Seren Cymru

gwelais Martial Mazurier v tro diweddaf, yr oedd.ei iaith- yn oruchel, a'i benderfyniad yn ddynol. Ond gyda'ntf llygaid fy hun,-gwelais ef yn cerdd-jd yn rhydd mewn heolydd lie nad oedd rhyddid iddo ef, oni bai ei fod wedi ei brynu am bris annghyfreithlon." A oes y fath berygl i bawb ag sydd yr yn gredo a John Leclerc a chwithau, Victor?" Oes, y mae perval-eymtnaiiit o berygl." J JL "xnarhaid i chwi fyned ymaith. Rhaid i chwi beidio aros yn Meaux," meddai hi yn gyflyni, mewn llais isel ond penderfynol." Jacqueline, y mae yn rhaid i mi aros yn Meaux," atebai yn sydyn, ei wyneb yn cochi, a'i lygaid yn melldenu. O os felly, pwy all ddweyd ? Oni weddiodd ef ar iddo beidio cael ei arwain i brofedigaeth?" Do," meddai Victor, yn fwy teimladwy nag o'r blaen. Do, a goddefodd ei hun i syrthio o'r diwedd." Ond pe baech yn myned ymaith Oni fyddai hyny yn dianc o'r perygl ?" gofynai yn falch. 'ITMA, oni fyddai yn welt i chwi wneyd eich goreu er cael eich hun allan o afael y brofedigaeth ?" A oes arnoch ofn os arosaf yma y bydd i mi ildio iddynt?" Dywedasoch nad oeddych yn sicr, Victor. Ailadroddasoch eiriau Mazurier." Etlo ni bydd i m: ildio. Mi ddaliaf yn ddiysgog, deued a ddelo." Yr oedd gan y dyn ieuanc ffydd yn yr egwyddorion a bro- fiesWgan ei athraw. Yr oedd hyny yn sicr; ond yr oedd trafodaeth y dyddiau diweddaf wedi cynhyrfu cryn lawer arlei ysbryd. Byddai yn well dianc ymaith," meddai Jacqueline, o lawer nag aros yma i wrthwynebu y diafol, ae wedi hyny cael eich bod yn rhy wan yn y frwydr, Victor. 0 pe gallech fyned, fel y dywedai Elsie, i Domreny,-i rywle o Meaux greulon." Onid ydych wedi ennill dim, ynte, Jacqueline ?" "Pob peth! Ond i'w colli—O nis gallaf feddwI am byoy I" Gadewch i ni aros yn nghyd. Addawwch wrthyf, Jac- queline," meddai yn bryderus, fel pe buasai yn teimlo ei hun yn gadarn gyda hi. Pa beth a allaf addaw i chwi ?" gofynai hithau, gydag edrychiad mor benderfynol ag a ddangosai ei bod yn barod i wynebu pob perygl. Yr wyf finnau hefyd wadi pregethu y Gaif." Yr unig sylw a wnaeth oedd, Yr wyf yn gwybod eich bod wedi ei bregethu, a'i bregethu yn dda." Yr hyn sydd wedi syrthio i ran ereill a all sy.thio i'm rhan innau." O'r goreu. Dywedodd hyn gyda'r fath benderfyniad, fel yr aeth y dyn ieuanc yn mlaen a'r ymddyddan heb yr arwyddion lleiaf o ofn— All syrthio i'm rhan innau," med,lai drachefn. Yr hwn sydd yn credu ynof n, er iddo farw, a fydd byw drachefn," atebai mewn llais clodforus. Pa beth yw bywyd wrth ei gyferbynu a'r gwirionedd ? Yr oedd Mazurier i'w feio. Nis gall byth wneyd iawn am y peth a wnaeth." Yr wyf yn credu hyny," meddai Victor yn fuddugol- iaetnus. Yr oedd cymmylnu ammheuaeth yn prysur gilio oddiar ei wynebpryd agored a gonest. Yr wyf yn caru y gwirionedd yn fwy na'm bywyd. Sefwch gyda mi, Jacqueline. Siaradweh am dano. Nid oes genyf neb wedi ei