Seren Cymru

Paul a'i Amserau. Daetli puti)p o gyfansoddiadau ver Y testun hwn, sef eiddo Gwyliedydd, Romanus, Theodosius, Silas, aTimotheus. Gwyliedydd. — Traethawd lied ddiffygiol ar y cyfan. Mae fy amser wedi myned yn fyr i ysgrif, eiiu riodiadau ar bob traethawd, gan fod yn rhdid atlfon y cyfan ymaith gyda'r post heddyw (dydd Llun), rhag ofa nad ant i ben y daith yn eithaf Drydlawn. II Romanus.-Mae yma ormod o fanylu ar Tarsus, Damascus, a Ileoedd ereill, yn lie ar Paul. Mae yma amryw o ddesgrifiadau cryfion, bywiog, a ga. welgar, megys argyhoeddi Paul, &c &c. Mae yn hwn fel eiddo Gwyliedydd, ddiffygiou llenyddol tra Phwysig. Mae yn draethawd maith iawn, ond nid yr nil o hone (nor agos i'r testun ag y gallesid "dymuno. Theodosius.—Mae y traethawd hwn fel y rhai blaenorol yn llawn o feiau llenyddol. Yr oeddwn yn rhoddi rhyw nod gyda'r blacklead wrth y rhan fwyaf o feiau o'r fith hynv yn yr oil o'r cyfansodd- iadau, hyd nes y daethum tua chanol traethawd Romanus. Mae Theodosius yn deiiwngo gymmer. adwyaetl) am enwi ei awdwyr a'i uwdurdod wrth fyned yn mlaen yn ei waith. SUHs.-—Traethawd bychan, ctyno yw hwn. Nid yw yn cynnwys y gwallau llenyddol sydd yn britho pob tudalen o'r tri ereill a nodwyd. Timotheus.—Mae y traethawd hwn etto yn un o gyfansoddiad trefnus, cry no, a rheolaidd. Mae y llawysgrif yn y pump traethawd yn anrhydedd i'w hawdwyr. Mae gan Gwyliedydd, Romanus, a Theodosius, lawer o waith i ymarfer a sillebiaeth, ac a chystrawen y Gymraeg, ac hefyd i ymgyfarwyddo a natur cyfansoddiad. Mae Timotheus yn oreu, a Silas yn ail oreu.

Y Dyn Dewr. Derbyniwyd 17 ar y testun hwn, sef eiddo At- tempter, Cymro Anfedrus, Claudia, Betbania, De- borah, Cadifor, Morton Peto, loan Aurenan, Iota, Fenelon, Harold, Addison, Achilles, Southwalian, Wallace, Lucius, a Havelock.( Yr oedd llawer o anhawsderau yn flfordd yr ym- geiswvr ar v testun hv» ti. 1. Yr oedd anbawsder mawr yn ymgodi oddiwrth yr hyn a ofynir. Nid yr un peth a ddeall pawb wrth y gair "cyfiejthad." Gotyga rhai drosglwydd- iad geiriol o un iaith i'r lIall, heb ystyried pwysig- rwydd mawr yn yr ieitbweddiad (idiom), nac hyd y nod yn y synwyr rai gweithiau. Golyga ereill dros- glwyddiad y synwyr, yn hollol annibynol ar y geir- iadaeth, fel v bydd eu gwaith yn cyfranogi i fesur mawr o araliciriad (paraphrase), yn gystal a chyf« ieithad. Dyiasai yr hysbyslcn gyhnwys cyfarwyddyd' i'r ymgeigwyr, pa un o'r ddau eithafoeddyma y dy- lasent nesau ati. Trwy beidio gwneyd hya, gwnaeth yPwyllgor gam a'r ymgeiswyr, ac hefyd a minnau fel beirniad. Mae rbni olr cystadleuvyyr wedi cym- tneryd uneithafoedd, a'r lleill wedi cymmeryd y Hall, yr hyn- sydd yn eu gwneyd yn fet dan fath o ymgeiswyr. Gan fod y Pwyllgor wedi ymddiried y mater hwn i mi fy hun, nid ocs genyf ond gwneyd goreu gallaf, yr hyn fydd cymmeradwyo y rhai a gadwant heb fyned yn ormodol iawn o'r eithafion uchod. 2. Mae y dernyn a ddewiswyd yn un anffortunus, o herwydd ei fod yn dywyll mewn amryw, ac hyd y nod yn anhawdd iawn deall ei ystyr rai prydiau, megys yn y brawddegau, "wedi ei faeddu," &c., y nid yw yn fwy haelionus o'i fywyd ei hun," &c. Mae rhaiymgeiswyr wedi deall y bra«vddegnu yna ac ereill yn hollol wahanol i'wgilydd, o herwydd eu bod yn amwysol (ambiguous) Buasai yn ddy- munol fod y dernyn yo fwy rhydd oddiwrth hyn. Ond gan fod fy amser ) n brin, rhaid i mi fynegu fy mam ary gwaith. Yr wyf yn dosparthu yr ymgeiswyr i bedwar dosparth. Y gwaethaf yw y pedwar cyntaf a enw- ais,—Attempter, Cymro Anfed rus, Claudia, a Beth- ania. Mae rhai o'r ymgeiswyr yna wrth reswm yn well nag ereill, ac felly hefyd yn y dospartliiadau canlynol. Yr ail ddosparth ydynt Deborah, Cadifor, a Mor- ton Peto. Y trydydd dosparth yw, loan Aurenau, Iota, Fenelon, a Harold. Byddai yn werth sylwi fod yn amlwg iawn mai diofaiwch ac nid anfedrusrwydd a bar odd fod Deborah mor isel a'r ail ddosparth, a Iota a Harold mor isel a'r trydydd. Yn y dosparth goreu ceir Addison, Achilles, Southwalian, Wallace, Lucius, a Havelock. Yn awr mae y gystadleuaeth yn sefyll rhwng y chwech yna. Mae y gwahaniaeth rhwng y rhai hyn mor fychan wrth ystyried y colliadau a'r rhagoriaethau, fel y mae yn waith lied fanwl ac anhawdd ei gyf- lawnu i benderfynu rhyngddynt, ond wedi cym- meryd gryn lawer o diafferth i'w cymharu, yr wyf yn rhoudi y wobr i Lucius. W. ROBERTS (Nefyild). i

