Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
YR YSGOL SUL.
YR YSGOL SUL. Darllenwyd ystadegaeth yr Ysgolion Sabboth- ol yn y Dalaeth gan y Parch. W. Caenog Jones. Dangosent fod genym 264 o Ysgolion Sul yn y Dalaeth 3,182 o athrawon a swyddogion yn gweithio ynddynt, gyda chanolrif yn bresenol bob Sabboth o 3,088. Gwneir y 21,904 ysgolor- ion sydd ar y llyfrau i fyny fel y canlyn — 3,872 o dan saith oed; 6,287 rhwng saith a phymtheg; a 11,745 uwchlaw pymtheg oed. Yr oedd 14, 701 o'r ysgolorion yn bresenol ar gyfartaledd bob Sabboth yn ystod y flwyddyn. Y mae cyfanrif yr ysgolorion ydynt yn aelodau eglwysig-cyflawn, ar brawf, neu yn rhestrau y plant-yn 16,611. Y mae un ysgol wedi ei rhoddi i fyny yn ystod y flwyddyn. Dangosa nifer yr ysgolorion ar y llyfrau gynydd sylwedd- ol, ond drwg genym weled lleihad yn nghanolrif y rhai oedd yn bresenol bob Sabboth. Y mae y gwaith a wneir yn ein hysgolion gyda'r Holwyddorion a'r Maes Llafur yn galon- og iawn. Gwelwn oddiwrth feirniadaeth y gwahanol ddosbarthiadau fod papurau rhagorol eto eleni wedi d'od i mewn i'r arholiad ond nid ydynt ond amlygiad anmherffaith iawn o'r gwaith dystaw a thrwyadl a wneir trwy offeryn- oliaeth y Maes Llafur yn ein hysgolion. Efallai ein bod yn teimlo, fel y gwna enwadau eraill, fod gwneyd yr Ysgol Sul yn fwy effeithiol trwy gynyrchu mwy o lafur cyson a chyfundrefnol ynddi yn ei gwneyd hefyd yn Ilai poblogaidd gyda rhyw ddosbarth oblegyd hyny. Un o'r Manod," cylchdaith Blaenau Ffestin- iog, aeth a'r brif wobr yn Dos. IV. eleni, ac Arthur Hamilton Hughes, mab y Parch. Henry Hughes, Towyn, ydyw "champion" Dos. III.— dan 20 oed. Yr oedd y papurau mor rhagorol yn Dos. II.-dan 16 oed-fel y bu raid rhanu y wobr cydrhwng pedwar oeddynt wedi cyraedd perffeithrwydd hollol yn arholiad; ac y mae tri o'r rhai hyny yn trigo yn Ninbych, sef Mary Hevin Hughes, Leonard Hughes, a Jane Davies —"well done Dinbych A'r llall ydyw Dinah Richards, Llanrhaiadr. Yn yr adran Dduwin- vddol enillwyd y llawryf gan Mr. E. D. Jones, Medical Hall, Llangollen. Yr agosaf ato oedd Mr. Evan Jones Lewis, Towyn; a Mr. Morris J. Morris, Abermaw, yn "highly commended." Bu rhaid gadael rhai pethau pwysig yn nglyn a'r Ysgolion Sabbothol heb eu hystyried (o ddi- ffyg amser i'r Pwyllgor gyfarfod) hyd y Cyfarfod Cyllidol. Yn eu plith y mae cais Talaeth De- heudir Cymru am gael dim ond un arholiad cydrhwng y ddwy Dalaeth, ac awgrym cylchdaith Dolgellau parthed newid rhai o'r rheolau yn nglyn a'r arholiad a lluosogi y gwobrwyon, &c. BEIRNIADAETH Y PARCH. OWEN EVANS AR YR ADRAN DDUWINYUDOL—" ATHRAWIAETH Y DRINDOD."—Wyth o bapurau ddaeth i law, ac o'r wyth hyn y mae pump wedi eu hanfon o gylchdaith Towyn, yr hyn sydd o fawr glod iddi. Y mae safle y papurau fel y canlyn —Allan o 220 o farciau posibl sicrhaodd Silvius (Llan- gollen), 169; Athanius (Towyn), 162; Jethro (Towyn), 155; Student (Towyn), 134; Amicus (Towyn), 124; Glanymor (Dolgellau), 120; Pry- derus (Towyn), 118; Glanwyson (Ferndale), 99. Y goreu felly ydyw Silvius, sef Mr. E. D. Jones, Chemist, Llangollen. Y mae yn bapur rhagorol, ac yn arddangos