Seren Cymru

a1)øugJ Mt .VLKBLOX Ateb i Ddyc\ymmyg Dewi ap loan. Y gwrthddrych sydd gaii Dewi a synodd rai yn fawr, Ac sydd yn destun siarad gan ddynion fach a mawr, Yr hwn erioed ni welwyd, ac nis canfyddir chwaith, Y /br#, Irwyf yn meddwl, sydd destun eesoedd maith. Victoria. AB EDMONT. Cynnyg i ateb Dychymmyg GlanynanV Wrth ddarllen SEREN CYMRU, hanesion fawr a man, Canfyddais y dychymmyg a welwyd yn ILlvsfaln Amlwg im* mai un goes sydd gan y felin wynt, A breichiau ar ei chynffon yn awr fel oeddent gynt, A'r clapiau yw'r rhai hyny sy'n tare'n drwm i dre, Yn chwyrnu maent wrth deithio, heb symud dim o'u lie Gwas buddiol i amaethwr 'nawr ydyw hwn yn wir, I'r had gael eu bamddiffyn trwy gadw'r brain o'r tir. Victoria. EDMOND JONES.

aOFYNIADAU. MR. Got.,—Carwn gael ychydig o eglurhai trwy gyfrwng SEBEN CYMRU ar Marc 14. 25,—1. Pa ddydd sydd i olygu wrth y dydd hwnw." 2. Pa amser y cyfeiria Crist ato pan yn dweyd, Pan yfaf ef yn newydd yn nheyrnas Dduw ?" Llanelli. D. D. At John Rees, Aberdar. SYR,—Chwi a ddywedasoch yn y SEREN, fod Dafydd wedi ei enneinio yn frenin ar Israel, Hebron, a Jerusalem. Dymunafgael gwybod,—1. Pa sawl gwaith yr enneiniwyd Uatydd yn frenin, ac yn mha Ie ? A oedd gwahaniaeth rhwng y naill dro a'r llall ? 2. Pa sawl gwaith yr enneiniwyd Crist, gan bwy, ac yn mha le yr oedd? Atebiad i hyn a foddlona CYMEO ALAW. Mr. GOL.Dymunwo i chwi neu ryw un galluog i roddi gwybod,—1. Pa nifer o weithiau y cawn ni hanes yn y Testament Newydd i Iesu Grist alw ei hun yn Fab y Dyn ? 2. Pa niler o weithiau y cawn ni hanes yn yr un Testament i rai ereill ei alw MabyDyn? Yreiddoch.&e., W. J. E.

Na chanmolwch neb yn ormodol o flaen ei wyneb, ac na feiwch ueb yn galed yn ei gefn. Y dyn da sydd yn ddedwydd mewn bywyd ac yn angeu; ond nid yw y drygionus yn ddedwydd yn un o honynt. Myfyriwch bob boreu ar ansicrwydd yr amser i ddyfod, a phob nos adchwiliwch weithrediadau y dydd a aeth heibio. Mae gwagedd y by wyd dynol fel afon yn rhedeg heibio yn wastadol, ond ettoyn dyfod yn mlaen yn barhaus. Na ddewiswch gyfaill yn ddisymmwth, ac na wnewch neb yn gyfaill mynwesol cyn cael pra«f o'i gywirdeb. Gwnewch eich hun yn gymmeradwy gyda dynion doeth trwy eich rhinwedd; ae ennillweh y difoes trwy eich moes- garwch. Cynnildeb ieuenctyd wna henaint esmwyth. Gwastraff gwirfoddol ddaw kg eisieu anwydol. Yr hwn a edrycho o'i flaen a gaiff ei hun ar ol. Gwell myned i'r gwelv heb swper na chodi mewn dyled. Nis gall y felin falu a'r dwfr sydd wedi myned heibio felly nis gall dyn alw yn ol yr amser a gollodd. Gwell ewmpasu milldir na syrthio i'r ffos. Drwy'r drws ago red daw y cwn i mewn. Yr hwn a ddechreuo yn dda ac a ddiweddo yn dda, a fydd ddedwydd. Gwell yw meddwl llawer a dywedyd ychydig, na dywedyd llawer heb feddwl dim. Gwell yw priodi na pheidio, os ceir gwraig rinweddol. ^Gwell yw bod yn hen laric am byth, na chael gwraig gein- tachlyd. Y wraig a ofala am fusnesau ereill a esgeulusa fusnes ei hun. Llonyddwch a heddwch a flodeuant lie mae rheswm ac un. iondeb yn llywodraethu a gwir lawenydd a deyrnasa lie mae gwylder yn gyfarwyddyd..

