Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
SOSIALAETH A CHRISTIQNOGAETH.
SOSIALAETH A CHRISTIQNOGAETH. LLAWER 0 gymeradwyo, ac efallai mwy o gondemnio, sydd ar Sosial- aeth yn y dyddiau presenol. Myn un dosbarth mai hi yw y gyfundrefn o wleidyddiaeth a ddug iachawdwriaeth gymdeithasol i'r dosbarth gweithiol, I tra y myn dosbarth arall ei bod yn ar- wain dynion ar gyfeiliorn, ac os daw i awdurdod y bydd iddi wysio i mewn deyrnasiad dychryn (reign of terror), a fydd yn ddinystr i lwyddiant y wlad. Ond nid ydym yn meddwl fod y gwir wedi ei ddarganfod gan y naill blaid na'r Hall. Nid yw Sosial- aeth i sylweddoli y da na'r drwg a awgrymir uchod. Ar yr un pryd credwn fod yn perthyn iddi wirion- eddau ac egwyddorion yn dwyn delw I ac argraff yr hyn sydd yn sylweddau dwyfol a thragwyddol, fel nas gall yr un gyfundrefn, neu yn fwy priodol, efallai, yr un blaid wleidyddol, lwyddo trwy eu hanwybyddu. Pa fodd y gall yr un blaid wleidyddol lwyddo heb gydnabod hawliau cyffredinol cyfangorph y bobl, ac i weinyddu cyfiawnder i bob un yn ol gof- ynion yr hawliau hyny ? Hon ydyw un o egwyddorionj sylfaenol Sos- ialaeth, a phwy na chydnebydd ei thegvvch ? Yn wir, proffesa pob plaid wleidyddol yr egwyddorion hyn, a dadleuant drostynt, ond yn eu hymar- ferion gwadant hwy. Ni bu yr un blaid wle.idyddol erioed eto mewn awdurdod yn ein teyrnas, a roddas- ant fodolaeth ymarferol i'r egwyddor- ion yn eu cyfreithiau a'u deddfau. Pa gyfraith saifarddeddf-lyfrauein gwlad heddyw na welir arnynt yn amIwg 61 compromisio a mammon ac ag ang- hy-fiawnderau eraill ? Gydag ychydig iawn o eithriadau, mae deddfau ein gwlad yn fwy ffafriol i'r cyfoethog nag ydynt i'r tlawd. Na alwer Senedd ein gwlad yn SENEDD GRIS- TIONOGOL tra y mae y mesurau a besir ganddi yn ddeddfau, yn erthyl- iad o gyfiawnder, Onid yw bron yr oil o aelodau Rhyddfrydol a Thori- aidd ein Senedd yn proffesu eu bod yn Gristiongion, ond gofynwn-Pa le y mae eu Cristionogaeth yn eu deddf- wriaeth? Ac hefyd, pa le y mae Cristionagaeth yn ngweinyddiaeth y deddfau mewn llawer engrafft yn llysoedd ein gwlad ? Oddiar ystyriaeth ac ymdeimlad o hyn y cyfododd Sosialaeth yn y blynyddoedd diweddaf, ac am hyny nis gallwn ei chondemnio fel cyfun- drefn a'i bryd ar ddinystrio dedwydd- wch dynion, a thrwy hyny gynyrchu trueni. Rhaid cydnabod fod dwyfol- deb yn perthyn i bob cydymdeimlad a amlygir ar sawl sydd mewn gwasgfa CP a chyni. Ac yn wir, mynegiant o hyn yw Sosialaeth, a'i hamcan proffesedig ydyw dyrchafu y gorthrymedig a'r rlieidus i amgylchiadau yn y rhai y gallant fwynhau cysuron bywyd. Nid yw yn addaw cyfoeth i neb, ond addawa yr hyn sydd lawer gwel), sef dyogelwch o gysuron cymdeithasol. Mor bell a hyn cydnabyddwn fod Sosialaeth yn dda, ac yn haeddol o gefnogaeth. Yn wir nid yw yn ddim amgen na chymwysiad o egwyddorion Cristionogoeth at fywyd cymdeith- asol a gwleidyddol. Ac yn ol ein tyb ni, nid oes yr un gyfundrefn o wleidydd- iaeth all fyw yn y dyfodol, ond yr hon a gymwysa egwyddorion Teyrnas Nefoedd I at amgylchiadau y byd a'r bywyd hwn. Mae Cristiongaeth yn sefydliad dwyfol nid fyn unig i