Y Dydd

COLEG Y BALA A'R EGLWYSI ANNIBYNOL. MB. GOL.,— „ Dyma bwnc y dydd yn bresenol yn Nghymru, a chredaf nad oes eglwys Annibynol yn y deyrnas nad yw yn gwybod am yr anghydwelediad a'r ym- raniad sydd wedi cymeryd lie yh Mhwyllgor y- Coleg uchod, yr hyn sydd yn warth i ni fel enwad; yn wir, bydd arnaf gywilydd fy mod yn Annibyn- wr weithiau. Ond y pwnc yn awr ydyw, sut mae setlo y mater, a chael pethau i drefn yn awr fel cynt? Wei, meddai rhywun, cael gan yM. D. Jones i ymostwng i blaid yr Amwythig, a derbyn y Oyfan- soddiad Newydd, nid oes yr un ffoi Id arall am dan!. Na, nid wyf yn gweled fod yn bosibl caol heddweh a chydweithrediad fel yna, gyfaill, oblegid ar ol i Mr. Jones ymostwng, mae yna dros dri chant a haner o bleidleiswyr ag y gwn am dsnynt, v rhai ni pblygasant aC na phlygant byth i Baal yr Amwythig, yn ol eu tystiolaeth yn y Bala Medi 3ydd. Felly, ni ddaw hi ddim fel yna, beth bynag. Credaf, Mr. Gol., nad oes ond un fforddeffeithiol i setlo y mater hwn, ac y mae y gallu i wneud. hyny yn meddiant yr eglwysi, sef trwy benderfynu at ba un o'r ddau Gyfansoddiad y casglant Mae y myfyrwyr sydd dan y ddau Gyfansoddiad ar ddyfod heibio yr eglwysi i gasgrlu, panderfyned pob eglwys cyn y daw y myfyrwyr heibio, pa un ai at yr Hen Gyfansoddiad yntau at y Cyfansoddiad Newydd y bwriada gaaglu. Dichon y dywed ambell nn, gadawer chwareu teg i bob un gasglu cymaint ag a allo. Wei, os ydych am bleidio annhrefn, a chynal aoghydfod yn yr enwad, bydded felly. Ond os am gael terfyn ar yr anghydfod presenol, pender- fyned pob eglwys at ba un o'r ddau Gyfansoddiad y casgla—cauer y llynau, ac fe sycha y ffrydiau yn o fuan wed'yn. Ond fe ddylai yr eglwysi fod yn bwyllog wrth benderfynu, rhag iddynt, wrth fod yn frysiog, wneud peth ag y bydd yn edifarganddynt yn oi Haw. Cofled pob eglwys cyn penderfynu, 'Fodllyw- odraethiad y Coleg yn nwylaw yi eglwysl, a r tao- ysgrifwyr o 5s. ac uchod, yn ol yr Hen Gyfansodd- iad; mae gan bob -eglwys a gyfrano dSl bawl i anfon unrhyw bersonau i'w chynrychioli yn Mhwyllgorau y Coleg, a phob person unigol a gyfrano 5s,, fel y mae • Jlywodr&ethiad yr Athrofa yn hollol. yn nwylaw; y rhai sydd yn ei chynal hi, ac fdly y dylai fpd, onide? Ond yn ol y Cyfansoddiag Newydd, mae Ilywoiraethiad y Coleg yn hollol yn nwylaw cynrychiolwyr y Cyfarfodydd Chwarterol. Fe gaiff. yr eglwys gyfranu at yr Athrofa. ond y mae trefoil eu cyfraniadau a llywodraethu yr Athrofa a gynelir- trwy eu cyfraniadau yn nwylaw eraill, sef y person- au a nodir gan y Cyfarfod Chwarterol. Felly, cofled yr eglwysi wrth benderfynu at ba Gyfansodd- iad y byddant yn c\sglu, y byddant naill ai yn cadw llywodraethiad y Golegyn en dwylaw eu hnnain, neu yneidrosglwyddo i ddwylaw ethofed- igion y Cyfarfod Chwarterol. Yr wyf yn meddwl, Mr. Gol., oa bydd i'r eglwysi ddangos yn y misoedd 'dyfodol mai hwy bia yr hawl i lywodraethu y Coleg, y bydd heddwch yn teyrnasa eto trwy holl wersyil- oedd Independia, a gwawried y boreu cyn Vo hir, medd Dowlais. W. J. RICHAltDS.

