Y Dydd

,¡j" EISTEDDFOD .J ') .il:J. GADEIRIOL MEIRION, CALAN, 1890. CYFLAFAN BETHLBHEM. Derbyniasom unarbymtheg o gyfansodd- iadau meithion ar y testun uchod; ac y mae y nifer fwyaf o honynt yn amlygu mesur lied helaeth o ddawn farddonol, ac o fedr llenyddol. Trwy fod Mr Cadvan Davies yn analluog i weithredu fel beirniad, a bod yn argenrheidiol cael un i lanw y bwlch, cym- erodd t'pyn o oediad Ie. Nis gallwn o herwydd hyny, er i ni gael amser i ddarllen y Pryddestau yn ofalus, ac i ddarllen rhai o honynt droion, ysgrifenu arnynt nodiadau mor fanwl a helaeth ag y buasem yn dym- uno. Ymffurfia y chwech hyn: Philotekna, Solon, Un hoff o'i aelwyd, Nuxuam, Simeon, a Seifad, yn un dosbarth. Gysylltvvn hwynt yn nghyd, er su bod gyda golwg ar allu, n Z5 ysbryd, coethder, ac amrai bethau eraill, yn amrywio llawer; oblegid eu bod yn wanach -yn llai byw a barddonol, na'r deg eraill. Y maent yn eithaf didramgwydd o ran iaith a mydryddiaeth, ac nor foddhaol o ran cynllun a rhai eraill sydd yn y gystadlenaeth, ond y maent hefyd yn gyffredin, yn ddiyni, ac yn ddiawen-yn fwy felly yn ddiau nag ydyw y gweddill. Ymgadwant yn bur glir oddiwrth gig/ddiaeth isel; a chyfat fyddir draw ac yma ynddynt ag ambell feddylddrych grymus, a chydmariaeth (iIos; ond y mae corff y syn- iadau a gynwysant, yn rhai a go S lent, pe di- osgid hwy o gorfan ac odl, bob h-wl i gael eu galw yn farddoniaeth. Pell iawn ar ol ydyw Philotekna. Cawn gan Solon gyfans- ddiad byr, digon darllen- adwy; oad y mae ynddo fwy o hanes nag o farddoniaeth. Y mae Pryddest Un hoff o'i aelwyd yn un faith, a chynwysa, yn gymysg a rbai ere ill gweiniaid ac oerion, rai darnau pur wych, Nid yw ei pynllun ef yn fodd- haol; ymddengys i ni fod araeth Rahe], er esiamp,lyn annaturiol, acyn rhy faith olawer. Er nad yw Nuxuam yn ddiddym o ran syn- iad, nac yn isel ei arddull, nis gallwn ddefn- yddio gair mwy ffafriol am ei waith hwn na gweddol. Simeon, y mae ei gyfansoddiad ef ,D mor gymeradw y gyda golwg ar allanolion bard ioniaeth ac odid un yn y gystadleuaeth; ond y mae yn bur amddifad o fywyd ac ysbryd barddoniaeth. Y m"e yn darllen yn ddigoo hyfryd, a chynwysa ddernyn neu ddau o rym a gwerth. Tra yr ystyriwn gan y 'gloyn byw' yn fethiant hollol, golygwn eidduniad y 'wraig oedranus' am ddialedd ar Herod, yn wir farddoniaeth. Pe buasai y gwaith i gyd, neu ranau helaeth o hono, yn debyg i'r llinellau byny, buasai Pryddest Simeon yn un ragorol, ond nid ydyw. Gall- asai Seifad mewn cystadieuaeth wanach ac am wobr lai na hon, ragori; ond nid ydyw ) n rhoddi arbenigrwydd digonol ar ei destun nac yn ddigon llawn o fywyd, o yni, a gwres awenyddol, i gymeryd lie uehel yn hon, Bai cyftredinol yr ymgeiswyr «r y Gadair yw diff'yg cynllun priodol, neu anffyddlondeb i destun y P ^yllgor. Meddylient yn fardd- onol; ond ni chyfodant adeiladau barddonol eymesur a phrydferth. Can rhai ganoedd u linellau cyn dyfod yn hollol at y pwnn, can eraill yn hir ar ol ei adael; ac y mae rhai yn canu ar yr holl amgylcbiadau cysylltiedig a genedigaeth Crist, ac, yo mhlith eranl, ar Gyflafan Bethlehem, ond beb roddi mwy o arbenigrwydd ar bwnw nag ar rywun arall. Buasai yn briodol cyfeirio at rai amgylch- iadau; ond dylesid gwneud hyny yn y fath fodd ag y buasent yn