Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
PLAID SOBRWYDD.
PLAID SOBRWYDD. SYLWASOM yn ein rhifyn diweddaf fod y rhai sydd o hlaidsobrwydd yn crynhoi eu galluoedd mewn parotoad at ymdrech i gael arogrymau adroddiad Arglwydd Peel, a'r lleiafrif o'r Dirprwywyr, wedi eu corffori yn Ddeddf y wlad. Rhoddasom grynodeb o'r awgrymiadau hyn yn ein colofnau arweiniol dair wythnos i heddyw, gyda dadganiad o'n gobaith y byddai i'r Cymdeithasau Dirwestol, a phob Dirwestwr ymuno mewn ymdrech i sicrhau deddfwriacth ar eu llinellau. Mal y dywedasom wythnos i heddyw, nid yw yr hyn a argymellir yn dyfod i fyny a'r hyn a fuasai yn dda genym. Ondyrydym yn sicr yn ein meddwl mai y peth goreu a ellir ei wneuthur yn y sefyllfa ac yn ol yr amgylch- iadau yr ydym ynddynt yw cydweithio yn egniol i geisio eu cael ar y Deddf-lyfr. Acy mae yn dda genym fod Syr Henry Campbell. Bannerman wedi nid yn unig siarad 0 blaid awgrymau Arglwydd Peel, ond yn mhellach na hynjr wedi cymell pawb sydd o blaid sob- rwydd i'w mabwysiadu, yn y presenol, a sefyll yn bybyr o'n plaid. Y mae yn dda genym weled ddarfod i Syr Henry wneuthur hyn am fwy nag un rheswm. Yn un peth, am fod y cwestiwn yn cael dal gafael ynddo. Parodd gorchfygiad y blaid Ryddfrydol yn 1895 ddigalondid-wel, a dychryn. Ofnai nid ychydig o Ryddfrydwyr nad oedd rhoddi achos Sobrwydd ar eu rhaglen amgen na denu ymosodiad a gorchfygiad, a bu hyny' yn ddadl dros adael y mater yn llonydd. A phe buasai y Rhyddfrydwyr yn ei adael felly gobaith gwan iawn a fuasai yn ymwared o le arall. Hawdd ydyw siarad am i'r Toriaid gymeryd rhan yn y cwestiwn, a pheidio son am blaid yn nglyn ag ef. Ie, hawdd siarad. ond gellir bod yn ddigon sicr na wna y Tor- iaid ddim ag ef oddi-eithr iddynt wneyd hyny oddiar y cymelliad iselwael a alwodd Disraeli gynt" to dish the Whigs." Addaw- odd Mr Balfour yn 1895 ddiwygiad, ond yn mha le y mae y cyflawniad ? Penodwyd Dirprwyaeth i ymchwilio i'r mater nid er mwyn gwybod mwy yn ei gylch, ond er mwyn ei roddi o'r neilldu. Cafwyd adrodd- iad y mwyafrif o'r Dirprwywyr yn pleidio dal gafasl mewn braint-fuddiant, ie, me wn creu y cyfryw. Er fod yn adroddiad y mwyafrif rai pethau a allant ymddangos fel diwygiadau, y mae yn nghlyn a hwynt fachau manteisiol i'r rhai jydd yn meddwl mwyaf am fuddianau breintiol na dim arall afael yr Ysgrifenydd Cartrefol, meddai efe yn swper y darllawyr, yn gweled fod adrodd- iapau y Dirprwywyr yn galw am brysuro i ddeddfwriaethu. Nis gallwn fod yn sicr pa mor bell y traethai Syr Mathew Ridley syn- iadau ei blaid, neu ei syniadau ei hun mewn cysylltiadau gwahanol, Modd bynag y mae pobpeth yn ein hargyhoeddi nas gellir dys gwyl Mesur gwirioneddol o blaid Sobrwydd oni bydd i'r blaid Ryddfrydig ei gymeryd i fyny gyda phenderfyniad ac egni. Qnd y mae y ffaith fod yr Arweinydd Rhyddfrydol wedi galw y Dirwestwyr i gymeryd i fyny argymellion Arglwydd Peel, ac fod cynnifer o wyr da yr edrychir arnynt fel cynnrych- iolwyr yr achos Dirwestol wedi ateb yr alwad, yn rhoddi seiliau lied gedyrn i obaith erbyn hyn. Yr hyn sydd yn peri digalondid yw y rhyfel annghyfiawn y mynodd y blaid sydd yn erbyn cynildeb a diwygiad, y blaid sydd bob amser yn edrych ar vested interest