Seren Cymru

h GADEWCH E' YN Y MAN. RaYw ddiwrnod aeth Dafydd Tycanol o dref ar negas ei w81'- 'ddo, a chan fuaned ag y gwelodd Nancy nhl Pai^yro'vv? ddiweddaf aruo, dacw hi yn da-ifon ei chvm ^ori'd hyn a'r Hall ffordd arall, i wahodd ei IhYMin-vdo-esau i daln ymweliad a hi yn y prydnawn ei row f ° blasus dalen yr India. Gyda'r llawenydd a ciya ^erbynioddy gwragedd y croesawiad serchog yma bob>an V* oe(ldy,,t vn e' Sylc'1 ar y PO'd* taflasani e .vroaith, a phara^iisant yn uniondeg er hwylio eu heih''aU*'tUaar ardal y Tycanol. Galwodd un o honynt am '° r "a' ^an wenu y° "ygaid eu gilydd wrth feddwl ho id ^l.wyn',a(^ °G'ld yn eu haros, fel ag yr oedd y gwa- eil rfj '0n e,byn pedwar o'r gloch yn eryno gvda'u ynn y" mharlwr prydferth Nancy. Yr oedd pob* peth MorV (*re*n oreu» a'r te ar y bwrdd yn eu dysgwvl ac v Ua" ^an ny y cym»nera8ant eu heisteddleoedd, Cv 1 echreuasant brofi o ffrwyth y dd«len adfywiol, HlodTt™^ tJawn 0 siarad feddiant ynddynt oil mewn a,Ilu, J1 hwnt i'r cyffredin—dechreuid siarad anj wahanol |,|p?? 1"adau y gymmydojraetb—rholianid allan ysforian anwi' h a'n Per8on a'r person—n.vddid y chwedlau mwyal r,ivf-Ji-—ilyvvedid y celwyddau mwyaf noethlymyri— ar d r Pethau oeddynt wedi gly wed am hwn a hwn, ond U JII 'wedd pol» ystori, codent y dwrn i'r Ian, a dywedent y wrth y Hall, •« Gadewch e' yn y man." Cy(j e '"eddwl fod holl elfenau areilhyddol yr oes wedi *alfW gwragedd yma, gan mor ddoniol y trinient <yfvratln 'a*er'on' Dechreuent gyda'r gweinidog yn e » Sa« ddod lawr od livno hyd at Twin yn y stabal. ond ttWe'it;' unrhyw amyylchiad fyned heibio yn ddisvlw. dd,j"v'-lent gylwadau beirniad d dros ben ar bob peth 5i,j ~L ^ddasai yn yr ardal o fewn deng milltir atynt; ond A laU Ur"^ wedid ganddynt, orid rhoddid cyir-' a C|,jU ^hytomygol banner milltir o hyd wi th bob ystori, y rtj l,y"ffo«: wi th gyntFon nes y byddai y celwydd yn Q *Ud ^eb un peadraw amo. ^"odi 'n mae'r gwrasedd wedi gorphen eu te, ac yn e"ran cynunaint drwy eu gilydd, fel ag yr oeddynt 8ynnaifl0l| — r cer^ Ond'yn awr, rhaid tori'r J t011 c.vmy|au'r no8 ar eu goddi- yr oedd y br°n dychwelyd adref. Wrth yniadael- •« oij^o'r hyn fu dan 8>l\v ganddynt i gaei ei adael yn wahmat!°n<1 erb*n Pryt'nawn dranoetb cawn weled Synjiuvd" ^dd y chwedlau wedi eu taenu dros yr holl i»aii pe baent yn ehedey: ar gel'n yr awel: fil a,0t yn yr oedd y bychan wedi luyned y r, '61, ,'r wael yti gettedl gi-ef." Byddvr ystortau fel j J11 ei un 1 *V" c'ivvyd'10 ac yn casiilu atvnt bod tro fyddant y garea; fach dreigledig yn fynyd<l an #c ardvvv P'a"l)igyn egwan yn dde we» uohel frigoa, SWueyd v 'r.Umamt 0 dUyfioedd i'r goniant ar .f, uea ei Wiaivii .