Y Dydd

,CYAIDEITEfAS BUDD-SODDIANT b. GWLADWRIAETHOL AFIECHYD A HbNAINT. (Sylwadau ar gylchl-ythyr Undeb Caernarfon.) Cyflwynwyd yr awgrymiadau hyn i ystyr- iaeth Gwarcheidwaid Dolgellau, gao Mr. H. Owen, Lawn Cottage, a buddiol fyddai i'r gwahanol Um eban roddi s/lw dioed i'r mater tra phwysi^ hwn. Gwelir mai amcan y cylch-Iythyr dan sylw yw, datgan eydymdeimlad â'r dosbarth hwnw 0 weithwyr ein gwlad; a berchenogent gymeriad da. Ao fel J cyfryw dylid eu cynorthwyo mewn adeg afiechyd a henaint inewn ffordd wahanol i'r hyn a ddarperir yn awr dan gyfraith y tylodion. I'r diben hwD awgrymtr yr aogenrheidrwydd am ad- drefnid y Ddeddf brtssnol, gydag unrhyw ychwanegiadau angenrheidiol i'r amcan hwn. Diau y cydsynii ar cylcb-lythyr hwn mor bell ag y mae yn myned. Gan y cydnabyddir yn gyffredmol fod ad-drefuiad y Ddeddf yn angenrheidiol, am na6 yw fel y mae yn cyf- arfod &g angen, ac ysbryd yr oes. Yr hyn nid yw o gwbi yn syndod. Pan gofi fod mwy na 70 mlynedd 0 sinser wedi myned heibio heibio, er pan bssiwyd y Ddeddf bres. enol. A bod cyfnewidiadau mawrion wedi cymeryd lie yn ssfyllfa -ic amgylchiadau, pob dcsbarth o'r bobiogaetb. I Cydnabyddir hefyd fod dylanwad ymar- ferol y Ddeddf fel trefoiaut elusenol, yn niweidiol i fywyd, a chymeriad dosbarth helaeth o'r genedl. Pr, fi,, hyn yn hanes y tylodion eu bunain. Ceir yn eu plith ddos- barth o bobl ydynt trwy yr arferiad 0 fyw ar elcsen blwyfo), wedi dirywio gymaiut nts myned bron yn bollol ddiofal a diymdrech i wneud dim at eu cynhaliaeth mewn unrhyw I ffordd arall. Tra v ceir eraill a oddefent lawer 0 eisieu a npwyn, cyn yr ymcsbyngant i geisio, na derbyn unrhyw gynorthwy, llawer 0 ba rai, yn wir, wedi bod yn weith- wyr caled tiwy eu hoes, oed heb allu darbod oDd ychydig gogyfer ag afiechyd a henaiot, a hyny yn benaf am nad oes unrhyw drefn- iant o ddarbodaeth wiadwrirethol yn bod i'w cynorthwyo. Faint byna^ o gvdymdeimSad all fod i'r cyfryw, yn ol darpariaclau pres- enol y gyfraith, nis gellir gwneud uuihyw wahaniaeth cydrhwng y naill ddosbarth a'r Hall a nodwyd. A hyd nes y rnabwysiedîr trefniant gwladwriaethol, fydd i ryw fesur yn yn seiliedig ar Ddarbodneth Bersono), bydd hyny yn anmhosibl. An nas gellir trwy uurbyw Gynllun Euseuol wneud cyn- < haiiaeth yn orfodol, fel mater a hawiiad per- sonol (mqter of legal right). Fel ategiad i'r cylcb-lythyr gerbroD, awg- rymir cynlluu o Gofrestriad Dinesig, i bobl ieuanc 0 20 i 30 oed, yn darparu cyfleusdra ,{gwirfoddoi) 1 bod dyn a dynes ienauc i Fuddsoddiant Gwladwriaethol (Government 1- Invesment) ar amodau penodol yn cy far fod a'u sefyllfa mewn tanysgrifiadau yn ol pa rai y derbynir Ad-daliad mewn afiechyd a henaint. GeUid mabwysiadu trefniant o'r fath, heb leihau dim ar anghenrheidiau cyn- haliaeth neb, yn unig ymatal oddiwrth ran o'r hyn ystyrir yn gyffredin yn wastraff. A diau byddai y canlyniad yn fendithiol a dyr- chafol yn ei ddylanwad, ac yn ysgafnhad dir- In fawr i drethoedd y wlad. Oyflwynir y mater yn y wedd hon i sylw ac ystyriaeth fwyaf gofalus Gwarcheidwaid yr Undeb hwn a'r Undebau Cymrelg, gyda dymuniad diffnant am eu sylw i'r mater.

