Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
PERCHENOG CHWAREL Y CAE A'I…
PERCHENOG CHWAREL Y CAE A'I WEITHWYR. Pwy bynag a ddarllenodd adroddiad yr angbydwelpdiad rhwng Arglwydd Penrhyn a'r chwarelwyr yn y newyddiaduron Seisonig a Chymreig, a hyny yn ddiduedd nis gall lai na dyfod i'r penderfyniad fod actios y gweithwyr yn hynod o gloff a gwanllyd. Yr oedd y boneddwr yn eu codymu ar bob pwynt, dim ond un eng- raitft o rybelwr o 2,500 o weithwyr. Nid oedd gan y chwarelwyr gyurychiolwyr ad das—medrus ya. y ddwy iaith, a phrof- iadol fel dadleuwyr. Gobeithio yn wir y gwel y gweithwyr eu ffordd yn glir i ym- ostwng i delerau teg y meistr a'i oruch- wylwyr, yn hytrach nag vmdaflu dros ddibyn sefyll allan, yr hyn dlodai tua haner can mil rhwug teuluoedd cyfain, ac andwyo y masnachwyr a'r wlad ben- bwygilydd. HEN CHWARELWR.
DOLGELLAU.
DOLGELLAU. PRIODAS AB BEVlN. Y mae ein cyfaill ieuanc Mr Henry Lloyd (Ab Hevin), gynt o Banfcyronen, ar ol canu i briodasau cyfeillion lawer, o'r diwedd wedi ei ddwyn i'r rhwyd ei hunan, ac y mae ef a'j briod ar hyn o bryd yn treulio eu mis mel yn Meirionyddi Yn Merthyr Tydfil He y mae yn aros er's rhai blynyddau y cafodd hyd i'w gymhares —Miss Sarah Ann Gravell. Pertbyna hi i enw sydd yn adnabyddus i bob Wesleyad sydd yn gwybod hanes yr enwad parchus hwnw yn Nghymru. Cymerodd y sere- moni le yn nghapel Sbiloh Merthyr,boreu Sadv?rn diweddaf—y Parcb R. Emrys Jones, gweinidog y lie, a'r Parch J. M. o Nell, Ferndale, yn gwasanaethu.
ABERMAW.
ABERMAW. Yr Ysgol Ganolraddol. Llwyddodd yr ysgolorion canlynol i basio arholiadau Lleol Rhydychaiu:- Junior:-Etsie ,Jones (2nd Class Hon- ours a distinction mewu Saesoneg a Chymraeg): Blodwen E. Adams; Mary J. Jones, Peter Meredith; John R. Jones. Preliminary: — Catherine Rowlands (2nd Class Honours, yn 13eg yn yr hall. deyrnas); Sarah Parry; Myfanwy Rees; Evan 0. Edwards; Hugh Evaos; William H. Griffith, Evan Jones; T. Arthur Lewis; William Morris, John Phillips.
TRYSORFAR GWEDDWON.
