Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

2 erthygl ar y dudalen hon

Y CYMRY YN LLUNDAIN.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Y CYMRY YN LLUNDAIN. Nid yw yn angenrheidiol i mi ddweyd fod Cymry yn trigo yn y brif-ddinas, ac fod y Cymry yn Uu- osog iawn yno hefyd. Dywedir fod 60 mil o hon- yn byw, yn symud, ac yn bod, vn nghanol trafferthion ac helyntion masnachol y lie. Y mae gwahaniaeth dirfawr rhwng "Cymry glan, gwlad y gan," a Chymry Llundain, ac nid oes yr un Cymro yn Nghymru yn alluog i ffurfio barn gywir am an- sawdd y lie. Yr oeddwn yn credu, mewn gwir- ionedd, pan osodais fy nhroed gyntaf ar balmantau llithrig Llundain, fy mod wedi cael fy nhros- glwyddo i ryw fyd newydd. Yr oedd pob peth yn wahanol. Yn lie mwynhau awelon iachusol, fel ar fynyddau cribog Cymru, yn arogli invyfre gss an- .hyfryd yn He gweled natur yn ei gogoniant a'i phrydferthwch, celfyddyd yn mhob lie. a chongl; yn He dywed y cor asgellawg ar frigari y llwyni, rhyw su fel swn dyfroedd lawer; yn lie treulio fy amser mewn tawelwch, rhyw "dwrw leI taranau" nos a dydd a phriodol iawn y geUir aralleirio yr enw LIuudain i Lyn o dan," yn Hawn berw byw y trigolion yn gwau fel gwibed trwy eu gilydd ac nid oes sylw yn cael ei datu i ddim bron ond mas- nach. Prif ymgyrhaeddiadau pawb yma ydyw llwyddo yn eu masnach. Cyfyngir y galluoedd meddyliol a chorfforol o fewn cylch masnach. Os y caniateir i mi ddweyd y gwir, yr holl wir, a dim ond y gwir, ychydig iawn o wahaniaeth sydd yn bod rhwng y Sabboth a rhyw ddiwi-nod arall. Y dra- fodaeth fasnachol yn cael ei chario yn mlaen mewn llawer lie, yr olwynion yn troi yn eu Hawn waith, a miloedd ar y dydd santaidd hwnw yn ffurfio cyn- lluniau i weithredu wrthynt yn yr wythnos ddy- fodol, er ymeangu terfynau eu masnach. Busi- ness must be transacted," ,medd y Sais. Gwir, ond tybed ui cyfiawn gerbron Duw ydyw halogi y dydd y mae Efe ei hun wedi ei santeiddio, er cario dy- benion tymhorol yn mlaen ar y dydd y mae efe wedi ei neillduo i ddyn yn ddydd marchnad enaid. Gwridied dynoliaeth, ac wyled angylion Duw uwch ei phen Hefyd, y mae dosparth arall o bobl yn Llundain yn llawn mor ddrygionus a'r dosparth uchod, sef y bobl hyny sydd yn treulio y dydd Sabboth mewn oferedd, yn 01 eu chwantau a'u meddyliau llygredig. Gwelir miloedd o'r rhai hyn ar Sabbothau teg yn myned i'r Parciau i rodiana, ac i wrando ar gerdd- oriaeth y seingor; ereill yn rhodio yn lluoedd ar hyd heolydd y ddinas ac ereill yn myned gyda'r agergerbydau i wahanol gyfeiriadau y tu allan iddi, i bleseru eu hunain ereill yn difyru eu hunain drwy chwareu cricket, taflu quoits, rhedeg, neidio, &c., ac ereill mewn cyclibd ar hyd yr afon Thames. Ac os dygwydd iddi fod yn Sabboth gwlyb, yn hytrach na bod allan o dan y gwlawogydd, ymgyn- nullant