Seren Cymru

COFFADWRIAETH Y DDWY FIL. CYFARFOD MERTHYR. Ymddangosodd hanes byr o'r cyfarfod a gynnal. iwyd yn nghapel Heol Fawr, Merthyr Tydfil, ar y 26ain o Chwefror, yn ein Rhifyn diweddaf; ond gan fod y SE'REN yn myned i'r wasg y dydd can. lynol, methasom osod y manylion gerbron ein dar- Ilenwyr. Gan fod y mater a drinid yr. y cwrdd hwnw yn dal cyssylltiad neillduol ag enwad y Bed- yddwyr yn Nghymru, diau y darJlenir y crynodeb caniynol, a YSbrifenwyd gan obebydd pennodol, ac a ymddangosodd yn Maner Cymru, gyda dyddordeb gan bob Bedyddiwr. Dechreuodd cyfarfod y boreu am un ar ddeg o'r gloch. Etholwyd y Parch. J. Prichard, D.D., Llan- gollen, yn unilais i'r gadair; yr hwn, mewn araeth fer a synwyrlawn, a agorodd y cyfarfod. Ar gynnygiad Mr. P. John, Aberdar; aceiliad y Parch. John Emlyn Jones, A.C., Caerdydd, pen- derfynwyd yn unfrydol—Fod E. G. Price, Ysw., West of England Bank, Aberdar, i gael ei appwyntio yn drysorydd. Yna, darllenwyd llythyrau oddiwrth Dr. Thomas, Pontypwl, a boneddigion ereill, yn mynegu eu nanalluogrwydd i fod yn bresenol. Yr oedd yma wmbredd hefyd o lythyrau oddiwrth amrywiol eg. lwy»i,yn rhoddi awgrymiadau o'r hyn a garent hwy ei wneuthur ac erbyn eu dosparthu, yr oedliynt i ddyfod dan v nenau canlvnol 1. Talu dyled Capeli Cymru.—Hermon, Nanty. gto; Sion, Brynaxtwr Tabor, Brynmawr; Llan. gollen, Llantarnau, Cwmbran, Dinas, Daranfelen, Rhiwabon, Llancarfan, Caersws, Rhydyfelen, Mochdre, Tanyfron, Hirwaeti, Tredegar. 2. Trysorfa i'n Hen Weinidogion.—Tabernacl, CaerfyTddin Ebenezer, Llanguong; Maesyberllan. 3. Trysorfa at gefnogi ein llenyddiaeth.-Taly- bont Hermon, Nantyglo; Ebenezer, a Hebron, Llandyssul; Aberaman Llanidloes Llanelli, Brycheiniog Bethesda, Bassalleg, Pil, Llanuwch- llyn, Daranfelen, Llandocha Beulah, Cwmtwrch Charles street, Casnewydd Sion, Llanelli; Blaen- ffos, Bethabara, Bangor, Horeb, Blaenafon, Beau- fort. 4. Athrofa y Gogledd a chynnorthwyo y ddwy yn y Deheudir.—Llanrwst, Llanddoget. 5. Athrofa y Gogledd yn unig.-Cilfowyr, Conwy, LUnaelhaiarn, Penuel, Caerfyrddin; Ebenezer, Dyfed Llanuwchllyn, Bangor, Llangernyw, LlBD- gernyw, Llangollen, Llandudno, Cefncymmer, Rhyl, eglwysi Mr. Roberts, Plasynbonum. 6. Gwobr o X30 am yr hanes goreu o amgylch. iadau 1862.—Tabor, Dyfed. 7. Cynnorthwgo Trysorfa Hen Weinidogion y Bedyddwyt Neillduol.-Cyfarfad chwarterol dos- barth isaf sir Gaerfyrddin Calfaria, Brynmawr. 8. Y Gymdeithas Gyfieithiadol,—Blaenconyn, Caersws, Rhydyfelen, Mochdre, Crosyparc, Maesy- berllan, Tredegar. 9. Cefnogi achosion Seisnig.—Llangollen, LIan- dudno, Llanidloes, Llanelli. Brycheiniog. 10. Addysg Gyffredinol.—Llangollen, Amlwch. 11. Holwyddoreg ar amserau Charles I., Crom- well, a Charles ii.—Mr. Roberts, Plasynbonum. 12, £2,000, i godi capeli newyddion.