Y Goleuad

ACHOS SAESNEG PONTYGWAITH. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Anwyl Syr,—Carwn eto ddiolch yn wresog i'r cyfeillion canlynol am eu caredigrwydd tuag at yr achos yn Pontygwaith. Derbyniwyd y rhoddion canlynol tuag at y Bazaar: -E:ghyys: Pisgah, Pen- ygraig, JE1; Mrs. Jones, Hillside, Wattstown, 2s. 6c.; Mr. Davies, Schoolmaster, Pontygwaith, 2s. 6c.; Miss Price, Tylorstoivn, Cushion hardd; Miss Griffiths, Tylorstown, eto; Mrs. Lloyd, Porth, Initiated Cushion'; Miss Morgan, Post Office,, Tylorstown, sypyn tuag at funds yr eglwys; y Parch. D. M. Phillips, M.A., Ph.D., JE1; D. Fen- wick, Ysw., Tylorstown, 5s. D. Morgan, Ysw., American Market, Tylorstown, 2s. 6c. Pontygwaith. RICHARD WILLIAMS,

Y CYNYGIAD AR Y MESUR ADDYSG YN NGHYMDEITHASFA AWST. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Anwyl Nod..wr,-Mae y cynygiad uchod genycli yn hollol gywir, ond nid yw y eyfeiriad at. y rhai oedd. yn gwahaniaethu mewn barn oddiwrthyf inewn ffurf mor barchus ag y dymunwn. Fel hyn yr ysgrifenais yn gyfrinachol at fy nghyfaill: I holieve the proposition would have been carried, but in deference to the opinion of such veteran educationists as Dr. Aaron Davies and Dr. T. Rees, and others, who advocated the policy of 'no sur- render,' and saw in it a compromise of principle,' I withdrew it." Mae hanes y cynygiad yn fyr fel y ca.nlyn —Ychydig amser cyn y Gymdeithasfa, cefaia ymgom a chyfaill arall ar y mesur addysg, a theimlem ein dau yn angerddol wrth ei weled yn myn'd yn gyfraith, a'r adran ar addysg grefyddoil mewn sefyllfa mor andwvol i Brotestaniaeth a Christionogaeth y wlad. Yr unig ffordd i'w rwystro yn ein barn ni oedd cael cydgordiad rhwng yr holl eglwysi ar gynllun o Addysg Feiblaidd a gredir genym; oil, gydag adran cydwybod effeithiol ar gyfer Iuddewon ac anghredinwyr na dderbyniant y Beibl o gwbl. Barnem fod y gwahaniaeth rhyngom ar wirioneddau mawrion y Grefydd Grist- ionogol, ac egwyddorion llydain moesoldeh" ymar- ferol, yn Uai nag a feddylid, ac wrth ymgynghori y delem yn nes at ein gilydd. Yr oeddem hefyd wedi cael lie i gredu fod Eglwyswyr rhyddfrydig yn awyddus aim gael cyd-ddealldwriaeth a'r Ym- lieillduwyr ar y mater. Hawdd fyddai i bob enwad, hyd yn nod yr XIchel-Egtlwyswyr a'r Pab- yddion, i gyfyngu addysg ar y pynciau neillduol a'u gwahaniaethent i'r Ysgol Sul a'r pulpud a'r wasg, ac ymuno ar y pynciau cyffredinol yn yr ys- golion dyddiol. Gwyddem yn dda fod addysgu crefydd a, Beibl ynddynt yn galygu defnyddio rhyw gymaint o arian y Llywodraeth, ac felly yn cynwys rhyw ias' anffafriol i ddadgysylltiad;' ond ys- tyriem fod hyn yn llai niwed na gadael corff mawr o oes amlil o drigolion Prydain godi i fyny yn ba- ganiaid hollol. Yr ydym yn gweled fod y bobl yn graddol ymbellhau oddiwrth yr eglwysi a'r capeli; ac oddigerth iddynt gaeil addysg grefyddol yn yr ysgolion elfenol, ni chant hi o gwbl. Yr ystyr- ia,ethau hyn oedd yr achos o'r cynygiad yn Mhen- coed. Dranoeth i'r Gynhadledd yn Llandrindod, gofynodd ysgolfeistr pur ddeallus fy marn ar y cynllun, ac a,r cllei ystyried, anfonais gopi o'r cyn- ygiad yn y Gymdeithasfa iddo, gain ddymuno arno nodi i mi y gwahaniaeth, mewn egwyddor, rhyng- ddo a chynllun y Gynhadledd; ond, yn unig fod y cynygiad yn a mean u cynwys y cwbl yn y weithred Seneddol fel ag i arbed y cytuno, neu yr anghy- tuno, yn ol Haw. Gofynwyd am ganiatad i gy- hoeddi y llythyr, a phe bai golygyddion y wasg Saesneg yn ei gyhoeddi yn llawn, ni buasai genyf nemawr gwrthwynebiad. Aberdar, W. JAMES, Mawrth 14, 1903.

