Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
Y TRANSVAAL.
Y TRANSVAAL. Yn naturiol, yr ydym ni yn teimlo llawer o ddyddordeb yn yr areithiau a draddodwyd yn nadl fawr y Transvaal yn Nhy y Cyffredin, nos Wener gan Mri i Bryn Roberts ac Ellis Jones Griffith. Teimlwn felly, nid yn unig am eu bod yn dda ynddynt eu hunain, ond hefyd, am y credwn eu bod yn ddadganiad o deimlad Cymru ar y pwnc. Ni phetrusai Mr Bryn Roberts ddyweyd ei farn yn groew nad oesdim eto wedi digwydd yn y Trans- vaal, nac wedi ei wneud gan y B^riaid, a all mewn unrhvw fodd ein cyfiawnhau ni, fel gwlad i gyhoeddi rhyfel yn erbyn y wlad na'r bobl. Eglur, hefyd, yw mai dyma farn yr aelod dros Ynys Mon, fel yr aelod dros Leyn ac Eifionydd. Maidyma farn aeddfed Cymru a gredwn yn ddiam- heuol. Pa ;synwyi' sydd dros dywallt gwaed am ddim sydd wedi cymeryd lie yno, yn enwedig pan y mae Llywodraeth y Weriniaeth yn dangosgogwydd i symud yn mlaenr JSid oes dim yn rhy anhawdd i berswad moesol allu ei orchfygu. Drwg genym ganfod yr ysbryd chwerw oedd yn nodweddu yr araeth a draddodwyd gan Mr Chamberlain yn ngwrs y ddadi hon. Mor wahanol ei ysbryd y llefarai efe i Syr H Campbell Baonerman, arweinydd pwyllog y Rbyddfrydwyr. a
BODD1 AR Y DAFWYS.
BODD1 AR Y DAFWYS. Tua phedwar o'r gloch prydnawn ddydd lau, aeth pedair o ferched ac un plentyn bach i ymbleserumewn cwch ar yr afon Dafwys, yn Molesey Ddwyreiniol. Dyn o'r enw Hill oedd yn gofaln am y bid, yr hwn sydd ya ngwasanaeth Mr Henry Tagg. Pan wedi cyrhaedd i le o'r enw 'Old Weir,' tarawodd y bM yn erbyn hen lwyfan, a gwnaed twilyn ei waelod. Meddianwyd rhai o'r merched gan gyffro aflywodraethus, a safasanb i fynu ar ei traed, gan ysgrechian a do'efain yn ddychryn- 11yd. Dymchwelodd y bad, a thaflwyd pawb oedd ynddo i'r dwfr. Yoiddengys fod Hill wedi actio gyda dewrder a phresenoldeb meddwl y tu hwnt i'r c/flfredin, a llwyddo trwy hyny i achub dwy o'r merched. Ond y ddwy arall, a'r plentyn a foddwyd, sef gwraig weddw pump a thrigain oed; ei mherch, pump ar hugain oed; ac wyres, chwech a haner. Wedi myned i Molesey gyda thripYsgol Sal Eglwys Knightsbride yr oeddynt. Dywedir mai am fod yr afon Dafwys yn digwydd bod ar hyn o bryd, yn nodedig o fas y bu y trychineb alaethus hwn, Pe buasai ya yr afon ddigon o ddwfr, ni fnasai gwaelod y cwch yn taraw yn erbyn yr hen stwmp neu foncyff coeden a'i torodd o gwbl. Hwyrach pe buasai y merched hefyd yn ddigon call i feddianu en hunain, a bod yn llonydd, y gallasai Hill rwyfo i'r lan cyn i'r bad lenwi gormod o ddwfr.
.. Y PARCH T FOULKES. ABERAVON.
Y PARCH T FOULKES. ABERAVON. Bu farw Y veinidogr adnabyddus uchod nog Sabbath diwtddaf. Pregethai y Sabbath blaenorol yn ei gapel fel arfero], ac wythnos i nos. Fawrth yr oedd i bregethu pregeth yr Undeh yu Llanelli, ond pellebrwyd na allai fod yno a chymerwvd ei le gan y Parch Ben uavies. Trelech. Brodoi* o Bothesda oedd Mr Foulke*, a dechreuodd ef a Mr Williams, Maeotwrog, brsg*thu yr un naswaitb, ac ar ol byny aeth y ddau i Goleg Oaerfyrddin, a bu i'r ddan yrfä ddyanlaer. Yr oedd wedi bod yn Aberavon am 19 mlynedd, o bu farw yn 56 mlwydd oed, o'r rheumatic fever. Yr oedd yn ddirwestwr selog, Bydd yn golled fawr i Morganwa ar ei ol, oblegid yr oedd yn llawn sel a gweithgarwch.
