Seren Cymru

RHUMNI All HELYNTION. Y inae dau beth wedi ymddangbs yn y ddau Gymro diweddaf ag y sylwaf arnynt. Yu gyntat, nodyn o eiddo W. E. Y inae y gwr hwn yn difynu dernyn o SKREN CYMRU, ac yn gwneyd sylwadau arno. Nis gwn pwy yw awdwry llythyryn y SKRBN ond gwn mai nid y fl yw, er fy mod yn credu ei fod yn wir, Y mae rbfw bethau yn y difyniad o'r SsaEN agy uiae W. E., medd ef, yn malm a'u deall; megys "ysbrydion drwg y lie y pab taenellti," &c. Pwy mor ddall a'r hwn na fyno we led, a phwy mor Ifol a'r hwn na fyno wybod ? Gwir, fod amryw wedi myned oddiwrth yr etnvadau, a rhai oddiwrth y B«dydd wyr, i'r Eglwys. Cofied W. E. fod hyny Wedi ei hysbysu er ys llawer dydd yn SBREN CYMRU—nid ydym yn celu ffeithiau. Ond paham yr atHhant, sydd i'w drafodmewll amser dyfodol. Gwybydded W, E. y pill ef ysgrifenu y peth a fyno i'r 16 Cymro," a minau i'r SBREN ond y peth goreu fyddai ein cael wyneb yn wyneb o flaen tort o ddymon; yna, ceir y gwir V I N'^IUSJI allan. Os cytuna W. E., myfi a draddodaf ddarlith ar y petbau caniynol, a chaiff W. E. gyfle i'<n hateb ar uoson arall, a minau wedi'n ei atebyntau, &c. tefy pethau hynNid Eglwys Loegr i'w eglwys ein tadaa —nad yw inynwes yr eglwys yn fynwes dawel Jt- fod yr Eglwys yn gyfeiliornus yn null a deiliaid bedydd —nas gall Eglwys Loegr fod yn Eglwys y Testament Newydd—ei bod yn babaidd ac yn tywys i Rufain—- fod llawer yn Rumni yn cael eu goriodi trwy ddylan- wad aniiheg i fyoed i'r Eglwys. Nid anwiredd noeth V yw hyn, ond flaith ag yr wyf yn barod i'w phrofi. Onidoes ymdrechion yn cael eugwneydgan rai pwysig mewn cyssylltiad a'rgwaith, i dynu plant, &c., i'r eglwys ? Ac y mae llawer o rieni sofft yn caaiatau hyny, rhag ofn. Peidiwch a gwadu Mr. W. E. Dywedwch eich bod yn "dysgu yr hyn fydd er llesSd i'r rhai a ddeuant atoch, erbyn amser a thra- gwyddpldeb." Pa lesad all fod o'r holl gyfeiliornadau ag ydyeh yn ddysgu? Deued W. E. allan felag yr wyt wedi awgrymu osgall ef ddangcs fod rhywbeth yn fy nghreiydd neu yn fy mvwyd allan o le, neu ynyr enwad Apostolaidd ag yr wyf yn perthyu iddo, yr wvf yn ymrwymo (Duw yn dyst) i ymwrthod a phob peth sydd yn gyfeiliornus. A gobeithio y bydd W. E. yn barod i wneyd yr un peth. Ni fydd twyll a cham o un lies i neb yn y byd hwn neu y byd a ddaw acoa gall rhy wun ddangos had yw fy egwyddorion yn ol y gwir- ionedd, ystyriaf hwnw y cyfaill penaf ar y ddaear. Y n awr W. E., dyma gyfle i chwi argyhoeddi, os y w hyny yn eich Kallu—deuiwch i'r maes 1 Os gellwch chwi ddangos fod eich eglwys chwi yn nes i'r Test. Newydd ni'tn eiddo I, yr wyl yn YlJlrwymo dyfod atoch heb oedi dim a byddwch chwithau yn barod i wneyd yr un peth, os y try allan mai fi sydd yn ol meddwl Crist. Cofiwch, Gwir wrth fyw