Seren Cymru

ddwyn yn onest wrth ymwrthod a'r gorchwyl, fel gweinidog; canys nid yw yn perthyn dim. i'w swydd fel y cyfryw. GiVyr ef yn ddigon da, nad oea ganddo yr un sail i enwi plant; ac mor wired 5. hyny, Rosser, a Chadwalader, a Hwraffre, giVyr eich gweinidogion chwithau, nad oes ganddynt hwy un sail yn ngair Duw i daenellu nac enwi plant; ond eadwant y fusnes, am ei bod yn fanteisiol iddynt i e!wa wi tlii. Fe wn i fod ein gweinidog ni yn colli llawer swllt, ac ambell i banner, coron, trwy ym- wrthod. ag enwi plant; ond gwn hefyd, fod yn well ganddohyny na gwneyd trais ar ei gydwybod ei hun, a chadw ei boblyn y tywyllwch. A mi weda ,chwi beth arall-tynwell cbwithau y fee-y tal sydd yn awr am fedyddio plant—ymaith, a chewch weledlll1 fydd cymmaint o pel gan eich gweinidog- ion dros y seremoni anys^rythyrol, afresymol, ac anfuddiol, ond eithaf Pabyddol, o daenellu dwfr ar blant newydd eni, a galw hyny yn fedydd Cristion- z' y y ogol, a tbrwy hyny yn ysbeilio eglwys Crist o un o'i hordinliadau; a chredwch fi neu beidio, mae eich ymddygiadau yn libel ar yr oes oleu hon." Cadwaladejr. a ocheneidiai ddwywaith o eigion rhyw ddyfnderoedd obry Thomas Rossef a grafai ei ben, ae ysgwydai ar John. "Ond," meddai John, "maddeuwch i mi am fyned dros y Ilwybr dipyn yr o'wn i wedi enwi un peth arall, sef eglwysa ar ol y marw. Mae hwn etto yn hen arferiad Pabyddol. Yr amcan.cyntaf oedd, i'r holl beithynasau a'r cyfeillion gwrdd ar amser neillduol-pen y mis yn fwyaf eylfredio-i wrandaw ar y Mass of the dead (math o wasanaeth dros y mar\\), ac i gyd-weddio er cael yr enaid o'r purdan. Telir arian dychrynltyd yn Eglwys Ruf- ain am y gwasanaeth hwn ac er fod yr arferiad gyda ni yn rhad, uid yw ddim yn llai Pabyddol. Mae yn wir mai nid yr un amcan sydd gan y Cymro with eglwysa ag sydd gan y Pabydd; ond y Pelbydti yw y callaf o lawer, a'r mwyaf cysson oddigon. Mae y Pabydd yn credu yr Athrawiaeth am y y purdan, a'i fod yn gwneyd lies i'r enaid poenus wrth eglwysa; ond tra y mae v Cymro yn proffesu gwada yr athrawiaeth hono, y mae yr un mor selog a'r Pabydd i gadw yr arferiad, heb fod ganddo yr un sail dros yr arferiad, ond mai fel yna y gwnai ei dadcu a'i famgu o'i flaen." Clyw, y bachgen digynnyg! Bett'n feddwit Be sy ar y bacbgen ? Rho le i ddyn'on fyw! Ble'r aid di a nhw nesa', wn i ? Wi'n s'poso fydd dim i gael am ganuV gloch, nac ateb y 'ffeirad, na dim, ma's law, os bydd i ryw Siartist fel ti fyn'd i rulo pethe yn y plwy'. Glywsoch chi erio'd fashwn beth ? Wyt ti yn meddwl buse Meistr yn gwneyd pethe heb fod yn right, John? Na fuse byth. W'i'n s'poso 'chaiff e' ddim cadw'r ewn hela yo nesa', a rhaid gwerthu'r gaseg las, a gwaredu Spanko, y milgi, yh 'Weda ti beth, 'ngwas i, w'i yn glochydd yn Nghwmberllan cyn dy eni di- beth sy ar y cryts, hawyr anwyl ?