Seren Cymru

Y "CYMRO" A'R MUL. Y mae'r Cymro am Mai 20, 1863, yn rhoddi hanes hynod am ryw ful (mule) yn nghymmydogaeth Hawen, Rhyd- lewis, ag sydd yn medru agor a darllen llythyrau, ffagio, a llawer o fSu bethau anonest ereill. Y mae yn rhaid bod y miw- lyn hwn yn gyfrwysacb na'r mulod yngyffredin, onide, pa fodd credir y Cymro." Gan fod cryn dipyn o ble yn nghylch y creadur, a welai rhyw un yn dda i fynu cip olwg arno, gan fod genyf gymmydog yn honi fod blew cochion yntyfuar ei en, ac mai ychydig 0 faglau sydd ganddo, s'i fod yn cario ei ymborth am ei wddf. Carwn wybod pa un o honom sydd ar y right. Yr eiddoch, &c., Y DRYW.

ADDEWIDION YCHWANEGOL. Jone^p"]! S°freS San,yno1 Y Parch., Lewis £ g. c. Nefya 20 0 0 Porth-yn-lleyn 90 0 0 Llanaelhaiarn 10 0 0

AT Y PARCH. J. R. WILLIAMS, YSTRAD. ANWYD FRAWD,—Da iawn oedd genym weled cais atoch yn ddiweddar oddiwrth y Parch. A. J. Parry, Cefnmawr, i ddwyn allan yn llyfr y llythyrau cynnwysfawr a ymddangosas. ant yn SEREN CYMRU ar Athrofeydd y Bedyddwyr yn Mynwy." Gobeithiwn y cydsyniweh yn fuan &'r cais pwysig, gan y credwn y byddai hyny yn ychwanegiad da at lyfrau buddiol ein hen wad. Yr ydym ni yn barod i dderbyn 168 copi o hono gyda hyfrydwch a thâI. Athrofa Pontypool. Y M VFYRWYR.

ATEBIOIST Ateb i DAychymmyg Gwilym Callsstryn SEREN Rhif 178. Maen melin, maen melin, Maen melin, maen melin, Maen melin, maen melin, Maen melin, maen melin. Dyna bedair rhes; felly dyna bennill t PRYDYDD 0 L'ERPWL. Mr. GOL.-Gwelais ofyniad y* n SZREN Mai 22ain, gan Dew; ap loan, Trebaddig, yr hwn sydd air yn ngair a gofyniad Rhys y Crydd, Glantarell, yn Almanac y Cymro am 1862, ac yn cael ei ateb gan Gwilym Sior, Castellnewydd Emlyn, yn Almanac 1863, fel y canlyn Y gwynt, y meddwl, a'r taranau, Sydd destun siarad gan bob graddau 5 Ni chawd eti cwmni, ac nis gwelir, A'r tri hyn byth ni ddelir. Cwmtwrch. REES POWELL.

GOFYNIADAU. MR. GOL.Hoffwn gael eglurhad ar 1 Cor. 15. 20 yn 1. Beth olygir wrth fedyddio dros y meirw ? 2, Beth a olyga yr apostol pan yn gofyn, Beth a wna y rhai a fedyddir dros y meirw Oil y meirw ni chyfodir ddim ? paham ynte y bedyddir hwy dros y meirw?" LLARIEIDDYN. At Didymus, Blaenffos. SYR,—Canfyddais ysgrif o'ch eiddo yn y SEREN ychydig amser yn ol, yn yr hwn yr oeddech yn amlygu i'r cyhoedd eich bod yn deall rheolau barddoniaeth yn bur dda. Os ydych, carwn gael at- ebiad i'r gofymiadau a ganlyn:— ■" I lifo i'w rhan mai afon." Dyna linell o'ch eiddo. A ydyw heno yn rheolaidd ? Os ydyw, pa beth yw enw y gynghanedd a'r corfan. Yr eiddoch, TALOGWYN. MR. GoL.,—Dymunaf ar i rywun o'ch gohebwyr talentog eg- luro beth oedd Paul yn ei feddwl pan yn llefaru y goiriau canlynol: Oblegid braidd y bydd neb farw dros un cyfiawn oblegid dros y da ysgatfydd fe feiddiai un farw hefyd." Rhuf. 5. 7. Es- boniad cywir ar yr adnod uchod a fawr foddha—S. J. At y Parch. H. Hughes (Tegai). ANWYL SYR,—A ydyw y dull conlynol 0 ymadroddi yn rama- degol?—" Dodaf yma ddyfyniadau 0 bob rhan o'r Ysgrythyr, ag sydd yn cyfeirio Jim at y dMH o —— Dyna gymmaint o'r Ys- grythyr a allaf ganfod ar hyn 0 bryd, ag ynddynt ddim sydd yn cyfeirio at y dull o —— Byddaf ddiolchgar iawn i chwi, hen ffrynd (canys cefais lawer 0 ddyddordeb wrth ohebu a chwi, pan oeddech yn cyhoeddi yr Arweinydd yn Pwllheli gyct), am ddysgu i mi sut i osod yr ymadroddien uchod yn y ffordd fwyaf ddeall. adwy. Yr eiddoch yn hyderus, SAMUEL JONBS.