U:, ¡ J "LLINELLAU AR RYDDHAD Y CAETHION YN AMERICA." (Buddugol). Draw yn Amerig, gwlad lawn o arddunedd, Caethwasiaeth a eisteddai ar ei gorsedd Ei threm yn Itym, ac o'i dau lygaid gwynias, Melltenai hollarswydion ufFern eirias. Sarugrwydd damniol doai ei gwedd guchiawg, A dannedd hirion fel picellau miniawg Gwialen haiarn yn un Uaw ysgydwai, A fflangell g'lymog yn y llall a ddaliai,- Trwch fantell dideimladrwydd yn ei chuddio, A llengau o ellyllon yn ei gwylio Y r oedd yn ddeliv berffaith, o greulonedd O'i hachos hi y brwydra'r De a'r Gogledd,- A thra'r ymladdent,-rh wng y ddwy blaid tfyrnig, 1 v Daeth Rhyddid megys angel i'r Amerig Aeth at Gaethwasiaeth-tremiodd yn ei gwyneb, A gwelwai hithau ihag ei wen a'i burdeb, Ei gorsedd siglai gyda thrwm ddirgryniad, A'i theyrnwialen syrthiai ar darawiad. Gwnaeth un ochenaid megys cloch marwolaeth, Ac weithian mae ar drothwy trancedigaeth. Wi! llawenhawn, er cymmaint twrf y rhyfel, Daw rhyddid mwy i'r. Caethwas croenddu, isel. Arwerthwyr dynion," cauir eu geneuau, A dyry Rhyddid glo ar eu tafodau,— Darfydda Prynu, Gwerthu," a phob diehell, Ni chlywir swn yr ysgorpionawg fflangell; Fe beidia galar y Negroaid gwirion, Ni threigia dagrau dros eu gruddiau duon; Ac yn Amerig daw y dydd yn fuan, Na bydd un gadwyn dreisiol yn clyndarddan Y gwr a'r wraig a wenant ar eu gilydd, Heb ofni llid a digder y gorthrymydd; Ca'r fam mewn gwres gofleidio 'i hanwyl faban, A'i arddel hefyd fel ei heiddo 'i hunan Ac yn y boreu gallant godi'n HaweD, Mor rhydd a'r haul ay'n llatiiru bron y wybren, A seinio can i Ryddid ae i Iawnder, Fel yr aderyn yn yr awyr dyner 1 Os rhaid i fegnyl safnrwth frochus ruo, Os rhaid i ddur gleddyfau miniawg ddeffro, Os rhaid i feirch weryrit wrth awn tabwrdd, A'r ddaear gadarn grynu yn y god wrdd, Ac os rhaid ty,wailt ffrydiau o waed dynol, O 1 gwneler hyny er mwyn Rhyddid swynol; lor Net, gwna di i'r Rhyfel erchy 11, afiacb, Fod yn OMEGA bythol i'r Gaethfasnach,— Sefydler heddwch trwy yr holl Daleithiau, Mae Jubili y Caethion wedi dechreu. Daw'r Caeth yn rhydd" adseinier hyd yr eitha', Nes boddi twrf rhaiadrawg y Niagra. Cwmbach. T. EVANS (Telynog).

GALAR TAD AM EI FAB, Yr hwn afufarw Mai 11 eg, 1863, yn 21 mis oed. Mor drwm yw fy nghalon mewn galar yn wylo, Hen elyn dynoliaeth a rwygodd fy mron, Mae stormydd o belbul yn awr yn fy nghuro, L" A minnau yn gwelwi dan ymchwydd y don. 'Rwyf 'nawr yn annyddari yn myd y trallodion, Fe giliodd llawenydd, dyddanwch, a hedd Rhaid treulio fy oriau heb unrhyw gysuron, Waith rhoi fy SIOJt bychan i huno'n y bedd. Er i mi ddych'mygu rhyw fyrdd o gysuron, A ffurfio cynlliiniau y boreu a'r hwyr, Maentoll wedi methu—bron tori mae 'nghalon, Fe dd'rysodd holl beiriaot fy ngobaith yn llwyr. Pan byddwn bryderus gan ryw amgylchiadau, Ei stori fach swynol a'm gwnaethai yn lion Ond gwywodd fel rhosya dan bwys ei gystuddiau, Mae cdfio ei droion yn rhwygo fy mron. Dych'mygaf rai prydiau, pan byddwyf yn wylo, Fy mod I yn sydyn yn clywed ei lais Darparaf fy hunan i'w dderbyn a'i wrando, Ond buan canfyddaf mai ofer fy nghais. Er cymmaint o gariad oedd genyf tuag ato, Gwnaeth angeu dideimlad anelu ei saeth Ac er fy holl ymdrech fegafodd ei daro, ;.1. 'j A'i gymlryd i garchar anferthol a wnaeth. Ond pam ymrysonaf yn erbyn Rhagluniaeth, Mil gwell yw tawelu pe 'styriwn ei fraint, 0 fyd y trallodion y cadd alwedigaeth, I lawn etifeddiaeth yn nghwmni y Saint. Gadewch i blant bychain yn awr ddyfod ataf, Yw'r geiriau lefarwyd gan Frenin y Nef; Gan hyny, ynfydrwydd, paham ymrysonaf Yn erbyn yr archiad anfeidrol r'odd Ef. Cyrhaeddodd i fyny, uwchlaw temtasiynau, A glaniodd yn ddiegel ar fryniau y gwawl, Lie pery'n dragywydd yn nghwwni y Seintiau, u"! Sy'n canu emynau i'r Iesu o fawl. Tteyn y Due, Sirhowy, THOMAS MORGAN.