dos- barth yn bwysicach na chynawnder i bawb, arwain y wlad iddo. Y mae y rhyfel hwn, ac yn enwedig wedi iddo droi allan mal y g\\ aeth, wedi troi y cysgod ar idiwygiadau cai udfol yn ei ol, y mae genym ofn, lawer o raddau, Er hyny nid yw achos Sobrwydd, na diwygiadau eraill i gael eu gadael i golli o'r golwg. Yr ydym yn hyderus y dygir Mesur i'r Senedd ar linellau adroddiad Arglwydd Peel y gyfleusdra cyntaf, ac y caiff efe bob cefnogaeth gan Ddirwestwyr Cymru, ac na bydd y Wesleyaid Cymreig yn 01 i neb pwy bynag. Y mae genym eisiau i'n holl bobl fod yn barod mor fuan ag y clywir sain yr udgorn bloedd.
BOD YN GRISTIONOGION.I (
BOD YN GRISTIONOGION. I ( Pa beth bynag yr ymgeisiwch ato, ym- geisiwch uwchlaw pob peth at fod yn Gristionogion, ac at berffeithrwydd Cmst- ionogol." Dyna fel y dywedodd Gwlad- weinydd mwyaf y Ganrif sydd yn ymyl rhedeg allan, yr anfarwol Gladstone, wrth gyfarch bechgyn ysgol Mill Hill. Llundain, flyiiyddau yn ol. Ac yn ol ei gyngor i'r bechgyn y gweithredodd Gladstone ei hun. Yr oedd efe uwcnlaw pob peth yn Gristion. Ni chaed ef mewn nac ysgrif nac araeth erioed yn cilio oddiwrth ei broffes o Grfstionogaeth, nacyn ei chudd- io na'i hesgusodi. Ac yr oedd ei ym- drech yn deg i fyw i fyny a'i broffes. Cyhuddwyd ef unwaith yn mhresenoldeb Deon St. Paul's o fod yn anonestfel gwladweinydd. "Anonest, Syr," ebai y yr, Deon, mewn syndod digofus, yr wyf yn dywedyd i chwi o fy ngwybodaeth fy hun fod Mr Gladstone yn myned o gymundeb gyda Duw ar faterion mawrion y wlad- wriaeth." Y mae ein hawdurdod am y pethau hyn mewn erthygl ar "Mr Glad- stone fel Dysgawdwr Crefyddol" yn y London Quarterly Review," o'r hon y gallasem wneuthur nifer luosog o ddifyn- iadau dyddorol, llawn d awgrymiadau nid yn unig am eu bodyndadguddio Gladstone fel Dysgawdwr Crefyddol, ond 0 am en bod gyda hyny yn cynwys ac yn cymwyso y ddysgeidiaeth ei hun fel esiampl a symbyliad. Eithr Jnid hyn oedd ein hamcan presenol. Nid Glad-, stone y pwnc oedd genym mewn golwg, oedd ei gyngor a'i gymelliad sydd yn llinellau blaenaf ein hysgrif: yr ar- gymelliad i ymgeisio uwchlaw pob peth at fod yn Gristionogion. Y maey cyngor hwn yn briodol i bawb. A deuai gy da grym.a gwerth at feehgyn ysgol oddiwrth wr o gymeriad ac o safle Gladstone. Ond y mae yn y geiriau apeliad at bob cydwybpd dynion." Ac yn yr adeg lion o'r flwyddyu y mae i Gladstone, wedi marw, gyfleusdra i lefaru eto. Y mae y Nadolig yn ymyl. Ac ar y dydd neill- duol hwn o'r flwyddyn yr ydym yn cael ein hadgofio mewn modd arbenig fod Ceidwad wedi ei enl, yr hwn yw Crist yr Arglwydd, Daeth Ef i'e byd i fod yn Gcidwad, a thrwy ein cadw. ein gwareJu oddiwrth euogrwydd, ac arglwyddiacih, a halogrwydd pechod, i'n codi uwchlaw pob peth i fod yn Gristionogion. Y mae y newyddion da o lawenydd mawr yn dysgu y gallwn fod yn Gristionogion trwy gadwedigaeth, ac y maent yn ein cymell i ymgeisio o flaen ac uwchlaw pob peth am iod felly. Dyna ein braint a'n rhwymedigaeth uwchaf; ac y mae ad- gofion priodol y Nadolig yn ein harwain yn naturiol i ystyried hyny. Ac heblaw hyny, yn y gwyliau fel hyn, y mae cyn- nifer o feehgyn a genethod ein darllen- wyr wedi bod trwy lafur a phryder eu haholiadau, ac yn gallu edrych yn ol gyda