Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Mr. John Burns- -
Mr. John Burns- PWY ydyw Mr John Burns ? John Burns ydyw yr Aelod Senedd dros Battersea, gwr wedi arfer gweithio a'i ddwylaw fel peirianydd. Fel Rhyddfrydwr y mae Mr Burns yn y Senedd, ond y mae ei fryd ar ddyrchafu y gvveithiwr, a gwella Llundain. Rhyw bump neu chwech a deugain yw ei oedran. Dyn syml, plaen, gonest, hir-ben, ac un yn cymeryd trafferth i ddeall y pethau y mae efe yn eu cylch yw John Burns gwr a ddyrchafwyd gan gymeriad a medr, ac nid bach mo'i ddylanwad. Gaiff John Burns glust y gweithiwr, ac ni anwybyddir ef gan y pendefig. Ond paham y sonir yma am un o Aelodau Senedd Llundain ? Yr atebiad ydyw ei fod yr wythnos ddiweddaraf yn traddodi darlith yn Free Trade Hall, Man- chester ac yr oedd pob rhan o'r neuadd enfawr hono yn orlawn, yn cynwys cyfar taledd mawr o weithwyr. Bu agos i ni alw y mis hwn yn Fis Dirwest. Dylai fod pob mis felly. Ond yn y mis hwn y mae y u Sul Dirwest," ac y gwneid ymdrechion lleol o blaid Dirwest, Gwneir ymdrechion lleol neillduol, ac y mae cyfarfod mawr Colwyn Bay, ac mewn mannau eraill, yn nerth ac ysprydiaeth i gario yr ymdrechion Ileol yn mlaen. Ac fel cynorthwy pellach i hyny, yr ydym yn galw sylw at ddarlith Mr John Burns yn Manceinion. Ei destyn oedd Llafur a Diod." Gwy- ddai trwy brofiad, yn gystal a sylw, am lafur ac y mae ei gydymdeimlad a'r Llaf- urwr yn ddwfn ac angerddol. Eithr ni weniaetha efe i'r gweithiwr, mwy na neb arall. Os wrth y gweithiwr y bydd gan- ddo i lefaru, efe a ddywed ei feddwl wrtho yn ddidderbynwyneb, ac y mae yn ymgyd- i cl nabyddu a'r ffeithiau, ac yn mynu deall y sefyllfa cyn dechreu siarad. Nid meddwl ar antur y mae efe, na siarad gweniaeth, fel y nodwyd. Nid y ffordd i fyned yn mlaen yw dyweyd wrth y dyn diog ei fod yn rhyfeddol o ddiwyd a llafurus, nac wrth y dyn meddw ei fod yn nodedig am ei reolaeth drosto ei hun. Nid dyna drefn John Burns. Y mae efe yn adnabod y llafurwr, a gwir ddymuniad ei galon yw dyrchafiad gwirioneddoI y dosparth gweith- iol. Am y ddiod feddwol nis gwyr efe ddim trwy brofiad. Y mae efe yn llwyr- ymwrthodwr ar hyd ei fywyd. Ond y mae yn byw a'i lygaid yn agored. Y mae fy ngyfranogiad imewn. llawer o sy- rmidiadau mwyaf llafur, ebai efe, yn. fy ngalluogi i fod yn dysit 'o'r modd y mae y ddiod yn afradu egni cymdeithas, a galla gwleidyddol y bdb1. Cydsyniad cyffre- dinol proftad fy mywyd yn mysg dosparth- iadau gweithiol y wlad hon, a gwledydd eraill, tra yn amcanu at yr un nod a hwyn:, yn rhoddi lleferydd i'w delfrydau, yn cy. meryd y blaen gyda'u hachos, yn arwa'in eu symudiadau, a gwylio' aimddiffynfeydd eu goibaitli—fy mhrofiad yw fod diod i nifer ry hwsog o honynit yn andwyol, meddwdod yn felldith iddynt, yfed i ormiodedd eu bai mwya.f, ac yn mhob arwedd o'u cyfhvr personol, cymdeithasol, a pholiticaidd dyna yr a.cho:s gwaet'toaf, yn gystal 'a'r prif achos o lawer o'r anhawsderau sydd yn eu cylch- ynu a'i ■■beichio fel gweithiwr, gwr, tad, a dinesyddv Yr sicr y mae y geiriau cryfion hyn, a ddefnyddiodd John Burns i fynegu ei brofiad yn mysg y gweithwyr, yn hawlio In sylw difrifolaf pawb. Yr oedd ei drafodaeth ar yr arian a werir am ddiodydd meddwol yn ymddangos i fod yn hynod o gywir a theg, ond yr oedd