Seren Cymru

CAPELI MEWN PERYGL!! MR. GOL.Tra yr wyf yn diolch yn y modd mwyaf calonog i John y gof, a chyfeillion yr efail, amen sylwadau craffus a phwrpasol ar bWftcycapeli yn y SEREN, yr wyf yn rhy fedtlu yn ddirfawr at ddiofalwch gweinidogion diaconiaid yr eglwysi ar yr adeg bwysig bresenol. Yroedd yr hull eglwysi perthynol i'r dos- barth hwn o gymmanfa Dinbych, Fflint, a -Aleirion, i ofalu anfon eu trust deeds i gyfarfod ehwarterol Ruthin yr wythnos ddiweddaf, er tawya i'r eyfarfod wneuthur ymchwiliad i'w cyflwr hwynt. Ond erbyn i'r divvrnod ddyfod, DId aedd banner yr eglwysi wedi gwneyd sylw orpetho gwbl; ac o'r nifer ddaeth yno, yr oedd tair rhan o bedair o honynt heb eu enrollo, ac felly yn hollol ddiwerth wrth y gyfraith ac | os gellir barnu y cyfan oddiwrth ran, ymddengys ood ein trust deeds ni mewn cyflwr annirnadwy 0 druenus, ac mai ychydig iawn sydd yn reimlo hyny trwy wneyd dim tuag at eu diogelu. Beth all fod y rheswmo'r esgeulustra hwn ? Mae yn wybodus i'r holl deyrnas y bydd pob title deedoeiddo at ddybenion elusengar yn hollol ddiwerth oni bydd wedi ei enrollo yn y Court of Chancery cyn y 17eg o Fai nesaf, ac oas gellir enrollo yr un ar ol hyny, os bydd drot; ctiwe mis oed. Onid yw y ty minor gosod- fdig yn fyr iawn ? Nid oes amser i gysgu nac 1 blethu dwylaw, os nad ydym am roddi cyfle i r gelyn i'n dal yn ein gwendid ac onid yw y pwnc yn un annhraethol bwysig? Gau fod gwerth miloeddo gyfoeth y Bedyddwyr a'r An. nibynwyr yn myned allan o'u dwylaw cyn pen trijnis, ac ni bydd ganddynt le i edifeirwch, er Mdynt trwy ddagrau ei thaer geisio hi,—yn Bgwyneb hyny, beth yw yr achos o'r diffrwyth- dracywilyddus hwn ? Nid diffyg rliybyddion, oblegid mae holl bapyrau y dywysogaeth wedi bloeddio perygl! perygl!" nes detfroi miloedd oedd yn cysgu mewn anystyriaeth nid anallu 1 ragflaenu yr antfawd, o herwydd mae'r Llyw- odraeth wedi caniatau blwyddyn o amser i wneyd y diffyg i fyny, ac y loae amryw o'r dyn- »on mwyaf galluog a gwladgarol wedi cyfranu digonedd o gyfarwyddiadau, ac yn barod i roddi pob cymhorth yn eu gallu i unrhyw ego. lwys a ewyllysio hyny. Wei, beth yn eow pob rheswm a all fod yr achos o hvn ynte ? Dyma fe,—anystyriaeth o'r perygl fel y dyoddefydd mewn clefyd, a hyuy yn cael ei wneyd i fyny o amryw bethau ereill, megj's ymddiriedaeth wag ynhynawseddy boneddwr a werthodd neu a lesodd y tir. Dywedai diacon wrthyf y dydd o'r blaen, 'Does arna i ddim dychtyn am ein capel ni, er nad yw e' ddim wedi ei enrollo, o herwydd nid aitf yr hen Squire Bonsell byth ag e oddiarno ni, wa'th mae e'n hen wr boneddig mor gysson." Ie, purion, ond pwy ddaw i'r etifeddiaeth ar ei ol ef ? Onid Madam Pympa- dour, aelod yn yr eglwys Babaidd? A fyddai fe ddim yn beth chwith ei gweled hi yn enwogi ei hunan yn gymmaint a Mary Morrice, sir Aberteifi ? Cybydd-dod yr eglwysi hefyd svdd yn gwneyd i fyny ran bwysig o'r anystyriaeth hon. Maent yn edrych ar ddwy bunt neu dair yn ormod i'w roddi er mwyn diogelu v capel. Mae yn well ganddynt adael iddo fyned yn feddiant i'r meistr tir, a hwythau i orfod myned allan o hono, neu dalu ardreth o bumtheg i ugain punt y flwyddyn, yn hytrach na myned i'r draulo enrollo y trust deed pan y mae y Llywodraeth yn caniatau. Ond y peth mwyaf o'r cwbl yw difaterwch y rhai sydd yn ymddiriedolwyr ar eiddo yr Ar- glwydd. Nid yw yr aelodau yn gytfredin yn gofalu am weithredoeddy capel, &e.; rnaent yn gadael hyny i'r blaenoriaid, oud mae y blaenor- iaid yn esgeuluso eu gwaith, ac yn gwasgu eu clustiau fel nas gallant glvwed. Pe buasai meddiant personol y trustees mewn perygl, buasent yn cyfodi yn ddioed, ac yn gwneyd pob ymdrech yn eu gailu i'w sicrhau ond pan mae ty yr Arglwydd, ar yr hwn y maent hwy yn yin- ddiriedolwyr, ar fyned yn ysglyfaeth i elynion