a gwir wrth farw, Sydd yn elw tuwy na'r byd." Yn ail, sylwaf ar yr hyu a ddy wedir yn y Cymro diweddaf am Mr. Robinson, gweinidog presenol v Bedyddwyr yn Nghaergrawnt. Dywed y Cymro fod offeiriad o'r enw Bardsley yn traddodi darlith ar y Dciwy fil-fod Mr. Robinson yn bresenol—i Mr. R. roddi her i'r offeiriad i ddadlu ag ef ar fater y ddarlith oud i Mr. R., ar ol tipyn o ymddyddan, i dyna ei her yn 01, a dweyd pa whaethauefyll yr offejriad. Wei, pa feint o wir sydd yn yr hyn a ddy wed y Cymro ? Oaiff Mr. Robinson ateb drosto ei hun, yr hyn y mae wedi ei wneyd yn y Freeman diweddaf, p. 214* Dy wedodd Mr. Bardley ei fod ef yn rhoi her i mi 'i ddadlu ag ef—mi a dderbyniais y cynnyg; ond nis gallem gytuno ar bwnc y ddadl. Yr oedd Mr. R. yn cynnyg dau beth i'r ddadl, a minnau un peth. Cy-u nygiodd Mr. R. yn gyntaf, fod y ddadl i fod ar y gwa. haniaethrhwnggoiygiadauy Puritaniaida'r YtaneilU duwyr diweddaf, ar Eglwys a Gwladwriaeth. Dywed- ,ais na ddadleuaswn ar y pwnc hwn. y peth 8rau oedd Mr. R. am ddadlu arno oedd, rhif y oap«li ag a sefydlwyd gan y rhai a aethant allan o'r eglwys. At. ebais, nid oeddwn am ddadlu ar un o'r ddau- betb, gan nad oeddynt o gymmaiat pwys yn fy ngolwg. Ond dy- wedais, y dadleuaswn a Mr. R. ar Eglwys a Gwtad' iaeth pryd y mynasai, ac am iddo bendertynu ar y pryd a'r He. Ond dywedodd, na wnaethai ef ty nghyfartod aa y mater hwn." Dyna y gwir o enau Mr. Robinson ei hun o ganlyniad, y mae y Cymro yn au-dyat vn T. L.

Xl?kMou GWEINIDOG. Cynnaliwyd cyfarfod dyddorol not Fawrth, y 25ain o fawrth diweddaf, yn nghapel y Bedyddwyr, Canton, Caerdydd, i'r dybeii o gyflwyno anrbeg i'r Parch. J. D. Williams, y gweinidog, fel arwydd o barch yr Eg- lwys a'r gymmydogaeth tuag ato. Rhagfiaeu wyd y cyfarfod cyhoeddus gan wledd o ae, yr hwn a fwynha- wyd gan luaws o gyfeillion. Am 7 o'r gloch cymmer- wyd y gadair gan y Parch. E.Jones, Pentyrch, yr hwn a hysbysodd fod y Parch. N. Thomas, Tabernacl, Caerdydd, wedi gorfod ymadael ar oly te, oblegid fod y cyfarfod misoi yn dechreu yn ei gapel ef y tioson bono, a bod y Parch. R. Richards, Siloam, yn anatfaog i fod yn bresenol oblegid afiechyd trwm. Wedi gwneyd sylwadau pwrpasol a difyrus ar ameaa y cylarfod, gal- wodd ar y Parch. H. Chester (A),Caerdydd, i anerch y gynnulleidfa; ar ei ol ef galwydar R. Benjamin, Ysw., i gyflwyno yr anrheg i Mr. Williams. Uwnaetb Mr. Benjamin araeth dlos a chynnwysfawr, yn yr bony dangos^i. ei serch tuag atei weinidog; dywedaiy buasai yn dd.a ganddo ef a'r holl frawdoliaeth pe buasai y rhodd yn llawer mwy, ond ei fod yn gobeithio y buasai ï V.' «-j • v