y casgliad yn arswydus. Am ddosparth o weithwyr efe ddywedai eu bod yn ddigon sobr i weithio am oriau hirion, ac yn ddigon meddw i ymfoddloni heb eu cyfran briodol o seibiant, pleser, a thrysor, am fod eu harfer o ymyfed yn eu gosod fel gweithwyr at drugaredd hunanol- deb, gorthrwm, neu gribddeiliaeth y meistr. Dangosai Mr Burns hefyd fod y ddiod yn un o'r prif r.wystrau i lwyddiant yn ein cydymgais a gwledydd eraill mewn ym.. gymeriadau masnachol. A dywedai, Cawsoch addewid yn ddiweddar am o ddwy geiniog a ffyrling i ddwy a dimai yr wythnos, os gosodwch doll ar eich bara. Paham na adewch y ddiod heibio, a thrwy hyny arbed pump neu chwe swllt yr wyth- nos—y swm a werir ar gyfartaledd gan y gweithwyr sydd yn yfed. Ac heblaw difrod y ddiod, y Fasnach mewn diod yw y waelaf o bob un. Yn ol cyfrif y Llywod- raeth yn 1891, yn y gweithiau glo yr oedd SSp. o bob loop, o werth yn cael eu talu I mewn cyflogaa 29p. gydag amaethydd- iaeth dros 29p. yn y gweithiau cottwm ac ychydig dros 7p. yn y darllawdy 0 bob safbwynt nid oes ond colled oddiwrth y Fasnach feddkwol: colled i'r teulu, y gym- deithas, i fasnach, i bawb ond y rhai a I grafangant "geiniogau ffyliaid." Ymdrinodd Mr Burns yn fedrus gyda moddau i feddyginaethu y drwg lleihau nifer y tafarndai yr "electric cars vn y trefydd mawr i gludo y gweithwyr oddiwrth eu gwaith adref yn rhad, rhag eu bod yn troi i'r tafarnau ar y ffordd. Condemniai y clybiau, gyda'r syniad o gysylltu y fasnach gyda'r awdurdodau trefol. Ond y prif foddion gwellad ydyw gwaith y person unigol yn llwyrymwrthod. Dyna a gafodd y lie cyntaf gan Mr Burns. A dyna waith mawr y Cymdeithasau Dirwest a'r Bands of Hope meithrin yr ymdeimlad fod gwir hunan-barch yn codi oddiar wir hunan- lywodraeth, ac fod hunan-lywodraeth yn hollol ansicr ac annyogel os caiff alcohol le yn y natur. Dywedir yn y Beibl am y ddiod feddwol y bydd iddi frathu fel sarff, a phigo fel neidr. Ltysger y plant i'w chasau fel y casant y sarff, ac i'w hofni, ac i arswydo rhagddi, fel yr ofnant neidr, ac y dychrynant rhagddi. Nid vdym.yn bur sicr na feiwyd llawn digon ar weinidog enwog y City Temple, Llundain. Dichon iddo wneyd cyhuddiad rhy ysgubol, er nad oedd efe, wrth gwrs, yn cyhuddo yr holl weithwyr, ac ond o bosibl y nifer fwyaf. Nid dyogel na chyf- iawn cyhuddo dosparth cyfan am fai hyd yn nod lawer o hono. Nid iawn a fuasai cyhuddo holl chwarelwyr Llanberis am fod "tren feddw" yn gadael Caernarfon ar nos Sadwrn setlo." Ac eto yr oedd cryn lawer yn haeddu y condemniad. Felly nid teg cyhuddo y dosparth gweithiol yn gyfan, pe buasai hyd yn nod yr haner yn haeddu. Ond rhaid dyweyd fod y gwyn yn wir am lawer iawn, ac y mae Mr. John Burns yn haeddu diolch gwlad am siarad yn blaen, a mynegi yn helaeth y peth fel y mae. Efe a wnaeth wasanaeth anmhrisiadwy i achos sobrwydd. Caiff ef siarad heb i gymaint o ragfarn sefyll ar ffordd ei effaith. Nid yw Cymru heb weithwyr meddwon, ac heb rai yn diota. Ond wrth ddyweyd y gwir poenus yna, nid ydym yn annghofio y gweithwyr Cymreig sydd yn grefyddwyr dysglair, y llu mawr sydd yn sobr, a diwyd, a chynil, yn anrhydedd i'w gwlad ac addurn i'w cenedl. Ond y mae genym eisiau enill y gweddill i roddi y ddiod heibio, ac arbed eu harian. Ac wedi'r cwbl-y MAE BYD ARALL.
