Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
Y DDYLED WLADOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y DDYLED WLADOL. Yn nghyfarfod diweddaf y Gymdeithas Ystadegol, darllen wyd ysgrif gan Dr. Leone Levi, ar y ddyled genedlaethol. Darigosai y dylai y cyllid gael ei gyfartalu gymmaint ag a fyddo modd i'r draulgenedldfethol. Cynnyrchid y ddyled genedlaethol yn ystod y Saitb mlynedd rhyfel," y rhyfel Americanaidd, a'r rhyfel a Ffrainc. Er swm yn bresenol ydyw £ 800,000,000, ychydi^ yn Hai na thua 40 mlynedd yn ol; etto, mewn cymhariaeth a'r boblogaeth, y mae yn awr 13J y cant, yn erbyn 26 yn 180'1; ac mewn eymhariaeth a'r derbyniadau cenedlaethol, y mae yn H yn erhyn 8f. Ar yr un 4 Pryd, y mae etto yn 40 y cant o draul y deyrnas o'i chymharu a dyledion teyrnasoedd ereill, y mae y fwyaf mewn swm; ond mewn cymhariaeth a'r boblogaeth, nid yw fawr fwy nag un yr IseHirofdd. Nis gellir ei thalu ond trwy gynnydd y cyllid cyffredinol. Dylai fod pertbynas rhwng y cyliid a thraul y deyrnas—dy- weder 10 punt y cant neu ddeuddeg, fel agi ganiatau mwyo weddill nag yn bresenol. Y ffordd oreu i'w thaln, feallai, fyddai newid boll swm y blwydd-dalion Parhaus i rai terfynol mewn 10 mlynedd. Ni byddai y gwahaniaeth o :d bychan; ac nid achosai fwy na ^61,300,000 o gynnydd blynyddol yn y llog.
TY YR ARGLWYDDI.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
TY YR ARGLWYDDI. Mawrth lO.—Gatwodd Arglwydd Strathedah, yr liwn sydd yn awr yn gwisgd y teitl o Campbell, sylw y Ty at warchae porthladdoedd Talaethau Dehenol America, a gofynodd am gopi o unrhyw ohebiaeth ar y pwnc a gymmerodd le ar ol cyf- lwyniad y papyrau i'r Ty. Dywedodd ei fod yn dwyn ei gynnygiad yn mlaen i'r dyben o roddi cyf- leusdra i Arglwydd Russell egluro y gwladlywiaeth a ddilynid gan y llywodraeth ar gwestiwn y gwar. chae, yr hwn, meddai, oedd yn hollol aneffeithiol, ac 0 ganlyniad, na ddylai LJoegr ei gefnogi. Dywedodd Argl. Russell ei fod yn credu fod y wlad yn cymmeradwyo y gwladlywiaeth a ddilynid gan lywodraeth ei Mawrhydi, ac yr oedd gwarchae porthladdoedd y Dehau wedi bod dan ystyriaeth y gweinidogion, y rliai oedd ganddynt ddau gwest- lwn i'w ystyried—yn gyritaf, a oedd y cyhoeddiad o'r gwarchae wedi ei wiieyd gan awdurdod ddi- gonol; ac yn ail, a oedd y moddion a ddefnydd. Iwyd yn ddigon i warchae glenydd mor helaeth- Gyda golwg ary pwne cyntaf, yr oedd y cyboedd- lad ,wediei anfon allan, fel y gosodwyd ef allan ganArglwydd Stowell, gan yr awdurdod uchaf, yn roherson llvwodraeth yr Unol Dalaethau achyda golwg ar helaethrwydd y glenydd, yr oeddym ni eiti hunain gynt wedi gwarchae glenydd llawn mor 'awr. Yna efe a atebodd y rhesymau a ddygwyd yn-mlaen gan Arglwydd Campbell ibrofi aneffeith- ioldeb y gwarchae. Nid oedd yn dywedyd fod y gwarchae yn berffaith, ond yr oedd yn ddigon perffaith i'w wneyd yn gyfreithlawn. Nid oedd ond ychydig o fSn lestri wedi ei redeg. Yr oedd bron mor effeithiol ag y gellid dysgwyl iddo fod o dan yr amgylchiadau. Yr oedd efe wedi ymgyng- hori a swyddogion cyfreithiol y goron yn nghylch yhynoedd yn cyfansoddi cyfreithlondeb y gwarchae, ac yna wedi anfon llythyr ar y mater at Arglwydd Lyons. Nis gallai roddi y papyrau y gofynid am danynt, am nad oedd un ohebiaeth wedi cymmeryd lie ar y cwcstiwn ar ol y papyrau a gyftwynwyd i'r Senedd. Yr oedd llywodraetli Ffrainc yn bollol o'r un farn a Hywodraeth ei Mawrbydi, ae yn ystyried fod y gwarchae yn efteitbiol a chyfreithlawn. Penderfyniad Lloegr oedd sefyll yn ganolog rhwng y pleidiau, gan obeithio y rhoddir terfyn buan ar y rhyfel presenol. Yna syrthiodd y pwnc. Mawrth 11 .