Ateliwch Beswch mewn UnNoswaith. Cymerwch VENO'S LIGHTNING COUGH CUBE. Mae cyflymder rhyfeddol Veno's Lightning Cough Cure' i wella yr achosion gwaethaf o BESWCH, ANWYD, BRONCHITIS, ASTHMA, INFLUENZA, a PHESWCH AR BLANT, wedi enill iddo gydnahydd- iaeth gwyddonwyr drwy y byd. GRANVILLE H. SHARPE, F.C.S. Analyst, 11 & 12, Gt. Tower Street, Llundain, a, ddywed yn ei dystysgrif :—" Yr wyf o'r farn y bydd i Veno's Lightning Cough Cure' brofi yn f eddygjniaeth werthfawr i wella peswch, anwyd, a.sthma., a, holl anhwylderau v frest." GEO. KNOX, M.D., 256, Second: Avenue, Pitts- burg, a ysgrifena:—" Rhagora, Venn's Lightning Cough Cure' mewn peswch parhaol a bronchitis, ac y mae yn arbenig dda i blant." Gofynwoh am Veno's Lightning Cough, Cure' gan Fferyllwyr, pris 1/1-1 c. a 2/9, n,eu yn rhad trwy y post oddiwrth The Veno Drug Co., Hulme, Man- chester. r.

DiwygiatS yn Triniti, Tonypandy. Gan fod yr hyn a ymddaingosodd yn y GOLEUAD am Ionawr 23, o dan y penawd uchod, wedi bod yn destyn llawenydd i laweroedd o bobl yr Arglwydd, ac wedi creu aii-ydd. angerddol mewn llawer myn- wes am weled yr un dyilanwadau yn eu plith, eu hunain, credaf y bydd ychydig o engreifftiau ychwanegol ar nerthol weithrediad gras; Duw yn mywyd a buchedd y rhai a ddyohwelir yn ein plith yn dderbyniol iawn. Hwyrach fod y rha,n fwyaf o honom wedi arfer credu fod yn rhaid cael rhyw genhadwr arbenig, a, cliyfres o gyfarfodydd cen- hadol neillduol, cyn y gedlir cael diwygiad. Ac oherwydd hyny, dymunaf ddweyd ar unwaith mai nid diwygiad felly sydd yn yr eglwys hon; ond Dnw yn arddel pregethiad yr efengyl trwy weini- dogaeth sefydlog gweinidog yr eglwys, a hyny wythnos ar oil wytlinos er's dwy flynedda, haner ymron yn ddieithriad. Y ma,e yr eglwys a'r gwein- idog o un galou ac un enaid yn cydweithio a chyd- weddio, ac y mae Duw yn rhoddi y cynydd; ac y mae cynydd y rhai a ddychwelir yn eglur i bawb. Gwraig hynod o allnuwiolae o dymer wyllt yn cael ei dychwelyd dwy flynedd yn ol, nes y mae ei chymydogion yn gorfod cydnabod y cyfnewidiad mawr sydd wedi cymeryd Me ynddi. Pan ddych- welodd eiglrr o South Affrica, nid oedd yn ei deall, gan fod y fath wahaniaeth yn ei bywyd a'i thymer, ac yn wir nid oedd prin yn adwaen ei hunan. Cof genyf ei chlywed yn dweyd, oddeutu blwyddyn yn ol You had a, luck in Trinity when you had a big sinner like me. Anyhow," meddai, I had a luck in connedion,yith Trinity. My life is very different, and I am very happy ever since." Ac 0'1' diwedd