adael ond chwi. Yrwyf wedi colli Mazurier. Jacqueline, yr ydych chwi yn ddynes, ond nid ellwch byth,—i'e, ie, er nas gallaf ddweyd cymmaint am danaf fy hun, yr wyf yn gallu dweyd am danoch chwi-nas gallech byth brynu rhyddid am y pris a dalodd Martial am dano. Nid wyf yn gwybod, os caiff gyf- leusdra, pa fodd y gall siarad am y pethau hynod hyny etto— y gwirioneddau byny ag sydd yn guddiedig oddiwrth y bydol a'r annghrediniol. Addawwch y bydd i chwi sefyll gyda mi, a bydd i mi ymddiried ynoch, Jacqueline. Peidiwch a'm gadael." "Victor, onid yw Ef wedi dweyd, yr Hwn a a!l ddweyd hyny oraf,'Ni'th roddafi fyny,ac ni'th lwyr adawaf chwaith ?'" Ond, Jacqueline, yr wyf yn eich caru." Ar ol y geiriau hyn, ymadawodd pob ammheuaeth oddiar wyneb y bachgen gwrol. Pa beth yw hyn ?" meddai y ferch wvlaidd a gwrol o Domreny, yn ammbeu a oedd wedi clywed yn iawn ac yr oedd ei llygaid clir a phur yn syllu ar Victor Le Roy, gan ddysgwyl eglurhad ar y geiriau a glywodd. "Yr wyf yn eich caru, Jacqueline," meddai drachefn "ac end mi gael sicrwydd i'm meddwl fod fy mywyd yn anwyl gan Jacqueline, byddaf yn foddion i'w golli, os bydd i hyny gael ei ofyn genyf, er cadarnhau y gwirionedd. Oni chawn sefyli ochr yn ochr, i ymladd fel milwyr da i lesu Grist, gan gadarnbau a chynnal breichian ein gilydd ? O atebwch fi, fyanwylaf? Oni chaiff fod felly, Jacqueline? Ac os na wnewch fy ngharu, dywedwch o'r hyn leiaf y byddwch yn gyf- eilles i mi, a'ch bod yn yruddiried ynot." Yr wvf eich cyfeilles, Victor I" Dywedwch eich bod fy ngwraig, Jacqueline." Ar ol ymddyddan pellach, gallodd gael ganddi addef ei bod yn ei garu. Dywedodd wrthi nad oedd raid iddi lafurio mwy yn y maesydd grawnwin—fod ei ewythr wedi gaditel iddo ei etifeddiaeth, yr hyn o'i galluogai i eistedd o dan eu gwin- wydden eu hunain, heb neb yn eu haflonyddu. Dywedodd wrthi y buasai efe yn ei dwyn i gael golwg ar y lie y carchar- wyd Joan yn Picardy. Ymadawsant y noswaith hono gyda chalonau Ilawn o'r cariad mwyaf at eu gilydd-un tua'r dref, a'r Hall i'w chartref unig. (Iw barhau).

Cymmerodd dygwyddiad torcalonus le yn Harpersville, America, ar y 13eg o lonawr. Yr oedd deunaw ar hugain o foneddigesau a boneddigion yn aifyru eu hunain ar yr ia yn y gymmydogaeth, pryd y torodd odditanynt, ac y syrtiiodd saith ar hugain trwodd a boddwyd hwy yn y fan. DIANGFA RYFEDD.—Brawychwyd offeiriad o'r enw Mr. Sheppard, yr hwn sydd yn byw ger Hull, gan swn ergyd o ddryll, a thoriad y gwydr yn y ffenestr gyferbyn ag ef. Nid oedd neb yn y golwg, ac nis gwyddai pwy oedd wedi achosi y distryw. Cyfododd o'i gadair nc aeth i edrych pa faint o niwed oedd wedi cael ei wneyd, pan y synodd i weled bwlet, yr bwn a raid fod wedi myned heibio ei ben o fewn i ychydrg o fodfeddi, wedi suddo i mewn i'r pared wrth ei gefn. Nid ydys yn gwybod pa un ai bwriadol ai anfwriadol oedd yr ergyd.