• a w^rn',e'ma' pi'iodol y dyv\ed yr hen Anhaxvdu" 0 ydlydi., y daw Hawer." fel a» y ;aw" gan latter person y^lyw ca«lw c.vfrinach, ei wyii/Tf r y Iuae ''au yn e' w.vf)0('» mae'r holl fytl gauw c\f i r> w hen ddiareb wrthym y gHll tri y ^hintaid^rf' 0litl d(*a.u or rllai hy"y ,arw-" Milltir od<iiv° a sibia'ir .vn >" 8lu8t w g'ywe»l gan bui UyT^Z a lVletellus Macedouieus a ddywcdai, pe I ei Hogg, yn y ei ^0" ef J" gwYbod ei secret, y huasui yn "^or uelia- • y ""»« y Livoniaid eii myned cytrin-^ Y«ia fej agy dywedant, Yniddiriedwch duyj, 1° |-1. "dyn mud, a gwna iddo iefaru. Cly wsom Cael gweliri ,,Wt:ddar Me'" gwneyd prawf o'i wraig er gartref un imBa ei KJ ^'nach ai peidio. Dai-th 8weflau cam °U hendrych annghyifrediu, gan dynu union ei » a,^w^neh hir anfertbol; weduvliodd y wraijf arti°; Vnt. ^1' S'af» a gofynodd iddo betli oead y mater fyfetid *yn v t j wedi cwrdd ag anttawd etriau fvned rhvfi' V1.do^ytartod » negro ar y tiordd, y'Hineb ]a,iH « y"t' a r canlyniad fu, iddo yn ei ^■••prfd/d-TS8 'ac >'n awr," ebe fe wrth ei eyd wrth neb ar dy berygl; gweli lod fy inywyd yn hollol ymddibvnn arnat, am hyny gIld e' yn y nan. Addawodd y wraig: ar ei lhv y gwnelai felly j liwrnod ar ol diwrnod aeth heibio, ond o'r diwedd methodd v wraig a dal; dywedodd yr hyn ddygwyddasai i'»-gwr vrth Kyinmydoges ilidi. ac yn y diwedd aeth y peth i ilustiau yr ynadon, galwyd y dyn, druan ag ef, ger ell bron, lethwyd i'r fan He'r oedd y negro wedi ei ladd, ac er eu nawr syndod. heth oedd yno ond aderyn du. Hyd yn oed lle'r oedJ mater bywyd yn y pwnc, nia gallai y wraig fod yn ddystaw. Ond nid yn unig mae dynion yn metha cadw cyfrinach lu gilydd, ond hefyd tnae yn rhaid taenu anwireddau am eu gilydd; anhawdd iown ydyw Hywodraethu y tatilti- •lyrlyma allan gawodydd odSn, gan elllluchio am hen pawb en ddidrugaredd: parddua y cymmeriadau mwyaf dvsglaer, \Vna y dynion mwyaf geirwir yn ddynion hollol gelwyddog, a chabla hyd yn oed y dynion mwyaf anrhvdeddus. Ac ni8 gwyddora am un wlad yn fwy agored i'r pethan hyn na Chymru uchelfreintiog. Mae yma lawer o bersonau, liyfrydwch penaf pa rai ydyw Ilysenwi eu cytnmydogion— myned o d9 i d9 i adrodd hen wrachaidd chwedlau- leithiant iflltiroedd lawer er cael gafael ya mben rhyw ielwydd newydd, ac yna inarchogant ef nes y byddo wedi Hethi odditanynt. Trueni mawr ydyw fod y tafod yn cael ei ddefnyddio at y fatli wtittireditidau isel, difudd, a niweidiol,—y tafod, yr hwn gafodd ei fwriadu gan awdwr anian i