A LAESWN NI DDWY LAW YN NGHANOL Y RHYFEL. A laeswn ni ddwylaw yn nghanol y rhyfel, Ar ol cael y fraint gan yr Arglwyddd o fyw Yn swn yr Efengyl, idd ei wasahaethu ? Na, ni a ymdrecbwn, gorchfygwn drwyln'Duw. A laeswn ni ddwylaw yn nghanol y rhyfel, An banner mor uchel, a'r Nefoedd o'n tu ? A gaiff y gelynion ein sathru yn greulon ? O na, byddwn ddewrion o blaia Iesu cu. A laeswn ni ddwylaw am fod hen Babyddiaeth, A Mahometaniaeth yn ucbel yn awr ? A raid i ni ofni y bwystfil sydd gostfawr ? 0 na, mae ein Blaenwr yn hertbol a mawr. A laeswn ni ddwylaw am fod ein cyfeillion, A'n hoff awenyddion yn 'madael a ni ? Na wnawn, tra mae'n aros y Cyfaill anwylaf, 'R Arweinydd perffeithiaf uchelafei fri. A laeswn ni ddwylaw tra mae yr addewid Yn d'wedyd bydd i ni orchfygu ry w ddydd ? A'r sicrwydd sydd genym fod gair Duw'n wirionedd, Am hyny na fydded un enaid yn brudd. A laeswn ni ddwy'aw tra'mae etifeddiaetb, Yn nghyd a gorphwysfa ar ol yn yN ef ? 0 na, byth ni laeswn eib dwy law, ymdrech wo, Yn sicr gorchfygwn ryw ddydd trwyddo Ef. s.