Dywedir fod Mr. W. H. Russell, gohebydd enwog y Times, wedi cyrhaedd i Lemberg yn Galica, gyda'r amean 0 ysgrifenu hanes y gwrthryfel yn Poland. I ochelyd ychydig fynydau o oediad, y mae pellebyr trydanol i gael ei osod rhwng preswylfod ac ystablau Cadeirydd Ty y Cyffredin am draul o ^80 i'r cyhoedd. MARWOLAETH SYR CULLING EARDLEY.—Dydd lau, Mai 21ain, bu farw y barwnig enwog uchod, yn ei balas, yn swydd Henffordd. Mab ydoedd Syr Culling Eardley, Barwnig, i'r diweddar Syr Culling Smith, Bar. Ganwyd efyn 1805, a der- byniodd ei addysg yn Nghaleg Oriel, Rhydychain, lie y gøsod- wyd ef yn yr ail ddosparth mewn anrhydedd clasurol yn 1827, ond ni ddarfu iddo raddio, am nas gallai, o gydwybod, gym- meradwyo rhanau o'r llwon crefyddol a gymmerid y pryd hwnw gan y rhai a dderbynia y gradd o B.A. Dilynodd i deitl ei dad yn 1829, a bu yn cynnrychioli Pontrefract mewn un senedd fer cyn y Diwygiad Seneddo). Yn 1847, gwisgodd gyfenw ei (am; sef Eardley, trwy drwydded freninol, 0 herwydd mai merch Arglwydd Eardley oedd ei fam. Yr oedd Syr Culling yn adnabyddus iawn fel amddiff nydd egwyddorion Protestanaidd, ac un ag sydd wedi cymmeryd rhan arbenig yn ngweithrediadau y Cynghrair Efengylaidd, a chymdeithasau ereill.

DAU ENGLYN 1 Katharina, merch fichan Richard Hughes, Yswain, Druggist, Rhyl. Yr anwyl Katharina-yn geinwych Ddisgynodd 0 Wynfa Gyda gwen, fel haulwen ha', r. A miloedd ali canmola. -—— Ar hyd yr oes rhoed yr lesu-wir hedd r Yn rhwydd i'w hamgylchu- Ac aed yn ol, i'w go! yn gu, Un anwyl i ail-wenu. MaL 15, 1863. IORWERTH GLAK ALEn.

