Seren Cymru

ffeyd yn erbyn y Grefydd Sefydledig, a danfonant ddeis- 1 ebau i'r Senedd, &c. Sylwwch, am fod yr Ymneillduwyr yn gwneyd fel yna, yr ydych chwi, yr offeiriaid, yn dduwiol lawn (?) yn dweyd, Nad oes fawr iawn o grefydd yn yr Ym neillduwyr, eu bod yn yrayraeth a pholitics, y byddai yn aWer gwell iddynt dreulio eu nerth a'u hamser i wrteithio (lu^'°Web a rhinwedd yn mhlith eu gilydd, &c- Y mae nyliaid a deillion yn barod i feddwl mai eich duwioldeb yn peru i chwi siarad fel yna ond yr ydwyf fi yn gwybod gwell n& hyna,—Old birds are not caught with c"aff." Oni ddylid gwrthwynebu a dynoethi pob peth 8ydd yn ddrwg, ac allan o le ? Felly y gwnelai Crist a'i apostolion ac felly y gwna yr Ymneillduwyr. A ydych c»wi yn meddwl y gall yr Ymneillduwyr fod yn llonydd ra y mae yr Eglwys yo eu sathrU, ac yn eu byspeilio? A rhesymol i ddyn gymmeryd ci faeddu, ei droedio, a i r°°bio, heb amddiffyil ei "hun ? Yr ydych chwi yn march- °gaeth arysgwyddau eich pobl,ac y mae eich bysedd yn eu f°fjU arian' ac am fod y rhai a orthrymir yn dangos an- oddlonrwydd, yr ydych yn bloeddio, 'Does dim crefydd Yn y bob!; y maent yn ymhel a pholitics, ac yn darJlen ^Papers yn lie eu Beiblau." Y gwir yw, yr ydych yn yfrif pawb yn annuwiol, os na chymmerant eu llywod- aethu a'u trin yn ol fel yr ydych chwi yn dewis. Dynion ystwyth o'r Eglwys ydych chwi yn garu—dynion y gellwch wneyd fel y mynocb a bwy ond, tr\vy drugaredd, y tna; y cyfryw yn lleihau bob dydd. to y mae rhyw gulni anarferol yn eich ysbryd chwi, yr ^S'wyswyr. Yr ydych yn fynych yn rhoi elusenau i r w>dion; a hawdd y gellwch wneyd, ond yr ydych yn dra fSj fod pob eluseri fel mynegfys, yn cyfeirio y derbyn- Jad tfaenus tua'r Fglwys—tynu y tlodion i'r Llan yw yr g can yn y cyffredin. Dangosir ochr i ddyn tlawd y Llan, Dyma ?7heol: ond dichon fod eithriadau. Yn mhellach, yr p -Vch mor gul, fel na ddaw neb o honoch byth i Gapel. h 'eli' gweinidogion yr Ymneillduwyr yn yr Eglwysi, os "ydd yno gwrdd misol, a rhyw bregethwr gwerth ei wrando, h I 'ond> am danoch chwi, anamliawny dewch i wrando, J" y hod y pregethwyr goreu afu yn y byd erioed a hyny nad ydynt o'ch urdd chwi. Yr wyf yn barnu fod byn y& Wael dros ben. • y mae rhyw lawer iawn o falchder a hunan yn per- Jn i chwi, yr Eglwyswyr yr ydych yn edrych lawr ar enwadau, ac yr jdych yn eu dirmygu yr ydych yn i'8 mwy o anrbydedd mewn cyssylltiad a myned FiL^wys nag sydd mewn cyssylltiad a myned i'r Capel. ei hyh yr oedd y papyr eglwysig hwnw, yr English urChman, yn siarad am Baptist Noel, er ys blynyddau ■[,f mewn canlyniad i'w ymadawiad a'r eglwys, a'i fed- yadiad; •« pan yr oedd Mr- B> Noel, a'i gyfrol fawreddog UBssay on Church and State], ar syrthio i annghof llonydd, e a /abwysiadodd drefn annysgwyliadwy i ddwyn ei hun Hwaith yn ychwaneg gerbron y byd crefyddol. Fe gym- e5.°"d yn ei ben, nad oedd ef erioed wedi cael ei fedyddio ond wedi cael ei daenellu pan yn faban ac am hyny, f,? "disgynodd i bwll o ddwfr, ac a gymmerodd ei fed- y««io gan bregethwr Ymneillduedig—efe a geisiodd ac a fedydd trwy ddwylaw pregethwr schismatic- s' xS nad yw yn galw am gosp, nis gwyddom beth J u i. noae yn rhyfedd genym, os gall yr Esgob edrych R ■,? fel hy* heb ddefnyddio ei awdurdod." (Gwel pritish Banner, Aug. 22, 1849, p. 537.) Dyna ysbryd yr fglwys i'r dim. Mor fychanus y sonir am yr anrhydeddus el • Mr. Noel a'i lyfr ar fvned i annghof! Nac tra fyddo rhinwedd a chrefydd yn Ynys Prydain. Fe r. y n ei ben," &c.,—dvna ddull gwael o ysgrifenu mih8yni bwU ° dd^r—cymmeryd ei fedyddio gan bre- S tnwr Ymneillduedig—derbyn bedydd ar ddwylaw rhwyg- dod t dyRa yw ystyr y gair schismatic. *Syn- fath k d?nion ° ddysg yn siarad fel yma ond, gan fod y h i y»bryd cas ynoch, v mae delw yr ysbryd hwnw ar yr Mvn • yD -vs§rifenu ac yn lefaru am yr Ymneillduwyr. ynai yr English Churchman, i'r Esgob roi ei fl'on gnwpa ar yr heretic parchedig h.y., ei droi i'r jail- a'i adael yno i edifarbau am ychydig fisoedd; dyna ysbryd yr eglwys etto. Ni all hi feddwl am oddef rhyddid cydwybod; rhaid i bawb fyw yn ol ei rheolau hi, neu ynte syrthio o dan ei hanfoddlonrwydd. OFFEIRIAD.