Seren Cymru

GOHEBIAETH 0 OGLEDD LLOEGR. OES, oes, Mr. Golygydd anwyl, y mae hiraeth aa- nghyflPredin ar y Cymry gwasgaredig yn y parthau hyn ar ol hen wiad eu geneditfaeth &c yn wir. p;iham na fyddai felly, oblegid yn Nghyrnru y mae rhiaint, a chyfeillion anwylaf, ieuenctvd, a maboed y rhan fwyaf o honynt; yno hefyd y mae eu cyri-ath- rawon yn yr ysgolion Sabbothol, 'ie, a lluoedd o frodyr a chwioryild anwyl yn yr Arglwydd, y rhai cyn hyn y bu yn dda i ni wrth eu cyfarwyddyd a'u cynghor, ar ddechreuad ein gyrfa grefyddol; ac yn Nghymru y mae llawer o weinidogion da y Testa- ment Newydd, y rhai y bu yn liyfrydwch genym ei gwratido yn cyhoeddi y newyddion hyfryd, saf fod Ceidwad idd ei gael i'r penltf a'r ffleiddiaf o bech- aduriaid, ac erbyn yr ystyriorn y pethau hyny, pa ryfedd yw fod ami i hen Gymro yn y wlad hon, sydd a'i wallt yn gwynu, ac a'i lais yn ddigon cryn- edisf> heb. ddeall ond ychydig ueu fldim am y crotchets a'r quavers yna, a'r holl beth au sydd yn angenrheidiol i gyfansoddi y cerddor rnedrus, le, pa ryfedd yn wir, ei bod msgys yn casgiu ei hull nerth yn nghyd, nc yn ymwroli i'r gad (fel tase), a pha un ai rheolaidd neu afreolaidd y maent, er hyny yn tynu eu telyn oddiar yr helyg, ac yn ei tharaw mewn cywair digon piiodol i ganu hen gerddi melus- ion eu gwlad, ac yn goi-phen yn fynych gyda seinio, Duw a wyr mor anwyl i mi Ydyw gwlad y gan." Feily, yn nghanoi yr hiraeth yna am eu gwlad, nid oes achos i ti na minnau synu fod adgofion fyrdd yn dyfud id tynt am bethau a fu, ac am lawer ymdrech a wnawd i ddarostwug y Cymry gerbron cenedloedd y ddaear, a'u darluuio fal barbariaid anhyddysg, isel, drwg eu mo sau, annheilwng o ymddiriedaeth, ac holiol.anaddas i lanw unrhyw swydd mewn gwlad nac eglwys ond er hyny, ddarllenydd huwddgar, ni fu ynom ni y pryderllelaf erioed pa fodd y safai y Cymry fel cenedl, o ran eu dys^ a'u inoesau, ond i ni gael eu cymharu yn deg a chenedloedd ereill; a phe byddai yn ddichonadwy i ti hebgor amser i ddyfod gyda mi yn fy uheithiau ar hyd gwahanol siroedd gogleddol Lioegr, ac yna i gymbaru pethau yma yn mysg y dospartb gweitbgar i'r hyn ydynt yn Nghyrnru, mi a wn y byddem ein dau yn cyduno fod y rhagoriaeth o du y Cymro. Os dywed ambell un wrthym yn awr ac eilwaith mai ein cariad at ein gwlad sydd yn ein tueddu i farnu fel yuvni a add efwn yn rhwydd mai gwladgarwch yw, yn nghyd a dymuniad am ein gweled fel cenedl yn teimlo ein bod y peth yr ydym, ac mewn canlyniad yn cym- meryd ein safle briodol fel dinasyddion a chrefydd- wyryn mhlith y cenedloedd sydd yn ein hamgylchynu. Ie, yn wir, gwlad ryfedd yw hon i'r Cymto fod ynddi, yn neillduol felly o herwydd vr anfanteision crefyddol sydd ar ei ffordd; mewn rhai lleoedd, nid yw y Cymry yn lluosog, ac felly yn teimlo yn dra digalon i gynnal addoliad cyhoeddus eu hunain mewn lleoedd ereill, y mae rhai pobl sydd wedi eu dyrchafu i fod yn swyddogion bychain mewn rhaio'r gweithfeydd yma, yn defnyddio pob moddion a dylanwad a feddant i geisio Kan y bob) i fod yn rhyw- beth ond yr hyn ydynt mewn gwirianedd; a cheir ami i un yn barod i blygu i'r awdurdod dreisiol, a dweyd fod yn