Seren Cymru

AT DIDYMUS, BLAENFFOS. SYR,—Q-welais ysgrif p'ch eiddo yn y SEREN ddiweddaf, yn yr lion yr oeddyoh yn dwrdio rhyw Thotqas Griffiths, am ledrata eich englynion. Wet, os oedd T. G. yn euog o'r cyhuddiad, yr oedd yn euog o gerydd hefyd. Ohd pa un a oedd yn euog ai peidio, y mae genyf fi, fel darllenwl* o'r SEREN, g\Vyo.yn$ich erbyn chwi; sef, eich bod yn cario mediiwl rhy fawr am danoch eich, hun fel Bardd. Canfyddir hyn yn amlwg yn eieh ysgrif. Dywed- asoch fod T. G., wrth gymhwysoyr englynion, yn djstrywio y gynghanedd a'r synwyr. Yo wir, yr wyf ti yn meddwl nad oedd eisieu iddogymmeryd y drafierth, o herwydd fod y gynghanedd wedi ei dystrywio yn barod. Dywedasocb nad oedd un o englynion T. G. yn ddiwall. Gwir, ond nid oes un o'ch englynion chwithau yn ddiwali hefyd. Ynyrenglyu cyntaf, ceir twyll gwreiddgoil a thwyll odl." Yn yr ail, y mae "m" ac r heb eu hateb. Yoytrydydd,ymae"tH{yitawdl"a b ";heb" ei hateb. > Yn y pedwerydd,' y mae proest i'r awdl a dybryd sain." Yu y punamed, y mae "proest lafarog" a 9 thwyll gwreiddgoil." Dyua naw neu ddeg o wallau mewn pum englyn, heblaw colliadau yn y mesur. Yn awr, ddarllenwyr, chwi wclwch mai tynu y biycheuyn o lygad ei frawd, cyn tynu y trawst o'i lygad ei hun, oedd Didymus, wrth adweyd fod eng- lynioni T. G, yn llawn o wallau. Didymus baeh, astudiwch Reolau Barddoniaeth cyn dechreu ys- grifenu i'r wasg a pheidiwch meddwl yn rhy fawr am yr hyn a gyfaiisoddwch ar euw englynion, canys mae genych waith rnyfyrio dyn dad YI1- grachfardd serch prif-fardd. BRODOR O'R TRAETHGWYN.

HAERLLUGRWYDD DIGYFFELYB. Ma.GoL.Mae'n hysbys i bawb agsydd yn byddysg ynbaoos yr Eglwys Gristionogot fod yr Annibynwyr o'u dechreuad wedi bod yn liynod o haerllug a beiddgar yn eu bymosodiadau; ond i'n brydni, safai yr enghraifft a ganlyn ar ben y rhes o'r tueddiadau rhyfygus a digywilydd ag sydd yn argratfedig ar lawer o'u gweithredoedd fel cprff 0 bobl. Er ys tua deg mis yn ol, dechreuwyd gwaith haiarn newydd yn Stockton, Swydd Durham; ac i'r dyben o gario y gwaitli hwn yn y blaen, daeth amryw o Gymry i'r dref. Cyn hyny, nid oedd end pump o Gynnry yn y lie,—Ficer y plwyf, M'ri T. LI. Deveraux, T. Williams, John the Prophet, a'r vsgrifenydd ond yn awr yr ydym yn rhifo dros dri ugain. 1'r dyben o ddangos ein parch tutig at y Beibl, a'n cariad at grefydd ac iaith y Cymry, ffurfiwyd ysgol Sabbothol Gymraeg, i'w chynnal am ddau o'r.gloeh bob Sabboth, a chwrdd am chwech, yr hwn a gvnnelid drwy weddiau ac anerchiadau. Yr oedd yrAnnibynwyrddaethyma o Walker yn llawh twrw am i achos Stockton i fod ynachos rhydd Cymreig, pawb, meddent, i gymmuno yn dclio- wahan. Bu rhai o honom, Tei Bedyddwyr, yn lied dawel, er mwyn cael gweled pwy oeddent, a jiha beth a gredent. Yn mhen ychydig Sabbothau,' canryddemfod surdoes I Inaepetidia Fawr' yn y blawd, ac yn dechreu gweithio. Cofier mai yn nl1'y beiiydJwraig yr oeddetn yn addoliar y pryd, yr hon wedi hyny a hebryngwyd i d9 ei hir gartref. (Boed heddwch i'w llwch, a lluW-enydd i'w henaid.) Wedi marwolaeth y chwaeranwyl hon, gorfu i ni fyned i dy Arinibynwr i gyiiiial yr oodfaon ac nid