mewn lleoedd cyfleus, i ddifyru eu hunain drwy chwareu cardiau, &c., ereill yn y diotdai a'r gwrifdai, yn yfed yn helaeth o'r dioidvdd meddwol, mis gwneyd eu hunain yn annhraethol is na'r creadur a ddifethir. OniJ ydyw yn druenus meddwl fod dyn wedi myned mor isel ac mor bell. Mor bell y mae wedi gwyro oddiwrth Dduw. Y mae ga- gendor mawr wedi ei sicrhau rhwng y dosparth- iadau hyn a dedwyddwch. Er mai eu humcan ydyw chwilio am ddedwyddwch etto, maeut yn cael eu siomi. Nid yw y bendifiges urddasol hon yn prfswyiio mewn lleoedd mor wael. Yr wyf yn rhyfeddu weithiau na fuasai phiolau eyfiawnder di- aleddol yr Anfeidrol yn cael eu harllwys ary ddinas annuwiol hon-na fuasai rhyw Jonah yn cad ei anfon i ragfynegu ei dinystr, ac i waeddu yn mhob eongl, Deugain niwrnod a Llundain a gwympir." Ond Duw trugarog a graslawn yw ein Duw ni, ac y mae hyny yn dda i ni feddwl bob amser. Etto, y mae perygl i Lundain, yr hon sydd wedi ei dyr- chafu hyd y nef mewn breintiau, i gael ei daros- twng hyd yn uflern, fel Capernaum gynt; ac y mae yn ddiammheu, pe na byddai achos gan Dduw yn y ddinas hon, y buasai ei dinystr wedi ymweled a hi er ys blynyddau. Gwir ddywedodd yr enwog Kilsby Jones, Na all telpyn o bechod ddim glynu yn nghyd, heb gael cylch o santeiddrwydd am dano," a'r cylch hwnw sydd yn diogelu Liundain. A phe tynid y cylch hwn ymaitb, byddai y lie yn Eirias 6 dan, a'i wres dig v Mai ffwrn o ufel ffyrnig." Wei, ddarlienydd, dyna grybwylliad byr a bras osefyllfa pethau sydd yn myned yn mlaen yn y ddinas hon ar y Sabboth, yn mhlith llawer dosparth 0 fobl, a dyna'r pethau y mae y Cymro tawel yn eu cyfarfod ar ol dyfod yma ae, mewn g»irionedd, y mae yn rhaid bod ar ben t&r gwyliaawriaeth, y* gwylio holl ysgogiadau y gelyn, onide, buan iawn y bydd ei lestr ef yn cael ei gario gan y rhyferthwy dinystriol. Y llwybr goreu i ochelyd y cyfryw demptasiwn, a'r pechod sydd yn barod i'n ham- gylclm" ydyw, mynychu cyfarfodydd crefyddol bob Sabboth, ac yn yr wythnos, os bydd amgylch iadau yn caniatau. Llwybr diogel yw Hwybr.,dy. ledswydd. The best and the holiest place lor a man to live and die is the post of duty," ebe Dr. Cumming. Y cam cyntaf i golledigaeth yw, es- geulusomoddiongras; a thrueni meddwlfod can- noedd, ie, miloedd o'n cydgenedl yn y ddinas an- nuwiol hon wedi ymollwng eu ljunain yn wirf^ddol 1 fyned yn naturiol gan y llifeiriant ofnadwy i ddinystr. Etto, trwy diugaredd, y mae miloedd o Gymry yma yn gwisgo hoii ymaifogaeth ymegniad a phenderfyniad, er ymwthio yn erbyn y rhyfer- thwy, ac yn ymdrecbu cadw en hunain yn jAn oddiwrth arferiou llygredig y Ile, ac yn rhodio llwybrau barn ac uniondeb. Un peth sydiJ yn peru i mi synu yn fawr yw, fod cynnifer o Gymry yn esgeuluso eu cynnuliiadau Cymreig, ac yn ymuno a'r Saesfn