rhaid gofalu am y corff yn gystal a'r eiaid. Gymry anwyl, ni ddytai y pethau hyn- fod, oblegid rhy fychan o beth yw unrhyw orchwyl o waithta roddir i chwi yn gyfncwid am yr egwyddor- ion crefyddol yr ydych wedi eu mabwysiadu. Feibion holf a merched caredig yr hen 5fmneilldu- wyr Cymreig, y rhai ydych wedi gwrthsefyll gwawd ac erlidigaethau o fcerwydd eicli ymlyniad dewr at eich egwyddorion, a'ch atgasrw) d,1 at gyssylltiad crefydd a llywodraeth wladol, na fydded i chwi, meddaf, mewn gwlad estronol blvgu i unrhyw ddelw a Osodir i fyny o'ch blaeri i'w addoli. Ac yn mhá ffhrf bynag y cynnygir church and stateism i chwi, gadawer i ni goffa hen arwydduir y tudau Cyrfireig, mai "iawn i bob dyn ei farn, ac i bob barn ei lLifar; a Gair Duw yn uchaf." Yr oedd yn dda genym fod yma eithria.iau anrhydeddus i'w cael, ac fod yma lawer o ddynion da ag sydd wedi sefyll yn anrhyd- eddus dros eu hegwyddorion, ac yn ngwyneb llawer iawn o anfanteision wedi mynu bod y peth oeddynt cyn eu hymadawiad a gwlad eu genedigaeth. Mae yn llawenydd mawr genym allu cofnodi y peth diweddaf yna, oblegid y mae yn dangos ar unwaith fed yn mhlith Cymry gwasgaredig Lloegr rai ag sydd yu foddlawn aberthu pob cysuron er mwyn eu hiawnderau crefyddol; ac o ran hyny, fy nghyfaill anwyl, dyna fel y mae wedi bod yn mhob oes a cbeoedlaeth. Y mae hanesyddiaeth yr oesau gynt yn orlawn o siamplau. da am hen wroniaid crefyddol, teilwng o efelychiad (mewn cydwybodolrwydd) gan grefyddi wyr y dyddiau presenol. Mae y flwyddyn hon, 1862, a'r mudiad mawr sydd ynddi, sef yr wyl Ddau can mlwyddol, yn ein hadgoffa am lu mawr o ddynion da, y rhai a aberthasanc bob cysuron daearol e. inwyn ei egwyddorion crefyddol, ac yn herwydd pa rai i raddau helaeth yr ydym ni yn mwynhau ein rhyddid yn y dyddiau preseuol. Ilynabity; (mawr, meddai llawer un, na fyddai y Cymry yn Lloegr wedi dechreu cydweithio a'r eglwysi yn Nghymru mewn cyssylltiad a'r Drysorfa fawr; ond dyna, ys dywed yr ben ddiareb Gymreig, Gwell hwyr na hwyrach i ddechreu pob gwaith da. Felly, y mae yn hyfryd- wch mawr i'r Gohedyddallu dy hvsbysu ei fod wedi clywed fod v Bedyddwyr Cymreig yn y wladhon yn bwriadu cael un cyfarfod mawr i yinddyddan a'u gilyed yn ngbylch materion yr enwad yn y siroedd hyn, yti nghyd a threfnu llwybr i gydweithio o blaid y Drysorfa Gotfadwriaetnol. Y mae v lie a'r adeg y maent yn bwriadu oyfarfod ynt un cyfleusiawn; yr ydys wedi dewis Witton P,-ti-k fel lie t-ariolog, ae atli:g sefydliad y Parch. D. Lewis yno fel gweinidog i fod yr amser, sef Ionawr 4ydd a'r 5ed, 1863, pryd yr ymwelir a'r lie, yn mhlith ereill, gan y Parcbedision cilnlynol :-T, Price, Aberdar T. Thomas, D.D., Llywydd Coleg Pontypwl; W. Walters, Newcastle; J. Marshall, Hamsterly; J. T. Bannister, Ll. D., o Sunderland, ac ereill. Dyna ddechreu materion yn yr iawn ffordd, unite ? Mae yn ymddangos fod pobl dda Witton Park yn gwneyd parotoadau mawr gyf- erbyn a'r cyfarfod, fel na fydd dim yn ol o wneyd y lluaws dyeithriaid a ddysgwylir yno yn gysurus L iawn. Yn .awr. Fedyddwyr Cymreig Gogledd Lloegr, deffrowca ati ynte fel un gwr, a gadawer i'r bodoli, ac mai nid rhy w