ymchwiliad manwl a meistrol- aeth dda ar agweddau dyrys yr athrawiaeth hon. Yn bur agos ato, fel y gwelir, y mae Athanius, o gylchdaith Towyn, a Jethro. Y mae y rhai hyn yn bapurau da iawn. Yn wir, pan ystyriwn fod nifer o'r cwestiynau yn dra anhawdd, nid oes un o honynt yn bapurau gwael. Y mae y rhan fwyaf o'r cystadleuwy wedi syrthio yn fyr yn y cwestiynau canlynol:—3, 12, 15, a 16. Nid ydyw eiddo Silvius wedi cymeryd pwynt Gof. 15 i fyny, ac y mae ei atebiad i 16 yn an- nghyflawn. Meddylier am ofyniad 12. Tvbir yn y gofyniad nad oes modd synio yn briodol am Dduw fel un byw," ac fel Duw cariad," ond am Ei fod yn Dri-yn-Un. Eglurhad o hyn oedd eisiau. Drachefn, Got. 15, onid ydyw y syniad Undodaidd am Dduw yn tybio mai Duw unig, digymdeithas, ydyw, tra y mae Athraw- iaeth y Drindod yn dysgu ei fod er tragwyddol- Deb, yn feddianol ar gymdeithas, a'i fod yn gariad yn ystyr uwchaf y gair ? Carasem hefyd 1 r cystadleuwyr fod wedi deall yn well berthyn- as yr_ Athrawiaeth a bywyd ysprydol yr eglwys. Yri sicr, nid Athrawiaeth i'w derbyn yn unig ydyw, ond y mae ynddi nerthoedd er daioni. Gresyn na buasai nifer luosocach o gystadleu- wyr, ond y rhai a geisiasant a wnaethant yn dda, a rhai yn rhagorol.
YR ADRODDIAD DIRWESTOL,
YR ADRODDIAD DIRWESTOL, A ddarllenwyd gan y Parch. R. Rowlands:- Nifer y Gobeithluoedd yn y Dalaeth yw 231: dau yn llai na'r llynedd. Nifer yr aelodau yw 7,963 53 o leihad ar y flwyddyn. Nifer y cym- deithasau dirwestol yn 240, a nifer y dirwestwyr yn 7,706: 263 o gynydd ar y flwyddyn. Y mae y dyddordeb yn yr achos da hwn, a'r ymdrech o'i blaid, yn cynyddu yn flynyddol trwy y Dalaeth. Rhoddir sylw mwy cyffredinol ac effeithiol i'r Sabboth Dirwestol o flwyddyn i flwyddyn. Pasiwyd gydag unfrydedd a brwdfrydedd v Penderfyniadau canlynol: -(1) Fod y Cyfarfod hwn yn taer ddeisyfu ar Dv y Cyffredin i ddwyn Sir Fynwy i mewn o dan y Ddeddf Cau y Tafatn.; ,dai ar y Sul yn Nghymru. Hefyd i basio, y Mesur yn y Senedd bresenol i wahardd gwerthu diodydd meddwol i rai dan 16 oed. (2) Fod y Cyfarfcd hwn yn galw ar y Llywodraeth i ffurfio Mesur mewn perthynas a'r fasnach feddwol mor gynted ag y bydd modd fydd yn corffori argym- ellion adroddiad Arglwydd Peel. (3) Hefyd fod y Cyfarfod yn argymell yn gryf y priodoldeb i bob cynulleidfa trwy y Dalaeth eu cyfleustra cyntaf i basio penderfyniadau ar yr uchod, a'u hanfon i arweinydd Ty y Cyffredin ac i'r Aelod Seneddol dros eu rhanbarth. (4) Fod y Cyfar- fod hwn yn mawr lawenhau fod Mesur Mr. Herbert Roberts i wella deddf Cau y Tafarndai ar y Sul yn Nghymru wedi myned trwy ei ail ddarlleniad, ac yn mawr obeithio y bydd gyda hyn yn ddeddf ein gwlad. TYWYSOG CYMRU.—Dylaswn fod wedi nodi yn rghynt fod y Cyfarfod wedi amlygu ei lawenydd &'i ddiplchgarwch am fod ei Uchelder Breninol, Tywysog Cymru, wedi dianc yn ddianaf yn ngwyneb yr ymosodiad a wnaed arno. pan ar daith yn y Cyfandir yn ddiweddar, ac fod llyfhyr i gael ei anfon i fynegi hyny iddo. Y LLYFRFA.—Derbyniwyd y gyfriflen gyda dadganiad ei bod yn foddhaol, a chymeradwy- wyd y cynygiad fod y Goruchwyliwr i fod yn aelod o'r Pwyllgor.