gynysgaeddu dynion a thrwydded i fyned trwy y porth i'r Ddinas Nefol, ond hefyd i wneyd y ddaear yn nefoedd, a dynion fel angelion Duw. Credwn mai Sosialaeth Gristionogol fydd galiu mawr gwleidyddol y dyfodol, a'r gwleidyddwyr a wnant drefn ar y byd fydd y rhai hyny ag y bydd eg- wyddorion Teyrnas Nefoedd yn ffeithiau ymarfel yn eu bywyd a'u cymeriad. Nis gall cgwyddorion mewn proffes a chredo lwyddo. Hyd yn nod pan fo'r amcan yn dda, os bydd bywyd a chymeriad y sawl a'u proffesa yn brotest yrnarferol yn erbyn y cyfryw. Gall dyq broffesu ei fod am sobri y byd, ond ni lwydda byth tra y bydd yn meddwi ei hunan. Dyma lie mae gwendid mawr Sosialaeth Anffyddol yr oes i sylweddoli yr amcan sydd ganddi mewn gohvg. Rhaid i'r rhai a.broffesaut fod yn adferwyr dynol- iaeth fod eu hunain yn engreifftiau byw o'r pywerau adferol. Nis gall neb fod ynJ offerynau i ddyrchafu plant dynion tra yn diystyru a gwawdio y moddion dwyfol a sefydlwyd i'r amcan hwnw. Un o factors hanfodol dychafiad dyn ydyw purdeb personol a cbymdeithasol. Pwy bynag sydd yn amddifad o'r cyfryw nis gall wneyd gwaith adferwr a gwared- wr i'w gyd-ddynion. Dirmyga cym- deithas ddirywiol a thrwmlwythog y cyfryw trwy daflu i'w gwynebaa yr hen ddiareb—" Y meddyg, iacha dy hun." "Os y claIl a dywys y dall, y ddau a syrthiant i'r ffos." Mae anhawsterau gwleidyddiaeth y dyfodol yn fawrion iawn, ac nis gellir eu goresgyn ond trwy bwyll a doethineb. Bydd yn rhaid llywodraethu Divvydianau y wlad yn gyfiawn a theg, trwy roddi i Gyfalaf a LIafur eu lleoedd a'u hawliau priodol. N!s gall hyd yn oed Sosialaeth lwyddo oni bydd iddi gymeryd i'r cyfrif yr unigol yn ogystal a'r cymdeithasol. Peithyna i ryw fath o Sosialaeth heddyw lawer o ddelfrydau na sylweddolir byth mo honynt ond credwn yn sicr fod holl ddelfrydau Teyrnas Nefoedd i gael eu sylweddoli yn Hawn. Ar hyn o bryd, y ddau gwestiwn mawr Scsialaidd ydyw y Tir a Pensiwn Hen Bobl. Rhaid setlo cwestiwn y tir yn hwyr neu yn hwyrach. A chredwn mai yr unig settlo cyfiawn a theg arno fydd i'r Llywodraeth ei feddianu, a hyny trwy da!u allan bawb a Jeddant yn awr fuddiant personol ynddo. Pa bryd y daw y cwestiwn hwn o fewn terfynau gwleidyddiaeth ymar- ferol, nis gallwn fynegu ond y mae Pension Hen Bobl felly yn awr. Cwestiynau eraill sydd o fewn cylch gwleidyddiaeth ymarferol ydyw Addysg, y Fasnach Feddwol, a Dadgysylltiad Nis gellir cymeryd yr holl gwestinau i fyny ar unwaith. Yn hytrach rhaid eu cymeryd i fyny bob yn un, fel y bydd y wlad yn galw am danynt, ac yn addfed i'w derbyn. Mor bwysig, gan hyny, ydyw i'r llywodraeth fyddo mewn aw- durdod i ddeall teimlad y wlad, ac i fod yn ffyddlon i'r ymddiriedaeth a roddwyd iddi ? Ofnwn fod y Weinyddiaeth bresenol wedi methu yn hyn. Anfon- wyd hi i awdurdod i settlo Cwestwn Addysg. Ond gan iddi fethu trwy i Dy yr Arglwyddi ei wrthod, dylasai y pryd hwnw apelio at y wlad a diameu y cawsid gweled mai Trech gwlad nag Arglwydd." Ymddengys i ni fod y Llywodreth fel pe yn chwareu gyda mesurau mawrion trwy fyaed yw dadleu yn Nhy y Cyfftedin, a hwythau yn gwybod y gwrthodir hwy oil gan Dy yr Arglwyddi.