boddhad ar eu llwyddiant, ac yn derbyn llongyfarchladau eu perthynasau, a'u cyfeillion o'i oblegyd, yn gystal a'u dad- ganiadau o ddymuniadau goreu arferol y tymor," ys y dywedir-yn eu ham- gylchiadau hwynt y maey cyngor hwn iddynt y priodolaf yn bosibl. Hyd yn nodyn nghanol mwynhad fy gwyliau y mae nid ychydig o feehgyn yn dechreu meddwl o ddifrif am fod yn rhywbeth. Diau i dymor ysgol a choleg ami un ddyfod i'r pen gyda therfyny tymor y dyddiau diweddaf hyn ac y mae eraill yn rhifo eu dyddiau fel ysgolorion, gan edrych yn mlaen yn obeithiol at fod yn rhywbeth. Ac yr ydym yn gonest ddy- muno llwyddiant i bob un y mae ei uchel- gais yn gyfreithlon, Ac wrth wneyd hyny ni a ddymunem wasgu arnynt gyngor a chymelliad Gladstonef 41. Pa beth bynag yr ymgeisiwch ato, ymgeis iwch uwchlaw pob peth at fod yn Grist- ionogion. Cydnabyddai Gladstone fod i feehgyn ysgol Mill Hill faes eang i ym- geisio yn gyfreithlon. Pa beth bynag, ebai efe. Felly y gwnawn ninau. Y mae i blant talentog ein darllenwyr, y rhai a," gymerasant eu dysg" gydag ymroad a llwyddiant, lawer ndd gyfreith- lon y gallant ddewis un o honyrit, ac ymgeisio yn onest ac egniol at ei chyr aedd. Ond yr un sydd uwchlaw yr oil yw bod yn Gristionogion. Ac, fel y dywedai Gladstone, ''at berffeithrwydd Cristionogol." Golyga hyny fod yn Grist- ion 3gion cywir a gwirioneddol. Nid mewn enw, nid mewn proffes yn uuig nid o ran ffasiwn, ac nid mewn ymarferion nad ydynt yn fwy nac yn well nag effaith arwynebol dygiadifyny. Na, goddefer i ni argymell y bobl ieuaine sydd yn cael y manteision yr ydym yn credu sydd yn dyfod i ran plant y teuluoedd y derbynir ein cyhoeddiad iddynt —-goddefer i ni wasgu arnynt mai bod yn Gristionogion mewn gwirionedd yw eu bod wedi derbyn Crist ar Ei delerau Ei Hun yn Waredwr personol: eu bod yn meddu profiad Cristionogol o dan lywodraeth yt egwyddorion Cristionogol, ac yn byw bywyd Cristionogol fod ffydd a chariad yn eu cadw mewn undeb yspryd a Christ, ac fod eu "hymarferiadaufelcynyreh natnriol hyny yn ol Ei esiampl Ef. A phan y bydd y dy- head am fod yn Gristion uwchlaw pob peth y bydd i ddylanwad Cristionogaeth dreiddio trwy bob ymgais arall, ac felly ddyogelu eu .YO cyfreithlondeb a'u hanrhydedd mossol yn yr ystyr fanylaf. Ac y mae yr ymgais a gymellai Gladssone ar y bechgyn yn un "at berffeithrwydd Cristionogol." Dyna nod' camp uchel galwcdigaeth Duw yn Nghrist Iesn. A phaham y boddlona yr un proffes- wr Cristionogol ar ymgais is ? i mae apel- iadau y Cenadwr Talaethol yn ein rhifyn diweddaf, a llythyran veteran fel Minfor," a gwr ieuanc crefyddol fel "Eiddil," yn ein rhifyn hwn, yn cymell ymgais at yr hyn sydd uchel mewn daioni, at y profiad o grefydd Crist a fydd yn adnodd cryfder egwyddor a alluoga wrthsafiad llwyddianus i demtasiwn i'r annghyfreithlon neu y gwael, gwasan- aeth ffyddlon, a goddefgarwch boddlon i ewyllys yr Arglwydd. Bydd cydymffurfiad ag argymelliad Gladstone yn dyfod i'r un fan ag argymelliad un mwy na Gladstone, yr Apostol Paul, Beth bynag a wneloch, gwnewch bob peth er gogoniant i Dduw." Dyna mewn gwirionedd yw bod yn Gristion ogion. A'r Cristionogion gwirioneddol a fwynhant yn wirioneddol, yn annibynol ar bob peth arall, NADOLIG LLAWEN.