Y PREGETHWYR CYNORTHWYOL.
Y PREGETHWYR CYNORTHWYOL. Darllenwyd adroddiad y Pwyllgor gan Mr. W. O. Jones, Aber; Rhif y Pregethwyr Cyflawn, 250 Ar Brawf, 20. Derbyniwyd yn gyflawn yn ystod y flwyddyn 20. Pregethwyr wedi marw, 7; wedi ymddiswyddo, 5. Hysbysodd yr ysgri- fenydd y bydd enwau y rhai fuont feirw yn y Dyddiadur." N chaed eu henwaa yn y Cyfar- fod. RHANU Y DALAETH.—Ar gynygiad y Parch. P. Jones Roberts, a chefnogiad y Parch. Richard Lloyd Jones, penderfynwyd gyda mwyafrif mawr "Fod y Cyfarfod hwn yn dymuno ar fod Pwyllgor yn cael ei benodi yn awr i ystyried y mater o ranu y Dalaeth yn ei holl agweddau ac i gyflwyno cynllun o raniad i'r Cyfarfod Cyllidol nesaf, fel y gellir (os yn bosibl) benderfynu arno yn derfynol yn Nghyfar. fod Talaethol Mai, 1901." Penodwyd Pwyllgor, y gweinidogion a'r lleygwyr canlynol i'w gyfan- soddi: -Cadeirydd ac Ysgrifenydd y Dalaeth, a'r Parchn. P. Jones Roberts, John Hughes (c), T. Jones Humphreys, D. O. Jones, R. Lloyd Jones, J. Price Roberts, Hugh Hughes, Robert Jones (B), W. H. Evans, Evan Jones, W. Caenog Jones, T. O. Jones, Robert Lewis, Lewis Owen, R. Mon Hughes, Robert Jones (n), a Mri. Thos. Lewis, Bangor; John Jones, Lerpwl; Hugh Hughes, Conwy; J. Harrison Jones, Dinbych; Richard Jones, Llanrhaiadr; W. Carrington Jones, Coedpoeth; Jonathan Davies, Corwen Robert Davies, Prestatyn; Thomas Jones, Porthdinorwic; T. C. Lewis, Deganwy; W. Williams, Dolgellau; D. R. Thomas, Porth- madoc; W. J. Morris, Abermaw John Mars- den, Treffynnon;E. L. Rowlands, Aberdyfi; a John Pritchard, Aberffraw. Diolchwyd yn unfrydol a chalonog i'r Parch. Evan Jones, a chyfeillion caredig a siriol Din- bych o bob enwad am y croesawiad cywir a "roddwyd i'r Cyfarfod yn mhob modd-yn y tai a'r capeli. Yr un modddiolchwyd, trwy bleid- lais unfrydol a gwresog i'r Parchn. H. Jones, y Cadeirydd Edward Humphreys, yr Yscrifon- ydd; a P. Jones Roberts, yr Ysgrifenydd Cynorthwyol, am eu gwasanaeth fedrus a gwerthfawr yn y cylchoedd hyny. Wedi hyny aed ati i barotoi y drafft cyntaf o Sefydliadau y gweinidogion. Cafwyd cyfoeth mawr o foddion gras mewn pregethau efengylaidd a grymus iawn. Ni chafodd eich Gohebydd y fraint o wrando oad un bregeth-yr eiddo y Cadeirydd, ac yr oedd hono yn un i'w chofio. Ond ni chlywodd efe ond canmol a diolch am y pregethau eraill bod ag un.