CYNHADLEDD Y WESLEYAID.
CYNHADLEDD Y WESLEYAID. Mae <. y cyfarfodydd byn yn Llundain yn myned yn mlaen, a llawer o waith yn cael ei wneud. Yr wythnos gyntat llwyddwyd i earib penderfyniadan y pwyllgor yn dwyn i mewn gyfnevvidiadau pwysig ar drefn y •Sessions' bron yn unfrydol. Yn ol y cynllun tiewvdd bydd y lleygwyr yn cael yr nn nifer a'r gweinidogion yn y Sesiwn gynrychioladol. Bydd yn awr i gynwys tri chant o bob un, ac i eistedd yn gyntaf, ac md fei o r blaen rhwng dwy Sesiwp fugeiliol. Mae Mr Hugh Price Hughes wedi gweithio yn egniol i ddwyn hvn oddiamgylcb, ac wrth egluro y cynygion cyn eu-rhoi i bleidlais, dywedai ei itid yn dysgwyl y hyddai Pr cyfnewidiau fod fel ty wyniad heulwen i r Cyfundeb. Yr oedd an oaiweinwyr y gwrthwynebiad yn v Lor- phenol—Di Rtgg-yn cefnogi eu derbymad yn awr, ac nid L, oedd ond saith yn gwrthod lhoi eu p!ei' bis yn ffafr y newidiad.
ABERMAW.
ABERMAW. (fosod Meini-coffa yn yr Ysgol Qanolraddol. -Yr oedd dydd Ian diweddaf yn ddiwrnod a hir sofir yn y He ochod fel diwrnod gosod IZHoS, yn yr Y»go! Ganol.addol newydd svdd yn cael ei hadeiladu yn agos l r Recrea- tion Ground. Am 1 o'r gloch eisteddodd oddeutu 150 i fwynhau gwledd yn y Neuadd Gyboeddus. absenoldeb Dr ^harles Williams, y Uywydd penodedsg, llywyddwyd gan Jr A Hughes. Yr is-lywyddwyddion oeddynt Major Corder, a Mr H Evans. Ar ol y wledd vfwyd iechyd da y sefydliadau, &c, a thraddodwyd anerchiadau gan araryw. Am 3.30 cynaliwyd cyfarfod wrth yir ysoo11 oso y meini o dan lywyddbeth Mr W J Morris, cadeirydd y Gorochwylwyr. Siaradwydyno can v Parch Z Mather, yr hwn a roddai lanes y mudiad o'i ddechreu. Egluroid yr Henadur Lewis Lewis, yr helynt gawsant i gael yegol i'r Abermaw. Oostis. adeiladu yr ysgol.£2,200, a £550 am y tir, ac y mae yr oll wedi eu casglu ond £ 400, yr hyn sydd yu elod mawr i'r Gorucbwylwyr. Gosodwyd y meini gan kissGriffith, Arianfryn; MrsLloyd Abermaw; Mrs D C Edwards, Hafodybryn, Mr W Evans, Birmingham; a Mr Solomon Andrews. = 11
KMYNWCH YR HYN A GEISIWCH.
KMYNWCH YR HYN A GEISIWCH. Pe dywedai siopwr y gwir pan yndweyd llawn cystal.' dyna fuasai yn ddweyd; 'rhywbeth yr wyffi yn gwneudmwy o arian o bono," ond tuasfki hyny ddim yn gwnio cystal, ac ni fuasech yn cymeryd yr hyngynygid i chwi yn lie y peth y gofynwch am dano-Brown & Poison's Corn Flour dy- weder. Y tro oesaf y dywed peth felly withych, cofiwch beth yw ei ystyr, a gwrth- cdwcb gymeryd y peth gynygir yn He j nwvdd fydd arnoch eisieu. Mae 40 mlynedd o brofiad Brown & Poison yn ngwentftonad y nwydd peraidd yma ynen gosod yn 111e uobaf gda golwg ar ansawdd. Edrychwch eich bod yn cael Brown & Poison's 'Patent' Corn Flour, yr hwn sydd yn ddarbodol i'w ddefnyddio a pheraidd ei flas.
