, yn agos i'r fan lie mae'r eglwys wedi arfer ymgyn- ull i addoli. Y mae'n addoldy braf iawn, gyda vestry a seler. Y mae genym saith cant yn weddill j eto er cael eu llog i helpu talu i weinidog.' j Addoldy Fetter Lane, wedi ei agor y Sul diweddaf, < ar ol ei heleethu a't adnewyddu.

GWEINIDOGION A'U OYFLOGAU. 1 MR. GOL,- Yr wyf yn metha deall pa amcan sydd i'ch erthygl arweiniol ar y penawd uchod yn y DYiDD diweddaf, os nad cynorthwyo 'plaid y Bala* i greu anymddiried yr eglwyai yn eu gweinidogion. Gall y darlun a dynir ynddi o weinidogion roddi help mawr i'r amcan hwnw, oblegid gosodir hwy allan fel dosbarth difater am eu dyledswyddau, ac amddi- fad o gydymdeimlad a'u heglwysi. Awgrymwch fod pob dosbarth yn dyoddef ond hwy. a phob dos- barth arall yn barotach i wneud aberthau. Nis gwn ar ba sail y dywedwch nad yw gweinidogion yn dyoddef yn y cyfyngder presenol; mewn llawer o eglwysi mae cyflog y gweinidog yn codi a gostwng yn ol y casgliadau, ac felly maentyn rhwym o ddyoddef yn yr eglwysi hyny. Wedi canmol y meistr tir yu tosturio wrth ei denant, trwy droi yn ol iddo ran o'r rhent ar flwyddyn galed, gofynwcb, 'Pwy glywodd am weinidogion yn gwoeud yr un fath &'u cynulleidfa?' Clywodil yr ysgrifenydd am lawer yn gwneud, a hyny o'u prinder, aonid o'u llawnder, fel y gwna y tirfedd- ianyddcyfoethog. Ac heblaw hya, gwn am rai yn rhanu haner eu cyflog er helpu y tlawd a'r aoghen- us; a rhaid i weimidog agor ei law i gyfranu at bob cymdeithas elusengar. Mae yr ysgrifenydd yn weiaidog ar eglwys lie y gwneir casgliad bob chwarter i'r tlodioo; ond rhydd o'i law a'i boced ei hun fwy na chasgliad yr holl tlglwys i'r tlodion wrth ymweled a. hwy. Nid yw byth yn gadael i neb ond y tlodion ac yntau wybod hyn, a'r Hwn sydd yn gwybod pobpeth. Gallaf dyatio am frodyr eraill yn gwneudyrua peth. A gaf 11 ganiatad i ofyn, Twygtywodd am yagolfeistr yn troi yn ol ran o'i gyflog mewn adeg o wasgfaf' Yr wyfya gofyn hyn am fy mod wedi clywed ysgolfeistr mewn pentref gwledig ya rhoi vent i syniadau cyffely b i'r eiddoch chwi. Cradaf y gellir gadael y mater i'w drefnu rhwng yr eglwysi a'u gweinidog- ion, jdiau y bydd pob eglwys a gweinidog sydd ya caru eu gilydd yn barod iawu i roi a chymeryd, y naiU i wneud ei oreu i gynorthwyo y llall, fel y mae hi wedi bod bob amser. Nid yw ond mater o degwch â. ni fel gweinidogion i'r ffeithiiu hyn gael eu cyhoeddi; hyder, y rhoddwch le iddynt. GWEINIDOG.

COLEG Y BALA. Cyfarfu pwyllgor ymgynghorol y Coleg yn Nol- gellau, Medi 17eg. Mr. J. H. jooes,,Aberdyn, yo y gadair. Pryd, ar gynygiad y Parch. D. Griffith, a chefnogial y Parch. L. Probert, penderfynwyd— 1. Fod y pwyllgor hwn yn hollol gondemnio gwaith y Parch. M. D. Jones yn cau drws Bodiwaa yn erbyn y Parch. T. Lewis, B.A., a'r 36 myfyrwyr sydd wedi glyou yn ffyddlon wrth y pwyllgor; ac o dan yr amgylchiadau gofldus yn barnu fod Mr. Lewis a. chyfeillion y Bala wedi gwneud yn ddoeth iawn i gymeryd ystafelloed i yn Plas Treweryn i gario yn mlaen waith y Coleg hyd nes y ceir hamdden i wneud trefniadau pellach. Ar gynygiad Mr. Jones, a chefnogiad y Parch. D. Roberts, penderfynwyd- 2. Fod y pwyllgor vn dymuno gwneud yn hysbys i'r holl eglwysi a'r tanysgrifwyr mai ya mis H YDREF, yr amser arferol, y bydd myfyrwyr rheol aidd Coleg y Bala yn dyfod beibio i gasglu, pryd y dygant gyda hwy ADRODDIAD awdurdodedig y Coleg. DAVID ROBERTS, Ysg.