CYFARFOD CANMLWDDIANT LERPVVL.I
CYFARFOD CANMLWDDIANT LERPVVL. I Nos Lun, Mai 21, cynaliwyd cyfarfod mawr I yn Nghapel Shaw Street yn nglyn a dathliad Wesleyaeth Gymreig, pryd y daeth tyrfa luosog yn nghyd o wahanol eglwysi, ac Ysgolion Sab- bothol, y ddwy gylchdaith Gymreig. Cymerwyd y gadair gan Mr. PETER DAVIES, a chafwyd ganddo anerchiad agoriadol dyddorol a brwd- frydig. Cydmarai sefyllfa Wesleyaeth Gymreig y ddinas gyda'r hyn oedd pan ddaeth ef gyntaf i Lerpwl. Un ffaith a ddangosai eu cynydd oedd mai gwerth yr eiddo Cyfundebol yr adeg hono oedd 6,000p., ond erbyn hyn yr oedd y gwerth cyfrifedig yn 34,350p. Nid oedd efe yn Wesleyad o waed ond o ewyllys, a theimlai yn falch o fod yn perthyn i'r fath enwad. Fel Cymry Wesleyaidd yr oedd ganddynt hanes gwerth ymffrostio ynddo. Ond yr oedd gan- ddynt waith mawr o'u blaen yn y dyfodol, ac ond cael mwy o yspryd ymroddol y tadau yn mhobl ieuainc ein heglwysi, credai y ceid golwg llawer mwy llewyrchus ar yr achos. Yna cafwyd anerchiad gan Mr. JOHN JONES, London Grove, ar Ein lleygwyr a'u gwaith." Yr oedd efe i siarad, meddai, nid dros Dy yr Arglwyddi, ond dros Dy y Cyffredin. Y lleyg. wyr yn mhlith y Wesleyaid oedd yn dyogelu sefydlogrwydd yn y moddion o gario y. gwaith yn mlaen yn yr eglwysi. Gan fod y gweinidog. ion yn symud bob tair blynedJ, yr oedd galwad arbenig am i'w blaenoriaid a'u swyddogion fod yn ffyddlon i'w dyledswyddau. Er na fuont hwy (y lleygwyr) mor amlwg yn hanes y ganrif a'r gweinidogion, yr oeddynt wedi cyflawni gwasanaeth anmhrisiadwy. Un elf en o wendid yn eu mysg oedd fod y gwaith yn cael ei gyflawni gan yr ychydig, tra y boddlonai y Iluaws ar dderbyn yn unig. Yn y cylch masnachol ceid pawb yn gweithio, o'r meistr i lawr at y neges- ydd yn y fyddin yr oedd pob milwr yn gweith. redu, o'r cadfridog at y milwr cyffredin. Ond yn yr eglwys boddlonai y rhan fwyaf o'r aelodau ar ddyfod i'r moddion yn unig, a: mwynhau eu hunain. Galwai ar bob aelod i ymaflyd mewn gwaith. Ni ddylid aros nes cael swydd. Swydd neu beidio, yr oedd pob lleygwr yn yr eglwys i fod yn weithiwr Cristionogol. Ond eu cael hwynt i deimlo eu cyfrifoldeb ciliai llawer o'r anhawsderau arianol oddiar y ffordd, a byddai lie i ddysgwyl llwyddiant ysprydol mawr. Testyn y Parch. R. LLOYD JONES oedd "Ein Pulpud." Teimlai ef nad oedd modd dathlu y Canmlwyddiant yn briodol heb alw sylw arbenig at bulpud yr enwad oblegyd y pulpud roes fod. iddo; a pharhad ei ddylanwad ef a ddyogelai barhad eu hanes. Yr oedd pob un o'r enwadau Ymneillduol wedi magu cewri pregethwrol, o dro i dro, ac nid oedd y Wesleyaid Cymreig wedi bod ar ol. Yr oedd genym enwau na raid i ni gywilyddio o'u plegyd. Nid oedd yn deall fod y cenadon cyntaf yn hynod fel pregethwyr, ond cawsom David