NODION O'R GORNEL.
NODION O'R GORNEL. Dyma fi eto, foneddigion, yn galw eioh sylw, 08 gwelwch yn dda, at lytbyr fy hen gyfaili, Thomas Williama y Cymau. Wedi iddo ddyweyd, fel y nodwyd, ei fod yn breeeool yn ogbyfarfod Canmlwyddiant y Wyddgrug, y mae yn myned yn mlaen fel hyn Y oyfarfod neeaf oedd District Llangollen, yn y flwyddyn 1840. Yr oedd Oymdeithasfa y Metbodiatiaid Ualfinaidd yn cael ei obynal yr ap dyddiau yn Llanerohymedd: yr olaf i John Elias fod ynddi, a'r gyntaf i'r diweddar Ddoctor John Hughes. Ac y mae yn gof geoyf fod Edward Anwyl, wrth bregetha ar y cae (In Llangolleo) ar, A Daw wedi esgealaso amseroedd yr anwybodaetb hoo, sydd yr awr hon yu gorbhymyn i bob dyn yn mhob man edifarhan,' wedi dyweyd, Yr wyf yn deall y oynelir oyfarfod cvffelyb i hwn beddyw gan ein brodyr y Metbodiatiaid Calfinaidd yn Llanerohymedd, ao y mae hwn [gan afael yn y Beibl] yn ddigoo iddynt hwy a ninau.' Ond y pre- gethwr cyntaf i mi ei glywed yo y oyfarfod hwn oedd yr anfarwol Aubrey. Ei destyn ef oedd, C Crist sydd bob peth, ao yn mhob path.' Ar ei ol ef progethodd Uryan, yr unig dro i aai ei glywed. Dyweyd ei hanes yn Llangollen y tro cyntaf a wnaeth efe effaith ei bregeth yn nychweliad peohadariald. Yn y oyfarfod hwn y clywais Prichard y tro ovntaf, a Dafydd Jones y Bobol y waith olaf. Y tadaa, pa la y maent hwy ? Y maeint wedi marw yn llefara eto." Dyna ychydig o'r adgofion o'r hen amser gynt sydd yo llythyr. Ac yr oeddwn gest yn meddwl mai unwaith y clywais inaa Bryan, ac yr oedd hyny yo 1841, neu yn gynar yn 1842. Gwelais ef nnwaith wody'n. Ond ni ddaeth i'm rhan i glywed Dafydd Junes 0 gwbl yn pregetbo, eithr cefaisy fraint o ysgwyd llaw, a siarad ag ef, anwaith." Ond er fod Thomas Williams yo aelod era tair a thrigain mlynedd, ac yn cofio y can- mlwyddiant yn 1839, nid yw de wedi ymgolli yn y myoedol. "Yn awr", ebai efe, Y mae Canmlwyddiant Wealeyaeth Gymreig wrth y drws; ao oa, fel y dyewedodd Aubrey y cyfaifa Wealeyaeth Seisoig ag ystormydd yn ystod ei chanml77ydd oyotaf, yr ydych chwi a mi nan* yn cofio am ystormydd y fan Wesleyaeth Qymreig ynddynt yn yatod ei ohanrif gyntaf. Ond hi a ddaliodd ei thir, ao a lwyddodd yn y tir, ac nid oes arnom eisian ei nbewid. Na fel y dyweodd Dn, Wesley am bytb' felly y dywedwn ninaa." Ni ba Thomas Williams erioed yn greadur ashydpin toesmwyth. yn chwilio ao yn ysa am rywbeth i'w "ddiwygio" yn