hir y buwyd yno, cyn iddyrit ddangos pwy oedd ben, a chymmeryd yr holl awdurdod yn eu dwylaw eu hunain. Rhifedi yr aelodau y pryd hwnw oedd fel y canlynBedyddwyr, 14; Anni. bynwyr, 6 Methodistiaid, 1; Wesleyaid, 1. Gan fod vrhan luosocaf o'r Bedyddwyr, trwy ddylanwad Walker, yn bleidiol i gymmundeb cymmysg, yr oedd yr Annibynwyr trwy hyny yn cymmeryd mantais i fod yn hyfach 0 rawer. Ac ar un prydnawn Sab- both, "yn hollol ddiarwybod i'r Bedyddwyr, y Meth. odistiaid, a'r Wesleyaid, ar ddiwedd yr oedfa, dyna Mr. Jones, gweinidog yr Annibynwyr yn Middles- bro', yn tynu cyffes ffydd allan o'i.logell, acyndar- llen cyfran o honi, ac yna yn corffoli eglwys o An- nibynwyr, ac yn ordeinio diacon arni. Dyna i ti, ddarllenydd, beth fedr Independia rydd ei chalon wneyd. Wedi tori bara, i'r dybeti o ddangos mai eglwys Gymreig rydd oedd hi i fod, ac Independia i fod yn ben arni ac eistedd ar yrorsedd, cymhellodd bawb i aros, ac i gyfranogi o'r elfenau. Neshaodd yr hen ^r o Fethodist yn mlaen, a dy- wedodd,—' Calfin \vy' I.' We', y mae yma le i Galfin,meddai y gweiuidog. Amen,' meddai y diacon newydd. Diolch byth, ebe'rUat). i Ai hyn, dyna y Bedyddwyr i gyd yn cilio. Ond er i'r'Annibynwyr wneyd y tro isel, gwael, brwnt yna, etto myn y Bedyddwyr a ddaeth o Walker hongian gyda Jiwy trwy y cwbJ. Ond y mae yn dda genyf eieh, bysbysu, Mr. Gol., a'r Bedyddwyr yn gyffcedinol, fod yr ychydig Fedyddwyr o'r iawn ryw sydd yma wedi cymmeryd ysgoldy at eu gwas- y 11 anaeth, yn lIlhaíJh y cynnelir ysgol a chwrdd bob Sabboth. Yn awr, Mr. Gol., gofynaf eich barn beth a feddyliweIT am y brodyr sydd yii dyfbd o, egIwys y Bedyddwyr yn Middlesbio i bregethu a pbleidio y cy mmunwyi- hyn, a hyny ar yr un amser y Sabboth. diweddaf ag yr oedd y Bedyddwyr yn cadw eu hysgol. Odder eu dyfodiad a'u dylanwad, yr oedd yr ysgol yn rhifo 4 am bob un iddynt hwy,— 40 mewn rliif. A oes gan Mr. Rees Arthur a Levi Morgan ddim parch i'r eglwys y pertliynant iddir A oes ganddynt ddim parch i weithredoedd y capei, pa rai" trwy ddoethineb Mr.T.Mathews, sydd mor bendant yn erbyn cymmundeb cymmysg ? A oes gan- ddyat ddim parch i'r enwad v perthynant iddo, yr hwn sydd wedi dM ei faiier i fyny trwy yr oesoedd ? lë, a hyny yn erbyn can mil cryfach rhwystrau nag a all gyfodi o Walker, nac oddiwith neb dynion fu, ac sydd yn ylle gormeslyd hwnw. Gallesid meddwi am ddyn fel L. M. y buasai yn dawynhau ac yn ymhyfrydu mewn rhyddid crefyddol wedi bod cyhyd fel llygoden dan half y gath ar lan y Tyne. Da frodyr yn Middlesbio, dysgwch dipyn,ar y dyn hwn, a dangosvpch iddo werth rhyddid, a pha beth ydyw mewn gwirionedd. Mae dyn yn greadur mor rhyfedd fe allai fod y blynyddoedo a dreuliodd o dan ly wodraeth nnbenaethol Mr. J. Thomas wedi trawsfrurnoansawddeifeddwiyn hollol. Mae yn hyfrydwch meddwl nad ydyw percheoogionna gor- uchwylwyr gwaith Stockton yn ymgymmeryd a'r swydd bwysig o ddewis crefydd i neb o'r gweithwyr; os byddant yn budlers, bailers, neu rollermea da, cantdalam eu gwaith, heb son am euerefydd. Gwyddom am lefydd yn y Gogledd yma, acam or. uchwylwyr, dim ond iddynt gae) dyn digon rhag- farnllyd ag