Seren Cymru

Y DULL 0 DDEWISIAD PAB. Y MAE pe lwar dull o ddewisiad wedi cael ei arfer ganddynt, y rhai sydd fel y ca.nlyn :-1. 0 fewn n&w neu ddeg diwrnod ar ol claddu y Pab ymadawol, a y cardinaliaid i mewn i brif Seneddlys yr eglwys (condqve), yr hwn sydd yn y Vatican (adeilad mawr ar y bryn Vatican), ar oohr orllewinol afon Tiber, ar oriel fawr yr hwn y bydd eisteddleoedd wedi eu parotoi, a'u gorchuddio a brethyn cochlas, neu gochwyrdd, yn barod iddynt-un i bob cardinal; ae ni ehaniateir iddynt ond daa was yn hyd yr amser y byddant yno, ond-- ofi 4 d mewn amgylchiad afie^hvd. Y maent yn cael eu gwylied yno gan fyddin a wirfodd- olion dinas Rhufain, i attal unrhyw gyfrinach lythyrol, ac i edrych i'r dyagleidiau ymborth a ddygir iddynt gan arolygydd y adefod, rhag y bydd llythyrau yn guddiedig yn y bvryd. Yn y llys hwn, o'r diwedd, deuant i bender- fyniad am raolau meillduol, y rhai a faraant hwy yn angenrheidiol tuag at gael gwell llywodraethiad ar yr eglwys; ac YJIlae pob un yn cymmeryd ei lw y byddyn ufydd wasan- aethwr i'r hwn a etholir. Yna y mae yr etholiad yn myned yn mlaen gyda math o ymchwiliad dwys, arrhydeddus, ac addoliad. Y peth eyntaf a wneir yw, bydd y cardinal- iaid yn cymmeryd vauth o lyfryn bychan o bump dalen, ac yn yugrifenu ar y twlalen eyntaf o houo, enw yr hwu fydd ynddewisyn Bab. yna yagrifenu y geiiiau Lladin canJyuol ar ol ei euw-" Ego eligo in F;UUIIUU_M pon- titicem reverend mimum dominum m.um! cardinalem. Ond y mae y geiriau yna pi cael eu hysgrifenu a llaw ei was, fel na bydd iddo ef gael ei adnabod wrth ei lawysgrif. Ar y plyg a gynnwys yr ysgrif hon plygir dwy ddalen, gan ei selio yn ddiogel; ac ar y ped- werydd dalen bydd y cardinal yn ysgrifenu ei enw ei hun, ac yn plygu y burned ddalen drosto, gan ei selio, ac yna gwnant eu llyfr yn rholyn bychan, ac ant i ystafell arall yn yr un adeilad, a elwir y Capel, a'i rolyn yn llaw pob un. Yno yr eisteddant yn drefnus ar feinciau, ac anfonant, bob un yn ei dro, ei rolyn i'r allor. Ac wedi hyn ant oil ar eu penliniau, ac wedi gweddi fer, cyrchant eu rholiau bob un yn ei dro oddiar yr allor, a rhoddant hwy yn y cymmun gwpan, ar y bwrdd fydd wedi ei barotoi i'r perwyl. Yna bydd y cardinal esgob blaenaf yn eistedd ar y llaw ddeheu i'r bwrdd, a'r cardinal ddiacon blaenaf yn eistedd yr ochr arall i'r bwrdd ar ei gyfer. Y cardinal esgob a gyimner y cwpan yn ei law ddeheu, ac a dywallt y rhol- iau i ddysgl fydd yn ei law aswy, ac a esyd y cwpan yn ol ar y bwrdd, ac a estyn y ddysgl a'r xholiau i'r cardinal ddiacon fydd yr ochr arall i'r bwrdd ar ei gyfer, yr hwn a'ij iiegyr, gan waeddi yr enw etholedig allan mewn llais soxiiarus ac uchel; a bydd y caasiinaliaid ereill yn eu heisteddleoedd, yn liodi yr enw ar lyfr, neu ddam o bapyr, i gael allan pa nifer o enwau fydd pob etholedig yn gael. Wedi hyn, y mae llywodraethwr y ddefod yn cym- meryd y rholiau agoredig, ac yn eu llosgi ar dan o farwor fydd ganddo yn