Nid Ffyliaid.
Nid Ffyliaid. Os nad yw Syr Henry Campbell-Banner- man yn llawn mor ysgubol ei hyawdledd yn llawn mor ddysglaer a rhai o arwein- wyr y Rhyddfrydwyr yr ydym yn meddwl am danynt, ag y gallasem eu henwi, y mae yn perthyn iddo lawer iawn o gymwysder- au o radd uchel, ac fel dyn ymarferol craff, cywir, sefydlog, a ffyddlon y mae genym lawer o resymau dros fod yn falch iawn o hono. Bu Syr Henry yn siarad amrai droion yn ddiweddar, a phob tro i bwrpas. Ond at un pwynt y meddyliem am alw sylw eift darllenwyr yn bresenol y pwynt yma—fod y Llywodraeth bresenol trwy ei I gwastraff, a'r galanastra y bu hi yn achos o hono am yn agos i ddeng mlynedd, wedi ei gwneyd yn anhawdd iawn i Lywodraeth Ryddfrydol i ddwyn pethau i drefn am hir amser ar ei hoi. Nid gwaith undydd un- nos yw adgyweirio ar ol i Lywodraeth arall » fod wrthi am ddeg mlynedd yn ditrodi ac yn camdrefnu, ac yn colledu y wlad yn mhob modd yn faterol a moesol. Eithr y mae y bobl yn dra thueddol i annghofio hyn. Felly y bu hi o'r blaen. Am nad allai Llywodraeth Ryddfrydol redeg y ger- bydres mor fuan ag y dymunasid, am fod yn rhaid iddynt nid yn unig adgyweirio y cerbydau, ond codi'r pcntydd ac adgyweirio y ffordd ar ol difrod y Toriaid o'r blaen, y mae y bobl yn fuan yn myned i rwgnach a beio. Yn yr amgylchiadau presenol byddai yn drugaredd fawr iawn i ni gael Llywodraeth Ryddfrydol, pe na wnelai ddim mwy na rhoddi atalfa ar waith Llyw- odraeth sydd yn barhaus yn rhuthro o ddrwg i waeth. Gwna y tan-ddiffoddwyr wasanaeth nas gwyddys ei gwerth wrth atal y tan i ymledu i adeiladau eraill. Peth arall yw cyfarfod colled a gaed yn llosgiad yr adeilad oedd ar ganol llosgi pan y cyr- aeddant i'r lie. Gwnaeth Syr Henry yn dda alw sylw at hyn. Bydd ei sylwadau yn werth eu cofio yn mhen blynyddoedd i ddod, a pheidio eu hannghofio ar hyd y ffordd. Nid oes dim yn fwy naturiol na bod y Rhyddfrydwyr yn gofidio wrth sylwi ar wastraff a chamdrefn y Llywodraeth bresenol, ac yn gwrthdystio yn erbyn ei gorthrwm a'i thraha, ac wrth ei gweled yn glynu mewn swydd tra y mae y wlad yn gwrthod ymddiried ynddi, ac yn parhau i wastraffu a cholledu y wlad i alw arni i sefyll o'r ffordd. Pe na buasai blaid yn y Deyrnas i wneuthur y pethau hyn, buasem cyn waethed allan a Thwrci. Eithr wrth weled yr Sarweinwyr Rhyddfrydig yn eu gwneuthur y mae rhai o'r Toriaid yn edliw iddynt mai chwant am swydd sydd yn eu cymell. Na, meddai Syr Henry, A ydynt yn meddwl mai ffyliaid ydym ?" Pe J buasai y wlad mewn sefyllfa lwyddianus mwy na digon o arian yn llaw Cangellyddy Trysorlys fel ag i roddi modd i ostwng y toll- au, a chyfranu at leihau dyled y Deyrnas, pe buasai