MYFYRWYR COLEG ANNIBYNOL Y BALA AT YR EGLWYSI. ANWTL GTS-EILLION,— Drwg genym fod angenrheidrwydd arnom i ddweyd dim ar achos blin y Coleg yr ydym yn Fyfyrwyr ynddo, ond gan ein bod ar gyehwyn allan i gasglu tuag ato, teimlwn fod galwad arnom i wneud hyny. Mae rhai o honom ar derfynu tymor !ein hefrydiaeth yma, a theimlwn yn chwith ein bod yn cael ein gwarthruddo fel 'gwrthryfelwyr.' Tybiwn ein bod yn gwybod cymaint a'r cyffreaia o barthed i'r amgylchiadau yn nglyn a'r cweryl hwn, er y teimlwn nad yw yn gweddu i ni fel myfyrwyr i ddweyd llaweryneucylch. Cymerasom yn ganiataol ddwy flynedd yn ol fod y Cyfansoddiad Newydd wedi pasio yn rheolaidd, ac aeth yn agoa Iflwyddynheioio cyn i ni ddeall fod neb yn meddwt yn wahauol. Teioilem fod bod o dauBwyllgor rheolaidd, yn gynwysedig o ddyn- ion cyfrifol, wedi ea dewis o'r gwahanolsiroedd, yn fanteisiol i ni fel myfyrwyr yogystal ag i'r eglwysi, yn hytrach na bod y pethau a berthyna-i i ni yn cael eu pendarfynugan. Bwyllgorau heb fod wedi eu dewis felly. Derbyniwyd llawer o honom i'r Coleg gan y PwyUgoro dan y Cyfansoddiad Newydd, He yr oedd ein Hathrawon yn bresenol, ac yn cymeryd rhany n y gweithrediadau. Os oes rhywrai yn gweled fod ganddynt hawl i wrthryfela yn erbyn y Cyfansoddiad, nfd ydym ni yu gweled fod genym uarhyw aohoa; ac md ydym yn foddlawn 1 gymeryd ein gwarthruddo fal lgwttl.ryfelwyr, I a ninau yn ufudd i'r Pwyllgor a dderCiyniodd lawer o honom, a'r PwyHgor yr ydym oil wedi ei gydnabod; acya glynu-wrth eifl Hathraw hynaws a galluog i j Mr. Lewis, yr hwn sydd o gyffelyb feddwl, a'r hwn a gymerodd lawer o boen erom ni. Dylid deall na ddefnyddiwyd unrhyw ddylanwad anmhriodol er cael genym lynu wrth y Pwyllgor, ac na ddaliwyd o'n blaen unrhyw adJawidion teg 111 gymhelliad i woeud hyny. Penderfynasom felly yn gwbl o honom ein hunain, gan gredu mai hyny oedd yn deg a rhesymol. Ac yn awr, oblegid ein ffyddlondeb i'r Pwyllgor, cawsom ni a'n Hathraw parchus Mr. Lewis, ddrws Bodiwan yn gld«dig yn ein herbyn. Y rheswm a roddent dros eu hymddyg- iad oedd, fod y Myfyrwyr a fu yn casglu wedi gwrthod rhoddi eu cyfrifon iddynt hwy, sef Mr. Jones a'i blaid; ondgwyddentein bod wedi rhoddi ein cyfrifon i fyny eleai fel arfer cyn y Pwyllgor. Gwellgenym beidio crybwyll am y dylanwad a arferwyd tuag at rai o honom er cael genym adael y Pwyllgor; a phe gwybyddid am bob dyfaia a arferwyd, gwelid ei fod yn llawer rhyfeddach. ein bod ni wedi sefyll, na bod yr ychydig a droisant ea cefnau yn nydd y frwydr wedi gwneud hyny. Yr ydym yn apelio atoch.fel eglwysi am eich cynorthwy arferol i'r Coleg pan dleu wn heibio i chwi; a chan mai aelodau ufudd ac ymostyngol i drefo a hofflr genych yu yr eglwysi, gobeithiwn hefyd mal Myfyrwyr felly a hoffir genych mewn Coleg. Yr eiddoch yn rhwymau yr efengyl, H. T. Adams, Pentre, Morganwgj W. E. Evans, Wern, Aberteifi; T. Williams, Capel Ala, LlaneHi; J. Davies, Siloa, Aberdar; D. Davies, Penywern, Dowlais; Davies, Gibea, Brynaman; C. T. Thomas, Rhuthin; W. E. Jones, Llanuwchllyn, Meirionydd; R. Morris, Abermaw, Meirionydd; H. P. Jenkin-, Maenygroes, Aberteifi; H. S. Jones, Smyrna, Caerfyrddiu; William Evans, Llundain; W. H Rees, Seion, Cwmafon; ^CaleO Samson, Henllan, Ctterfyrddit); J. M, Reea, Llanfachreth, Meiiionydd; J. n. Rees, Sardis, Cwmafon; W. Davies, Brynmoriah, Ceredigion; W. E. Hughes, Wyddgrug. Filint; J. E. Thomas, Bethel, Llanymddyfri! J. P. Davies, Penrhiwgaled, Aberteifi; John Morris, Treherbert, Morganwg; J. S. Evans, Penarth, Maldwynj J. G. Owens, Bontnewydd, Caernarfon; D. R, Jpnes, Dolgellau; 15. M. Edmunds, Tre'rddol, Corwen; David Morris, Treherbert, Morganwg; Owen W. Roberts, Bala; R. Thomas, Rbiwbryfdir, Ffestiniog; R. E. Roberts, Arthog, Meirionydd; I D. Sees, Glandwr, Abertawe; D. Daniels, Llanon, Caerfyrddiu s H. W. Parry, Rhiwbryfdir, Ffestiniog; E. W. Evans, Towyn, Meirionydd.