yn ymdrechu annghofio yr iaith yn yr hon eu ganed, a choleddu rhyw hen glytiaith estronol. Ie, y inse lluaws o honynt wedi myned mor bell a rhyfygus a gwadu yr hen Omeraeg^ ac nue'n ddiammheu y byddai rhagor yn gwneyd hyny, oni bai fod eu Heferydd yn eu cyhuddo, fel y Galileaid gyi)t. Mid wyf yn gwybod pa elw yw hyny iddynt. Pe byddent yn ennill rhywbeth wrth hyny, cymmerwn hwynt yn fvy esgusodol; ond yn sicr, y maept yn iselliau eu personau a'u cymmeriadau. Pe byddent yn ystyr- ied beth yw y Saesneg, diammheu na luasent byth yn gwijeyd aberth o iaith bur a choethedig, er dysgu clytiaith, yr hon sydd yn debyg i got y Gwyddel, oedd wedi ei gwneut-hur fyny o bob ryw liw, fel mai gorchwyl anhawdd i ddewiniaid yr Aifft, a Simon Magus, fyddai dweyd pa liw oedd ei defnydd ar y dechreu. Beth yw'r iaith Saesneg, fel ei gelwir ? Cymmysgedd erchyll o wahanol ieithoedd, wedi eu gwnio a'u patcho wrth eu gilydd. Etto, y mae llawer a fagwyd ar fryniau Gvralia yn dyrchafu hon, ar draul darostwng iaith eu mamau. Trueni na fuasai rhyw gyfraith mewn grym i gospi y cyfryw droseddwyr. Dylai pob un gael Fflangell lem ar draws ei gefn." Beth gwadu hen iaith nad oedd yn ormod gan ein tadau i aberthu eu bywydau er ei hamddiffyn a'u tfirosglwyddo i lawr i ni. O'i phlaid yr hen Geltiaid gynt Diddwl anorfod oeddynt; A'i harfau yn gwau mewn gwynt, A dynion marwol danynt." Ond trwy drugaredd, nid yw holl Gymry Llundain felly. Na, y mae miloedd yn tygtio Na chaiff gwiwgu famiaith Cymru, Ddiflanu a methu mwy ac y maent yn barod i waeddu Cymraeg ymdaeno, ac enw'r Cymro A bar<> tra bo byd." 1: ■ -IbbvI Yn awr, carwn olrhain ychydig o hanes gweith- rediadau y Cymry egwyddorol hyn yn y brif-ddinas. Un peth dymunol iawn sydd yn ffynu yn eu plith yw, undeb. Os bydd eisieu diwygio y canu cyn- nulleidfaol, fe fvdd pawb yn gweithio fel tin gwr." Os bydd cyfarfod pregethu blynyddol; neu rhyw gyfarfod eyhoeddus arall, gan un enwad, fe fydd gweinidogion y gwahanol enwadau ereill yn eu cyn- northwyo. Os bydd eisieu ymhelaethu terfynau yr Ysgol Sul, ac i ychwaneguei dylanwad, at hyny yn unfrydol. Y mae y rhwymyn cadarn hwn (undeb) yn cyssylltu yrholl Ysgotion Sabbothol perthynol i bob enwad (ac eithriadu y Methodistiaid Calfinaidd), nes eu dwyn i gydweitbredu yn egniol mewn cariad, i hyrwyddo dylanwad yr Ysgol Sul. Y mae cyn- Hun gwevtlifawr wedi ei roddi mewn gwçithrediad er ys amser bellach, i ymdrechu eymhell yr ieuenc- tyd i ddiwyllio en meddyliau a gwybodaeth fuddiol ysgrythyrol. Y cynllun sydd fel y canlyn: Cynnelir eyfarfod cyhoeddus unwaith bob 3 mis yn y gwahanol ysgolion yn eu cylch, i holi go/yniadau oddiar bennod neillduol a fydd w¡di ei dethol ddau fis yn flaenorol i'r cyfarfod cyhoeddus, gan ber- sonau perthynol i bwyllgor yr undeb, a me dyl- iwyf