" Y DDAWN ANRHAETHOL' '"
Y DDAWN ANRHAETHOL' YR ydym yn byw mewn oes y mae llawer ynddi ar frys i fod yn holl wybodol. Gwneir i ffwrad a phob dir- gelwch ymhob man ac ymhob peth, ac o herwydd hynny diflanna pob gwir fawredd ar unwaith. Y mae rhyw ysfa ryfedd mewn meddyliau arwynebol a honiadol i fynnu cael gweled y gwaelod os yn bossibl fodd yn y byd. Dyma un o brif wendidau yr hyn aelwid yn Ddiw- inyddiaeth Newydd," rai misoedd yn ol. Wrth gwrs y mae'r Ddiwinyddiaeth .honno wedi myned yn hen, ac yn agos i ddiflannu, yn ol ei chyfiawn haeddiant. Hi a drodd bobl lawer ar ei hcl ar y funud, ond weithian, o'r braidd na ddarfu hithau am dani. Un o'i gwen- didau penaf oedd ei bod yn medru dadrys pob anhawsder oedd yn y nefoedd uchod, ac ar y ddaear isod, ac yn y dwfr tan y ddaear. Petai'r gyfun- drefn honno'n gynnwys yr holl wirion- edd—fel yr honnai—yna nid oedd dim newydd i'w ddarganfod byth o dan yr haul nac yn unman arall. Lie diflas iawn fuasai yma pe baem yn gwybod y dirgelion oil. Beth, tybed, a gaem >i'w wneyd wedyn ? Fe gollem bob dydd- ordeb mewn bywyd a bod, a phob bias arnynt, unwaith y datguddid inni yr holl gyfrinachau. Y mae yn yr Efengyl, yn ol y Testa- ment Newydd, elfen ddofn, elfennau lawer, o ddirgelwch y mae ynddi rhyw- beth sy'n anrhaethadwy. Sonia'r g\vr a'i deallodd oreu a dyfnaf o bawb—heb- law loan, fe allai—am "ddirgelwch Crist," ac efe hefyd sy'n son am "y l, ddawn anrhaethol." Y mae dirgehvch yn Ymgnawdoliad y Tragwyddol Fab, dirgelwch yn Ei Berson, dirgclwch yn ei Farwolaeth Iawnol dros bechod, ac yn Ei Adgyfodiad grymus fore'r trydydd I dydd. Ni fedr neb amgyffred yn Hawn ¡ byth yr hyd a'r lied a'r dyfnder a'r uchder sydd yng Nghariad Crist, a da iawn inni oil fuasai gweld hynny'n eglur, a'i gydnabod yn oleuedig a gostyngedig. •< There is a deep beyond the deep, And a height above the height, Our hearing is not hearing, And our seeing is not sight." Y mae'r Iesu'n fwy na'r son am dano, yn fwy na'r credoau oil ar eu goreu a chyda'u gilydd. Ysgrifennodd loan trwy'r Ysbryd Glan am yr lesu fel Crist a Mab Daw, ond teimlo yr oedd ar y diwedd na fynegwyd mo'r hanner. Ei farn ef oedd na chynhwysai y byd yr holl bethau y gellid eu hysgrifenu am y Gwaredwr. Buasai raid creu byd newydd i ddal y Ilyfrau-nid oedd digon o gelloedd mewn byd bach o faint hwn i'w dal yn wir. Nid yw meddyliau mwyaf yr oesoedd ond megys yn ail ddechreu traethu Ei oes Ef y naill ar ol y Hall. Ac erys urddas a dirgelwch Crist mewn unigedd a mawredd digyffelyb o hyd. Dawn anhraethol sydd yn Ei Efengyl Ef. Dywedir ambell i waith fod yr Efengyl i fyny a'r oes-up to date. I fyny a'r oes yn wir Ydyw, a miloedd o weith- iau drosodd, ac y mae'n anfesurol o fiaen yr