Athrofa yn y Gogledd; yn nghyd a gofalu am y ddwy sydd yn y Deheudir.—D. JENKINS, Y^. EGLWYS Y CWMBACH.—Mae eglwys y Bedydd- wyr .yn y lie hwn yn dymuno hysbysu pregethwyr yn gyffredin, nad yw yn gyfleus iddi dderbyn cyhoedd- iadau neb ond y cyfryw a fydd yn danfon am danynt. Mae awgryni yn ddigon. MERTHXR TYDFIL,—Nos Fercher, yr 2il cyilsol, cynnalivvyd cyngherdd yn neuadd ddirwestol y lie Uchod, gan gor Seion a chor Undebol y Bedyddwyr yn Dowlais, yn rhifo dau cant o gerddorion canasant yn ddaac ystyrjed yr anfantais oedd ganddynt, gan fod y neuadd yn rhy fach, ond er byny i gyd cawsom ein bodd bau yn drwyadl. Erbyn 71 yr oedd y neuadd yn orlawn ae am 8, cymmerwyd y gadair gan ein gwlad- garwr D. Joseph, Ysw., Plymouth. Wedi iddo roddi anerchiad ar natur y nynnherdd, gatwodd ar gSr Dow. laisi ganu y grand chorus, Haleluia to the Father, gan Beethoven r y canu yn dda rhagorol. Wedi hyny, treble solo, I know my Redeemer liveth. Handel, gan Mrs. Hughes; nid cystal ag oeddcm yn ddysgwyl. Anthem, Merch Seion, can, gan gor Seion; da iawn. Treble solo o'r Messiah, But thou didst not Leave, gan Mjas Jonfls canwyd y dernyn yn ardderchog, a gorfu iddi ei ail ganu. Grand chorus gan gor Dowlaifc, Cum Sanetus. o'r 12 jtfnsf. Deuawd, O mor Anhawdded yw, ptn Mr*. Hughes a Miss Edward, o'r Storm oj Tiberias-, ail ganwyd hwn etto. Solo, trio, a chorusy Milfl wyddiant gan gor Seion; can wyd hon yri gampus. Treble solo o'r Messiah, EreryiValley, gan Miss Ed- wards da-dros ben. Grand double chcrusgan y ddau citnt, Dynalr Gwyntoedd yn Ymosod, o'r Sterm gan Stephens; ardderchog yn wir. Gallesid meddwl fod sefli&u y neuadd yn myued yn chwilfriw pan oeddynt yn canu y chorus hwn. Wedi hyn, cawsom ein difyru gan. y Parch. C." Griffiths, Seion, am ddeng mynyd, tra bu y cor yn cael hamdden. Gyda body cor yu barod i ddeobreu, dyma Meistriaid Evans a Frost ya agor yr ail ran gyda'r Welsh Air, Penyrhaw, gany ddwy delyn yn gampus, nes y gorfu arnyoteiail chwarell gyda variations. Glee gan y ddau cant, We fly by Night, Lock. Can y Boreu glas, gan Mrs. Evans ar gais Seion; ail ganwyd. Deuawd, The Sisters, gan Mrs. Httghes a; jMiss Edwards o Ddowlais. Solo'r delyn, French Air, gan Mr. Frost; ail ganwyd hwn etto gydachymmeradwyaeth. Glee, Are the White hours, Callcot. Solo, My Father's elbow chair da iawn. Canodd Mr. Evans Difyrwch Gwyr Harlech. Solo, Pant Cortan yr Wyn, gan Mr. D. Evans ar y delyn. Glee, G«me let us all„gan yr holl gor. Y'na, cododd Mr. Griffiths ar ei draed i dalu diolcbgarwch yn benaf i.gôr Dowlais am ddangos eu caredigrwydd tuag at Mr. Thos. Williams, blaenor cor Seion, ammaiiddoef y mae'r elw yn cael eigyflwyno am ei ymdreeh gyda'r cot a'i ddwyn i'r safle agy maeyn bresenol. Wedidiolch i'r cantorion a'r cadeirydd, canwydyr anthem genedl- aethol, ae aetli pawb adret wrth eu bodd.—TUDOR AB DJfwr. ■: