Seren Cymru

HANESION CYFFREDINOL. YR ESSAYS AND REVIEWS."—Y mae y dadl- euon yn achos y Parch. J. Fendall yn erbyn y Parch. H. Bristow Wilson, awdwr y traethawd Yr Eglwys Wladol yn yr Essays and Reviews wedi terfynu, ac y mae y barnwr yn oedi cyhoeddi ei ddedfryd yn yr achos hwu, yn gystal ag yn achos Dr. Rowland Williams, hyd nes i'r Cyfrin- gynghor ddyfod i benderfyniad yn nghylch appeliad y Parch. Dunbar Heath, ficar Brading. Y mae Dr. Lushington yn teiinlo tod eyfrifoldeb pwysig wedi ei daflu arno ef, ac nid ydyw yn ewyllysio gwneyd dim yn fyrbwyll. Honir ar un llaw fod y golygiadau a gyhoeddwyd gan Mr. Wilson yn ym. osodiad uniongyrchol ar hanfod y Dadguddiad Dwyfol, ac yn wadiad o brif egwyddorion Crist- ionogaeth, a bod ei waith yn dadleu yn erbyn rhwymedigaeth clerigwyr i gydffurfio ag athraw- iaethau yr eglwys yn wrthwynebol i egwyddorion gonestrwydd cyffredin. Haera dadleuwr Mr. Wile son ar y lIawarall, ei fod ef yn credu egwyddorion sylfaenol Cristionogaeth ei fod yn daf Dwyfol Ysbrydoiiaeth yr Ysgrythyrau fel y delir ef gan Eglwys Loegr, a'i fod o'r un syniad ar amryw o'r pynciau a phrif dduwinyddion yr eglwys. TKAUL Y FYDDIN A'R LLVNGES.—Y mae y deyrnas hon wedi gwario yn y ddwy flynedd ddi- weddaf o heddwch, un miliwn a thriugain o bunnau. Y mae wedi gwario mwy yn y fyddin a r llynges na gwerth yr holl longau a fedd y deyrnas. Y mae wedi gwario mwy o arian yn nghortf y ddwy flyn- edd nag a dalasom am yd t) amor, am win, am olew, am yr holl luniaeth, a gellir chwanegu, yr holl dybaco—o'r hwn y mae swm arswydus yn cael ei ddefnyddio yn Mhrydain Fawr. Bydded i ni ddodi gwerth yr holl bethau hyn yn nghyd, a rhywbeth yn rhagor, a cheir allan fod y deyrnas hon wedi gwario mwy gyda'i byddin a'i llynges na'r cwbl. CYFI^AFAN AKSWYDUS.—Dygwyddodd trych- inebofnadwy yn ardal Newington-causeway, Llun- dain, rhai dyddiau yn ol. Ymddengys fod ty drwg yn cael ei gadw yn Tiverton Street, Causeway, a chlywai heddgeidwad oedd yn myned lieibio drwst a therfysg yn y ty hwnw a gwelai fraich dyn yn cael ei hestyn ac yn taraw at rhywbeth nas gallai ef ddywedyd beth. Yna clywai ysgrechfeydd uchel. Cafodd yr heddgeidwad gan ddyn o'r enw Edward Carter ei gynnorthwyo i dori i mewn i'r ty, achan- fydnasant, o'r tu ol i'r drws, eueth ddrwg o'r enw Jane Rayner, yn gorwedd mewn pwll o waed, ac wedi ei ilosgi mewn modd dychrynllyd, ac i bob ymddangosiud wedi inarw. Yr oedd ei cliorff yn noethiymyn, pob dilledyn wedi ei ddifa. Y pryd hwnw, yr oedd putain o'r enw Pratt, a dyn o'r enw Dusseridge, gyda dyn o'r enw Whittey, yn cysgu yn yr ystafell gefa a llwyddwyd i waredu y tri hyny rhag llosgi, canys yr oedd tan yn dechreu difa'r ty. Llwyddwyd i ddiffodd y tan yn fuan. Danfonwyd am feddyg, yr hwn a dystiodd mai yr achos cyntaf o farwolaeth Jane Rayner ydoedd yr archoll ar ei harlais. Penderfynodd yr hedd. geidwad, wrth ystyried yr hyn a welodd ac a gly;vodd, mai ei ddyledswydd oedd cymmpryd y tri arall i garchar, Ile y profir hwynt gan yr ustusiaid. Tystia'r dyn oedd gyda'r trancedig, ei bod hi, wrth sefyll o flaen y tin, « edi tanio ei dillad nos, ac with geisio rhuthro at y drws, iddi gwympo, ac i'w. phen daraw yn erbyn handle y drws, yr hyn a barodd yr archoll ar ei harlais. SWYNGYFAREDD. Yn mrawdlys Exeter yr wythnos ddiweddaf, cjhuddwyd Cinderella Smale, hen wraig dros driugain ocd,o ledrata ^32 oddiwrth T. F. Horswell, yn Stokenham, aryr 8fed o Chwef. ror. Dywedai y cyhuddwr fel hyn Llafuriwr wyf fi, yn byw yn Stokenham. Daeth ygarchares ataf yn Hydref diweddaf. Yr oeddwn y pryd hyny heb golli fy ngolwg yr wyf yn ddall yn awr. Yr oedd hi am ddweyd ei ffortshwn wrth fy chwaer, ac wedi hyny mynai ddweyd fy ffortshwn 1. Tyn- odd lyfr allan o'i basged, a dechreuodd ei ddarllen.