TRYSORFAR GWEDDWON. At Weinidogion ac Eglwysi yr Annibynwyr. ANWYL GRFEILLIOBT.— • Da genyf eich hysbysu lod nifer y ojl- I ranwyr tuag at y Drysorfa yn llunsoc-' t j yn awr nag y buont erioed, er maiycbyd- ig ydynt eto o'r hyn i allasent ac a ddyl- asent fod, ac befyd o'r hyn a fyddqnt. Mae ein Gweinidogion yn awr yn teimlo ei fod yn ddianrhydedd arnynt beidio cy- franu rhyw gyfran fechan i'w Thrysorfa. Fel y bydd i'n gweinidogion symudyo eu cyfraniadau tuag ati y bydd i'n Heglwysi ddilyn yu eu casgliadau haelionus o'i phlaid. Mae y Gymdeithas hon ag sydd wedi bod, ac yn parhau i fod yn blaid i wrag- edd gweddwon a phlant amddifaid Gwein- idogion ag oedd yn anwyl gan eu brodyr yn y weinidogaeth, a chan yr Eglwysi Cristionogol. Na adawer i ni laesu yn ein parch a'n hedmygedd o'n blaeaoriaid, v rhai a lafuriasant yn helaeth, a ninau a aethom i mewn i'w llafur hwynt. Vr ydym, yn ddyledus i'r tadau. Llafuriodd Uawer o honynt yn helaeth am dal arianol rhy- feddol fechan. A gawn ni genych chwi fel Gweinidogion ac eglwysi gofio yn syl- weddol am y gweddwon ac amddifaid a adawsaut ar eu hoi ar eu haelwydydd heb ddarpariaeth ar eu cyfer, a hyny Did o ddiffyg cynildeb, ond o ddiffyg galiu, a chyfyugdra amgylchiadau i wneud. Yr wyf yn dymuno cyllwyno i chwi, y rhai a gyfranasoch tuag at y Gymdeithas, ddiolchgarwch gwresocaf y Pwyllgor, ac ar yr un pryd erfyniaf yn daer arnoch bar- hau yn eich haelioni. Mae yr achos yn deilwng, ac yn teilyngu eich cydymdeim- lad dyfnaf, eich cynorthwy parotaf, a'ch haelioni helaethaf, Mae y Gymdeithas wedi bod o wasanaeth dirfawr i'r eyfryw ac sydd yn derbyn o'i chyllid, i sirioli eu calon, i wroli eu hysbryd, ac i ysgafnhau eu beichiau yn ngwyneb amgylchiadau cyfyng bywyd. Dyma ganlyniadau ei n gwneud ar y rhai y gwneir iddynt, ac arnom ninau oil sydd yn gwneud. Maegwneuthurwryweithred yn ddedwydd yn ei weithred, 'Ded- wyddach yw rho'i na derbyc.' Erfyniaf yn daer arnoch ein cyaorthwyo hyd y mae ynoch ya ein hymdrech. Bydd ya hyfrydivch geuyf gydnabod gyda diolcbgarwch unrhyw swm a ddan- fonir i mi tuag at y Drysorfa. Yr ■eiddoch, ar ran y (rymdeithas, JOHN ROGERS. Burry Port, Pembrey,
CYHCJDDIAD ..YN EE BYN MEDO,YGON.
CYHCJDDIAD YN EE BYN MEDO- YGON. Y mae Dr Timothy Jones, Glandwr, Abertawe, a Thomas Richards, cy north wy- wr meddygol mewn dalfa am wneud operr. ation ar Lilly Maud Challenger 23 oed, merch ieuanc o deulu parchus yn Aber- tawe. Mae yr achos wedi bod gerbron yr ynadon ddwywaitb, ac wedi ei obirio. Mae y ferch ieuanc wedi marw, a gwrth- odir meichniafon i'r carcharoridn. Maent j i fod gerbron ddydd Llun nesaf eto.
LLIFOGYDD.
LLIFOGYDD. Mewn rhai parthau o Gymru y mae wedi gwneud l'ifogydd mawrion dydd Llun a dydd Mawrth, yn enwedig yn Llanelwy, Dinbych, a Treffynon, ac nid oedd modc| myned ar hyd yr heolydd yn y lleoedd hya gan fod y llifogydd mor fawrioD.
Y GENINEN EISTEDDFODOL.