barod mewntan- badell, fel Ila byddo i neb wybod dros bwy oedd y naill na'r llall yn rhoddi ei bleidlais. Yna edrychir pwy fydd wedi clIoel. dwy ran o dair o'r pleidleisiau; a'r hwn fydd wedi cael hyny fydd wedi cael ei ethol i eistedd yn nghadair fawr ddychymmygol St. Pedr. 2. Pan fydd y dewisiad yn cael ei wneyd trwy ddynesiad, noclir un o'r cardinaliaid i fyned o'r neilldu; ac ar ol iddo fyned bydd pob cardinal yn codi, yn ei dro, o'i Ie, ac yn myned heibio i hwhw, gan ddweyd enw yr hwn fydd yn ddewis, a dywedyd y geiriau Lladin canlynol-" Ego accedo oel reveren dissimum Dominum." Bydd i'r hwn a ddewisir fel hyn gael ei gadamhau yn y swydd adwy ran o dair o'r pleidleisiau, fel yn yr un eyntaf. 3. Os bydd yr annghydwelediad wedi myned mor bellynmhlith aelodau y Senedd- lys eglwysig, fel ag i fethu cael un a dwy ran o dair drosto, y maent yn dewis trwy gyflafareddiad. I'r dyben hwn neillduir tri, neu bump, o'r cardinaliaid i fyned o'r neilldu, gydag awdurdod i ethol y Pab trwy y mwy- afrif, neu yr oil o'r rhai hyn. Rhaid iddynt fyned trwy y gorchwyi mewn cymmaint o amser ag y bydd canwyll gyffredin yn llosgi allan. "4. I ddwyn y dull hwn oddiamgylch, gwna y cardinal esgob blaenaf araeth yn y Senedd- lys eglwysig, ar y pwuc o ddewis Pab priodol iddynt; ac yna y mae yn enwi un cymhwys, yn ol ei feddwl úf. i lanw y swydd, ac os caiff hwnw ddwy ran o dair o'r cardinaliaid gwyddfodol drosto, y mae wedi cael ei ethol yn rheolaidd i lanw y swydd. Galwant y dull hwn yn ethol drwy ysbrydoliaeth. Y mae yr un defodau oil i'w cyflawnu gyda'r dulliau hyn ag a gyflawnir gyda'r dull cyntaf a nod- asnm. Ar ol myned trwy y ddefod o ddewis, par fodd by nag y cymmcr hyny Ie, cyflawnant y ddefod ganlynul :-Â y cardinaliaid oil i'w gwahanol ystafelloedd, ac yna a Ilywodr- aethwr y ddefod at y dewisiedig i'w ystafell a'r newydd mai efe fydd wedi cael ei ddewis, ac i'w gyrchu yn ol mewn cadair i'r Seneddlys eglwysig; ac ar ganiad clock daw y cardinal- iaid ereill yn ol ato; ac yna cymmerant ef mewn cadair i'r gwagle offeiriadol, i gael ei wisgo a'r wisg gadeiriol. Wedi ei wisgo cariant ef i'r ystafell gyssegredig, a gosodir ef i eistedd ar yr allor. Yn y fan hon bydd y cardinaliaid yn talu eu parchedig ddefod addoliadol iddo, gan gusanix ei draed, ei ddwylaw, a'i enau. Wedi hyn agorir drysau eddlys oil, i'r Pab gael gweled y bobl fydd o amgylch; ac y mu-o y cardinal ddiacon blaenaf yn cyhoeddi iddynt, mewn Usin uchel, yu. y geiriau canlynol:—"Annuncio robis gandiom magnum papum habemus, Reve- I ntadiwimiu Dominuii canMuMdait—eleotus est in lumumas, pontificem et dijit sibi nomen." Pan y gorphenir hyn, yma anfonir ef i eglwys fawr St. Pedr, a'r cardinaliaid yn myned o'i hen a chroes yn eu llaw, a gosodir ef ar yr allor fawr uchaf yno. Ac ar ol iddo fyned ar ei benliniau, a sweddio am dymhor, efe a gyfyd, aea ddychwel oddjyno i roddi diolch i Dduw a'r apostolion am ei ethoL Yna goModir ef ar allor