oes, a phob oes. Fe ddywed un cymeriad yn un o ganeuon mireiniaf Tennyson-" The poor Lord Jesus has had his day." Ond gofynna'r bardd yn ol—" Had ? Has it come ? It has only dawn'd—it will come by-and-by." Mor wir, nid yw dydd Crist ond yn dechreu gwario eto ac nid yw y byd ond megys yn cychwyn ato, ac ar ei ol o hyd. Oblegyd dawn anrhaethol a drysorodd Duw ynddo. Ac cs oes rhywbeth yn sicrach na'i gilydd y mae hyn felly-nis gall y meddwl dynol fyw ar wirionedd os na bydd y gwirionedd hwnnw 'n fwy nag ef. Unwaith y bydd i'r meddwl ddy- hysbyddu unrhyw wirionedd, a sugno ei holl faeth iddo'i hun, rhaid iddo gael rhyw wirionedd arall, onite derfydd pob graen a grym a bywyd sydd ynddo. Nid oes nerth digonol i'r enaid ond mewn rhywbeth sydd yn ein cyrraedd ac o'n cyrraedd hefyd ar yr un pryd. Yr ydym wedi ein creu yn y fath fodd fel mai felly yn unig y medrwn fyw o ran ein heneidiau yng ngwir ystyr y gair. Ac yn yr Efengyl y mae y dawn sydd yn ein cyrraedd, yn anfeidrol agos atom yng Nghrist, ac eto yn anrhaethol, yn anchwiliaiwy o hyd. Er inni chwilio i mewn iddo a holl egni ein meddwl, erys i'w chwilio o newydd yn barhaus. Y mae yn y ddawn hon ddirgelwch Crist ond y mae ynddi hefyd i bawb a fynn gydnabyddiaetJi dirgelwch Crist. Y mae digcn o gydnabyddiaeth yn bosibl i roi goleuni i'r deall, nerth yn yr ewyllys, gwrthrych priodot i'r teimlad, a thynher- wch yn y gydwybod. Os yw cariad Crist uwchlaw gwybodaeth, y mae'n bosibl hefyd i ni ei wybod, a dod i wybod mwy am dano o hyd. Ond ar ol gwybod fe fydd gwaith gwybod wed'yn; a'r wobr a gawn am wybod fydd chwaneg o waith gwybod o hyd. Ac felly yr aiff y saint ymlaen o hyd i feddiannu'r etifeddiaeth ddihysbydd sydd iddynt yng Nghrist Iesu eu Hirglwydd, i ddirnad mwy o'r rhyfedd- odau sydd yn ei farwol glwy. Nid ar lan rhyw lyn bach bas y mae'r saint yn byw, ond ar lan mor o ryfeddodau, heb waelod iddo byth na glan. Ant ¡' hwythau ymlaen o ddydd i ddydd, o ffydd i ffydd, o ras i ras, o nerth i nerth, d ddirnad ac i feddiannu y ddawn an- rhaethol. A dyma fydd eu hanes byth,- Rhyw newydd wyrth o'i angeu drud, A. ddaw o hyd i'r golwg. I Dduw y byddo'r diolch am Ei ddawn anrhaethol." -:0:-
Symudiad Ymosodol i Ogledd…
Symudiad Ymosodol i Ogledd Cynirci. At Olygwyr Y GWYLIEDYDD. Foneddigion, Tra yn llawen a dioichgar am y gwaith effeithiol sydd yn cael ei wneyd mewn adeiladu capeli, ysgoldai, a thai gweinidogion trwy gynorthwy Trysorfa y Canmlwyddiant, y mae eangiad y gwaith ysbrydol mewn ychwanegu gweithwyr ar y tir yn hollol anfoddhaol. Hyd yma nid oes ond ychydig wedi ei wneyd na buasai raid ei sicrhau pe heb y Drysorfa hon o gwbl. Y mae yn amser dechreu gwaith cenhadol jn rhywle yn mha un y mae gobaith am