Rogers yn bur gynar yn ein hanes, ac yr oedd efe yn bregethwr galluog a grymus iawn ac yn fuan wed'yn cododd Samuel Davies laf, yr hwn, er nad yn siaradwr soniarus, a feddai feddwl cryf a dylanwad mawr. Wedi i'r olyniaeth ddechreu, parhaodd yn ei heffeith- iolrwydd yn David Williams, Thomas Aubrey, Rowland Hughes, Dr. Davies, Ebenezer Morgan, Samuel Davies 2il, ac i lawr at yr hyawdl Eglwysbach. Anmhosibl meddwl am y pregeth- wyr hyn, ac eraill, heb deimlo fod gogoniant yn perthyn i'n pulpud. Yn ei farn ef, un o nod- weddion y pulpud Wesleyaidd yn Nghymru oedd amrywiaeth dawn. Dywedid weithiau fod pregethwyr Wesleyaidd yn rhy debyg i'w gilydd. Ond ni fu erioed fwy o gamgymeriad. Anmhos- .y ibl meddwl am dri mwy gwahanol i'w gilydd o ran eu dawn a'u harddull na. Thomas Aubrey, Rowland Hughes, a William Powell, mewn un cyfnod neu John Hugh Evans, R. T. Owen, a John Evans, mewn cyfnod arall. Nodweddion eraill a berthynai i'n pulpud oedd cymesuredd ei ddysgeidiaeth, ei ddysgeidiaeth bro'fiadol, a'i duedd ymarferol. At y cwbl, yr oedd wedi bod yn bulpud llwyddianus. Y cwestiwn mawr a brofai werth y pulpud oedd, A arddelid ef gan yr Yspryd Glan ? Gallai ddyweyd yn ddibetrus fod ein pulpud yn sefyll y prawf hwn. Wedi i Mr. Lloyd Jones siarad, galwodd y Cadeirydd ar y Parch. W. O. EVANS i holi v plant yn "Holwyddorydd y Canmlwyddiant." Yr oedd nifer luosog o'r plant wedi d'od o'r gwahanol ysgolion, a threfnwvd iddynt sefyll yn rhengoedd yn yr oriel. Taflwyd dyddordeb a hoddhad neillduol i'r cyfarfod gan yr olygfa, a chan y modd rhagorol yr atebwyd v cwestiynau. Dangosodd y plant fod llafur wedi ei ddangos san garedigion yr Ysgol Sul i'w dysgu yn yr Holwyddorydd." Y nesaf i siarad oedd Mr. JOB JONES, Bootle. Ei destyn oedd "Cyfaddasder Wesleyaeth i feithrin crefydd ysprydol." Dywedodd nad oedd y testyn yn golygu absenoldeb cyfaddasder mewn enwadau eraill i feithrin crefydd. Ond dymunai alw sylw at y pethau oedd yn neillduol i ni a feddent gyfaddasder arbenig i hyn, ac yn benaf ein hathrawiaethau, a'n rhestr-gyfarfod- ydd. Yr oeddym wedi arfer a rhoi pwyslais arbenig ar dystiolaeth yr Yspryd, crefydd brdf- iadol, perffeithrwydd Cristionogol, a dyledswydd dyn-ac yn yr athrawiaethau hyn yr oedd cym. ellion nerthol i fywyd ysprydol uchel. Yr oedd ein rhestrau yn foddion neillduol o gyfaddas i' feithrin y bywyd hwn. Fel y Cadeirydd, teimlai yntau yn falch o fod yn Wesleyad. Yr insult mwyaf a gafodd ef erioed oedd yn Sir Fon. Teithiai unwaith yn y tren ar y ffordd i Amlwch, a gofynwyd iddo gan un o'i gyd-deithwyr, "A glywsoch chwi am un o'r enw John Wesley rhyw dro ?" Synai fod neb yn gallu gofyn y fath gwestiwn. Sut bynag, cafodd allan gan y cyd-, ymaith hwnw fod John Wesley wedi bod yn aros mewn ty a