y ffordd yn glir iddynt ddechreu gweithio yn oleu rhaglen o ddiwygiadau angenrheidiol, pe cawsent ddechreu adeiladu rhagblaen, heb orfod symud y pentyrau malurion a gasglwyd gan y Weinyddiaelh bresenol gallesid rhoddi arlliw gwirionedd, o bosibl, ar yr edliwiad. Ond yn yr amgylchiadau mal y maent, rhaid mai ffyliaid yn unig a chwenychent y swydd er ei mhwyn ei hun. Ac nid ffyliaid mo'r arweinwyr Rhyddfrydol. Y maent hwy yn I gweled yr anhawsderau, ac yn gweled yn bur eglur mai nid sefyllfa o fwynhad a ¡ gorphwyso a fydd swydd i'r Weinyddiaeth I Ryddfrydol nesaf. Ac y mle y sylw canlynol yn deilwng o ystyriaeth. Onid ydynt (ebai Syr Henry) yn meddwl ein bod yn gweled fod pethau y carem eu gwneyd wedi eu gwneuthur ganddynt hwy bron yn anmhosibl i ni eu gwneyd —o bwrpas yn anmhosibl. Oni welant, er engraifft, parth cwestiwn mawr treulion yr Ymerodraeth, wedi iddynt fyned yn mlaen y ffordd yr aethant am ddeng mlynedd, gall y bydd yn bosibl atal llifeiriant y gwario, ond yr wyf yn ameu a fydd yn bosibl ei droi yn ol, beth bynag yn sydyn, fel ag i adael argraff ar feddwl y cyhoedd. Yn mhob man gadawsant gyfyngderau ac anhawsderau ar eu hoi, gartref a thros y mor, ac a ydym ni mor ynfyd ag i ddymuno taflu ein hunain yn wirfoddol a nwyfus i ganol yr anhawsderau hyn ? Nac ydym, Syr. Ond os gosodir dyledswydd arnom gwnawn ein goreu i'w chyflawni. Dyna yr olwg a gymer Syr Henry ar y mater. A pha beth a all fod yn gywirach ? Os bydd y bobl yn dewis y Rhyddfrydwyr yn yr Etholiad nesaf, y maent o ddyled- swydd yn barod i anturio i ganol yr an- hawsderau i geisio atal y llifeiriant o was- traff ac annhrefn a ollyngwyd ar y wlad gan ddwy Weinyddiaeth Doriaidd. Na, nid ffyliaid mo honynt, ond gwyr gonest, parod i ymdrechu dadrys yr anhawsderau, a chodi y wlad i sefyllfa y gall fyned rhag- ddi ar linellau cyfiawn Cynildeb, Rhyddid, a Heddwch. Yr oedd geiriau yr Arwein- ydd yn llawn o ddefnyddiau i gymell calondid a hyder yn mhob Rhyddfrydwr. Nid oedd ynddo duedd i "ymfflamychu," fel y dywedid flynyddau yn ol, ond efe a siaradai yn ymwybodol o nerth-nerth achos da, nerth ymdeimlad o onestrwydd i'w drafod, a nerth yr ymdeimlad fod corff y bobl o'i blaid. Daw hyny i'r golwg yn barhaus. Y tyst diweddaraf yw Gorllewin Mynwy ac y mae y dystiolaeth hono heb na gwendid na phetrusder yn perthyn iddi. Nid ydym yn ameu y bydd i'r Etholwyr Cymreig sefyll yn bybyr at eu hegwyddor- ion a'u traddodiadau. Ond y mae dau Aelod yn Ngogledd Cymru ag y mae eisiau eu gwell yn eu lie a mwy na hyny rhwng y Deheudir a Mynwy. Nid yw yn rhy I fuan i Ryddfi ydwyr Cymru ymgadarnhau, a chadarnhau eu gilydd. log 0"
INodion o'-r Gornel.