Galwodd Mr. Freeland sylw at y papyrau a gyf- Iwynwyd i'r T £ yn 1861, gyda goJwg ar ddiwyg- iadau yn Twrci, a gofynodd am gopi o adroddiad Arglwydd Hobart a Mr. Foster ar gyllid Twrci. Credai Mr. Layard fod Ilwyddiant Twrci o'r vwys mwyaf i'r wlad hon, a thra y byddai Lloegr a Ffrainc yn cydweled, na byddai bodolaeth yr amherodraeth hono mewn un perygl. Yr oedd yn wir fod cyllid Twrci mewn sefyllfa isel, ond yr oedd efe yn dysgwyl pethau mawrion oddiwrth y diwygiadau a ddygasid i mewn gan Abdul Azis, ond barnai y byddai rhoddi copi o'r adroddiad y gofynid am dano i'r Ty yn rhwystr i'r amcan i ba un y parotowyd ef. Tynwyd y cynnygiad yn ol. j j. Erlidigaeth yn Yspaen. Galwodd Mr. Kinnaird sylw at yr erlidigaeth yn Yspaen, a chondemniodd ysbryd gormesol llyw- odraeth yr Yspaen. Gofynodd pa fesurau a gym- merasid i ryddhau y personau sydd yn ngharchar am ddarllen gair Duw, a chofleidio Protestaniaeth, ac a oedd gweinidog ei Mawrhydi yn Madrid wedi cael sicrwydd boddhaol y telid sylw priodol i'w wrtlidystiadau ar y mater. Dywedodd Arglwydd Palmerston fod opiniwn Ty y Cyffredin yn sicr o gael dylanwad mawr yn yr Yspaen ond yr oedd yn ddrwg ganddo hys- qysu nad oedd gwrthdystiadau llywodraeth ei Mawrhydi hyd yma wedi bod yn llwyddiannus. Haerai Mr. Black fod y personau yn eael eu cospi am droseddau gwladol, ac nid troseddau crefyddol. Honai fod addoliad Protestanaidd yn cael ei oddef yn rhydd yn yr Yspaen, a gwrthdyst- iai yn erbyn sylwadau Mr. Kinnaird. Dadleuai Mr. Whalley fod y ffaith fod erlidig- aeth grefyddol yn yr Yspaen wedi ei phrofi tuliwnt i bob ammheuaeth. Nid oedd y personau sydd yn Bgharchar yn euog o un trosedd politicaidd. Yr unig beth a roddia yn eu herbyn oedd darllen a ciokpmbu copiau o Air Duw. Honai ei fod yn gywilydd i Loegr ei bod yn rhoddi arian at gynnal coleg yn Maynooth at wasanaeth eglwys o ysbryd mor erlidigaethuB, a'r hon yr oedd ei hegwyddorion mor wrthwynebol i fanteision y wlad hon. Yna ymlfurfiodd y Ty yn bwyllgor arianol. Mawrth 17.-Mewn atebiad i Mr. Griffith, rhcddodd Mr. Layard eglnrhad gyda golwg ar attafaeliad is-gadben y Sumter, ac is-gousul Unol Daleitdiau Ameiica, yn Cadiz. Mewn atebiad i Mr. Moffat, hysbysodd Cang- hellydd y Trysorlys, y bwriadai OtIod ei gYlIlhm arianol am y flwyddyn ddyfodol gerbron dydd Mawrth, Ebrill Sydd.: Yna ail-gymmerodd Y Tt Y ddadl ar y gyfraith forwrol rhwng gwuhanol deyrnasoedd. Wedi cryn ddfdt ar y pwnc, tynodd Mr. Horsfall ei gynnyg yn 01,. Mawrth 18.—Ni fu un peth o bwya neillduol gerbron un o ddau Dy y Senedd heddyw. Mawrth 19.—Cynnygiodd Mr. Ayrton ailddar. lleniad ysgrif Ad-daliad Damweiniau, ac wrth wneyd hyny. a eglurodd yn helaeth sefyllfa y gyfraith yn y bertbynas a fodola rhwng meistri a'u gweithwyr, gyda golwg ar niweidiau a dderbyniant yn eu gwasanaeth. Eiliwjd y cynnyg gan Mr. Potter ond gwrth. odwyd yr ysgrif heb i'r Ty ranu. Dyben yr ysgrif hon oedd gwneyd y meistri yn gyfrifol i'w gweith- wyr am y niweidiau a dderbyoiollt tra yn eu gwas- anaeth. Gwthiwyd amryw ysgrifau ereill gam yn mlaen, a gohiriodd y Ty am banner awr wedi pump. Mawrth 20.—Mewn atebiad i Mr. Hennessy, dywedai Syr R. Peel nad oedd yn bwriadu dwyn ysgrif i fewn eleni ar ddyhysbyddu tir yn yr Iwerddon. Ar hyn cynnygiai Col. Dickson y byddai iddo ef ar ddiwrnod buan, gynnyg am ganiatad i ddwyn ysgrif i fewn ar ddyhysbyddu tir yn yr Iwcrddon. Yna ymffurfiodd y Tf yn bwyllgor ar Ysgrif y Ffeiriau a'r Marclknadoedd yn yr Iwerddon, ac wedi sylwi ar wahanol ddarpariadau y mesur, pas- iwyd yr ysgrif drwy bwyllgor. Mawrth 21.-Wedi i rai pethau fod dan sylw, galwodd Mr. Baxter sylw at amgaeraethau tref- edigol (colonialfortifications), ac a gynnygiai fod cynnyddu lleoedd amgaerog mewn trefedigaethau pellenig, yn ein gosod yn agored i dreulion afreid- iol. Dywedai Mr. Baxter fod y swm a ganiateid at hyn yn cynnyddu bob blwyddyn, a chredai ef y dylid gosod attalfa arno bellach. Eiliwyd y cynnygiad gan Mr. Childers. Wedi i amryw aelodau siarad dros ac yn erbyn y cynnyg, cania- taodd Mr. Baxter i dynu ei gynnygiad yn ol.