crefydd, maent yn hollol ddigyffny; maent yn elywed, ond nid ydynt yn gvvrando—^yn siarad llawer, ond nid ydynt yn gwneyd dim, ond gadael i'r aflwydd gymmeryd ei fihrJd. Paham hynyp Am mai eiddo yr Arglwydd ydyw, ac nid eu heiddo hwy. Ow! gywilydd Pwy tydil ddigon meddal i adael i'w eiddo personol ymddibynu ar hynawsedd ei gymmydog.os bydd yn gallu ei sicrhau ei hun ? Pwv sydd ddigon fFol i adael gsverth mil o bnnnau "o i eiddo fyned ymaith gyda'r llif, pan y gwyr efe y gwna dwy bunt neu dair ei rwystro? Pwy sydd ddigon llwfr i blethu ei ddwylaw a chysgu, pan y mae yn gwybod bod ei feddiannau yn myned yn ys- pail i'w elynion ? Neb nid oes un llwfrddyn mor llwfr a gwneyd hyny, pan byddo ei eiddo ei hunan mewn perygl. Wei, paham yn enw pob synwyr na byddai trustees capeli yn deffro at eu gwaith, ac yn sicrhau y ueddiannau sydd wedi eu cyssegru i'r Arglwydd, a'u bymddiried o dan eu gofal hwythau? Nid oes amser i'w golli os ydych am gadw eich capel; a phwy bynag a gyll eu capeli o achos yr esgeulustra hwn., ni bydd ganddynt le i droi eu gwynebau i ddweyd eu cwyn bydd dorau tosturi wedi eu cau fyny. pyrth cydymdeitnlad wedi eu bolltio yn eu herbyn, a thra bydd y gelynion yn crech- wenu mewn gvi^awd cableddus, byddant hwy- thau yn gwaeddi mewn dagrau, O na wran- dawsem ar lais ein hathrawon." Ie, ond rhy ddiweddar heddyw, cysgwch bellach, a gor- phwyswch." Ond a gaiff y pethau hyn fyned yn ofer? A gaiff ymdrech ein seneddwyr, y rhai fu yn gweithio yn galed ddydd a nos i gael v ddeddf hon i weithrediad, fyned yn ofer? A gaiff Ueferydd y dynion da, sy'n ymdrechu deffroi yr eglwysi at eu dyledswydd, fyned heibio mewn swn ? A gaiff yr adeiladau prydfei th, sydd wedi eu hadeiladu ag arian y cyhoedd, fyned yn yspail i gnafiaid anffyddol? A gaiff gelynion Y mneillduaeth chwerthin mewn gorfoledd wrth welell Cristionogion yn gwingo o dan symbylau y Philistiaid? A gaiff anwireddau y Butain Goch eu cyhoeddi o'r areithfaoedd, lie mae y gwirionedd megys y mae yn yr Iesu yu cael ei gyhoeddi heddyw, a'r oil yna ar draul esgeu- lustra ymddiriedolwyr capeli ? Na ato Duw i byny gytnmeiyd lie byth, and cyfoded pob eg- lwys at ei gwaith, a myned weled y title deed wedi ei stampo gan y Court of Chancery, ac yna can her iddynt fyned a chapel byth. Llanelian. JAMES JAMES. Mae pob peth yn cael eu gwneyd gan ddynion da ag ydynt yn arfer teimlo yn achos llwyddiant ein eglwysi. Nid oes dim bellach'yn eisieu ond cydweithrediad yr eg- lwysi, y gweinidogion, a'r diaconiaid. Yr ydym mewn modd neillduol am alw sylw ein cyfeillion, y rhai ydynt am enrollo, atyr hyn a ganlyn :— Er rhwyddhau y gwaith hwn, mae pump o foneddigion yn Llundain wedi ymfFurfio yn bwyllgor, er rhoddi pob cynnorthwy i eglwysi Cymru yn y mater. Y boneddig- ion gwiadgarol a haelfrydig hyn ydynt,- Morgan Lloyd, Ysw., G. Osborne Morgan, Ysw., Abel Simner, Ysw., R. G. Williams, Ysw., a Hugh Owen, Ysw. Mae tri o'r pump yna yn Barristers at Law, a'r unig amcan sydd ganddynt mewn golwg yw rhoddi help i'r Cymry sicrhau eu meddian- nau trwy enrollo y trust deeds. Bydd y boneddigion hyn wneyd yr holl waith am ddim. Yr oil fydd i dalu fydd fee y Llys, ac ychydig sylltau i'r ysgrifenydd er clirio ei dreulion ef yn myned yn ol ac yn mlaen gyda yr achos. Bydd hyn yn arbed y rheidrwydd a lodolai o'r blaen i fyned at gyfreithiwr yn yr ardal. A bydd yn arbed traul yn y man lleiaf o £ 1 5s. i 581 10s. am bob gweithred a gaiff ei enrollo. Byddai yn dda genym pe na byddai eisiau ysgrifenu rhagor ar y mater, ond os na ddeallwn fod ein brodyr wedi cyfodi at eu gwaith, bydd i ni etto i'w haflonyddu; yna gwell codi ar unwaith, a chyflawnu y ddyledswydd. Un gair etto. Os bydd ein cyfeillion yn dewis cymmeryd mantais o garedigrwydd y pwyll- gar yn Llundain, bydded iddynt anfon y