i fod yn erlidiwr undcbrog, pe byddai ei haiarn yn cwympo yn ronynau wrth ddyfodallau o'r ffwrnes, efe fydd y g&r goreu yn y gwaith yn eu golwg. Mae ein calon wedi gwaedu rai troion wrth weled teuluoedd o Gymry yn gorfod: dyoddef .0, herwydd eu crefydd trwy ddylanwad yr would-be gaffers yma. Y mae eisieu talu mwyo sylw i'r gwalebod hyn er mwyn^u gwneyd yn hysbys erbyn y bydd rhai o honynt yn gorfod inyned at y ffwraeis etto. t (.L: Dyna, Mr. Gol., sefyUfa pethau yn Stockton yn bresenol mewn cyssylltiad a'r Cymry. AB ARTHUR. [Nid oes genymni ond cyhoeddi yr uchod fel y mae ac os oes ochr arall i'r ddalen gan ryw un i'w hysbysu etto, bydd tudalenau y SEREN yn agored i hyny. Yn sicr, y mae ein gohebydd yn taflu llun lied wael ar rai D'r Bedyddwyr yn Ngogl^dd Lloegr mewn cyssylltiad a'u h^g.wyddorion, &c., yn gystal. ag petha-u gwael iiin yr Annibynwyr.— GOL,] 1

AT MR. RICHARD PRICHARD, CONWAY.1' SYR,—Yn y SEREN am Rhagfyr 5ed, mae cais oddiwrthych ataf, am i nii gyhoeddi pregeth o'r eiddof a draddbdais i chwi ac ereill Awst 24, 1862, pan ymadewais ag Eglwys Conway. Mae yn wir lawen genyf eich bod yn ystyried ei bod yn briodol ar yr achlysur, ac mor gymhwysiadol i'r Eglwys ar y pryd, yn enwedig chwi ac ereill o'r un nodweddiad. Mae yn debyg genyf, na wnaech chwi, nac un- rhyw ddyn, ofyn am gael dim trwy y wasg nad yw dda a buddiol i'r cyhoedd ilw cael. Ond tebyg mai ystyried yr ydych, gan fod y btegeth yn eich ffitio chwi, a rhai ereill, o'r un nodweddiad, y ffitia bawb o ddarllenwyr parchus y SEREN. Ond mae ath- roniaetli, celfyddydja chrefydd yn ein dysgu, nad yw yr hyn sydd gymhwysi un yn gymhwys i bawb. Dichon nas gwria y bVegeth a barodd les i chwi, les i bob dyn j cyn y gallwn ddysgwyli hyny gymmeryd lie, rhaid fyddai i bawb fod yn yr un cyflwr, sefyllfa, ac amgylchiadau a ell wi ae nis dyaaunwn i hyn fod, onite buasai cyflwr moesol y byd yn isel iawn. Nid priodol fyddai anfon y Life Boat at long a fyddai odditan lawn hwylian, yn gwneyd holltauyn yr bafitfor. a phob peth yn alright ar ei bwrdd; —na, at long mewn distress, a bywydaumewn perygl, mae-hwnw i fvned felly nid yw pob pre- geth,—er ei hodyn hollol gymhwys i'r lie, ar y pryd, ac i'r amgyicbiadau—etto mid ydyw yn gym. hwys i bawb, ac i bob amgylchiad. Byddai yn beth go ryfedd clywed pregeth angladdolar urddiad gweinidog. Nid priodot fyddai annog Nazeread i sobrwydd aci beidio diota, a chablu rhai fyddai am i ddynion fyw yn sobr, onid nage, Mr. P- ? Ond rhag i chwi dybied fod genyf yr un gwrth- wynebiad j gyhoeddi y bregeth y cyfeiriwch ati, amgeanadwyf yn barnu ac yn gobeithio nad oes fawr iawn o Eglwysi felyr oedd Eglwys Conway y pryd y t addodais hi, ond erbyn hyn gobeithio ei bod hithau wedi diwygio yn fawr, ac am hyny ha byddai yn briodol yn yr adeg bresenol. Wrthfarnufelhyti, cofiwch nid yn amgen i'r Apostolion. Nid oedd pregeth i^edr ar ddydd y Pentecost yn briodol yn nhy Cornfelius, na chyfarchiad Paul i Ffelix yn briodol i Agrippa, na'i bregeth i'r Atheniaid yn briodol i Antiochia. Felly, Mr. P., nid wyf yh dealt tod nemawryu mhlith lluosog ddarllenwyr y SEREN, yn tfoi yn yr