ddangosai iddo o ffenestr y gerbydres. Yr oedd yn falch o bob peth a berthynai i Tohn Wesley, ac yn arbenig felly o'r moddion adawyd ganddo i feithrin crefydd brofiadol yn eu mysg. Y Parch. J. P. ROBERTS, wrth siarad ar Ein Rhagolygon," a ddywedodd mai gwaith proffwyd a ymddiriedwyd iddo ef, ond nid oedd efe am I fentro proffwydo, ond yn unig. ar sail ffeithiau ac arwyddion presenol. Ofnai weithiau ein bod wrth edrych yn mlaen yn gadael i'n dymuniad I gario gormod o ddylanwad ar ein barn. Ein dymuniad oedd i Wesleyaeth Gymreig gael dy- fodol gogoneddus, ond dymunai hyny i fesur mawr ar y modd y gweithredem ar gyfer v dyfodol. Gallai fentro dyweyd, fodd bynag, fod Wesleyaeth Gymreig i fyw yn y dyfodol. Am ba hyd nis gwyddai. Cyhyd ag y rhed y dwfr, meddai rhai. Bydd eisiau Wesleyaeth Gymreig tra y parheir i siarad Cymraeg. Ac yn ol yr arwyddion presenol yr oedd yr iaith Gymreig yn fwy annhebyg i farw nag y bu erioed. Yr oedd yr yspryd cenedlaethol wedi dyweyd wrth y llanw Seisnig hyd yma yr ai, a dim yn mhell. ach "-os nad wedi troi y llanw yn. ei ol. Nis gallai ddyweyd y byddai Wesleyaeth yn Nghym- ru yn enwad mawr—os na ddeuai rhyw gyfnod dadleuol drosodd eto, ac os oedd cyfnod dadleu- on i ddyfod gobeithiai y deuai çyn i Air. Lloyd Jones farw; neu os na ddefnyddid rhyw bre- gethwr Wesleyaidd i fod yn offeryn i ddwyn diwygiad crefyddol grymus i'n plith, Ond n mentrai ddyweyd y bydd Wesleyaeth v dyfodol yn fwy Cymreig ei hyspryd. Efallai fod en cysylltiad a'r Gynadledd wedi gosod arlliw cryf o Seisnigedd arnynt, ond yr oedd arwyddion presenol yn dangos fod vr vspryd Cymreig yn dechreu gafael yn ddwfn ynom. Un arwydd bychan o hyny oedd yr enwau Cymreig a roddai ein gweinidogion ieuainc ar eu nlant. Yn lie Osborn, a Morley, clywir yn awr am Gwladys, a Dewi, a Gwynfyl. Arwyddion eraill mwy am- lwg oedd y Gymanfa, a'r don Gvmreigedd a. geid yn y Cyfarfodydd Talaethol. Credai hefyd fod rhagolygon dysglaer i'n pulpud. Casglai hyny oddiwrth gymeriad a gallu y pregethwyr ieuainc oedd yn codi yn ein mysg. Calonogol oedd gweled y fath, ddosbarth o ymgeiswyr am y weinidogaeth ag a gafwyd yn Ninbych yr wyth- nos ddiweddaf. Efallai na cheid gymaint o'r dine yn ngweinidogaeth y dyfodol, ond credai y byddai yn weinidogaeth synwyrol, ddiwyll- iedig, a difrifol. A deuai ein pobl yn fwy goleuedig i ganlyn y pulpud, ac felly i roddi llai o bwys ar y "dine." At y cwbl, credai y gwnelid mwy o waith cenadol. Nid digon oedd i ni ymffrostio yn yr hyn a wnaed. Yr oedd eisiau mwy o frwdfrydedd at eangu y gwaith. Gobeithiai y dechreuwn ar y gwaith o estyn ein terfynau gyda'r ail ganrif yn ein hanes. Mr. E. GWAENYS JONES a alwyd i siarad yn nesaf ar Hawliau Wesleyaeth ar ein pobl." Gan fod yr amser wedi rhedeg yn