ein trefniadau. Yn hytraoh efe a woaeth ei ran yn ei eglwys, ao yn ei gyiobdaith, ei hun Ryda ffyddlondeb, gan foddloni aros wrth dyfiiot natnriol y Oyfundeb, a'i. ddad.bl,giad rheo!aidd fel y gwnaeth efe er pan aetbai yr wyth neu ddeg cyntaf at John Weetey yn niwedd 1739. Medr Thomas Williams a finau-heal. bobl fel ni ein dau-fwyahao yr olwg ar gynydd a dad blyg- iad ac ymgyfailiasiad natnriol onstal a neb; oad am ymyrwyr sydd am woeyd pob peth wrth eu dwydroedfedd eu hanain, wel-lhad arnynt! Ond rhaid i mi derfyna. Da ryfeddol genyf gael llythyr Mr Williams, a gweled ei fod yn iacb, er nad yw ei goesan yn ei wasanaetha megys yn y dyddiau gynt. Gwnatthant yn rhagorol am lawer blwyddyn, Yr oedd yn dda iawn genyf gael y llythyr. Diolch am dano, am yr adgofion, ao yn neilldnol am y dymaniadan da. Poed i'r hen frawd anwyl Nadolig llawen RHBN WB LLWYD. — •|
GAIR 0 DREFFYNNON.
GAIR 0 DREFFYNNON. Nos Ian diweddaf yn nghyfarfod Wesley Goild, Pendref, darllenwyd papar dyddorol gan Mr Amos Jones (Arolygwr Cwmni V Prudential dosbartb Treffynnon), ar Y Transvaal; a chan Miss Price, Panton Place, ar Yn Ei Gamrau." Gwoaed sylwadau pwrpasol ar gynwysiad y paparan gan y Lly- wydd (Parch JSagb Evans) yr hwn cyn ymadael a ewyllysiodd i'r aelodiu Nadolig Llawen." Cyfarfod nesaf ar y 27ain. -0- Nos Farcher diweddaf, yn y Victoria Hall, Maesglas, cynaliwyd cyngerdd er budd try- sorfa eglwys Myoydd Gilead." Yr oedd yr ystafell eang yr oriawn. Llywyddwyd yn ddeheoig gan y Parch Hngh Evans. Cymer- wyd rhan yn y gweitnrediadan gan Gor Wes- leyaid y Lloot o dan arweiniad Mr W. Jones, Fachallt Asaph Glan (Dyfrdwy, Miss Edith Jones, Miss Hannah Jones. Oyfailydd, Miss L. JoneS. Mawr ganmolir y cyngerdd. -0- Prydnawn a'r hwyr a Sabboth diweddaf cynaliwyd oyfarfod ysgolion yn nghapel y Wesleyaid Pentref Helygain. Yr oedd rhaglen ar gyfer y ddau gyfarfod yn un cyflawn iawn yn cynwys adroddiadan, arboliadau, dadleuon, ao anerohiadau. Cyflawodd Mr Daniel Pierce, Traffynnon, ei ran fel Uywydd ac arholydd yn fedras. Elfen neilldnol 0 ddyddorol yo y gweithrediadan oedd y canu da a gafwyd 0 dan arweiniad Mr Thos Hughes. Y mae Lly- wydd yr ysgol, Mr Thomas Williams, am ei ymdrechion, canmoladwy gydalr Ysgol Sul yn deilwng 0 bob oanmotiaeth. Y mae'n hyfrydwoh wedi fod yr agwedd ysbrydol sydd ar yr aohos yn gyjfredinol 1D y Pentref yn gatonogot iawn. QUILYN.