lwyddiant sylweddol. Y lie y gellir diogelu Hwyddiant mawr ynddo gan ddyn cymwys ydyw Rhosilanerch- rugog. Byddai yn ihaid iddo gael free hand, fel a geir yn yr oil o'r Cenhad- aethau mawr yn Lloegr. Gwn fod yn mhobl ieuainc, a phrif arweinwyr yr achos yn y Rhos, awydd angerddol am hyn, a pharodrwydd arbenig i' ymdaflu i'r symudiad. Mae yr achos yno yn bresenol mewn cyflwr eithaf gwywedig, a'r rhai sydd wrth y llyw wedi eu meddianu a digalondid gyda phethau fel y maent yn awr. Dyma yr aw- grymau sydd yn ymgynyg i fy meddwl i -i 1. Fod y gweinidog sydd yn awr ar y tir yn aros am gyfnod i ddwyn yn mlaen waith cenhadol. Y mae eisces wedi cael gafael gref, trwy y Cyngherdd- au nos Sadwrn a sefydlodd, ar y dos- barth sydd eisieu eu cyraedd. Y mae eisoes wedi arddangos cymhwysder ar- benig i'w swyno a'u boddloni. 2. Ei fod i bregethu yn Rhos bob nos Sul, a bod yilo hefyd y prydnawn, fel rhecl, i ofalu am iawn-weithiad yr Ysgol Sul. Gallai newid yn.fynych boreu Sul gyda'r gweinidog arall a'r pregethwyr cynorthwyol, yn.enwedig ar cl iddo osod ei gynlluniau mewn gweithrediad llawn. A gallai roddi peth gwasanaeth ar ganol yr wythnos i Stryt Issa a Johnstown, gan eu bod mar agos iddo. 3. Fod y Cyfarfod Talaethol yn rhoddi 620 neu £ 25 o Rad-rodd er talu am, dyweder, IS o supplies effeithiol i'r gylchaaith am y nifer yna o Suliau, i wneyd i fyny y golled am wasanaeth y Cenhadwr. Yr wyf yn golygu diogelu gwasanaeth dynion fel Dr Hugh Jones, Bangor, Parch Ishmael Evans, Mr W Roberts, Maentwrog, a Mr W O Jones, ac eraill. Y mae yn amhens genyf a fyddai y gylchdaith yn anfoddlon i hyn, ac ni fuasai y swm yna o Grant ond trifle er anturio Cenhadaeth mewn lie gobeithioi. Pa fodd bynag, yr wyf yn "merhu ymatal rhag cyflwyno y mater i sylw difrifol cyfarfod chwarterol Mawrth cylchdaith Cefnmawr, a Chyfarfod Tal- aethol Mai nesaf. Na ddyger Cenhadaeth Merthyr fel rheswm dros beidio cychwyn yn y Rhos. Ni buasai neb sydd yn adnabod y Merthyr presenol yn dda yn meddwl cych- wyn cenhadaeth Gymreig yno. Y mae y dref hono yn Seisnigeiddio yn hynod gyffym. Gosoder dyn fel v Parch David Pughe yno i weithio cenhadaeth Seisnig, a cheir Hwyddiant diamlieuol. Yn wahanol iawn i Merthyr, y mae y Rhcs yn un o'r lleoedd mwyaf Cymreig yn y Dywysogaeth, a'r bobl yn bawddach eu denu i wasanaeth crefyddol nag ond odid ychydig i gymdogaeth yu y Dywys- ogaeth. Byddai gobaith da am genhad- aeth Gymreig lwyddianus yno, ac nid yw y cynllun awgrymedig hwn yn cynwys risk i neb. Ac at y cwbl byddai yr anturiaeth yn foddlonrwydd i lawer sydd yn anfoddlon ar wario y Drysorfa Fawr ar bricks and mortar yn unig. Gadawaf y mater i ystyriaeth yr awdur- dodau. Ysta'yfera, HUGH HUGHES. -:0:
..CROESOSWALLT.