mhell, bodd- lonodd Mr. Jones ar ddyweyd mai un o'i hawl- iau arnynt oedd eu bod o dan amgylchiadau arbenig, fel y noson hono, i ymwadu dipyn arnynt eu hunain, ac aros hyd derfyn y cyfarfod i wrando ar y Parch. D. O. Jones, yr hwn oedd i siarad nesaf, a chredai fod Wesleyaeth Gym. reig y noson hono yn hawlio ar iddo ef gilio i wneyd lie iddo. Pwnc y Parch. D. O. JONES oedd Ein han- genion presenol yn Lerpwl a'r cyffiniau." Dechreuodd trwy nodi y gwaith da a wnaed eisoes yn nghylchdeithiau Lerpwl mewn eangu y gwaith, ac agor achosion newyddion. • Yr oeddynt wedi dangos ffyddlondeb arbenig hefyd i'n trefniadau Cyfundebol, i'r cyfarfod blaenor- iaid wythnosol, ac i'r odfa bregethu noson waith. Ond yr oedd ei destyn yn ei orfodi i son am eu hangenion, yr hyn a dybiai eu diffygion. Ym- ranai hyn i ddau ddosbarth. (1) Yr oedd angen am berffeithio ein moddion presenol at gyraedd y genedl Gymreig yn y ddinas. (2) Yr oedd angen am eangiad y gwaith yn gyffredinol. Eu gwaith hwynt oedd darparu ar gyfer y Cvmry, ac yn neillduol ar gyfer bechgyn" a genethod 'a fagwyd yn Nghymru. Dylai y blaenoriaid fod yn Ilygadog i weled beth oedd oreu i ddenu ac i ddal y dosbarth yma. Yr oedd yn bwysig i fod yn frwdfrydig yn eu haddoliadau. Ofnai fod llawer o Gymry dyeithr yn cael argraff eu bod yn grefyddwyr oerion. Nid oedd efe yn meddwi eu bod felly, ond hoffai weled mwy o wresog- rwydd yn cael ei ddangos. Camgymeriad dy- bryd oedd gwneyd i ffwrdd a'r set fawr o'u prif gapelau. Yr oedd yn gam a'r pregethwr i'w adael ef wrtho ei hun yn y pulpud. Gofalai yr areithiwr gwleidyddol am "gael ei gefnogwyr o'i amgylch ar y llwyfan. Felly, dylai y blaenor- iaid fod o amgylch y pulpud, i gynal breichiau y pregethwr, ac i gario gwefr y weinidogaeth at y seddau. Heblaw hyny, nid oedd yn bosibl yn bresenol i ddyeithriaid adnabod ein blaenoriaid, ac nis gallai blaenoriaid chwaith gael y fantais oreu i sylwi ar y dyeithriaid yn y gynulleidfa. Teimlai yn gryf ar y mater yma, a dywedai mai eu dyledswydd fel lleygwyr oedd adfer y set fawr yn ol i'n capelau. Yr oedd yn amlwg oddiwrth y gymeradwyaeth a dderbyniodd Mr. Jones fod y gynulleidfa o'r un farn ag ef gyda golwg ar y set fawr. Peth arall y dylid ei wneyd oedd go- falu am effeithiolrwydd yr Ysgol Sul. Clywai gwynion fod yr Ysgol Sul yn myned i lawr yn v ddinas nid yn unig yn eu plith hwynt, ond yn mhlith enwadau eraill hefyd. Yr oedd hyn yn arwydd ddrwg, a dylent fod yn effro i'w bwysig- rwydd. Dadleuai hefyd dros roddi mwy o gyhoeddusrwydd i'r achos. Dylent wneyd def- nydd da o printers' ink." 0 ran dim hysbvs- nvydd a geid o'r tu allan i'r capel hwnw, ac gapel Mynydd Seion, ni fuasai neb yn gwybod fod ganddynt weinidogion. Bydded iddynt ro- ddi enwau a chyfeiriad y