GAN JAMES JONES, ABERDAR. PEN. II. Geiryddiaeth. Geiryddiaeth sydd yn traethu am ddosraniad, treigliad, a tharddiad geiriau.

ENW. Enw yw enw unrhyw berson, anifail, lie, neu beth me|$s JMfyddj Geffyl,\Caerfyrddin, Llyfr, Dedwyddwch. Mae dau fath o Enwau sef Enwau Neillduol ac Enw- au Cyffredin. Enwau Neiliduol a ddynodant unigolion; megys Robert^ Tdf, Wyddfa, Llundain. Enwau Cyffredin a ddynodant ddosparth o bethau megys Dyn, Mynydd, Afon, Ceffyl, Dinas. Treighr enwau i ddangos rhif a chenedl.

RHIF. Rhif yvvy gwahaniaeth rhwng an a rhagor. Mae dau rif; sef Unig a Lluosog. Mae y Rhif Unig yn dynodi MM megys Dyn. Y Lluosog fwy nag un; megys Dynion. Ni pherthyna y Lluosog i Enwau Neillduol. Ffurfir y Lluosog drwy gyfnewid ffurf yr Unig. Mae tair ffordd i droi yr Unig yn Lluosog 1. Drwy ychwanegti sill at yr un Unigol; megys dyn, dynion; afon, afonydd mor, moroedd. 2. Drwy gyfnewid yr Unseiniaid; megys ffon, ffyn croen, crwyn. 3. Drwy gyfnewid yr Unseiniaid, ac ychwanegu ter- fyniad megys mab, meibion gwas, gweision. Mewn rhai geiriau ffurfir yr Unig o'r Lluosog megys adar, aderyn; ser, serene Mae llawer o Enwau CyfFredin na feddant y Rhif Lluosog sef enwau rhinweddau a drygau, y celfyddydau, meteloedd, &c.; megys diwydrwydd, balchder barddon- iaeth, cerddoriaeth aur, arian, haiarn. Mae rhai enwau yn y Rhif Unig yn dynodi lluosog- edd; megys llu, torf, cenedl. Gelwir hwynt yn Enwau Cynnulledig. Ymarferiad. Noder allan yr holl Enwau yn Esaiah 2.; pa fath Enwau ydynt, pa rif, &c. ——

TREFFYNNON A'I HAMGYLCHOEDD At Mr. D. Thomas, ger Llanelli. SYR,—Trwy ganiatad y Golygydd hybarch, anfonaf atoch ycbydig o fyr hanes am Dreffynnon a'i chymmy- dogaethau. Tybiaf y bydd yn dda genych glywed fod trigolion Treffynnon yn dechreu ngoryd eu llygaid, ac yn can fod yn eglur y modd y mae trefydd ereill wedi ym- ysgwyd a deffroi o'u cysgadrwydd, ac wedi gwneuthur gwelliannau lawer ag oedd yn angenrheidiol i gyfarfod a gorchwyliaeth yr amseroedd. Felly hefyd y mae pethau yn dechreu gyda ni yma fel rhai annhymig—"ond gwell hwyr na hwyrach." Mae genyf y newydd da i'w hys- bysu fod ein tref yn bresenol yn cael ei rheoli gan Fwrdd Lleo); ac y mae ein dirprwywyr wrth eu gwaith yn egni- ol gyda'r gorchwyl o ddyrchafu TrefFynnon i enwogrwydd a sylw. Mae ganddyWPWti^^iSawr'iBi-wysig i'w gyf- lawnu, a hyny yn ngwyneb llawer iawn o anfanteision a rhwystrau. Y pethau penaf a chyntaf sydd dan eu sylw ydyw adeiladu neuadd, marchnad helaeth a chyfleus, ad- gyweirio a darparu tai cyfleus ar gyfer y dyeithriaid sydd. yn dyfod i ymweled ar dvmhorau & Ffynnon Gwenffrewig, yn nghyd ag ameanu cael Ffordd Haiarn newydd heibio y dref, heblaw y pethau ereill ag sydd yn perthyn i'w swydd. Mae crvn dwrw yn eu plith am y lie