CROESOSWALLT. Y Gymdeithas Lenyddol. Y r oedd nifer go dda yn bresenol nos Lim, Ionawr 20fed, pan y cafwyd dadl ddyddorol ar "Pa un ai deilliadaeth ai cylciiyniadaeth sydd ya cario fv.-yaf o ddyl.anw,ad ar gymeriad ??: Llyw- yddv/yd y cyfarfod gan y Parch J Wesley Hughes. Siaralhvydc) blaid deilliadaeth gan Mr Richard Jones, ac o blaid cylciiyn- iadaeth. gan Mr Evan Richards. Cymerodd y rhai canlynol ran mewn ymdrafodaeth. bur frwdfrydig :—Miss .Pugh, Mri W Davies, G Jones, JO., ones, a J II Profit. Caiodd ochr cylciiyniadaeth. fwyafrif o 10.
CILrYNYDD.
CILrYNYDD. Cymdeithas Ddiwylliadol.—Cynhaliwyd yr uchod nos Wener, Ion. 17eg, pryd y cawsom y pleser o wranda war ein llywydd, y Parch T J Pritchard, yn dweyd lianes Wesley aeth— ei tlrarddiad ac ychydig o lianes ei chewri cyntaf. Cafodd pawb eu boddhau ya fawr, ac mae wedi addaw myned trwy y gweddill o'r hanes eto cyn bo hir. Mae yma ddis- gwyliad am dano. Hefyd, cynhaliwyd y gymdeithas nos Wener, Ion. 24ain, pryd y cafwyd dau bapur rhagorol gan Mr Hugh Evans ar yr 11 Ysgol Sul," a Mr J D Jones ar tc Ganiadaeth y Cysegr. Cafwyd papur- au da ac amserol, ac ol llafur arnynt. Gre. syn fod cyn lleied wedi d'od i'w gwrandaw. Gofynwyd i'r ddau frav/d eu rhoddi yn y GWYI-IEDYDD neu y "Winllan," ac yr ydym yn disgwyl y cawn eu gweled-a'u "darnea eto. Llywyddwyd gan Mr Ed Hughes.—Ysg.
GALLTMELYD.
GALLTMELYD. Cyfarfod Diwylliadol y Bobl Ieuainc.—: Noson y merched oedd nos Wener, I on awr 24ain, yn y gymdeithas uchod. Ac fel eu harfer, yr oeddynt wedi parotoi eu hunain yn brydlon i'r gwaith, er fod y testynau yn rhai celyd, sef ''Cynild'eb" gan Miss E J. (Hughes "Dylanwad arferion gan Miss j; Williams, ac "Anhebgorion cartref ded- wydd" gan Mrs A Hughes. Credaf fod y papurau ddarllenwyd yn cyfeirio ein hwyn. ehan yn uniongyrchol at lwyddiant, trwy eu bod yn dangos inor angenrheidiol yw rheoiau darbodaeth ac fel y mae arferion yn myn'Œ yn a.il natur yn ein hanes, ac yn penderfvnu ein tynged, pa un bynag ai da ai drwg, yn gystal a rheolau a dyledswyddau penau teu- luoedd, a dylamvad y cylch bach( cartref) ar ein bywyd. Fe wel y darll-enydd fod cy. feiriad pob un c'r papurau at yr un nod, a chredaf, os syiweddolir y n6d hwnw yn ein bywyd, y bydd c: dyddiau yr adferiad" wedi d'od yn ffaith yn ein hanes.—-L.II. <