PRIODASGERDD ?, Pr Parch. J. Jones, Bala, ar yr achlysur o'i ymuniad â Miss Lloyd, Paradwys, Mon. Y mae prydferthwch natur oil, A'r byd llysieuol yn gyd-un, A'r byd angylaidd yn ddigoll, Yn cyfansoddi tlysni dyn 1 0 feirwon berlau wnaed yn fyw, Y gwnawd ei lygaid dysglaer, bywiog; Gwefusau 0 gwrelaidd liw ir Sydd iddo ef, a tbrwyn bwiiog. 1 ifori'iddo'n ddannedd sydd, Is talcen mawr, fel castell arian Ac artaes wen—a'r haul a rydd Ar hon bortread tlws o anian I Mae'r rhos a'r lili ar ei rudd Yn tyfu, gan gydwenu'n swynol, Cusanu mae eu blodau bludd 0 dan enneiniad mwynwlith nefolt irn Ei feddwi ef, eill gydali law, Gylcharwain mellten fel morwynig- Gall eiste'n mhorth y daran draw, A deall llais yr Anweledig Ond 0 ddyfnderau'i galon ef Y daw mellt serch yn dan goleuwych r Ac nid oes gallu dan y nef A'u hettyl hwy fyn'd at eu gwrthddrych « Blaguryn dwyfol ydyw serch- Ali wraidd sy'n ddwfn yn nghalon Duwdod; Defnyna'i *in i galon mierch, r Nes ei dwyn hi a mab i undod Ha 1 dygodd ef i undeb Ilawn, J. Jones, y Bala, â.'ianwylyd, Sef merch Paradwys, mawr ei dawn, A lili Ynys Mon mewn glendid •' Fe swynodd ef ei henaid hi- If, 'f 'J Ond swynodd hi ei enaid yntau A'r ddau yn awr sy'n un mewn bri, A modrwy serch am eu calonau! Fel effaith hon, rhodd modrwy aur Am fys Miss Lloyd yn brawf o'r undeb, A'r amgar melyn hwn a bair Yn Ddrych 0 serch hyd byrth marwolaeth. Wel, dyna iddynt bellach Ddrych, I weled ansawdd eu calohau- Ymgrogant fel bywydawl glych 0 gylch y bys mewn sereh guriadau. Mae'r fodrwy yna yn aur pur— Heb urirhyw dwyll yn ei gwneuthuriad, Ac aros wnaiff yn aurddrych clir 0 natur a didwylledd cariad 1 Ni thry yr aur byth byth yn ddur, Ac ni thry cariad 'chwaith yn ddigter Annghyfnewidiol yw e'n wir- 0 dragwyddoldeb draeth i Amser. Mae'r fodrwy'n gylch heb un lie gwan » Ilw dadgyasylltu-na therfyniad I'w ganfod ynddi,—ac heb fan Gorphenol hetyd mae cylch cariad 1 O'i fewn mae'r enw Lloyd yn awr Yn suddo i enw "Jones y Bala," Fel rhydd yrafon lyfndeg wawr > Ei henw i'r mor am gael gorphwysfa! Prydferthwch yn y fodrwy sydd, Ac hefyd arlun pur o urddas, A phrydferth iawn fel blodau'r dydd Mae blagur cariad mewn priodas! Yn brydferth maent o'r brig ilr bOn, Gan ddwyn eu flfrwyth, set by wyd dedwydd; A phrydferth ferch Paradwys M6n A Jones y Bala gyda'u gilydd 1 Ac mewn prydferthwch boed eu serch, Yn don ar don yn nweh ymgodi, Nes gwneyd eu by wyd hwy mor dderch, Ac mor ddidwrw a'f goteum! Mae'r fodrwyln amlwg am y bys, Bob amser i bob dyn i'w gweled— Ha! 'i gweled hi mewn "11ao a llys Sy'n creu digofaint mewn "hen ferehed," A dylai holl weitbredoedd gwr. ,.r Fod yn wiramlwc idd ei briod, A hithau yr un modd "bid siwr," Er claddu ffraeo yn ei feddrod Bydd y phr hwn dan feijdith nef, Yn bur, ac amlwg eu gweithredoedd, Nes llifa ffrwd risialog gref o ddyfroedd Eden i'w hysbrydoedd! Ac yn y fodiwy mae parhad, J Lliw, llun, ac annghyfnewidioldeb, U A saif yn hyn yn gysgod mad, 0 gariad yn ei hir ffyddlondeb. C Nis gall corwyntoedd gwg.y byd, A Ddiffoddi fflam angherddol cariad, Parheiff, ar allor calon glyd Yn eirias hyd ddydd ymattodiad Y cariad yna yn ei nerth, Sy'n nghalon Jones a'i dlos anwylyd, Eu llygaid sy'n serenu'n ferth Gan ei wreichionawg dan bob ennyd Ha! yn ei mynwes hi y trig- Hynawsedd a thynerweh teimlad, Lledneisrwydd, a gwyleidd-dra myg, A gwir serchawgrwydd mewn cydgordiad. Mae ef 'run fath, ac ynddo'n llawn Y gwelir sefydlawgrwydd meddwl; 0 flaen ei ffraethinebol ddawn Ymgilia gofid megys nifwl Angylion nef a'u gwylio hwy— '• Eu henwau fyddo'n perarogli,— 'iHiairi'i IF Ehededeuheneidiautrwy Dywyllwch angeu i'r Goleuni. Aberdar. H. GWIRFYL JAUbs.

