Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
MARWGOFFA.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
MARWGOFFA. Tach. 21, yn St. Clears, Mrs Lucy Martell, yn 70, mlwydd oed, wedi hir gystudd, o'r ddarfodedigaeth. Bu am tlynyddau yn wanllyd iawn ei hiechyd, ond dyoddefodd y cwbl mewn amynedd a mwyneidd-dra mawr, gan ystyried mai ewyllya ci Thad nefol oedd yr oruchwyliaeth, er ei bod yn boenus a blin iawn yn ami. Bu y wraig ddahon yn briod a Mr. John Martell, tanner, am 50 mlynedd, a buont byw yn gy- surus a dedwydd iawn am yr amser hirfaith hwnw. Cawsant 9 o blant, a'u gweled wedi eu dwyn oil i fyny, oddigerth un, fel y mae 8 o honynt yn fyw yn bresenol'i alaru ar olmam dyner a gofalus, ond wedi BU gwasgaru lawer o honynt yn mhell oddiwrth eu gilydd; a thybiwyf fod yr oil o'r plant yn grefyddol, ac yn Fedyddwyr; ac y mae y rhai a adnabyddwyf fi yn enwog mewn crefydd a duwioldeb. Ni chafodd plant erioed well siamplau, yn ddiamheu, ac ni buont yn ofer iddynt. Yr oeddent yn byw, ac yn cadw tdnyard yn Conwil, pan ymunodd yr ymadawedig a chrefydd yn Ffynnonhenry. Yr enwog Watkins, Caerfyrddin, a'i bedyddiodd hi, pan yn 25 oed; bu felly gyda chrefydd am 45 o flynyddoedd. Yr oedd y wraig dda hoh wedi ei geni yn mhlwyf Meidrym, mewn lie y gelwir y Dderry arno. Yr oedd perthyn- asau Mrs. Martell, o du ei thad, yn Fethodistiaid selog iawn. Yr oedd ei thad yn flaenor seiet, a'i hewythr, brawd ei thad, oedd Mr, Charles, y Bala; ond yr oedd ei mam yn aelod selog gyda'r Bedyddwyr yn Salem, Meidrym; a phlanodd y fam ei hegwydd- orion yn ei merch pan yn blentyn, ac felly proffesodd hwynt yn selog drwy ei hoes. Cafodd lawer o erled- igaeth yn nechreuad ei chrefydd; yn Conwil, yr oedd perchenog eu ty a'r tanyard yn Fethodist selog iawn, ;» Mrs. Martell yn wraig rinweddol iawn yn ei olwg tra fu yn myned i gapel y Methodistiaid, ac i'r ysgol Sabbothol yno; byddai yn arfer gosod allan ei chlod fel gwraig gall a rhinweddol, a'i bod wedi hanu o'r teulu goreu, ac wedi arfaethu iddi fod yn ranks y Methodistiaid, wrth gwrs, gan ei bod or hAd neillduol. Ond cyn hir iawn, cafodd y wraig dda hon adnabydd- iaeth o Ffynnonhenry, a'i phobl ddewisol ei hun. Credodd dystiolaeth Duw, a bedyddiwyd hi ar broffes o'i ffydd, ac ymunodd a'r eglwys ag oedd hi yn farnu agosaf at air y gwirionedd; ond darfu y landlord a. hi ar unwaith, ac fe aeth yn chwerw iawn ei ysbryd, ac ymddialgar iawn ei ymddygiad, fel y rhoddodd rybydd iddynt ar unwaith i ymadael o'i diriogaeth ef, gan iddi wneyd y fath dro salw ac annghymmodlawn iddo ef. Trugaredd oedd nad oedd hwnw yn frenin, fel llawer cyffelyb. Oddiyno symudasant i Gastell- newydd, lie y buont am flynyddau; ac oddiyno i Meidrym ac yn y diwedd i St. Clears. Bu y wraig rinweddol hon, yn nghyd a'i hanwyl briod (er nad oedd efe y pryd hwnw yn proffesu crefydd) yn hynod ffyddlon at gy.nnal crefydd a llettya cenadau lJuw. Meddyliwyf mai nid anrnhriodol dweyd,—" Yr hyn a allodd hon, hi a'i gwnaeth." Yr oedd ynddi lawer o rinweddau, a gobeithiwyf y parha ei merched hoff i'w hefelychu tra byddont byw. Gadawodd ei phriod serchus ar ol, yn 85 oed, yr hwn yn fuan a'i canlyna, ac yn obeithiol am gael yr un mwynderaU tragwyddol tu draw i'r bedd. Claddwyd ei rhan farwol y dydd lau canlynol wrth addoldy Capel Seion, yn y graig. Pregethwyd ar yr amgylchiad yn y t^ cyn cychwyn gan y brawd j, Rowlands, ac yn yr addoldy ganyr ysgrifenydd. Dacth llti mawr yn nghyd i hebrwng ei gweddillion marwol i'r bedd, a dangoswyd y parch mwyaf iddi gan ei pherthynasau a'i chymmydogion. Yr Arglwydd a fyddo yn dirion iawn o ein hen frawd hyd derfyn ei ddydd, ac o'r plant caredig. B. WILLIAMS.