Nodion o'-r Gornel. Yr ydych cofio, foneddigion, ddarfod i John Wesley ysgrifenu. un tro, fod ei bobl yn marw yn dda. II Pobl Mr Wesley" y gelwid y Trefnyddion Wesleyaidd yn gyffredin iawn yn y dyddiau hyny. Ac fel yr oedd Wesley yn heneiddio, a'i ymlyn- wyr cyntaf yn marw, yr oedd yn llawenydd ganddo sylwi eu bod yn marw yn dda. Yr oedd hyny yn sel amlwg ar werth ei waith, ac yn destyn pellach iddo i ddiolch. Wel, i chwi, mi a gefais afael ar Gofnodau y Gynadledd eleni, y dydd o'r blaen. Ac y mae yn y gyfrol hon lawer iawn o bethau dyddorol hyd yn nod i hen greadur fel fi. Ac a dyweyd y gwir i chwi, y mae y coffad byr a roddir am y gweinidogion a fuont feirw yn ystod y flwyddyn yn tynu fy sylw, ac yn dylanwadu cryn lawer arnaf. Bu farw 33 o weinidogion yn Mhrydain Fawr yn ystod y flwyddyn a derfynai amser y Gynadledd. Yn eu plith yr oedd dau Gymro: y Parchn. H. Parry, a D. O. Jones. Yn yr Iwerddon yr oedd chwech wedi marw ac wyth ar faes y Genadaeth Dramor sydd yn uniongyrchiol gysylltiol a'r Gynadledd-pedwar o honynt yn Seison, a'r ped war eraill wedi eu henill ar y maes cenadol. Cefais foddhad arbenig wrth ddarllen marw-goffa Lo YU-SHAN, un o frodorion China. Byddwn i yn cael y fraint o siarad gair ar y Genadaeth erstalwm. Y cyntaf a alwodd arnaf i wneyd hyny oedd y diweddar Barch William Owen, yn 1850. A chefais yr un anrhydedd y blynyddoedd dylynol. Wei, yn y blynyddoedd cyntaf hyny yr oedd cryn son am fynediad George Piercy yn genadwr i China-y Cenadwr Wesleyaidd cyntaf i fyned yno. Ac yr wyf yn teimlo cryn ddyddordeb yn China byth wed'yn. Yn Mawrth eleni yr oedd rhif yr Aelodau Wesleyaidd yn China dros ddwy fil a naw cant. Pan y cefais i y fraint o siarad y waith gyntaf mewn cyfarfod cenadol, 'doedd yno ddim un Ond parth Lo Yu-Shan, apwyntiwyd ef mewn rhan- barth benodol, yn oruchwyliwr lleyg yn y fl. 1895, a chafodd y gweinidog et yn ddyn o'r cymeriad Cristionogol uchaf, gyda thynerwch cydwybod a gwelediad ysprydol annghyffredin. Yn 1896 penodwyd ef yn gydlafurwr a'r sanctaidd David Hill. Ac yno, efe a fu yn pregethu bob dydd, am amser, i dyrfaoedd mawrion. Ond nid oedd ei iechyd yn gyfartal i'r ilafur. Symudwyd ef i le ysgafnach, ac yno bu yh dra llwyddianus. Ordeiniwyd ef Ion. i, 1903. Y Gorphenaf canlynol cymerwyd ef yn glaf, a bu yn nychu am yn agos i ddeufis, gan ddwyn tystiolaeth fendigedig i'r Meistr. Bu farw Awst 30 (y llynedd), yn ei 44 ml. oed. Yr oedd efe yn foneddwr wrth natur, ac yn ysgolhaig da. A dywedir am dano ,I Y r oedd ei ddylanwad ar yr Eglwys r 1 t, Chineaidd trwy'r Dalaeth yn un o'r gallu- oedd cryfaf i'w dyrchafu. Yr oedd efe bob amser yn arwain ei frodyr yn miaen at bethau mwy ardderchog." Ha, nid llatur ofer mo'r hyn a wneir gyda'r Genadaeth. 'RHEN WR LLWYD.
Advertising
SIX PER CENT. INTEREST on Four New Freehold Houses, all tenanted. Price, £ 1,200. Rentals, .£73. A Mortgage of £ 800 could also be arranged if desired. All par- ticulars from HATWOOD & CO., Agents, Rhyl. MUSIC.—Miss Ella Hughes. (R.A.M. Cert.), M Minfor, River Street, is prepared to re- ceive Pupils for Pianoforte Lessons. HIGH-CLASS BOOT REPAIRING at The Midland. 221 Bedford Street, Rhyl.—Advt.