dd Idsain can a lDoliullt-i bwyJio anthemau diolchgirwch. ac i fynegu ijogoniant yr hWII a'i lluniodd. Y tafod, yr hwn oedd wedi ei fwriadu i ddysgu gwirioneddau pwysig—i roddi cynghor- ion i'r anwybodus—i gysuro y trailodedig, ac i weimi cysur a gorfoledd i'r cystuddiedig a'r belbulus- Y tatod, yr hwn yw y tant mwyaf soniariis yn nhelyn anian, yn cael ei diietnyddio yn y diwedd er creu ymrygoiifeydd ae ymgec. raeth—er ffurfio celwyddau a chwedlau, ac er gwaggaru hadau melldith dros bant a bryn. A rhyfedd yw yr ys^elerderau mae yn alluog i'w dwyn oddiatngytch—gwna r teulu mwyaf dedwyd-l yn groufa o aiiiigii)sur-g,,aliana'r gwr o(idivrth y wraig, a'r wraig jiidiwrth y gwr—pera i'r cvfeillion mwyaf mynwesol fyned yn elynion calon idd eu ailydd—cvnhyrfa aymmydogiietb drw^ddi draw nes y byddo yn un berw ryflVedinol—gwna'r peutret inwyaf siriol yn un olygta o gynhenau ae ymr.son- feydd, a gyr hyd yn oed ddinasoedd i ry.eiocdd penbuetli I'll gilvou. Bnyfedd yiy y niweidiau y mae llwn wedi wijeyd Und er mor aflywodraethus ydyw y tafod, er hyny d lid yiinirfChu ei ttrwyno a'i gadw mewn tnm. br dangos rhagoriaeth dystawrwydd ar rlay w lapiau tragy wydnol, dywed hen ddiareb Bersiaidd wrthytn t"d "ym.tdrudd yn anan, ond fod dystawrwydd yn aur," 4 pha UI1 y gall-D j^yuiharu )r un itaUidd, yr hon sydd lei y canlyn,—" Yr own sydd yu siaraU sydd \n hau, ond yr lmu sydd yn cadw u\stat\r«ydd s)ddyn medi." Ac nid wy f yn gwybod am un rhdgoracli ar y PWIIC yma na hOII, sef" Na chatodd dystawrwydd erioed ei ysarifenu lawr." Lh lem ystt ried fod yr hyn 8,' dd wedi ei Iefaru gellym yn anadltraii .vy, litis gellir hyth ei ulw Y" ul; tuae tri y saeth sydd "ed¡ ei goilwnj; oddiar y bwa, ac fel y sareg gafodd ei th.iflu jiuaith van y diHttoii. Af y mac'r dy iot) ddy. wedant yr hyn ewyHy.<.tattt,<yavch«f, > n cael cl»Weil yrhyn na ewy U ,siant; a pile liftl pawb o hoiium yis edrych udigon g irtret, m fuasai aenyin ainser j wneyd cymum nt o Piylw 0 achosi»n Uyiiiou ereill; a phau y liyddogeiiyin rywbetn ittv ddweyd am ein cyunny'iogiori, dyleut Iefaru wrthynt ac nid am danynt. Kin dyledswytid ydyw dweyd y gnreu am bawb yn lle'r gwaethaf, ac os na fydd genym ddaioni i ildweyd am ryw un. "gweli tewi na drwgddywelyd." Ac ni ddytent Un amser ddywedjd unrhyw beth wrth ein ctfaill na ewyllysieui eiu gelyn j'w wybod. Priodoi iawny dy«ed y Saeson, "Think twice before you speak once;" ond y" He hyny, mae llawer o'n cyd-dtlyuiun yu ilefaru deng waith cymmaiut ag y nieddyiiasanl aui dano. Mae eyfrif etto i guel ei roddi am bob gair segur a ieiarwn.