yr apostolion yn yr un eglwysdy, at yr hon y daw y eardinaliaid i gyflwyno eu defodau addoliadol yn barchedig iddo. Ac yua tlygant ef i ystafell bennodol, He y caitf aros am rai dydtliau. Oud dygir ef oddiyno drachefn, i gael cyflawnu y ddefod goroniadol arno. Tuag at hyn carir ef o'r ystafell. a gosodir ef ar oraedd iydd wedi cael ei pharotoi o flaen drws eglwysdy St. Pedr, a chymmerireiioitroddiareibem, a gosodir y goron arno yn ei Ie, yn ngwydd yr holl bobl. Wedi ei goroin, eymmerir ef gan dorf o farchogion o eglwys St. Pedr i'r St. John Lateran, a bydd yr Herodiaid, yr arglwyddi, a'r tywysogion, yn cynnorthwyo—pob un ar ei larch, ac yn orlawn e lawenydd, o'r fath lawenydd ag a fyd<L Pan yn myned i'r St. John Lateran, bydddau gardinal ddiacon yn myned o flaen y Pab, a chapiau cochion am eu pen. Bydd y cardinaliaid ereill yn canlyn ar eu hol bob yn ddau a dau, yna y patriaroh- iaid yn yr un drefn. Yn nesai bydd yr arch- esgobion, yr esgobion, y wardeniaid, y cofiaduriaid, a'r duwinyddiaid, bob yn ddau a dau. Pan ddel y Pab newydd hwn i mewn i St. John Lateran, gwna. archesgob y lie gyf- lwyno dau agoriad mawr iddo, un yn aur, a'r Hall yn arian. Wedi hyn bydd yr holl reith- iaduriaid yn cyflwyno eia hymostyngiad addoliad ol iddo, gan gusanu'ei draed. Yna gwna yntau gyflawnu y ddefod arferol ar yr amgylchiad, sef cyhoeddi ei fendith arnyiifc oil. Yna bydd y cwbl drosodd. Y mae llawer o draul a thrafferth ya,cael ei arfer i esod y dyn pechod yn ei Gad air Babyddol.—Y Wasg.

t- SEFYDLIAD Y PARCH. J. LEWIS YN BELLE VUE, ABERTAWE. (Par had o'r Rhifyn ditcedd-af). Mr Thomas, Caersalem Newydd, a ddy- wedodd,—Mae yn llawen iawn genyf eich gweled chwi, Mr Maer, yn y gadair. Mae rhai wedi syrthio oddiwrth ras wrth gael eu codi. Nid ydych chwi felly. Da iawn genyf fy mod yma heno. Yr wyf yma o barch i Mr Lewis. Nid oes eisieu llythyrau canmoliaeth ar ein brawd. Mae yn destun llawenydd genyf ei fod ef wedi dod i'r cylch. Mae brodyr noble yn barod yn y cylch hwn. Rhai da ydynt am weithio. Bydded i chwi fel eglwys i barhau yn eich cynhesrwydd tuag at Mr Lewis. Bydd eich undeb yn sicr o fod yn llwyddiannus, ond i chwi ddysgwyl wrth y Gwrthddrych iawn am dano. Y mae efe yn Haw Duw. Efallai na ddaw cynuydd ar unwaith. Mae rhai o'r dynion goreu wedi bod ar y cyntaf yn aflwyddiannus, ac wedi hyny yn llwyddiannus. Pob llwydd i chwi. Mr Parry, Bethesda, a ddywedodd,—Gellir fy ystyried yn awr fel un wedi ennill ei blwyf, gan fy mod wedi bod yma am saith wythnos. Nid wyf wedi cael y pleser o fod mor adna- byddus a Mr Lewis ag y mae rhai o honoch chwi. Etto yr wyf yn ei longyfarch ar ei ddyfodiad i'r dref, ac yn ei roesawi i Abertawe fel cydweithiwr. Rhaid i mi eich llongyfarch yn ngwyneb gorpheniad gwelliantau eich capel hardd; ac yr ydych fel eglwys antur- iaethus yn deilwng o giod mawr. Yr wyf a galon yn dymuno i chwi y llwyddiant ilwyraf. Da genyf fod Mr Lewis wedi dod i Abertawe; ac y mae yn