Y GENINEN EISTEDDFODOL. SHI,— Gwelwn fod y Geninen Eisteddfodol yn parllau yn ei gwyrddlesni. Ceir rhifyn Awst yn drathoreithiog o ddarnau gwobrwyedig,yn Awdlau, Pryddestau, Cywyddau, ac Englyn- ion, ugeioiau lawer yn ddarllenadwy, ac nas gellid dweyd nac ysgrifenu synwyr a bardd- oniaeth mewn unrhyw ddull arall mewn cyn leied o le mor darawiadol. Y darn cynt&f yw Pryddest Gadeiriol Oorwen, 1895.—Y Gorphenol. Rhediad cyffredinol y Bryddest sydd fel hyn:— "Ar y mur o'm delltu gweIais frawddeg idjgrif ys^rifenwyd gan ryw law ryfygol lywbryi; heddyw deirgwaith, credaf gwel- wyd Gwenfron fach yn dysgudarllen,l'wydd- odd, gwelais wrid yn donau Jros ei gruddiau yn ymledu, ac ar hyn fe'm clwyfwyd inau," 4tc. Yn sicr yr oedd yn un hawdd ei glwyfo alid oedd? Wele brotiad arall yr awdwr- 'Olywais biofiad mam yn Israel yn y seiat fsol beno. Drylliog oedd y parabliad; yr gedd pwyslais enaid arno. Holais hi yn rhy Deh fy nghalon, sut yr oedd mor enaid- iavel.' os gall rhywun alw y fath ymsoa JB farddoniaetb, mawr dda iddo o'm rhan i. 'Wele draw faes gwenith aeddfed—dyma labell y cyfarfod.* Ha wyr, maes gweaitb I yn babell y cyfarfod! 'Ar y brif-ffordd unwaith eto, ger fy mron mae careg filldir; arni'n flin eisteddaf finau.' tiallaidyndybio y buasai rbywie esmwythach i eistejd na chareg filldir. Nid awn i fanylu, "ond gresyn i'r awdwr Hurfio ei linelku mor afrosgo, megys 'hyd uasiau'r nosau, myrddiynau ser y boreu lyd lethrau'r bryniau, yn mhrofradau dyfn tneidiau,' a'r cyff«lyb. Ohwith yw meddwl am bump o awdwyr pnadawedig, y mae eu gwaitb yn y rhifyn M afalau aur, megis Tudoo, a Thaliesin Hiraethog, yn ei Awdl Gadeiriol.-Gorsedd. Awdl benigamp yw hon. Beth a feddylia y gwr oedd yn myned i gau pob genau a gredai yn hynafiaeth Yr Hksedd Dderwyddol am syniadau y Toddaid a gafilyi).- 4XYiaai arwyr wrth y MCiini Hirion Dan ferth haul anterth drin eu helyntion, Bon a reolai en boll gwerylon Am eu rhyfeloedd a'u hamryw ofalon; A da f'ai agwedd y pendefigion Iddeddf addvsg ei Beirdd a'} Hofyddion; Y Derwydd a'i wedd dirion-dan drinfa Ei seceina wnai ddadrys eu cwynion.' J Awdl naturiol yw. eiddo Dewi Glan Dalas S JVroldeb, ceir ei weddiJlion yotau yn gor- wedd y tu hvfiit i'r Werydd. I 'Daw bywyd boenus Gwroldeb taniol rw glau anwesu a'i galon ysol Ni oeda guriad; gan waed agerol, Bon a fyn weini yn fwy egniol I'jp nerthu bron yn wyr thiol—ar ei daitb 3 fybwes gobaith heb ofn ysgubol.' Cawn 'Udgorn yr Adgyfodiad* gan y di- j> eddar Oynfaen,yr hwn oedd yn fardd-breg- ilhwr;-yn ngwir vstyr y gair. Hefyd gwelir Cywydd rbagorol loan Arfon —Cartref—yn y rhestr,yr hwn oedd un o'rtri foreu yn Aberystwyth, 1866 Ofer yw ymhelaetbu, y peth goreu ydyw iarllen yn ystyriol gynyrchion y beirdd byw oil ya ddiduedd. Gresyn i wall neu ddau idione yn Awdi Williams y Oenadwr, dod- wyd 'olwyn gan* yn lie olwynion rhaglun- .8th, ac yn lei hyfrydwch* yn He hebunrhyw fradwr. Hir oes i'r Golygydd athrylitbgar i wasan- aethu ei genedlaeth i bwrpas-buasai llawer darn rbydd a chynghaneddol wedi disgyn i dir anghof oni buasai ei egni a'i ddeheurwydd yn eu cyfleu j'r cylchgrawn poblogaidd. Nid wyf fi na gohebydd nac adolygydd cyfloged- ig i neb, ond ysgrifenu fy marn fy hun yn ddirctgfarn, gan gofio y vdreb, 'Rhydd i bob un ei farn, ac i bob barn ei llafar.' GOMER.