dangos, ac nid yn cuddio, y tesfcun, Beirdd rhagorol yw Ar- dalydd o Fro Dulas, Pelydryn, Benari, a Gray. Nid oes mwy nag un yn y gystadleu- aeth hon yn rbagori arnynt mewn nerth meddyliol a thlysni awenyddol, Y mae eu oynyrchion hefyd yn eithaf cymeradwy o ran iaith a mydryddiaeth-mor gymeradwy a chynyrchion cyffredin Eisteddfodau. A ydynt mor gywir a||cboeth, mor ystwyth a melodaidd, ag y buasai yn rhesymol, yn ngwyneb mateision presenol ymgeiswyr, dis- gwyl iddynt fod, sydd amheus genym. Ond nid oes fawr o achos i gwyno yn y cyfeiriad hwn. Coll mawr y pedwar hyn yw yr un a nodwyd, liC oherwydd eub/d yn troseddu yu yr un dull y cysylltir hwy yn nghv d. n Y mae Ardalydd o Fro Dulas yn un o wir feibion yr A wen, ac y mae ei ragoriaethau yn fawrion a lluosog. Ond y mae ei gyfansodd- iad yn gynwysedig o fan brysddestau, ac heb ddigon o undeb rhwng y rhai byny i beri iddynt ffurfio un cyfansoddiad byw a llun- iaidd. Y mae un o honynt ar y testun; ond y mae hono yn fwydof a diyni na rhaieraill sydd ganddo. Treulia oddeutu haner ei gerdd cyu dyfod yn hollol rt ei bwnc; ac ya troi at rywbeth arall. Cawn Bryddest awenyddol, yn cael ei phrydfertbu yn ami gan syniadau newyddion a grymua, ac yn cael eu hanurddo yn achlysurol gan ryw gyffredinedd isel, gan Peledryn. Oud ar yr amgylchiadau cys- ylltiedig a genedigaeth y Gwaredwr, ac yn benaf efallai ar Herod, y canodd ef. Daw Cyflafan Bethlehem i fewn yn mysg petbau eraill; ond ni roddir arbenigrwydd digonol ar y mater. Bardd cumpus yw Benari; y mae ei B'yddest yn goetb a darllenadwy, ac yn fyw drwyddi o farddoniaeth—barddoniaeth dyner a thlos, yn hytrach na chref ac ar- uchel iawn. Ymdroi yn ormodol y mae yntau; medd pob gwrthddrych a golygfa gymaint o swyn i ido nes y metha eu gadael; ac ymddengys i ni ar brydiau iel un wedi llwyr anghofio ei bwuc. Medd y ddawn farddonol mewn helaeth rwydd, ond ni ddefnyddiodd hi yn briodol y tro hwn. Gray: gwir feddyliwr a bardd rhagorol eto. Chwery ar lawer o danau; ceir yn ei waith lawer o nerth fcarddon >1, ac o ehediad«u beiddgar; a cbeir ynddo hefyd luaws o gyff- yrddiadau tyner a phryiferth iawn. A chedwir yr ysbrydiaetb barddonol i fyny ynddo ar ei hyd. Ond ymddengys i ni y buasai y Bryddest hon yn berffeithiach o lawer pe buasai yn terfynu yn gynt ) rai ugeiniau o linellau. Y mae y rhanau olaf o honi yn dywedyd yn erbyn yn ^hytrach "nag o blaid, ei lwyddiant. Buasai yn briodol cry- bwyll amrai bethau sydd yn y rhanau*hy«y; gan eu crynhoi i dudalen neu ddau; ond yr oedd eu hestyn bron i h ner hyd y cyfan- soddiad yn bechod llenyddol pwysig. Gyda'r pedwar hyn r ydym yn cysvlltu >inesydd. Medi yr ymgeisydd hwn allu do gritiadol cryf, a swynir ni gan y gwahanol ddalunsau a borueiada ger em bron. Y mae ei Bryddest drwyddi yn awenyddol, yn fyw, a phrydferth dros ben; ond prydferthwch llu- aws o fan ddarluniau amddifad o unoliaeth, ydyw. Darfu i'r awdwr, wrth ymdrechu cigyddiaeth aflednais, i raddau gormodol ysgoi ei destun. Ni roddodd arbenigrwydd digonol ar y Gyflafan. Yr ydym, fcl hyn wedi cymeryd ein rhyddid i nodi yr hyn ft ymddangosai i ni wrth ddarllen y pum Pryddest hyn, yn fai penaf ynddynt. Carem hysbysu hefyd mai nid am y bai hwn yn unig neu yn benaf, y collant y Gadair, ond am fod yma