—Siloam, Sketty, Waenarlwydd. Wedi ychydig ymddyddan, penderfynwyd nad oedd yr eglwysi i bleidleisio by proxy, ac nad oedd na reporter nac arall i fod yn y cyfarfod, onid oedd yn aelod gyda'r Bedyddwyr. Yna cododd y Parch. T. Lewis, Rhymni, i alw sylw at y priodoldeb o ddanton annerchiad at holl Y mneillduwyr Cymru ar y pwnc o fedydd babanad ac i gynnyg—fod Hanes y Bedyddwyr yn Nghymru i gael ei ddwyn allan o'r newydd, a bod rhyw gyn- llun fel yr un canlynol i gael ei fabwysiadu. (a) Fod rhyw berson cymhwys i gytnmeryd y gwaith o gasglu ac ail ysgrifenu yr hanes mewn llaw. (b) Fod dwy neu dair blynedd i gael eu rhoddi at y gwaith ac yna fod pwyllgor o frodyr cym- L" y hwys yn cael ei fturno i ymgynghori ag awdwr yr hanes, ac edrych dros yr holl ysgrif, cyn anfon dim i'r wasg. (c) Fod pob cymmanfa yn talu rhyw gymmaint yn flynyddol i'r awdwr i'w alluogi i roi rhan o amser ei weinidogaeth (os gweinidog fydd) at y gorchwyl, fel y gallo gael amser i ymweled a gwa- hanol leoedd a phersonau. Barnwyd mai nid doeth gwneuthur dim a'r awgrymiad cyntaf; ac mai gwell hefyd fyddai gadael yr ail bwncyn llonydd ar hyn o dro, gan fod y Parch. Ellis Evans, D.D., Cefnmawr, yn awr yn dwyn allan ei lyfr dyddorol. Yn ganlynol, dygodd Mr. LI. Jenkins,^Maesy. cwmwr, ei drefn o flaen y cyfarfod, mewn cyfres o benderfyniadau, y prif un o ba rai oedd cael nid yn unig pwyllgor llenyddoJ, yn ol penderfyniad cyf. arfod Caerdydd, ond cael hefyd argraifwasg ac argrafFdy yn feddiant i'r enwad. Cynnygiai y Parch. D. Davies, D.D., Aberafon, ein bod i fyned dros yr amgylchiadau yn olynol, ac a fynai chwanegu atynt y priodoldeb o gael Loan Fund, tebyg i eiddo y Saeson, er ysgafnhau beichiau yr eglwysi gweiniaid yn Nghymru, a darfod hyd ag y gellid a gorfodi gweinidogion tlawd i fyned ar hyd a lied y wlad i gasglu. Gwnaeth sylwadau pwrpasol iawn hefyd ar luosognvydd y casgliadau. Wedi hyn, siaradodd y Parch. T. Price, Aberdar; y Parch. W. Roberts, Btaenau; Dr. Dayies, Coed-duon; y Parch. J. Robinson, Llansilin Dr. Prichard, a brodyr ereill; ond gan fod ciniaw yn barod, gohiriwyd y gynnadledd hyd ddau o'r gloch. Yn y cyfarfod dau o'r gloch, cynnygiodd y Parch. T. Price, Aberdar, y penderfyniad agoeddid wedi ei fabwysiadu yn Nghaerdydd, sef:- Fod y Gynnadledd hon yn cymmeradwyo i sylw y Bedyddwyr yn Nghymru y priodoldeb a'r pwysig. rwydd mawr o godi Trysorfa o je2,000 er cy hoeddi llyfrau a fyddant o duedd i 'ddadbjygu gerbron y byd yr egwyddorioo mawr a phwysjg a gredjr ac a goleddir gan ein Cyfenwad; hefyd, llyfrau cymhwy* at wasanaeth yr Ysgolion Sabbothol, gyda thrneth- odau bvchain er egluro hawliau Crist ar ufydd-dod perianal dynion-yn nghyd k phetlfiiu ereill; a bod y eyfryw drysorfa i fod o dan reoleiddiad pwyllgor dewisedig gan y cyfenwad." Sylwai Mr. Piice fod rhywbeth yn egwyddorion y Bedyddwyr yn fwy nag enw, a bod yn ddyled- Iwydd arnom i wneuthur a allom dros yr egwydd- orion hyny. Dangosai y priodoldeb o gyhoeddi llyfrau dewisol, a mynegai y gellid cyfieithu llawer a lyfrau da at ein gwasanaetb, megys gwaith Dr. Wayland, a Hanes Bywyd Judson, a llyfrau da ereill ag oeddynt wedi eu cyhoeddi yn ddiweddar. Yr oedd eisieu llyfrau priodol i'r Ysgol Sabbothol Irnom, a llyfrynau priodol i'w gosod yn llaw ein