bleser mawr genyf i gael y cyfle o ysgwyd llaw ag ef yn gyhoeddus fel arwydd o fy mharch iddo, a'm dymuniad am ei gysur a'i lwyddiant. Mr Thomas, Walters Road, a ddywedodd,— Mae yn naturiol iawn i mi fod yn bresenol yn y cwrdd hwn,—y fam yn mhriodas y ferch. Nid yn ami y mae yn dygwydd fod y fam yn Seisnes, a'r farch yn Gymraes ond dyma fel y mae yma. Yr wyf yn adnabod Mr Lewis fel dyn. Gwn fod yr elfen gymdeithasol yn ann ghyffredin o gryf ynddo. Mae ganddo galon dwym a chariadus; ao y mae efe i'w ganmol am y rhan y mae efe wedi ei gym- meryd o bryd i bryd mewn pynciau gwleid- yddol. Yr wyf yn teimlo yn tier y bydd ei ddyfodiad i'r dref yn gaffaeliad i'r eglwys yma a'r enwad. Gweddiwch drosto. Dyma UR o brif anhebgorion eich llwyddiant. Mr Rowlands, Llanelli, a ddywedodd,— Mae yn llawen genyf weled y Maer yn y gadair. Fel arfer y mae efe o du pob peth da. Da yw fod yn y cwrdd hwn. Derbyniais lythyr taer oddiwrth Mr Lewis, yn fy ngwahodd yma. Rhaid oedd dod ar ol cael gwahoddiad mor galonog. Yr wyf wedi bod yn gymuiydog i Mr Lewis am flynyddau. Fel gweinidog, anfynych y cewch chwi neb tuhwnt iddo. Mae angen bugail da mewn tref fel Abertawe. Mae eisieu talent i fyned at y bobl i siarad am grefydd. Yr wyf yn credu fod y gallu hwn y mwyaf angenrheidiol i lenwi lie fel hwn. Mac digon o bobl yn y dref nad ydynt yn myned i un Ue o addoliad. Gellir llenwi y ty hwn ag addolwyr heb eu lledrata o un capel arall. Yr wyf yn dymuno llwyddiant i bob crefyddwr yn y dref. Mr Jones, Feliufoel, a ddywedoda,- Yr ydych chwi, Mr Maer, yn gyfaill i achos y Bedyddwyr yn y cylch. Derbyniwch ein diolchgarwch calonog am eich cydymdeimlad a ch cynnorthwy. Gwyn fyd na fytldai pob Maer fel chwi. Pob llwydd yn y Lan Ion, wedi i'r flwyddyn swyddogol hon ddod i ben. Da yw bod yma heno. Mae yn llawen genyf i fod yma, er mwyn Mr Lewis. Mae ei symudiad yn bwysig i'r eglwys, y weinidog- aeth, a'r enwad. Y mae efe yn symud o un Ue enwog i le enwog arall. Dyma ef yn dod yma yn ei nerth. Dod at lu o frodyr da. Mae yma frodyr o safle anrhydeddus yn y dref. Bydd dyfodiad Mr Lewis yn gymhorth i gadw y safle i fyny. Mae ei ddyfodol yn obeithiol iawn. Saif Belle Vue yn central iawn.- Y mae efe yn dod yma o eglwys luosog, ac yn erbyn teimladau y brodyr yno. Yr ydych yn ei gael yn ei lawn nerth, corfforol a meddyliol. Y mae ein brawd yn hynod o dwym-galon. Cewch ef yn swp o garedigrwydd. Mae yn gyfaill trwyadl. Wele Israeliad yn wir, yn yr hwn nid oes dwyll." Mae enw eich capel yn arwydd cysurus a gobeithiol iawn, "fair prospect;" oblegid dyna ystyr Belle Vue, mae yn debyg. Wrth ddiweddu, mae genyf dri dymuniad: gofalwch i roddi eich presenoldeb yma bob amser ag y bydd yn bosibl; cydweithredwch a'ch gweinidog a gweddiwch llawer drosto. B. D. Johns, York Place, a ddywedodd,— Dyma Lewis, Maesteg, yn awr yn Lewis, Abertawe. Yr wyf yn hyderu y bydd y symudiad o droed y mynydd i fin y mor yn un llwyddiannus. Dyma ein brawd wedi