o addewidion da, fel y credwyf. Erbyn dychwelyd ardref, yr oedd "Meistr y t9," Mr. Thomas, Lelrpwl, a Mr. H. Jones, yr athraw, Llangollen, wedi cyrhaedd o gyfarfod Cynwyd. Hoff fyddai genyf yn awr adael fy ysgrifell i ret'eg a boddloni ei hun, eitbr nis beiddiaf; rhaid symio y cwbl i fyny yma etto mewn byr eiriau hollol annigonol. Y mae natur fel pe byddai wedi bod yn wastraffus (mewn cymhariaeth, fel pe "dasai, on'te?") yn prydferthu gwr a gwraig y PIas yn bersonol; y maent fel pe na byddai dim yn ormod na rhy brin yn un 0 honynt; pryd a gwedd, hyd a lied, pob peth,fel yn gymmesur i'r dim rhyw arlun o wr a gwraig ag y gellid dymuno i'r byd gael ei lanw a'r fath bersonau. Y mae y Plax yn addurnedig a holl flodau hapusrwydd caredigrwydd brawdol fel rhyw lyn dysglaer, dwfn, a thawelo, fewn ei derfynau; boneddigeidd- I ed d- Jrwydd yn blaguro yn mhob syniudiad callineb a gweddeidd- drayntarddn allan fel yn naturiol o'r gwrteithiad meddyliol aeddfed y cwbl oil yn creu rhyw awyrgylch hafaidd, berarogl- aidd, a chynhes, fel nad oedd yn bosibl symud nac eistedd, bwyta nac yfed, siarad na chysgu, heb deimlo eich hun braidd yn gwbl ddedwydd. Am y Plas ei hun, rhyw nyth briodol i'r fath ddeuddyn teilwng ydyw, a'i olygfeydd cylchynol wedi eu trefnu fel yn fwriadol i'n difyru, ac nid rhyfed t genym, yn Wir, fori v Dyfrdwy orwyllt yn methu myned heibio i'r fath spot ond gydag arafwch hwyrfrydig, gan roddi cyfle i'w physg amryliw i chwareu ac ymddifyru yn ardal y Ptas. Garasem yn ddirfawr gael yr un cyfleusdra, ond wedi cael dim ond un Uoswaith, a dim ond blaen flas, dyma y "Boss" creulon yn gwysio i ganol llwch yr heol, a ffwrdd a ni tua Glyndyfrdwy, i'r cyfarfod blynyddol. Megys yn Nghynwyd, ¡¡telly yma, pregethu rhagorol gan y brodyr, a'r un modd hefyd y Dr. Prichard, a'r brodyr yma etto yn trefnu i, mi gael lie pregeth III y cyfarfod prydnawn, a chasglu at y Drysorfa, er ttai dysjwyddiad oedd fy nyfodiad. Yr addewidion yn dda ett<h WeJi cael y croesaw. arferol gan y brawd i serchog P. Jones, Ysw., Plastirion, ar y Buss." â mi gyda E. S. Jones, Yaw., i Llangollen roesawgar unwaith etto a thyma noswaith y Drysorfa. (.wir nad oedd angen neb gyda mi yma, gan fod y Dr. Prichard yn ddigonol lywydd y Parch. H. Jones yn fy Thagflaenu mewn araeth wir alluog, a to the point; eyfarfod eyffelyb i arfer o ran poblogrwydd, a'r list yn lloni ar y diwedd. Feallai y dysgwylir i ini roddi desgrifiad o Langollen a'i chylch- oedd. eithr