hieuenctyd. Yr oedd yn dda ganddo ef (Mr. Price) weled Dr. Prichard yn eu plith. Hoffai ef yn fawr fel Doctor, ond hoffai ef yn fwy fel addysgwr ditin. ein hieuenctyd am r pumtheg mlynedd ar ugain diweddaf (cymmeradwyaeth mawr). Ynadangos- odd Mr. Price y modd y buasai y Drysorfa yn gweithio, a gwnaeth y sylwadau caniynol ar y cyn- nyg o gael argrandy i'r enwad. Dylanvyadai yn ddrwg arberchenogion yr argraff- weisg ag sydd genym yn bresenol. Mae genym wasg yn Llangollen, Caerfyrddin, Casnewydd, ac Aberdar. Mae y dynion hyn yn argraffu Hawer i gwsmeriaid Ileol, heblaw i'r Bedyddwyr. Byddai cael gwasg i'r enwad yn cymmeryd oddiwrthynt bob help a gant yn awr gan eu brodyr. Byddem fel hyn yn eu drygu hwy—pa un a lesolem ein hunain ai peidio. Byddai hyn yn goIled-trwy golli eu dylanwad fel dynion a chrefyddwyr yh yr ardaloedd lie y maent yn byw. Y mae arferiad cyf- undebau ereill yn wrthwynebol i hyn. Cymmerwn olwg ar yr Annibynwyr yn Lloegr. Mae gan yr enwad hwn lawer iawn o bethau yn perthyn iddynt y rhai a allent eu hargraiFu eu hunain, mewn gwasg o'r eiddynt eu hunain, canys hwy a'u pia', megys y Congregational Year Book, yr hwn a argreffir gan Jackson a'i Gyf., Register, Hamilton Evangelical Magazine, Ward Missionary, Ward Juvenile, Ward; Christian Witness, Shaw; Penny Magazine, Shaw; Patriot Newspaper, Hamlet. Mae y rhai yna yn eiddo y cyfundeb.ac yn hollol o dan ei lyw- yddiaeth, ond etto yn cael eu hargraiFu gan ael- odau o'r cyfundeb. Gallwn nodi hefyd, fel enghraiOt, y llyfrau canlynal :-British Quarterly, yr hwn a argreffir tan Jackson a'i gyt., The Rdu- cator, Ward Journal of Literature, Williams a'i Gyf.; Eclectic Review, Ward Monthly Spectator, Yates a'i gyf. Northern Monthly, Kent a'i Gyf. Our Own, Andrews; Homilist, Ward; Congrega- tional Pulpit, Judd a Glass; Weekly Offering, etto; The Book and its Mission, Kent; Mother's Friend, Ward Jewish Herald, Ward. Cymmerwn etto y newyddiaduron Nonconformist, yr hwn a argreffir gan Nelson; British Standard, Pratt; British Ensign, etto. Mae yr holl o'r rhai hyn yn cael eu hargraffu gan argraffwyr am bris pennodol, ac hyd yma nid yw eu perchenogion wedi ei weled yn ddoeth cael gwangi wneyd y gwaith. Mae yr un petb yn wirionedd am y Bedyddwyr. Pryd mae gan ein cenadon yn Serampore yr argraif- wasg oreu yn y byd, etto, nid yw yr enwad wedi barnu yn ddoeth i sefydlu argraifwasg yn Lleegr. Mor bell ag y deallwyf fi, gallem ddywedvd mai felly y mae mewn cyfundebau crefyddol ereill. Cymmerwn olwg ar yr Odyddion, a chymdeith- asau dyngarol ereill. Mae y gwaith argraffu sydd ganyr Undeb Odyddol yn fawr iawn-yn werth rhai miloedd o bunnau yn y flwyddyn. Cymmerwn er enghraifft y Magazine boh tri mis, yn 22,000; y symiau cyffredinol yn 12,000 bob blwyddyn gyday district sums, a'r Lodge by Laws, heblaw y rhif afriled a geir yn yr adroddiad am Ionawr 20fed, 1862, td, 29. Etto, mae yr undeb wedi prof mai gwell ydyw cael y gwaith oil wedi cael ei wneyd gau ereill. Dylid cofio, ar yr un pryd, fod pob dimai a delir