—Ail ddarlienwyd yr ysgrif berthynol i wallgofrwydd. Mawrth 13.-Pasiodd ysgrifau y Drysorfa trwy bwyllgor. Galwodd larll Malmesbury sylw at y cylchlytbyr a anfonwyd yn ddiweddar at bersonau yn dal trwyddedau i saetliu yn y fforest newydd. Yr oedd oddeutu deugain o bersonau yn meddu trwyddedau i saethu, ond yr oedd y n'orestwyr yn cyflawnu eu dyledswyddau mor aneffeithiol fel nad oedd yr lieiwriaeth yn cael ei gadw yn iawn. Dywedodd Iarll Granville fod ei arglwyddiaeth yn camsynied wrth edrych ar y swyddogion a ddef- nyddir yn y fforest newydd felceidwaid. Fforest- wyr, ac nid ceidwuid helwriaeth oeddynt. Y Code Newydd. Mawrth 14.—Galwodd Arglwydd St. Leonards sylw at y rhan hono o'r Code newydd oedd yn dal perthynas a dospartbiad plant i'w holi. Yr oedd yn barriu nad oedd yn gyntlun cyfiawn, acy byddai yn anmhosibl ei gario allan. Nid oedd yn can- iatau dim ar gyfer plant ag yr oedd eu haddysg foreol wedi ei hesgeuluso. Yr oedd yn tueddu j, wneyd cam A'r athrawon a'r plant. Barnai Arglwydd Kingsdown y gwnai y Code newydd niwed mewn rhai amgylchiadau neillduol, er ei fod yn credu ei fod wedi ei sylfaenu ar eg- wyddor gywir. Yr oedd Esgob Llundafp yn cymmeradwyo eg- wyddor gyffredinol y Code newydd. Ei farn ef oedd, tra y gellid rhoddi y rhan fwyaf o'r rhodd i ddibynu ar gynnydd y plant mewn darllen, ysgrif. enu, a rhifo, y dylid rhoddi y drydedd ran o hohi yn ol cyfartaledd presenoldeb yr ysgolheigion yn yr ysgolion. Yr oedd ton y ddadl yn rhoddi boddlonrwydd mawr i Arglwydd Granville, canys yr oedd y Hyw- odraeth yn awyddus am bob cymhorth i ddiwygio a pherffeithio y Code newydd, fel y byddai ei weithrediad mor esmwyth a boddhaol ag y hyddai modd. Mawrth 20.—Cyfarfu y am bump o'r gloch. Cyflwynwyd amryw ddeisebau yn erbyn y Code newydd ar addysg. Dywedai Iarll Derby iddo ef ganfod yn y papyrau fod Cymdeithas o Ysgolfeistriaid yn dymuno ar eu Harglwyddiaethau i, dderbyn penderfyniadau Mr. Walpole. Gan fod deisebau o'r fath yn wrthwy- nebol i reolau eu Haiglwyddiaethau, arbedai gost a thrafferth i'r cyfryw bersonau pe hysbysid hwy nas gellir derbyn deisebau o'r fath. Wedi i rai ysgrifau gael eu gwthio yn mlaen, gofyuai Esgob Rhydychain, pa un a fwriedid gan y gyfraith newydd ar addysg, i'r ysgolheigion per- thynol i'r ysgol nos gael eu harholi gyda'r ysgol- heigion dyddiol. Dywedai Iarll Granville mewn atebiad, ei bod yn dra thebyg y byddai arlioliad gwahanol yn bod. Cefnogwyd y Code newydd gan Due Argyle, Arglwydd Overstone, ac Argl. Woodhouse. Mawtth 21.—Cyflwynwyd niferi lluosog o ddeis- ebau yn erbyn y Code newydd. Wrth gyflwyno rhai o honynt, dywedai Iarll Ellenborougili nad oedd ef yn cyduno a'u deisyfiad. Ar y gwrth- wyneb, dymunai ef bob llwyddiant i'r llywodraeth yn ei hymdrech i attal cynnydd dirfawr y bleid- lais at addysg. Wedi i rai ysgrifau dibwys gael eu darllen y drydedd waith, gohiriodd y Ty am chwarter wedi pump.