i adeiladu y farchnadfa. Myn rhai o honynt ei hadeiladu yn mhen y dref, ac ereill ar y lie y mae yn sefyll yn bresenol ac erioed cyn cof, yr hyn sydd o lawer y fwyaf priodol. Byddai symud y farchnad o'r man lie y mae yn bresenol yn foddion i ddarostwng a marweiddio masnach y dref; ond bydd ei hadeiladu yn y man lie y mae yn awr yn foddion i achosi bywyd newydd, oblegid yn nghanol y dref y tnae y masnachilai, a'r holl heolydd yn cyfarfod a'ugHydd. Y peth nesaf sydd genyf i'ch hysbysu yw, fod ein dirprwywyr yn penderfynu cael gostyngiad yn mhris y nwy. Mae yuia gwyno mawr yn erbyn pris uchel v nwy, ac ami i gais wedi ei wneyd at y Cwmni am ostyng- iad ei bris, ond hyd yn hyn yn gwbl aflwyddiannus; ond mae genym hyder yn ein cynnrychiolwyr Ileol y byddant yn llwyddiannus gyda'r cwmni, ac y ceir y goleuni am lawer llai o bris. Mae yn alarus genyf hysbysu fod yr ystorm ddiweddaf wedi gwneuthur colledion mawrion yo y cymmydogaethau yma. Gorlifodd afon Dyfnlwy dros yr arglawdd, ae mae wedi achosi galanastra a cholledion mawrion. Dystryw- iodd clawdd CledrfFordd Caer a Chaergybi, yn nghyd a niweidio gweithfeydd a maesydd gwenith yn nghymmy- dogaethau Bagillt, Maesglas, Mostyn, Rhyl, Abergele, &c. Ond gan y dywedir mai ar ol Tymhestloedd, gwynt, a gwlaw, Yn fuan daw ttwetwch," y mae yn rhaid i'r colledwyr gymmeryd cysur. Bydd gwaith i gannoedd, os nid miloedd, o weithwyr i adgy- weirio y galanastra. Rhaid i mi derfynu y llith hon, gan gofio fod y SEREN a'i gofod yn fach, am ei bod yn ymddangos yn wyth- nosol. Ac os caniata y Golygydd, gwnaf anfon rhai llythyrau atoch etto yn awr ac yn y man. GWILYM Y GORON.

LLYTHYR 0 CARSON CITY. DYMA le newydd, ond pwysig-rhan o diriogaeth Utah, ond yn awr yn le annibynol o dan ei lywodraethwr ei hun. Trwy garedigrwydd Mr. Thomas Evans, fferyllydd a Hyfrwerthydd, Aberdar, yr ydym wedi cael y Ilythyr canlynol oddiwrth hen drigiannydd o'r gymmydogaeth. Credwn fod ei gynnwysiad yn debyg o brofi yn ddyddorol i amryw o'n darllenwyr. .1 Dinal Carson, Rhag. 8, 1862. At Mr. T. Evans. e. GAHEDIG SYR,—Derbyniais eich llythyr caredig, gyda y ddau Almanack, ond nid yw y gramadeg wedi dyfod i law etto, ac nid yw yn debyg y daw mwy-mae wedi syrthio ar y ffordd, neu wedi ei gymmeryd o'r sypyn. Dichon y bydd oddyddordeb i chwi i gael ychydig o new- yddion o'r lie hwn-Ile pellenig yn y gorllewin, yr hwn yn awr a elwir Tiriogaeth Nevada. Yr oedd flwyddyn yn ol yn rhan o diriogaeth Utah a phedair blynedd yn ol nid oedd cymmaint ag un dyn gwyn yn byw yn yr holl ardaloedd hyn ond yn awr, yn ol y cyfrifiad diweddaf, mae yboblogaeth yn rhifo deng mil ar hugain (30,000) o eneidiau. Mae y rhai hyn wedi dyfod yma o bob cenedl dan haul i edrych am y duw melyn- yr aur. Flynyddau yn