HANESION CARTREFOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
HANESION CARTREFOL. BKDWAS, MifNwr.-Damwain Angeuol.—DyAd. Mawrth, Tachwedd lleg, cynnaliwyd trengholiud gan Mr. Brewer, ar gorff un John Thomas, bach- genyn lleg oed, mab Mr. William Thomas, saer. Tebygol yw ei fod wedi myoed i ollwiig y ceffyl yn 'rhydd oddfwrth un o'r trucks, yn ymyl y gledr- ffordd, yn llwythog o fun lo, ac iddo syrthio dani. Cafodd ei ddryllio yn y modd rowyaf arswydus, fel y bu farw yn y fan. Dychwelwyd rheitlifarn o Of fqrwolatth ddamweinjoi," CAERDYDD,—Y mae'r pwyllgor cyn north wyol yma wedi danfon ^1,000, fel rhandal, at augenion trigolion y gweithiau cotwrn. Pan oedd perchenog peiriant dyrnu yn dychwelyd o farchnad Pwllheli, dydd Mercher diweddaf, ym- osododd dau ddyn arno, gyd& chyllyli yn eu dwy- !aw,acysbeitiasantefod6t2. Da genym ganfod fod Pwyllgor Eisteddfod Caer- harfoh wedi cyflwynoanrheg o "Walsh Melodies" Pehcerdd Gwatia, mewn rhwymiad ardderchog, i Master R. S. Hughes, o Aberystwyth, fel arwydd o'u hcdmygedd o waith y bychan yn chwareu'r piano yn yr Eisteddfod. GWAITH YNYSCEDWW.—Nid pes ond yehydig argoel y bydd i'r gwaith hwn gychwyu yn fuan. Y mae y cwmpeini newydd yn lied ansefydlog eu ineddyliau yn ei gylch. Y mae dau o honynt, ineddir, wedi tynu yn ol, ac ymryddhau oddiwrth v cytundeb. Tebygol yw, na wneirdim yn ei gytch ef cyn troad y flwyd4yn, ps gvvneir rhywbeth wedi liylly. GWEITHFEYDD Y DBHBUDIR.—Y maegweith- feydd glo Gwent, a Morganwg yn fwy bywiog nag arfer ar yr adeg hon o'r flwyddyn, ac y njae y fas- nach yn bywiogi ar yr holl fynyddau. Bydd i'r amryfal ganghenau flfyrdd haiarn newyddion a fwr- iedir eu gwheyd ychwanegu llawer at weithgarwch a masnach ar y mynyddoedd, gan agor rhandiroedd mwngloddiot newyddion, a pheru ansren gweith- feydd newyddion mewn amryw ardaloeild. Y mae'r plate mill yn Rhumni yn inyned yn mlaeri yn rha- gorol, a dyniou yn prysur weithio tuag at ei chwol- hau. 1: mae gweithfeydd Dowlais yn myned yn miaen yn dra dymunol; a chan mai gwaitli haiarn Dowlais yw y mwyaf yn y byd, y mae'r ffaith o'u bywiogrwydd hwynt yn brawf cryf o sefyllfa mas- nach haiarn. Y mae Cwmpeini ffordd haiarn Cwm Taf ar fedr agor cangen rheilffordd yn agos i waith haiarn y Gadlys, Aberdar, i fyned at byllau glo Cwm Dar. Os^llwydda y cwmni yn hyn, bydd yn fantais ddirfawr i lioll ardal Aberdar.