ATHROFA ANNIBYNOL Y BALA. YMDDIHETJRAJD. MIT. GOL.,— Yr wyf er ys pump neu chwech o fisoedd yn cael fy nghyhuddo gan blaid y Parch. M. D. Jones o fod wedi tynu enw y Parch. W. Edwards, Aberdar,o'r Bank fel trysorydd y Colegdy Newydd. Wei, yr oedd gwrthunedd y cyhuddiad—y gwrthunedd o dybied y buasai Muna-ger Bank yn tynu enw un allan o'r llyfrau ar orchymyn dyn arall, heb gyd- syniad y person dan sylw ei hun, neu orfod cyfraith-yr oedd gwrthunedd y cyhuddiad i bob dyn synwyrol yn ddigon o ateb iddo yn fy ngolwg fel na wnaethum o'r blaen yr un sylw cyhoeddus o hono. Mae yn amlwg i mi fod rhai o'r blaid hefyd yn teimlo y gwrthuni, o herwydd yr wyf wedi gweled yn rhai o'u cyfarfodydd y cyhuddiad yn cael ei newid. a'm trosedd oedd 'ymyriad diawdurdod' &g enw Edwards yn y Bank, beth bynag a fwriedid i hyny olygtt. Ond yr wyf yn gweled yn ddiweddar Dr. Pan Jones, a Rees, Capel Mawr, yn rhoi y cy- huddiad yn y ffurf wreiddiol o hono-tyau yt in* o'r Bank—ond fod yna fath o amheuaeth- pwy wnaeth y weithred anfad Ond mae y cyhuddiad yn anwiredd i gyd yn mhob ffurf arne. Ac hyd ag y gwn i, ni fa tnw Mr. Edwards. Aberdar, erioei yn y Bank fel trysorydd. Yr oedd Edwards ei hun yn golygu yr un peth hefyd, o herwydd fe ddygodd yn mlaeo. achwyniad droion mewn pwyllgorau fod cam yn cael ei wneud ftg ef, aID na roldid ei enw yn y Bank am yr arian. Ac yn Mhwyllgor Medi, 1876, y pwyllgor olaf y bum i yn gwoithredn fel ysgrifenydd ynddo, dygwyd y peth drachefn gerbron, a phasiwyd penderfyniad fod enw Edwards yn cael ei roi yn y Bank gydag enw Jones, Aberdyfi; ac aethum i yn ayth o'r pwyllgor i'r Bank, a dywedais y penderfyniad wrth Mr. Owen y Manager. Atebodd yntau yn llae na wyddai yn iawn am y priodoldeb o hyny, gan

Ondpahamyroeddysynmyned a'r dosbarth yma o geffylau i'r Jumping Field? A oeddid yn tybio y buasai mwy yn myn'd i'r cae hwnw o'r herwydd? Yr wyf yn methu deall paham y cysylltir yr hen Jumping yma A'r arddangosfa; os rhaid yw ei chael gan rywrai, gadawer iddi fyw neu farw arni ei hun, ac nid ei rhoi i gerdded a'i phwys ar yr arddangosfa. Nis gallaf roi ly ysgrifbin heibio heb roddi gair o gynghoryngaredig i'r rhai hyny o drigolion eich tref sydd yn llenwi gorsaf y rheilffordd ar adeg y trons. Da chwi, aroswchyn eich tai, yn lie d'od i'r fen bono i ddangos eich hunain. Ni welais yr nn yn werth myned i lawer o drafferth i'w ddangos, gan hyny rhoddwch eich lie i'ch gwell, ac ewch chwithau i rywle i dreulio eich oriau bamddenol a rydd fwy o fudd i chwi. Nosoa yr arddangosfa yr oedd yr orsaf bron yn llawn gan drigolion Dolgellau. Pe buasai y tren yn cychwyn o ben Cadair Idris, buasai genych ryw rith o esgus dros fyned i'w wel'd; ond nid felly yr oedd, end o'r station ag y mae o ddwsin i ddau o drdns yn cychwyn bob dydd. Pe buasai steamer yn tynu y cerbydau y noson hono, buasai hyny yn rbyw ryfeddod, nen pe buasai Iarll Beaconsfield neu Guto L—nd—en yno yn eu gyru, buasai eu gweled hwy yn rhyw ryfeddod; ond nid felly yr oedd, yr uu engine, yr un drivers, a'r till pobpeth ag arfer oedd yno. Felly, cymerwch y cynghor yn garedig fel ag ei rhoddir gan yr HEN FFARMWR.