un arall fwy a gwell. Hector: Dyma y bryddest feraf yu y gystadleuaeth. Teimlwn wrth ddarllen rbanau helaeth honi eu bod yn gynyrch awen o radd uchel. Dechreua yn rhagorol, a cbrea ynom ddya- gwyliadau mawrion; ond wedi darllen y cyf- ansoddiad drwodd, rhaid i mi addef tnai teimlo braiddy-isiomedig yr ydym. Cym- erodd yr awdwr gynllun gwahanol i'r oil o i gyd-ymgeiswyr; nid yw wedi amcanu rhoddi i un math o ddesgrifiad o'r Gyflafan; tynodd y II lien dros ei holl ejcbyllderao. Efallai fod gan yr awdwr ei resymau dros wneuthur felly, ond i'n tyb ni, y mae drwy hyny wedi osgoi y peth pwyticaf o'r cyfan mewo cysylltiad a'r testun. Minydon: Pryddest gaeth a threfnus. Y mae y cynllun yn gel- fvddgar a barddonol, ac ar v cyfan wedi e weithio allan yn neillduol o dda. Oeif ynddi ambell gwpled hapus dros ben, ft; llaw6r o darawiadau bYJilod o rvmus ftC awenyddol, a'r cyfan o honynt yn codi yn naturiol oddiwrth y testyn. Adeiladwaitb teg a chymeswr ydyw eiddo Minydon; heb lawer o addurniadau allannl yn ei gylchynuj; er hyny,yn arddangos ol llaw fedrus a meddwl, galluog. i mae wedi ei sylfaenu yn gadarDt ac y mae wedi ei adeiladu o'r defnyddiatf goreu. Hon yw y Bryddest fwyaf dianaf yM y gystadleuaetb. Murmur Cedron: Pryddest odidog iawn ar amryw ystyriaethau. Celt ynddi lawer o gyfFyrddiadau nad oea am e|jj tlysni a'u tynerwch eu rhagorach yn yr hol'j gystadleuaeth. mae gemau y wir awe»> yn pelydru ar bob tudalen o honi. Ni<\ ydyw ei diffygion, megys rhai llinellau clou*y ion, ond hynod o anaml; tra, o'r tu arall, Y mae ei rhagoriaethau yn lluosog iawn. Pe n&, buasai ei rhagorach yn y gystadleuaetb, pi fuasem yn petruso ei dyfamu yn deilwng of Gadair. Gan nad oes yma ond un wobr, erf; dyledswydd ydyw ceisio cael allan pa uvi ydyw y teilyngaf o honi. Sophoelus: Prydd' est orchestol ydyw hon, ceir ynddi lawer ddarnau cryfion a gwir awenyddol. EfalW fod yr ymgeisydd hwn yn ei ddesgrifiad c erchryslonrwydd y Gyflafan, yn rhagori gJ yr oil o'i gyd-ymgeiswyr. Nid yw pob rhay) o'r bryddest mor loyw a chaboledig ag 1. dymunem; a cheir ynddi ambell i air ag 1. gallesid yn hawddei gyfnewid am ei well; ej y diffygion hyn a rhai eraill, t-imlwn ei bo" yn sefyll yn agos iawn i'r blaen. t mae I llinellau ar y geiriau, 'Mae'r Iesu'n fyw,' yH gampus. Ceidw yr awdwr, yn agosach at f testun na'r ymgeiswyr y sylwyd arnynt P flaenorol; ac oherwydd hyny, yn nghycb I rhagoriaethau pwysig eraill, cymer y blaot arnynt oil, heb eithrio Murmur Cedron, 01 mor ragorol ydyw yr ymgeisydd hwoW, Andreas: Teimlwn yn nechreu y cyfansodd iad hwn ein bod yn nghymdeithas bardd radd flaenaf, ac nid ydym yn cael ein siorf wrth tyned yn mlaen. Y mae drwyddo Yj drylawn o farddoniaeth bur ac urddasol. mae yn fwy awenyddol, yn fwy bywathynei ac yn fwy felly o hwer, nag unrhyw un aral yn y gystadleuaeth. Rhagora yr awdwr hvtf hefyd yn ddirfawr ar ei gydymgeiswyr y nhrefniad ei faterion, ac mewn flydd\ood*b destun y pwyllgor. Den ys egwyddorio ysbrydol y Gytlafan, a dwg allan drwy hyn wir athrawiaeth y pwnc; a gwnahyny mevf barddoniaeth, ac mewn barddoniaetb 11 wvddom pa bryd y darlleuasom ei rhag orach. Ceir ganddo yntau amgylchiadat ond gwna ef i bob un o honynt ddang-s 0 gwasanaethu y testun. Gallasai ei iaith l;, 1 ( i y