FFRWYDRIAD MEWN PWLL GLO.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
FFRWYDRIAD MEWN PWLL GLO. Tachwedd 21, (^mmerodd tanchwa arswydus le yn ngwaith glo Walker, chwech milltir o Gastell- newydd.ar.y-Tyne, pan y collodd 16 o bersonau eu bywydau. Cafwyd yr holl gyrff i fyny dydd Sul, a dantonwyd hwynt i'w gwahanol. artrefleoedd mewn ceirt. Enwau y rhai a gollasant eu bywydau oeddynt:— John Holt, wedi gadael teulu ar ol. James Haswell, gweddw a phedwar o blant. Willium Burrell. Martin Facton, gwraig a dau o blant, Wm. Barnes, gwraig a dau o blant. George Watson, wedi bod yn briod. John Moore, gwrpriod. £ John Miller, mam ytnddibynol arno.1 John Hetherington, unig. ■ • Joseph Forster, gwr priod. J phn Mitcheson, gwraig a,phedwaro. blant. George Barnes, gwr priod. Heblaw pedwar o fecligyn ieuainc. Lladdwyd 9 o geffylau, ac 21 o ferlynod hefyd. Dygwyd II o ddyuion i fyny yn ddiogel, ac y maent yn awr wedi eu cwbl adferu. Dywed y rhai a ddisgvnasant i arcliwilio y pwll, fod yr awvr mcwn sefyllfa ddrwg iawn. Dywedir i'r awyr danio drwy i un o'r enw IloJt danio ergyd. Dydfi Llun, cynnaliwyd trengholiad ar y cyrff gerbron Mr. Stephen Reed, coronwr dros ddeheu- barth Northumberland. Nitl ydyt yn gwybod yn sicr pa fodd y cymmeroddy danchwale, ond gwneir ymchwiliad swyddogol i'r mater.
HANESION GREFYDDOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
HANESION GREFYDDOL. TABOR, DYFED.—Traddododd y Parch. Moses Roberts, Felinfoel, ei ddarlith gampus ar Ddylanwad y Rhyw Fenywaidd yma, nos Fawrth, Hyd. 14eg,i dori owraivdawwyr o bob 6nwad crefyddol. Yr oedd y darlithydd mewn hwyl, a'r gwrandawiad yn astud a cliymmerad wyol; ac yr wyf yn meddwl i bawb gael eu Ilwyr foddloni, yn enwedig y rhyw deg, o herwydd clywais lawer o honvnt yn gofyn dranoeth, Pa bryd y mae y dyn bach nice yna yn dod yma etto ?" yr hyn a brawf fod Mr. Roberts yn cael dylanwad arnynt hwythmj. Yn wir, er cymmaint o barch oedd gan- ddynt iddo fel pregethwr, maeei enw fel darlithiwr yn llawer uwch, ac mae'n rhaid cyfaddef ei fod yn quite the ladies' man. Hir oes iddo.—HEN LANC. COLEHAM, AMWYEHIG.—Mae'r eglwys a btaa" wyd oddeutu tair blynedd yn ol yn y lie uchod gan y Parch. John Williams, gvnt o'r Garn, wedi prynu y Spread Eagles, yn Heol Wyle Cop, am £780, gan fwriadu adeiladu capel mor fuan ag y cymmerant fedd- iant o'r lie.—J. W. MORIA, RISCA.—Hydref 6ed, traddododd y Parch. E. Roberts, Maesaleg, ddarlith gampus yn y lie uchod ar y Ddwy Fil. Nid oes eisieu tidganu o ffaen dyn fel Mr. Roberts digon yw dweyd ei bod yn ddar- lith gampus. Un peth a ddeisyfwn aryreglwysi ydvw, rhoddi gal wad iddo i'w thraddodi, os daw, fal y byddo iddynt gaeltrem iawn am unwaith ar yr hen araseroedd, a bod yn llwyr argyhoeddiadol fod "coffadwriaeth y cyfiawn yu fendigedig," -0. NODDFA, ABERSYCHAN.