dychrynwn chwi, Mr. Gol., ar unwaith,^gan y gan y gwyddoch na byddai rhifyn cyfan o'r SEREN yn ddigon athyu felly, rhaid peidio dechreu. Prydnawn dranoeth dros y bryn cribog, neu y mynydd uehel, gan chwysu, er gwneyd y goreu i bwyllo, yr aeth Mr. H. Jones a minnau i Lynceiriog enwog, a rhyfedd ein llonwyd ar ein dyfodiad gan bresenoJdeb y Parch. J. Robinson, Llan. siJin, wedi dyfod i ddangos ei wyneb o blaid y mudiad, a gell. Wch wybod mai nid isel oedd fy ysbryd yn yrayl y fath gyf- Derthion. Mr. Jones, y gweinidog, wedi aros gartref, er dan wahoddiad i gyfarfod blynyddol y Moelfre, ac wedi parotoi ei gynnulleidfa yn dda. Wedi ei ethol ef yn gadeirydd, ac iddo agorycyfarfod yn fyr a dyddorol, areithiodd y brodyr rhag- enwedigol yn' deilwng o'u talent a'u doniau. Rhoddodd Mr. R. gynnorthwy arbenig boreu dranoeth mewn casglu yr add- ewidion, y rhai oedd yn swm dra theilwng o'r Glyn. Diolch i Mr. R. Edwards am letty cysurus i Mr. Robinson a minnau. Y brif gamp yma oedd cynnorthwyo Mrs. i benderfynu rhoddi £5. Nos Wener, y 29ain o Fai (nos diweddaf y daith), yn y Garni. J y Df. Prichard wedi bod yn fy nghjrnnor. thwyo yn y modd mwyaf (aredig-ac- effeithiol yn nghyfarfod cyntaf y dalth, felly yr oedd yn briodol ei fod gyda mi yn nghyfarfod diweddaf y daith. Dyna fel y bu, ac nid yn fuan yr annghofiaf ei sylwadau galluog a theimladwy ar yr achlysur. oedd Mr. W. Williams, y gweinidog, wedi cymmeryd tra- flerth i ddychwelyd adref o gyfarfod Moelfre mewn pryd; llywyddodd y cyfarfod yn ddoeth ac effeithiol; ac wrth ystyr- ied pob peth, yr oedd y casgliad yn dda i ddechreu. Diolch i Mrs. Wright am letty cysurus. Gwelir nad wyf wedi nodi swm yr addewidion yn yr hanes ttchod, a hyny oblegid fy mod am roddi yma HOLL SYMIAU FY NHAITH Yn Ninbyeb, Fflint, a Meirion, yn y pedair wythnos ddi. weddaf, sef, f s. c. Croesoswallt 612 0 Cefnbyphan 26 5 6 Penycae 63 0 0 Rhosllanerchrugog 28 0 .6 Brymbo 60 0*0 Bagillt 15 0 0 Treffynnon 42 8 0 Rhyl 56 0 0 Rhuddlan. 9 8 0 Glanwydden 20 16 0 Llanelian—Mr. James 2 0 0 Colwyn—Mr. E. Evans 2 0 0 Conwy 17 6 0 Llandudno 112 9 0 Fforddlas 14 ? 0 Lianrwst 8 5 0 Llansanan 16 13 0 Dinbych 105 0 0 Rnthin 31 14 6 Paudya Llanelidan. 60 0 0 Tre'rddol. 32 10 0 Cynwyd 15 14 0 Llansaintffraid 21 5 0 Glyndyfrdwy 16 4 0 Llangollen 116 7 0 Glynceiriog 53 11 0 Garth 10 14 0 „ 963 1 6 .J. rlJai uchod a'r Cefnmawr yn CI068 lis. 6e. Ardderchog, Oll1te ? Yr eiddoch, &c., Maesycwmwr, Mehefin 1 af, 1863. LL. JENKINS.