fod y cynllun yn ddoeth dros ben. Fe gaiff yr ysgolheigion fanteision digonol i ymchwilio, i fyfyrio, ac eurych i mewn, nes cael gafael yn yr eg. wyddorion a orweddant yn ngwraidd y bennod, 'a thrwy hyny, gallant roddi atebion boddhaol i'r gofyniadau fydd yn cael eu gofyn oddiarni yn y cyf- arfod cyhoeddus. Gallaf eich sicrhau fod y cyf- arfodydd hyn yn ddifyrus ac adeiladol, ac mae y cynllun yn deilwng o gael ei efelycbu nw)vii Ilcoedd ereill hefyd. Dylem hy'sbysu hefyd fOa cyfarfod areithio yn cael ei gynnal ychydig ddiwrnodau ar ol y cyfarfod cyhoeddus; pryd mae pump o fechgyn glewior. yn areithio—un yn cynnrychioli pob ysgol. Mae hwn etto yn gyfarfod dyddbral ia%u~bfrchgyn tnlentog yn arllwys ifrydiau o hyawdledd, nes gwefreiddio y gwyddfodolion, ac ar rai, adegau, yr ydym yn petruso pa un ai llanciau lieinyf Cymrû, ynte doeth areithwyr Athen fydd yn ein cyfarch. Ond mae un peth etto yn gvssylltiedig a'r undel) hwn yn peru i mi synu yn fawr. Dyma yw, beol yw yr achos fod y Methodistiaid Calfinaidd yn cadw eu hunain yn annibynol rhag ymuno a'r undeb hwn. Y mae rhyw ddirgelwch yn gorwedd yma. Beth! yr enwad sydd yn gwneuthur en goreu (yn ol eu tybiaeth hwy) i daflu rhwymyn undebol dros holl eglwysi Cymreig, i'w cyssylltu yn nghyd yn un corff,—hwy yn gwrthod ym'uno a'r Ysgolion Sabbothol Cymreig yn Llundain. Ie a gwir yw y gair, fod tuedd yn ngbyfansoddiad r hen gorff i ddangos ei hun yn mhob man. Osbydd rhyw gynllun newydd yngwreiddio ya mhenglo^a;i rhai o aelodau y cyfundeb hwn, a fyddo yn tueddti i wneuthur lies, mawr fydd y twrw a wneir gan- ddynt pan yn ei roddi mewn gweithrediad. Yni- drechaut ddenu sylw pob enwad arall ato, er iddynt eu hefelychu yn eu gweithrediadau. 't Mi" a «' ni" yw y cyfan ganddynt; ac o'r ochr arall, oo bydd cynllun ar droed gan enwad arall i ymdrecKu ymhelaethu terfynau yr Ysgol Sul, neu rhyw sefyd- liad daionus arall, a'r cynllun lnvnw yn gotyn am undeb a chydweithrediad enwadau ereill, stand still yw hi gyda hwy yn gyffredin. Gwell ganddynt hwy aros fel oddities wrthynt eu hunain, na chyd- weithredu er daloni. Dyna yn hollol fel y mae yn bod yn y brif-ddinas,-gan mai rhywrai y tu allan i'r cyfnndeb Calfinaidd a feddyliasant am y cynllun rhagorol uchod, gwell gan yr lien gojflf weithio wrtho ei hun, na gostwDg ei war i gyd- 9. weithreduagereill. Fy nymuniad I yw, ar'i'r ysbryd cul Phariseaid hwn gael ei ddifodi yn hollol, a h ny yn fuan o blith y Methodistiaid Calfinaidd yn Llundain, a phob lie arall. Y peth nesaf a gaiff fod dan ein sylw yw, Gwyl De flynyddol y Bedyddwyr yn Heol Eldon. Cyp- naliwyd yr *yJ hon oddeutu mis yn o!. Y mae grym mewn ymarferiad, a chan fod hi yn arfeviad gan y gwahanol enwadau Cymreig yma i [ gynnal jgwyl d4 unwaith bob blwyddyo, feY wf

f!i SEION, BRYNMAWR.