CYMDEITHAS GYD-WEITHIOL YR AMAETHWYR. Prydnawn Saiwrn diweddaf, yo; Club Room, Market Hall cynhaliwyd cyfarfod o a,elodau yr nchod. Dewiswyd Mr A R Cox, Tanllar, yn gadeirydd.g Mr Pugh, National Prorincinl Bank yn Drysorydd, a Mr Griffith Price, Coisygamedd yn Ysgrifenydd. Pwyllgor Gweithiol. D dgellau.—Mri A R Cox, a W Edwards, Penmaen, a'r Llwyn. Lhnfachreth.—Mri Hywel Pugh, Tyddyn- bach; Edward Jones, Caehaad. Brithdir. Mri E W Steveos, Caerynwch; I John Edwards, Glyn Farm. Bontddu.—Mr Kichard Evans, Maestryfer Ganllwyd.—Mr John Pugh, Cefndeuddwr" hhydymata.—Mr Ishmael Roberts, Benglog]; Pasiwyd i gofrestru Swyddfa yn Eldon Row i gario yn mlaen waith p. phwyllgorau V3 y Gymdeithas Dygir all in Daflen yn egluro amcan a'r dull. y cenr y gymdeithas yn mlaen; a thaflen am aelodaeth, yr hon y dylid ei llenwi a'i hanfon i'r Ysgrifenydd, gan nodi sawl cyf- ran-dal ofynir am dani. Y mae eisoes nifer tu hwnt i ddisgwyliad- aa y mwyaf gobeithiol wedi ymuno. 0 Ni fostir y gwneir pethau mawrion, ond gydag uudeb rhoddir cam yo yr iawn gyfeir- lad. Nid ydym yn ddiystyr chwaith o'r rhwystrau y rhaid eu cyfarfod, ond gyda ftydplondeb gellir troi y rhwystrau yn sarn i gyraeid amean teilwng.

COLEG DUWINYDDOL Y BALA. Penoiz Przfathro. Er pan fu farw y Peifathro Thos. Charles Edwards, y mae (Joleg Duwinyddol y Bala wedi bod heb ben. Yr Athro Ellis Edwards, M.A., ydoeddyn is-brifathro er's blynyddau lawer a t awenydd digymysg i hoil garedig- ion y c'oleg fydd clywed am ddyfarniad Pwyllgor y Coleg yn Nghaer, i argymhell penodi yr Athro Edwards yn brifathro. Yr is-brifathro fydd y Proffeswr Hugh Williams, D.D.

BYD Y LLYFRAU. Bywyd a Gwxith yr hynoi Bdvweddar Arthur Jones 0 Fangor. Gan y Parch Z Mather, Abermaw. Pris 38. 6c. Erbyn hyn mae enw Mr Mather yn adnabyddus iawn fel awdwr nifer luosog 0 lyfrau rhagorol, rhai yn Gymraeg ac eraill yn Ssisneg. Saif ei lyfrau yn mhlitb goreoon ilyfran ein gwlad ,yn mhob ystyr. Cawsant dderbyniad, helaeth, a buont yn ychwaneg- iad pwysiggat nifer y Ilyfrau a dueddent yn uniongyrchol i ddytchafu'n gwlad. ;Ac mor I gynted ag y ceir nifer ddigonol o dderb y n wyr i ddwyn y draul, bwriada ddwyn all an gyfrol hardd eto, s3f Bywyd a Gwaith Dr. Arthur Jonas. Bydd i'r llyfr gynwys am- ryw ddarluniao, yn nghyda lluaws 0 bethau o ddyddordeb mawr na chyhoeddwyd o'r blaen, ac yn eu plith hanes dyddiau boreuol Dr Jones wedi ei ysgrifenu ganddo ef ei hun, a facsimile 0 drwydded i bregetho, a dder- I byniodd ddechren y ganrif o'r blaen. Nid oes dadl na bydd y gyfrol yn wir ddydd- orol, ae yn haeddianol iawn o dder- byniad. Bydd i Mr Mather roddi cyfle i drigolion y dref a'r cylch roddi eu henwau a am y gyfrol, a theimla'n ddiolchgar am bob cefnogaeth, Yr eiddoch W PARI Huwal

ANERCHIAD I Mr Richard Roberts (iea.), Tycapel Salem, Dolgellau, oddiwrth ei nain, yr hwn a ymadawodd y Gwanwyn diweddaf i'r America, Mae'r olwynion wedi rhy In, Methu cael meddyliao'a nghyd, Awen megis yn parlysa Yn awelon oerion byd. Mae y gwcw'a dechreu canu, Ac mae'r wenol ar y fron, Codi'r awen gwelais hyny, Ac yn gwneud i'm fod yn lion. Nid yw'n wanwyn ar fy mywyd, Dyddiau hydref ataf ddaeth, '< Clyw a golwg yn anhyfryd Diwedd oes ddifwyna chwaeth. Deall 'rwyf i't groesi'r werydd, Berw yr Atlantic mawr, Lie bu miloedd mewn enbydrwydd, Boddwyd llu mewn munyd awr. Ond 'roedd Haw yr Anweledig Yn dy gadw uwch y don, Er fod tonau'r mor mileinig Yo dychrynu'th dyner fron. Beth- ft fist i chwilio'm dano, Cyfoeth byd a'i yota'r nef, Cofia oebel esgeuluso Mi 'sfcafelloedd hyfryd Ef. Collodd 11 iwer llanc 0 Q-ymru, ] D/fodd gyda blolau'r arddj Ei hawddgarwch wedi llygru, Ddodd ei gymeriad hardd. Cofia dithau yn y boreu, Roi dy hun yn itaw Dy Ddow, Ceidw'th fad uwchlaw y tonau, Saif yn gadarn wrth y llyw. Llanfichrefh. ELLEN MEIRION

TRYCHINEB GLOFA WINGATE. Ddoe, hysbyswyd fod y Brenin wedi anfon can' gini i Faer Durham at gynorth- wyo y dioddefwyr yn nglyn yn a thrychineb Glofa Wiogate.

HELYNT Y SEBON. Parhan mae belynt y S3bon. Dywedir fod yíMri Lever, o Borth Sunlight, wedi pasio i beidio tynu'r owns allan 0 ddarnao pwys 0 Sebon Sunlight. Gwedir y mynegiad fod Mri Watson a'i Meibion, y masnachwyr 0 Leeds, wedi tori cysylltiad a'f cwmoi.