-Pa ryfedd ein bod ni yn dirmygu y rhai sydd yn ein gadael; felly y gwna yr Ymneillduwyr pan fo un o'u gweinidogion hwy yn dyfod atom ni, i'r Eglwys. Cofiwch mor ddiflas a diystyrllyd y siaredid am y Wempa gynt. G. Dylech wneyd cyfiawnder !'r rhai sydd yn eich gadael; ac ni ddylech ddirmygu neb, os na fydd genych sail i hyny. Eled dyn lie yr elo, gadewch iddo gael y gwir, beth bynag. Ac am y Wempa, nid oes genyf ddim i'w ddweyd ond hyn, Nad wyf fi vn cofio fod neb yn dweyd dim anwiredd am dano wedi iddo fyned i'w drain newydd a pheth arall, nid yw ef yn deilwng o gael ei enwi yn yr an oes a B. Noel. Rhodded yr Eglwys ei Noels i'r Bedyddwyr, ac fe ymedy y Bedyddwyr yn rhwydd a phob Wempa walltog, a gwnant dalu eu train yr boll ffordd i'r Establishment. Dywedodd offeiriad wrthyf ys dwy flynedd yn ol, na cbaf- odd yr Eglwys ddim elw mewn canlyniad i ymuniad y Wempa a hi; ac os ydych chwi yn dewis, mi a rpddaf enw yr offeiriad hwnw. O. Mi a allaf brofi a dangos mai nid heb achos yr ydym ni yn edrych lawr ar yr enwadau, a'i bod yn fwy anrhyd- eddus i ddynion fyned i'r Eglwys nag i'r Capelau. Yr ydym ni yn henach na'r enwadau gyda ni y mae y gwyr mawr a chyfoethog; gyda ni y mae anrbydedd a dysgeid- iaeth-Eglwys y Uywodraeth benaf ar y ddeear, yw'n heglwys ni. G. Ai prawfion ydych chwi yn galw pethau fel y rhai yna ? Gwir eich bod yn henach ni llawer o'r enwadau; ond nid ydych yn henach nâ'r Bedyddwyr, er hyny. Ed- rychwch yma (SEREN CYMRU, 1861, tud. 6.); ymae Mr. Price, Aberdar, yn dangos yn eglur fod y Bedyddwyr yn hen, pan oedd pob enwad arall-alch eglwys chwi gyda hwy, yn eu babanded. Ac hefyd, nid yw hynanaeth yn rhoi gwir anrhydedd i ddim, os na fydd gwirionedd yn sail i'r peth hwnw. Y mae Mahometaniaeth a Phaganiaeth yn llawer henach na'ch eglwys chwi, ac os oes rhywbeth mewn hynafiaeth, ar ei ben ei hun. y mae mwy o anrbydedd yn perthyn iddynt bwy nag i chwi. Gwir, fod cyfoeth a mawredd bydol gyda chwi, ac y mae yn wir eich bod yn Eglwys Uywodraeth benaf y byd qnd, gofynaf i chwi, ai pethau o natur y rhai a enwasoch sydd yn gwneyd i fyny wir anrhydedd crefydd, neu Eglwys ? Gall y Pabyddion ddweyd fod eu heglwys hwy yn henach n&'r eiddo ci"wl. fod ganddynt gyfoeth, anrhydedd, a dysg; ac yn ol eich ymresymiad chwi, y mae yn anrhydedd perthyn t Eglwys Rhufain a dylai y Pabyddion edrych lawr ar bawb nad yw o'u cyfundeb hwy. Cyn y galloch chwi ddangos ei bod yn fwy o anrhydedd i ddynion berthyn i'ch eglwys chwi nag i'r enwadau, y mae yn rhaid i chwi brofi y pethau hyn :—Fod mwy o Efengyl, mwy o dduwioMeb, a mwy o ymdrech dros eneidiau, a mwy o ogoniant i Dduw, yn Eg- lwys Loegr nag sydd yn mhlith yr Ymneillduwyr. Nid henafiaeth, cyfoeth, dysg, anrhydedd bydol, a'r cyffeiyb, sydd yn gwneyd eglwys yn enwog; ond 0$ eetr eglwys neu enwad yn meddu mwy o efengyl, mwy o dduwioldeb, ac yn gwneyd mwy o ddaioni na neb arall, fino y mae gwir enw- ogrwydd ac anrhydedd. Gwnewch fy ateb, syr, a oes mwy o'r pethau a nodais gyda'ch eglwys chwi nag sydd gyda'r Ymneillduwyr? O. Ni wn I yn iawn beth i'w ddweyd, canys yr ydych wedi fy ngyru i ryw sefyllfa meddwl Ued ryfedd. [Yr O. yn fud am dair mynyd.]—Wei, os rhaid ateb, dywedaf fel hyn,-Y mae yr Eglwys a'r Ymneillduwyr yn Ued debyg i'w gilydd yn y pethau a enwasoch y mae Efengyl a duw- ioldeb gan y naill a'r Jlall; o'r hyn lleiaf, fel yna yr wyf fi yn meddwl weithiau. I G. Yr wyf yn eich ammheu, syr; canys credwyffodyr Ymneillduwyr o'ch blaen o ddigon; ac y mae genyf dyst- iolaeth Esgob Llandaf ar y pWDC; dyma ei eiriau>—" Had