gweinidog ar yr hysbys-fyrddau. Y mae'n wir y caent gardot- wyr i'w blino ond gadawer rhyngddynt hwy a'r cardotwyr. Yr oedd eraill mewn angen ac helbulon, a buasai yn dda ganddynt gael dywevd eu cwyn wrth eu gweinidogion. Yr oedd v gweinidogion yno i wasanaethu ar y bobl, ac yn enwedig ar y Cymry dyeithr oedd eisiau cvdym- deimlad. Nid oeddynt yn gwneyd haner digon, chwaith, mewn "advertisio" eu cyfarfodvdd. Efallai y dywedid mai pethau bvchain oedd v pethau hyn, ond yr oeddynt yn angenrheidioT tuag at berffeithio y moddion presenol i gyraedd ein cenedl ya y ddinas. Dymunai alw sylw hefyd at y pwys o eangu y gwaith mewn gwa- hanol ranbarthau o'r ddinas. Yr oedd gan- ddynt dir eto i'w feddianu. Nid digon oedd cadw yr hyn oedd ganddynt. Y lleferydd Dwvfol ar derfyn canrif gyntaf ein hanes oedd am iddynt gerdded rhagddynt. Derbyniwyd anerchiad brwdfrydig 1Ir. Jones gydag uchel gymeradwyaeth, a theimlad pawb ar y terfyn oedd eu bod wedi cael cyfarfod hvnod o effeithiol a llwyddianus. Canwyd emynau cyfaddas at yr amgylchiad yn ystod y cyfarfod, ,ac yn eu plith emyn Canmlwyddiant Bryan, gydag ychwanegiad o'r penill canlynol, yn vs- pryd yr hwn y treuliwyd y cyfarfod, ac y gwa- hanodd y dorf — Am waith Ei Ras yn Nghvmru Fu Dyrchafwn fawl i Dduw-, Yn Nghymru Fydd cawn Ef o'n tu I gadw gwlad yn fyw. A.Y.G. '.(.!
Family Notices
MARWOLAETH. EVANs-Mai 19, yn 34 mlwydd oed, Mrs. MARY ELLEN EVANS, Cambrian Terrace, Glynceiriog. gan adael priod hawddgar yn weddw, a bach- gen bach anwyl, seithmlwydd oed, yn amddi- fad. Dyoddefodd Mrs. Evans gystudd maith gydag ymostyngiad Cristionogol. Claddwyd hi yn mynwent gyhoeddus Tregeiriog, trwv 6 weinyddiad y Parch. T. C. Roberts, Croesos- wallt. Yr oedd Mrs. Evans yn mhlith y rhai blaenaf oedd yn ffurfio eglwys Wesleyaidd Glynceiriog, ac ni phallodd ei ffyddlondeb. Hi oedd yr aelod cyntaf a gymerwyd i'r orphwysfa fry o'r eglwys ieuanc hon.
[No title]
For all kinds of School Books, Exercises General and Commercial Stationery, go to Amos Brothers, 13, Sussx Street and at Wellington Chambers, Wellington road, Rbyl
CYFARFOD TALAETHOL GOGLEDD…
gynydd yn y flwyddyn, a'r oil ddim ond 181 allan o dros 280 Y mae 123 (cynydd o 3 yn y flwyddyn) o gapeli yn ddiddyled. Cydswm y cyfraniadau (odiiwrth 159 o gapeli) i'r Bwrdd Chwarter oedd 1,307p.-mwy na'r flwyddyn cynt o lip. Nid oes ond 55 o gapeli yn talu ground rent." Y mae pethau yn gwella yn yr ystyr hon hefyd. Ar y cyfan y mae sefyllfa capelau y Dalaeth yn dra boddhaol. Ond cwyn- ai y Pwyllgor, a drwg oedd gan y Cyfarfod ddeall, fod lleihad o 6p. yn y derbyniadau oddi- wrth yr eisteddleoedd. Gyda chwaneg o eis- teddleoedd, capeli newyddion, ac adgyweiriadau, a helaethiadau, dylasai fod cynydd. Rhaid fod diofalwch yn rhywle.