—dim claddu wrth yr eglwys, aÏe ? Wel! wel! dim cwrdd gweddi gyda'r marw, aie ? Wel, wa'th gen' i am Ilynylawer-w'i byth yn myn'd i'r ewrddgwedlli, a dw'i ddim yn meddwl n.yn'd ond nhw dalant am ganu'r gloch, pan lo'r corff dan 'i ole, os posib'. Dim eglwysa, aie? Wel, yn wir, be nesa', wn i?" Dyna araeth a draddodwyd mewn tymher danllyd ofnadwy gan Huwcyn, y Ctochydd. Yr oedd ii stfyll, a'i het wellt yn ei law, a sypyn afresymol o ddybaco yn ei foch, a dwy g-vter o'r hylif melyn yn rhedeg i lawr dros ei en, panyn gollwng y brawdd- egau uchod at John, fel gollwng pys o bop-gun. Ond ni wnaeth John ddim ond gwenu ar hyn, cynhyrfai Huwcyn, a gofynai yn sydyn,- "John, be' sy gen'ti dd'eyd am ein Heglwys ni- yr Eglwys Lan Gatholic—Eglwys Loegr—yr Eg- lwys Wladol—y Church and State, fel mae meistr yn ei galw 1" "Wel," atebai John, mewn gair neu ddau, mi ddywedaf, ei bod wedi ei sylfaeiiu ar dwylt-offeir- iadaeth (priestcraft), ac yn byw ar farchogaetA y bobl." "Siwd gwnai di hyny ma's 'nawr?" gofynai Huwcyn. "Wel, mae yn ddigon hawdd," meddai John. Cofiwch fod y wlad yn gyffrediiiol, a Ghwmber- Han yn neillduol, yn t ilu degwm i'r offeiriad; mae hyny yn swllt o bob deg swllt o gy foe fell y plwyf. Eithr nid yw hyny yn digoni John Rufus Spalding, o'r Persohdy, ond mae ganddo efa chwithau lawer fTordd i bigo poced y bobi heblaw y degwm. Cym- merwn enghraifft yn awrDacw blentyn yn cael ei eni; merch yw yn dygwydd bod. Mae y Ficer a'i lygad arnt yn y fynyd, gosoda hi dan ei deyrn. ged yn o fuan ac, I. Tua mis oed, dygir hi ato ef i'w thaeniellu, er ei gwneyd yn Gristtonoges fach, meddai fe, Wel, purion, ond rhaid ialutria chwech am y fraint. Rheniry tri a chwech fel hyn yn Nghwm- berlh,tn,-dau swllt i Spalding, swllt i'r 0teri, a chwiech i ehwi, Huwcyn, am agor y, drwa a dyfod a'r basin i'r dwr. 2. Daw amser y carfirmation, fel y gal want ef yn Llyfr Gweddi eich Eglwys, set cadarnhad y ferch. Swneir hyn pan fyddo hio gylch pumtheg oed. Bydd iclui hi, a rhyw ddeg ar ugain o blant ereill, dderbyn dwylaw yr esgob ar eu penau; a chaiff y plwyf y fraint o datu am y job. "3. Yn mhen rbywbulD mlynedd wedi hyny, bydd y ferch wedi tyfu fyny, a gwelir hi, gyda'i darpar wr, yn yr eglwys yn priodi. Wel, telir am hyn hanner gini; sef smith swllt i Spalding, tri swllt i'r clerk am ddweyd I Ameo,' a chwech las i Huwcyn am wneyd dim. 4. Vn mhen tua blwyddyn, ni a welwn y wraig wedi dyfod yn fam, a chanfyddwn hi A'i cliyntaf- anedig yn yr Eghvys o ffaen Spalding, amy bed. waredd waith yn awr. Mae y babi bach yn cael ei G-ristioneiddio, a'r fam yn cael ei rbyddhau gan yr otfeiriad-yn cael ei rhyddhau oddiwrth betb, wn i ddim, ond felly y mae, beth bynag. Wel am y ddau orchwyl bach hyn, telir y swtn o goron a chwech—pedwar swllt i'r Fioer, swllt i'r Amenwr, a chwech las i Huwcyn. A dichon i r dreth hongaet ei chodi bump neu chwech o weithiau, os bydd y fam yn fummaetb tfrwythlawn ac os felly, goreu i gyd i'r Spaldingiaid--daw hyn a mwy o frasder i wyneb y crochan. 