'on, a thyna wich a rhoch, a fFwrdd a ni, ae ni fuom lawn awr yn myned yno. Ac O! Y fath daith bleserus a gawsom—awyr iach gwlad y Sais yn adfywio ein hysbrydoedd—golygfeydd ysplenydd o fryniau a dyffrynoedd, doldtfoedd, gerddi, afon- ydd, &c., y rhai oeddynt yn ail i Gymru, ac yn tynu hiraeth Vn meddwl am hen ulad ein genedigaeth. Ond beth bynag, Cyrbaeddatom Brouxbourne Station, a ffvrrdd & ni tua'r Crown Ornamental Gardens, lie yr oedd pob amrywiaeth yn ddarpar- dig, fel y gatlaipawb gael mtfynhan e hunain,i| Yr ooddlyno ddigon o erddi ysblenydd yn llawn o bob amrywiaeth, caeau, ifoiiydd, a digon o gychod i ymbleseru ar hyd eu gwyneb, &c. 'Jelly, ar ol dod at ein gilydd, aethom bawb i ddechreu ar ei orchwyl, i ganlyn y chwaeth oedd ynddo-un am ride ar gefn ei ful neu eigeffyl, v llall i dreio ei law mewn saethu, y Hall i kysgota, a'r rhlliereill i'r fan ynaa a'r fan draw, fel mai digou yw dweyd fod pawb wrth ei fodd yno i ddechreu, beth bynag. Ar ol cael golwg ar y He hwn, a chael ciniaw, &c., aeth rhai o lionom i le o'r enw Rye House, oddeutu dwy filltir a hanner yn mhelhch, i gael golwg ar y lie hwnw, gan ein bod wedi clywed llawer am dano. Ar ol cael golwg ar y lie hwnw, a thrwy fy mod wedi dweyd am Brouxbourne ei fod yn le ardder- chog, mae yn rhatd dywedyd rhywbethynychwanegolam hwn, ond ni chaf ond crybwyll yn fyr am un o'i hynodion, sef yr Hen Gastell. Y mae wedi ei adeiladu o fricks, ac y mae golwg henafol iawn arno, dim llai na 565 o flynyddoedd wedi pasio er pan yr adeiladwyd ef. Nid yw yn fawr iawn, ond er hyny y mae rhyw ogoniant ac ardderchawgrwydd yn perthyn iddo. Ynddo y daliwyd gelynion Charles II. yn cynllunio'r Biodd l'w ladd, pan oedd yn dod adref o'r cyfandir unwaith. Y mae yno amryw bethau ag y buaswn yn caru gwneyd sylw- Jdau arnynt, ond ni chaf ond crybwyllond am un ystafell y buom ynddi, a'r ddaeargell o dani. Yn yr ystafell yr oedd ,portreadrtu o hen enwogion, wedi gweled cymmaint o flynydd- oedd a'r Hen Gastell bron, needle-work ysblenydd o waith y frenin^s Elizabeth, ac ereill, hen arfau ac offerynau gwisg- oedd rhyfel, hen arfau ac offerynau a arferid i boenydio car- charion drwy dynu eu haelodau oddiwrth eu gilydd hen wely yn perthyn i un o'r hen freninoedd, cadair OtiverCromweU.&c. Gwelais hefyd yno ddarlun un o'n cydgenedl, sef Syr Hugh Middlestone, yn cael ei goroni sig anrhydedd am ei wroldeb a'i ddewrder; a gwelais enwau Cymreig wrth rai pethau yno, sef J. Davies, J. Jones, &c. Cyn myned o'r ystafell, cawsom weled darlun o wr a gwraig a fu am 12 mis heb ffraeo pa un a synodd un pAr dedwydd o'n cyfeillion, a dywedasant eu bod hwy wedi bod am gynnifer a hyny o flynyddoedd heb yr un fall out, Gwyn fyd na cheid mwy o'u bath, onide ? Oddiyma aethom i lawr i'r ddaeargell sydd o dan y Castell, pa un a ganfyddwyd yn ddiweddar. Yma yr oedd golygfa ofnadwy. Y mae yr hen garchar yno, dorau heiyrn arno, ac iU1 ffenestr fach, trwy ba un y gallem edrych i mewn (drwy fod ganddynt lamp oddifewn); gallem gael golwg ar ran o'r hyn oedd ynddo, a thrwy hyny ffurfio rhyw ddrychfeddwl gwan am echryslonrwydd yr hyn oedd yn cael ei gario yn nslaen ar y carcharorion yn y dyddiau hyny. Yr oeddym hefyd Yn gallu gweled skeletons y carcharorion afufarw ynddo-rhai yn sefyll etto yn y sefyllfa y rhoddwyd hwy ynddi pan yn fyw -eu breichiau a'u traed yn rhwym mewn cadwynau, a'u penau mewn heiyrn, ac wedi eu gadael yno i farw felly. Golygfa nad allaf eu gyru o'm meddwl oedd Mae genym achos diolch llawer iawn am oleuni yr efengyl i waeyd gwell trein ar ein gwlad, a dylai petb fel hyn ein cymhell i wneyd ein goreu er -Jledaenuyr efengyl, a'u hanfon i leoedd lie y mae y fath far- bareiddiWch etto yn teymasu. Oddeutu 4 o'r gloch, dychwelasom yn ol tua Brouxbourne i gael ewpanaid o de, &c.; a gwyddoch chwi beth, Mr. Gol., fe gawsom dS mor ddoniol gyda'r boneddigesau, fel y mynodd rhai o'r hen lanciau (ac yr wyf yn meddwl mai rhai o honynt hwy a gychwynodd y symudiad) gael game o hist in the ring, yn wir ni welais y fath gusanu mor ddoniol yn fy my wyd o'r olaen, er, mae'n wir, fod rhai o'r hen lanciau, fel fy hunan, ychydig yn afler gyda hi ar y dechreu. Tua 7 o'r gloch, dyna bawb yn cychwyn tua'r Station drachefn, wedi eu llwyr foddloni, ac yn dymuno cael y fath wledd etto yn fuan. Oddeutu banner awr wedi saith, dyna'r gerbydres yn cychwyn, a chyrhaeddasom Shoreditch oddeutu ugain mynyd wedi wyth, ac yna wele bawb yn gwneyd am adref. Er ein bod yn Llundain, yr oedd rhai, fel fy hunan, S rhyw 5 neu 6 milldir o ffordd adref wedy'n ond trwy fod y ceffyl tan yn rhedeg i bob cyfeiriad, nid hir y buom cyn cyr- &aedd bawb ei le ei hun. IOAN AB IEUAN 0 LEYN.