—Cynnaliodd yr eglwys hon ei chyfarfod chwarterol dydd Snl, Tachwedd 9fed. Pregethwydaryrachtysnr gan y Parch. W. Lewis, Dowlais. Am 11, dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan T. Thomas, myfyriwr o Athrofa Pontypwl, a phre- gethwyd gan W. Lewis. Am 2, cariwyd y gwasanaeth yu mlaen yn Seisnig, pryd y. dechreuwyd gan S. Howells, myf/riwr, a phregethodd W. Lewis. Am 6, dechreuwyd gan D. B.Jones, myfyriwr, a phregethwyd gan W. Lewis. Nos Lun ganlynol, traddodedd y Parch. W. Lewis ei ddarlith yn y Ueuchod ar Andrew Fuller a'i Amserau. Dechreuwyd trwy ganu gan y cor, ac anerch wyd gorsedd gras gan D. Rees, o athrofa Pontypwl. Yna cymmerwyd y gadair gan J. Richards, Ysw., arolygydd gwaith Abersychan. yr hwn mewn byr eiriau a alwodd ar y darlithydd at ei waith. Yr oedd testun y ddarlith yn dda, ac heb yr un ammheuaeth kallwn ddweyd fod y ddarlith yn deilwng o hono. Parhaodd y darlithydd i anercb y dorf Inosog ag oedd wedi ymgynnull yn nghyd am ddwy awr; a gellir sicrhau pawh ag sydd heb glywed y ddarlith yma, ei bod yn un wir dda-teil wng o'r testun a'r darlithydd. Er bod yr hm i raddau yn anffafriol, cafwyd cynnulliad lluosog a chasgliad da, ac ystyried sefyllfa y He.— ADELPHOS. BUTBABARA, CRUOHYWEL.—Cynnaliodd y Bed- yddwyr yn y lie hwn eu cyfarfod blynyddnl eleni arnos lau a dydd Gwener, y 6fed a'r 7fed o'r mis diweddaf. Nos lau, darllenodd a gweddiodd y Parch. Mr. Mor- gans (W.) a phregethodd y Parchedigion J. Cousens, Brynbiga, a L. Evans, Casnewydd, Am tO, boreu dJdd Gwener, darllenodd a gweddiodd y Parch. L. Evans, a phregethodd F. Ev.tns, Llangynidr, a J. Cousens. Am 2, darllenodd y Parch. M. Lewis, Capel ynr) a phregethodd R. Johns, Llpn wenarth, a D. B. Ed wards, Aberhonddu. Am 6, darllenodd a gweddi- odd y Parch. D. B. Edwards; a phregethodd D. R. Jones, Abercarn, a J. Cousens. Yr oedd y pregethau wedi eu myfyrio yn dda, a'r traddodiad o honynt yn deilwng o'r traddodwyr yr oedd y gwrandawwyr yn lluosog, ac yn gwrando yn astud iawn. Gallwn dystio fod y cyfarfod hwn yn un o'r cyfarfodydd goreu a gaw- som erioed. Gobeithio na chaitf yr had da a hauwyd wywo gan bcethder pechod, na'i dagu gan olalonbydol, ond y bydd iddo gael dyfnder daear, ac y tyr allan yn tfrwythlon. Ein gweddi yw ar i'r Arglwydd lwyddoy gwirioneddau gwerthfawr a lefarwyd, fel y byddont yn foddion i ddychwelyd pechaduriaid lawer oafael colled- igaeth.-A. PONTBRENLLWYD.—Cynnaliodd ysgol y lie hwn ei chyfarfod adroddiadol Medi 2lain, 1862. Cyfarfu yr ysgol yn y capel am 4 o'r glocb yna aethant tua tny Mrs. Jones, Ysgubor-fawr. Cawsant de am 5 G't gloch, ac anrhegwyd y bechgyn a llyfrau, a'r marched a tieisedau sidfni ganddi, Ani 7 o'r gtoctt, cvnnatiwyd y cyfarfod adroddiadol. L'ywyddwyd y cyfarfod gan