I. BALA COLLEGE. If your correspondent 'Ignorant' really wishes to be more particularly informed about the places from which 'came the first resistance to build a New Independent College at Bala,' I believe it would be more fair for him to write under his proper name. R. MAWDDWY JONES.

COLEG ANNIBYNOL Y BALA. EGLWT3 SEION, ABEKGANAID, ORR MBSTHTB. UR. GOL ^08 Sabbath, Awst 3lain, pasiwyd yn unfrydol y ptoder/yfli »dau c^nlynol:— 1. fql eglwys yp holtol ^nghymeradwyo y peth a eissrir y .Cr^nspddiad Newydd, a gwaith Pwyllgor yr Amwythig yn ditlwyddo y Parch. At. D. JoneB, yr hwn sydd wedi cuio yn mlaen waith yr Athrofa w iwy^ldiapus ,^r9> .^yoiler o Cynydd- an. 2. Ein bod yo hollol gym^rad^yo ¡i'f Athrofs gael eichario yn mlaen dan yr Hen Gyfansoddiad, ac yn benderfynol hyd OtkfLf ein gallu i gefnogi y Parchn. M. D. Jones ac Il. Tboi^ag (Ap yychan). A gobeithiwo y cat y myfyrwyr sydd dan eu gofal bob chwareu 'tag gan yr eglwysi pan yp dyfod heibio i gasglu. Dros yr eglwys, JACOB DALIES, w. JAMES, J THOMAS J"ONBS, E. GRIPFIPCHS, if n. E; DAVIES,, D.LEWIS, V Dmomatd. T. LEWIS, T. J. GEIFFITHS,') T. S. THOMAS, Ymrifenyddr. T. S. THOMAS, Ymrifenyddr.

EQLWYS GYNULLEIDFAOL CHORLTON ROAD. MAN— OHESTRR. MB. GOL.,— L Mewn cyfarfcra eglwysig neillduol wedi ei alw ic perwyl, a gynaliwyd nos Fercher, Medi 17eg, mabwysiadwyd y penderfyniad canlynol yn unfryd- ol:— "Ein bod fel eglwys yn datgan ein hanghymerad-, wyaeth hollol o'r ymdrechion a wneir i derfysgu yr eglwysi drwy yr enwad mewn perthynas ag Athrofa y Bala, ac yn dymuno datgan ein llawenydd fod y Parch. Proff. Lewis, B.A., a'r myfyrwyr sydd o dan ei ofaJ, ya glynu yn ffyddlon wrth Gyfan- soddiad Newydd y Coleg; a bod casgiiai yr eglwye a'r gynulleidfa hon i fyoed at yr Athrofa reolaidd dao y Cyfansoddiad Newydd yn unig.' Arwyddwyd dros yr eglwys, R. ROBERTS, Gweinidog. ELLIS POGH, JOHW HUGHES, ) THOMAS JONES, JOHN DAVIES, > Diaconiaid. B. JENKINS, DAVID DAVIES, I

LLINELLAU A ysgrifenwyd gan y Parch. Dr. J. Rhys Morgan (L'eurwg), ar ot profi ac adnahod effeithiaa GWfLYM EVANS' QUININE BITTERS, awn VEGBTABLB TONJTC. Mor boeaai ac atnrywiol y w 'R dotanau fiinant ddynolryw; Nid OOBlln diwrnod ya ddihoen, Na neb heb wybod-beth yw poen; Yn wyneb hyn, mor werthfawr yw Fod dynion yn einmYIgynbyw Gysogrant eu moddyliau doeth I chwilio, drwy wyddoniaeth goeth. Am drwythau sydd o sryflawn rin I well^'u hanhwylderau blin- Mae GWILYM EVAKS, Cymro chweg, Fferyllydd mawr Llanelli deg, Drwy'i feddwl cryf a'i nerthoi fryd Ata lwyr wollhau'n dolariau'i gyd. Use wedi proftr llysiau glSn, Ea Rhinau oil yn fawr a man; Oymysgu'r chwerw a'r m elus wna I wneud un dwys feddyglyn da- alo.o Unoedd wedi prof Pi nerth' d byth nis gellir dweyd ei Werth

edig i amryw o'n masnachwyr yr wythnos o'r blaen, ac ofnir y caiff rhai o honynt golled beth bynag o Sherwydd ei harfer. Y mae addysg i'w gael yn ddiau o febyd i fedd, a gall hyn fod yn rhywbeth tebyg i'r masnachwyr, fel y gallont wybod pa fold i weithredu at y dyfodol. Ond buan y gwawria yr amser pryd y bydd goruchwyliaeth y Coel yn gorfod roboi ffordd i oruehwyliaeth arall lawer iawn mwy snrhydeddus a dibrofedigaeth i bawb, y prynwr yn ogystal a'r gwerthwr, ssf goruchwyliaeth hapua yr *arian pared.' Dyna yw dymuniad—