TY Y CYFFREDIN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
TY Y CYFFREDIN. Mawrth 10.-Cymmerodrl Mr. Butler Johnstone y Ilwon a'i eisteddle dros Caergaint. Wedi i Mr. Disraeli gyfeirio at y llywodraethwr yn nosparth Naples o deyrnas Italy, yn gorchymyn saethu merched, efe a ddywedodd ei fod wedi gweled teyrngri arall, dyddiedig y 12fed o Cbwef- ror, wedi ei anfon allan gan lywydd dosparth yn Calabria, yn datgan y saethid pwy bynog a gef- nogai y terfysgwyr, neu a wrthodai, os gwyddai, roddi hysbysrwydd i'r llywodraeth yn eu cylch ac yn gorchymyn dinystrjo gwahanol fatbau o adeil. adau; ac yn gwahardd cadw symiau toawrioo o ymborth yn y tai. Efe a ofynodd a oedd sylw y llywodraeth wedi ei aly, at y pwnc. Dywedodd ArgtwyddPalmerston nad oeddid wedi derbyn un hysbysrwydd ar y pwnc oddiwrth eingweinidogyn Turin, nac oddiwrth ein consul yn Naples ond bwriedid ymholi yn nghylch di- ,,ri. lysrwydd y teyrnl, Galwodd Mr. Haliburton sylw at ein perthynasau a Mexico, a gofynodd a oedd y llywodraeth wedi clywed fod Mexico wedi anfon goruchivylwyr i America i bryou llongau i weithredu yn erbyn masnach y wlad lion ac a oedd niesurau wedi eu cymmeryd i ragflaenu hyny. .I Atebodd Mr. Layard fod gweithredoedd treisiol a chreulawn iawn wedi eu cyflawnu yn Mexico ar ddeiliaid Lloegr a Ftrainc; yr oedd dau gonsul wedi eu saethu, a Uawer o'r trigolion wedi eu hys. peilio, ac nid oeddid wedi cael iawn gan unrhyw lywodraeth. Yr oedd llawer o ddeiliaid Yspaen hefyd wedi dyoddef niwed a chamdriniaeth mawr, ond heb dderbyn unrhyw ad-daliad. Yr oedd y tair gwlad yn awr wedi ymuiio i ofyn iawn. Mawrth 11.—Gorchymynwyd anfon writ newydd i ethol aelod dros Wycombe, yn lie Syr G. Dash- wood, yr hwn sydd wedi tnarw. Mewn atebiad i Arglwydd R. Cecil, dywedodd Mr. Lowe na fwriedid diddymu y darlithoedd yn y Colegau AthraWol o dan y Code newydd. Mewn atebiad i'r Milwriad Sykes, dywedodd Mr. Layard, fod y llywodraeth, wrth ystyried swm yr eiddo Prydeinig oedd yri Slianghai, wedi rhoddi cyfarwyddiadau i'r llyngesydd i amddiffyn y ddinas rhag y gwrthryfelwyr, Cynnygiodd Mr. Etorsfall fod sefyllfa bresenol cyfreithiau y gwledydd yn ei pherthynas ag iawn. derau pleidiau mewn rhyfel a gwledydd canolog, yo aneglur ac anfoddhaol, ac yn teilvngu sylw dioed llywodraeth ei Mawrhydi. Honai ef h» d^lai llohgau masnachol fodyn ddarostyngedig i«w hatta. faelu. Gydagolwg ar warchae, yr oeddefe yn fiafriol i'w gadw. u Dywedodd y Cvfreithiwr Cyffredinol nas gellid gwneyd un cyfriewidiod yn nghyfreithiau y gwled- ydd heb gydsyniad pob ceriedl. Mawrtli 12.—Gwrthododd y Ty ymffurfio yn bwyllgor ar yr ysgrif i gyfreithloni priodas a chwaer gwraig drancedig, trwy fwyafrif o 3?, ac felly collwyd hi. Gofynodd Mr. Bouverie am ganiatad i dd\\yn ysgrif i mewn i ryddliau personau wedi derbyn urddau santaidd gsln eglwysi unedig Lloegr alr Iwerddon. Dywedodd y boneddwr anrhydeddtis mai amcan yr ysgrif oedd rhyddhaa c)er!gwyr Eglwys Loegr oedd wedi dyfod yri' YmheiNtfuwyr, o herwydd, fel yr oedd y gyfraith yn sefyll yn bre- senol, nis galIai y cyfryw bersonau trwy un wèith- red o'u heiddo eu hunain ymryddhau oddiwrth eu rhwymedigaeth i dalu ufydd-dod canonaidd i'w besgobion. Wedi rbai sytwadau gan Mr. Griffith, rhoddwyd caniatad i ddwyn yr ysgrif i mewri. Mawrth 13. CymlÍlerodd Major O'Reilly y llwon a'i eisteddle dros sir Longford, Mewn atebiad i Mrl White, (fywetfodd Syr G. Wood fod cwynion wedi eu gwneyd gyda golwg ar anetfeithioldeb gwasanaeth y pellebyr trydanijl yn India, a bod pwyllgor wedi ei appwyntio i wneyd yinchwiliad i'r achos. Mewn atebiad i Mr. Adderley, dywedodd Mr. Chichester Fortescue- fod presenoldeb milwyr Prydain yn hanfodol angenrheidiol yn New Zealand, canys yr oedd y fam-wlad wedi caniatau i ymfud- y wyr ymsefydlu ynddi odan y grediniaetii yr am- ddiffynid bwynt gan lilwyr Lloegr. Yna. ymffurfioddy Ty yn bwyllgor arianol, a phasiwyd amryw bleidleisiau. Mawrth 14.—Mewn atebiad i Mr. Griffith, dy- wedodd Mr. Layard fod llywodraeth ei Mawrhydi, wedi cael sict-wydd gan Barwn Ricasoli, nad oedd llywodra.eth Italy yn bwriadu rhoddi un diriogaeth arall i Ffrainc.