ol, yr oedd cwmpeini o ddynion yn arfer dyfod i chwilio am aur ac arian ar hyd y mynyddoedd a'r dyff- rynoedd hyn, ondyn anaml y buasai neb o honynt yn dychwelyd yn ol yn fyw. Yr oedd yr Indiaid cochion yn arfer syrthio ar- nynt a'u lladd vn ddidrugaredd. Y tro cyntaf y sefydlwyd yma gvda threfn, gorfuwyd yn fuan i adael y cwbl a ffoi am fywyd i Galiffornia am noddfa. Ar ol hyn ffnrfiwyd byddin o wirfodtliaid yn Califfomia, ac ymosodwyd ar yr Indiaid; Iladd- wyd miloedd lawer o honynt, ac wedi hyny mae y bob! wedi mwynhau lieddwch a thangnefedd; ac mae pobl wedi tyru yma o bob rhan o'r ddaear, nes y maent wedi cyrhaedd y rhif a nodais, ac y maent yn para i gynnyddu. Am ddwy flynedda banner yr oedd y boblogaeth hon yn ffurfio rhan o Utah, ac felly yn ddarostyngedig i gyfreithiau y Mormoniaid ond cod- wyd yn erbyn hyny ac yn yr haf ddiweddaf, deisebodd pobl y Senedd Americauaidd am gael rhyddhad oddiwrth Utah, a chael y diriogaeth yn annibynol; ac yn y gauaf ddiweddaf, darfu i'r Senedd ranu y diriogaeth yn ddau, gan redeg llinell o ogledd i dde—113 o raddau o Greenwich, a 2 o raddau i'r gorllewin i ddinas y Llyn Halen, a galwasanty rhan orllewinol yn 4 Diriogaeth Nevada,' ar ol y mynyddoedd mawrion sydd yn gwahanu y lie hwn oddiwrth Galiffornia o du y gorllewin, o'r enw Sera Nevada. Mae tri dospatth mawr o dir mwn yn y diriogaeth, sef Carson, Esmerelda, a Humbolt. Carson yw y mwyaf o lawer. Mae yn Carson yn awr o 200 i 300 o beir- iannau at chwalu y Quartz RQCK; mae yn y ddau dosparth tus 50 o'r melinau hyn. Mae o 40 i 50 o ddinasoedd yn codifyny yn y Ileoedd hyn-y mwyaf o lawer yw Dinas Carson, yr hon befyd a ystyrir yn brif-ddinas; yma mae y Llywydd yn byw, ac yma y cyferfydd y Senedd leol bob gauaf, yn dechreu ei heisteddiad ar yr lleg o Dachwedd, ac yn para am chwech wythnos. Mae hon yn wlad fynyddig iawn, gyda dyffrynoedd mawr- ion rhwng y mynyddoedd. Nis gellir teithio o wastadedd i wastadedd ond gyda llafur a thraul fawr. Nid yw y tyddyn- wyr etto wedi dechreu talu sylw i godi llafuriau, gan fod gwair yn talu iddynt yn well; am hyny mae yr hqll fwyd yn cael ei ddwyn o Galiffornia, yn cael ei dynu gan ychain acheffylau, yr hyn sydd yn golled fawr i'r djriogaeth. Mae y creigiau quartz yn gyflawn iawn am 200 milldir; mae y graig yn rhoddi o 100 doler i 1000 o ddoleri i'r dunnell, trr. mae rhai wedi rhoddi 1900 i'r dunnell. Mae yn rhaid diweddu, ond anfonaf atoch yn awr ac eilwaith o'r lie hwn. "0 ie, bum bron ag annghofio dywedyd ein bod wedi cym- meiyd o'r mynyddoedd hyn eleni gwerth 94,000,000 o ddoleri o aur, a bernir y bydd yn fwy y flwyddyn nesaf. Dyma fi yn anfon doler o aur i chwi i wastaahau ein cyfrifon am y nwyfau. Yr eiddoch yn barchus a chyfeillgar, "DAVID D. BOWEN."