BWRDD YR AFONYDD A. .PHYSGOTA.I
BWRDD YR AFONYDD A PHYSGOTA. MR. GOL-.— Caniatewch ychydig o'ch gofod i alw sylw eich darllenwyr at yr hyn basiwyd gan y Bwrdd uchod yn eu cyfarfod diw- eddaf a gynhaliwyd yn yr Abermaw. Fel y gwyddis yr oedd rhanau o rai afonydd yn rhydd i bysgota heb drwydvi jd; ond yn awr, y mae y bwrdd yma wedi pendetfynu na chaifi neb bysgota yn unman heb dalu j trwydded o Is. Pa genym oedd gweled i y ddau aelod dros Ddolgellau, Dr John Jones, a>le Mr William Hughes, yn ymladd yn erbyn y cynygiad, ond er eu hymdrech- ion yr ochr arall drechodd; ac yn awr bydd yn ofynol i bawb gael trwydded, neu fe'i gwysir. Y inae a fyno y^ ddeddf hon, mae'n debyg, a phlant bychaio yr vsgolion y rhai^sydd yn cael mwynhad wrth bys- gota yn y Marian, er hwyrach heb ddal dim, ond rhaid iddynt dalu am y pleser yn awr. Dengys hyn yn eglur beth wnai y Toriaid, pe gallasent, cadwasant bobpys- goTtyn iddynt eu hunaiu, a gadawsant i'r werin -fod hebbroi fpysgodyn byth. Yr eiddoch, PysGOTWB;
ILLADRON BEIDDGAR.
LLADRON BEIDDGAR. Daeth y Parch Richard Owen, curad Rbosddu, Wrexham yn ol o'i wyliau ddydd Sadwrn. Cafodd fod rhvwrai wedi tori i'r ty trwy ddrws y selar, wedi cysgu yn ngwely Mr Owen, ac wedi gadaeleu crys- au a'u hosanau ar eu holau, ac wedi cym- eryd eiddo Mr Owen yn eu He. Yo mhith y pethau oedd yr ymwelwyr wedi gario ymaith yr oedd tlysau, oriaduron, a modrwyau, &c.
-—-1'''",j™| r YMDRECHFA YN…
— -1'' ,j™| r YMDRECHFA YN Y TREN. Ely ydyw yr orsaf yn mha tin y cesglir y tocynau cyn cyrhaedd i Gaerdydd. Pan y cyrhaeidodd y gerbydres yno o Orllewinbarth y Cymru, nos Fawrth diweddaf, nid oedd gan a" h dithydd mewn cerbyd o'r trydydd ddosbarth docyn i'w roddi i fyny. Caed allan ar ol hyny mai yn Leicester yr oedd y dyn yn byw. ) Rhag peri oediad, penderfynodd yr Arolygwr Mills yr elai efe yn y cerbyd gyda'r dyn cyn belled a Chaerdydd. Ar y ffordd, dechreuodd y dyn ymosod ar yr arolygwr, gan guro ei ben yn erbya yr estyll, a'i drywanu a chyllell. Er fod pedwar o ddynion eraill yn y cerbyd, dy- wedir na cheisiodd yr un o honvnt estyn y cymhorth lleiaf i'r arolygwr rofiodus. Bu raid cymeryd Mr Mills i'r meddygdy yn Nghaerdydd; ac wrth gwrs, cymerwyd ei ym- osodydd i'r ddalfa.
CADEIRIAU YR EISTEDDFOD GENEDLAETHOL.
CADEIRIAU YR EISTEDDFOD GENEDLAETHOL. Dyma restr o enillwyr y Gadair Genedl- aethol am y 2lain mlynedd diweddaf:— Fl. Lie Testun Enillydd 1878- Birkenhead..Rhaglnniaeth.. II wfa. Mon e5 1879—Conw y Y Meddwl. Y Myfyr 1880— Caernarfon Athrylith.Y Myfyr 1881-Merthyr Tydfiil..Cariad. Dyfed 1882-Dinbych.Dyn.Neb yn deilwng 1883-Caerdydd. Llong.. Neb yn deilwng 1884—Liverpool. Hiraethog. Dyfed 188b -Aberdar.. Y Gwir yn erbyn y Byd.Watcyn Wyn 1886—Caernorfon.Gobaith Tafolog Yggy—Llundain.Victoria Berw 1888-Gwrecsa.m. Peroriaeth Tudno 1889—Brecon..Y Beibl Cymreig. Dyfed 1890—Bangor.Y Llafurwr Tudno 1891—Abertawe. Yr Haul.Pedrog 18^2—Rhyl Y Cenhadwr .Gurnos 1893—Pontypridd..Y Pulpud Cymreig. Ceulanydd 1894-0aerIlarfou.. Hunan-aberth. E 1895—Llanell i Dedwyddwch .Pedrog I 1896—Llandadno.Tu Hwnt i'r Lien.Ben Davies 1897—Casnewydd .Brawdoliaeth Gyffredinol J. T. Job 1898—Ffestiniog. Yr Awen Elfyn 1899—Caerdydd,.Gladstone..Neb yn deilwng