BEIRNIADAETH Y GANIG I EISTEDDFOD UNDEB YSGOLION Y BEDYDDWYR, ABERDAR, NADOLIG, 1861. NI dderbyniwyd ond dwy ganig i gystadleuaeth, sef eiddo Carwr Heddwch a Grado. Gresyn na chafwyd ychwaneg o gyfansoddindau ar destun mor rhagorol a hwn. Carwr Heddwch sydd & chanig yn cynnwys 107 o fanau. Mae yr awdwr hwn yn ei gerddoriaeth, yn rbanu y geiriau fel jma,— Clywch eirlau beddweb, Clywch, mae'r nefoedd fel yn gwrando. Yn lie, Y Clywcbeiriau heddwch, clywcb, Mae'r nefoedd fel yn gwrando. Hefyd, nid yw yr awdwr yma yn amrywio digon yn ei gerddoriaeth wrth ailadrodd yr un geiriau. Er' enghraifft,—Dechreua ei ganig gyda chord y tonydd yn eithaf da, gan fyned tros y ddwy linell gyntaf; yna ailadroddir hwynt yn man y 6ed ar y tonydd eilwaith, ac at y tonydd drachefn yn man y 13eg, yr hyn a bair i'r gerddoriaeth fod yn rhy debyg ac undonol. Nid yw yr awdwr hwn ychwaith yn tawn Mnied meddwl y geiriau canlynol: Tarawwyd ni yn fud gan y trydar." Yma y cana yn hollol groes i'r hyn y proffesa. Proffesa ei fod yn caru heddwch, ac etto, galara- yn y modd mwyaf truenus, trwy osod y gwahanol leisiau i efelychu eu gilydd yn y Cywair Lleddf perthynasol wrth glywed trydaniad y gair heddweh yn swnio yn ei glustiau. Meddwl y bardd, feddyliwn i, yn y fan yma yw,: fod trydaniad y gair Heddwch yn beth mor ddy- eitlniol i glyw y cyfanfyd nes peru i'r nefoedd i wrando, y ddaear i ddeffro, a tharo dynotiaeth a mudandod etto, dyleth goflo mai nid effeithiau galarus ydynt wedi'r cwbl, ond yn hytrach llawen- ydd, oblegid wedi cael o honom ein hanadl megys, dyna ni a bloedd llawenydd yn dywedyd,— Melltenwch wefrau'r byd y newydd allan." Yma y dylasid gweithio allan ein dymuiriadau mewn ihaiadr cerddorol a nwyfus am i'r newydd da o heddwch lenwi'r byd yn He hyny, nid yw yrawdwr ofld brsidd ei gyffwrdd. Ei symudiad nesaf sydd yn 6 ] 8. Maey dernyn: hwn yn bur ddestlns a chwaethus, etto nid yw wedi amrywio, gweithio, a'i gyngbaneddu yn haol. Ar y cyfen mae yr awdwr hwn wedi cyng- haneddu ei ganig yn lied ddiwall. Gallwn feddwl mai ienanc ydyw fel cyfansoddwr. Bydded iddo amrywio mwy ar ei gordiau y tro nesafy cyfansoddo; bydd hyny yn fanteisiol iddo. Grado sydd a cbanig yn cynnwys 75 o fanau, yn ngbyd a.chyfeiliant i'r organ, beu'r pianoforte. Ei symudiad cyntaf yw Andante yn yr amser cyffredln, pa un sydd symudiad byr, tlws, a chydjsre^dol a meddwl y geiriau. i Yn nesaf, ar y geiriau, 1 Tarawwyd hi yn fud gan y trydar, &c." Ceir symudiad yn | gyda'r cymmeriad A.iegroJ Mae y dernyn hwn yn fywjog a nwyfus, ac yn gosod allan cyn belled ag y mae yn myned feddwt y geiriau i bwrpas. Gresynna fuasai yr awdwr yn gweithio y dernyn yma allan yn helaetbach, gan <od digon o ddefnyddiau wrth law. Mae y dernyn hwn yn ein boddio yn fawr, er rhaid yw dywedyd, nad ydym yn eydveled yn. gwbl a chyfleacj lhai p'i gordiau. Vo i-M? Ondynotafarygeiriau, Ac allan a'r benyr chwi blant y mynyddoedd," &c., Ceir darn o farddateiaetl) fywiog a phrydferth, wedi ei rifnodi yn 61 8, ac uwch ei ben Con Brio. Gwir nad oes ynddo ddim yn neillduol Magi, -g dynu sylw y celfyddydgar, etto, mae yma ambell flodeuyn pert ag sydd yn werth i'w gymmeryd fyny. Mae yr ugain ban cyntaf yn drawsddofietlig i lywydd y cyweirnod, yr hyn sydd gyfuewidiad boddhaol a derbyniol gan y glust; yna ailadroddir yr nn geiriau ar y tonydd yn fwy grymus a tharaw. iadol, a dibena gyda'rgeiriau,-