5. Acyn olaf; ys dywed y pregethwr, gwelwn y wraig wedi marw; Dyna hi yn awr, hi gaiff Ion. ydd. Na chaiff! Fe'i dilynir hi hyd angeu, ie, ac hyd waelod bedd I Wel, be' sy 'nawr ? O, dim ond wytli swllt a*n ei cbladdu hi; sef pedwar swllt i'r Ficer, dau swllt i'r clerk, a dau swllt i Huwcyn am dori y bedd, ac efaiiai y caiffef rdtetto am ganu y gloch dair gwaith. Fel yno, Huacyn bach, mae yr offeiriadaeth yn marchogaeth y bobl. Yn awr, golyga i'r wraig fach yna gael dim ond un plentyn— ni adywedwn hyn er bod dan y nod—etto, dyna hi wedi talu o dreth, heblaw y degwm, y oSwm o ddwy bunt a dau swllt ar bamtheg a chwe cheiniog a chofiwch fod y tal yna yn cael «i godi oddiar fit. oedd o drigolion y plwyf. Ac yn awr, am dy fod ti yn cael ambell i chwe cheiniog yn eucysgod nhw, mae hyny yn ddigon o reswm i ti a dy fath i fod yn Eglwysnyr selog ac am yr un rheswm byddet yn Hindw, pe telid saith ceiniog i ti yn lie y chwech." "le.yn yr Eglwys mae pethe fet yna," ebe Thomes Rosser, 'dYII' nhw ddim genom' ni." I Aroswch," ebe John, "mae gormod o honynt gyda chwi o laWer; yr ych chwi yn gwaeddi, Down with the Church "-dadgyssyUter yr eg- Iwys oddiwrth y wladwriaeth, ac yn y blaen; ond, credwch fi, mae yn rhy gynnar i chwi floedilio llawer etto ymaith a'ch Pubyddiaetll. yn gyntaf- ymaith a'r basin --i'r seremoni o geisio dynwared yr offeiriad yn gwne\ d Cristionogion bach o'r plant newydd eni—ymaith, meddaf, A'reiluu baeh a'cb canol-dwylaw glSn yn gyntaf; ac yna ymdrechaf gyda cbwi a'm bottegni i ddattod y eyssylitiad rhwng y wladwriaeth a chrefydd. Maddeuwch i mi am fod mor eofn yr wyf fi. am weled ein crefydd yn cael ei rhyddhau oddiwrth gadwynau ei gwtfdf, fel yr ymddangoso yn ei symlrwydd cyntefig-yn bur a dihalog. 0, frodyr, ymestynwo am grefydd yn sylfaenedig ar y gwirionedd." Amen," meddai Sion. c, v, {, lë, yn wir," meddai Thomas Rosser* yrwwn i'n myn'd i roi fy A— W'i yn bound o gael sharper bicia, a dodi ço's y gaib yn sound," meddai Huwcyn, mewn IJais uchel a lied chwefw. Yr eedd Hwmftre ya awr yn dachreachwytha y tan, a Sion broa yn bared i daraw; feUy ymadaw- odd yr hen Gapten, gaii wir obeithio y bydd, i'r ymddyddan fed o wir les er cael sylw at yr hyn a ystyriai ef yn olion pabyddol, y rhai y mae yn Jlawn bryd i gael gwaced o honynt, Kin nad ydynt ond brychaa ar grefydd ysbrydol y Gwaredwr. • ■■ h- I.