HYNT Y BEDYDDWYR YN Y GOGLEDD. Er fod y Bedyddwyr yn llai o nifer yn y Gogledd na'r De- heubartb, fe fydd yn dda gan lawer o'n brodyr anwyl yn y Deheu i glywed fod rhyw olwg myned ar gynnydd arnom yn y Gogledd yn y dyddiau hyn. Y mae yn ddrwg genyf ein bod mor ddigyffro gyda symudiad pwysig y Ddwy fil;" er hyny, y mae symudiadau pwysig yn ein plith. Symudiad go bwysig oedd sefydlu athrofa newydd yn Llangollen, ac y mae yn llawen genym feddwl ei bod yn dod yn mlaen yn llewyrchus iawn. Y mae ein gwyr ieuainc yn llafurus, ac yn cynnyddu fel cedrwydd yn Libanus. Er nad oes rhyw lwyddiant mawr yn ein plith, etto y mae rhyw ychydig yn barhaus yn cael eu bedyddio yn y rhan fwyaf o eglwysi y Gogledd. Y mae mwy o adeiladu capelydd yn y Gogledd nag a fu erioed. Y mae y cyfeillion yn Ffestiniog yn dechreu adeiladu addoldy cyfleus mewn ardal lie y mae m I- oedd o ddynion y mae y cyfeillion yn Llanddoget, ger Llaln- rwst, yn bwriadu cael addoldy newydd yn ddioed, ac y mae mawr angen am dano. Y mae capel newydd wedi ei wneyd yn ddiweddar iawn cydrhwng Llangerniw a Llanfair Talhaiarn, mewn dyffryn hardd lie nad oedd un addoldy o fewn milltir- oedd. Y mae Mr. Anwyl, Bodgynwch, yn haeddu parch a diolch am gynnyg lie mor ddymunol i'r Bedyddwyr yn ymyl ei balas, yn nghyd a llawer o garedigrwydd heblaw hyn. Bu Mr. Robert Roberts (brawd y Parch. Moses Roberts, Felin- foel), er nad yw ond aelod cyffredin, yn llwyddiannus i gasglu ugeiniau o bunnau at y capel newydd hwn. Casglodd dros 40 punt yn y Deheubarth, a gwnaeth y cwbl yn onest a ffyddlawn. Yr wyf yn gallu sicrhau hyn, gan fy mod yno yr wythnos ddiweddaf. Y mae capel newydd yn cael ei adeil- adu yn Llanfair Talhaiarn, un o'r dyffrynoedd tlysaf yn sir Dinbych. Y mae addoldy Saesneg mawr ac arddercbog yn cael ei adeiladu yn Rhyl. Cefais gyfle i weled addoldy newydd Abergele y mae yn adeilad hardd, digou i gynnwys 500 neu ragor o wrandawwyr. Y mae dau cant punt wedi eu casglu yn barod ato. Y mae capel newydd yn cael ei adeiladu yn Ngholwyn, ychydig filltiroedd o Abergele. Y mae capel newydd at wasanaetb y Saeson newydd gael ei adeiladu yn Llandudno. Y mae capel newydd hardd, newydd gael ei adeilad'u yn Llangoed, Mon. Y mae addoldy newydd ardderchog iawn newydd gael ei agor yn Amlwch. Er i mi weled cannoedd lawer o gapelydd, rhai prydferth, yn Morgan- wg a manau ereill. y mae addoldy Amlwch bron yn rhagori ar bob un a welais erioed. Y mae yn anrhydedd i daste Mr. Palmer, yn nghyd ag creill a fuont yn ei gynllunio. Adeilad- wyd addoidai heirdd yn ddiweddar yn Penysam, yn Rhosybol, Llanddeusant, Pont-Rhypont, a Chaergybi, yn ngbyd ag ereill yn ynys Mon. Nid oes llawer o amser er pan adeiladwyd