y mae ei gwr wedi caeil tro- edigaeth. Pan ofynwyd iddo os oedd wedi pen- derfynu-" I think it is full time for me to do so," meddai. Y mae hyn yn hyfryd, onid yw, meddai wrth y wraig, ond yr oedd mor lawn o lawenydd fel nas: gallasai ddweyd gair, ond nodio ei phen. Yr ydycli yn hapus iawn yn awr meddwn wrthi ryw nos; "O," meddai, "Y mae'r ty wedi newid i gyd yn a,w1', nis gallaf fynegi y gwahaniaeth." Pan ddaeth i fyny i'r Mofft y noson o'r blaen, a'i weled yn syrthio ar ei liniau am y waith gyntaf erioed, nis gwyddwn beth i'w ddweyd nac i'w wneyd gan faint fy llawenydd. Yr oedd fy llawenydd yn fawr i'w weled yn dychwelyd yn ol yn fyw o South Africa, ond nid oedd hwnw i'w gymharu a llawen- ydd y noson hon. Nis gallaf ddesgrifio y llawen- ydd, ac nis anghofiaf bytli fy nheimladau. Yr oeddynt wedi fy ngorchfygu yn Ian." Ac y mae yn bleser ei gweled yrnhob cyfarfod yn mwynhau Gwleddoedd Seion. Dyn ieuanc hynod o annuwiol, a gafodd ei ddych- welyd yn agos i ddwy flynedd yn ol, sydd gymer- iad disglaer iawn, ac yn weithiwr difefl, mewn amser ac allan o amser, i geisio arwain eraill at lesu Grist. Y mae, bywyd hwn yn gyfryw nes y ma,e yr annuwiol yn cydnabod y cyfnewidiad. Pan darawyd hwn ar ei gern gan gydweithiwr an- ystyriol yn y gwaith, trodd y gern arall iddo, nes i hwnw fyned ymaith mewn cywilydd. Galla,sai dalu y pwyth yn ol, ond cafodd gras fuddugol- iaetli. Gwelais hwn yn wylo'i ddagrau mewn cy- farfod am fod perthynas iddo yn feddwyn, And what, troubles me most," meddai, that I pro- posed him a member of this drinking club. And now I work and pray to get him from there. Brethren, pray for him." "Thank God," meddai wedi hyn. "Y mae wedi gadael y clwb, yr wyf yn credu ei fod ymron a dyfod yn aeilod o'r eglwys. Gweddiwch am i Dduw ei ddychwelyd yn llwyr," meddai. Un arall wedi bod am fisoedd o dan argyhoedd- iadau dyfnion, mor ddwfn fel nas gallasai edrych i wyneb y pregethwr ar nos Sul, ac nis gallasai gadw draw ychwaith. Penderfynwyd gweddio nos Sadwrn ar ran hwn yn bendant wrth ei enw, am i Dduw orphen y gwaith y Sul canlynol. Er iddo fyned allan o'r odfa i'r heol, gorfu iddo farchio yn cl i'r seiat, a rhoddi ei hun i fyny. Yr oedd yn teimlo yn bryderus yn nghylch myned i'r gwaith i blith ei hen ffryndiau, ac meddai wrthyf wedi hyn I prayed all the way from the house to the work, that the Lord would give me grace to stand firm; and when they began on me, I felt quite cool, and said, That is enough of that; boys, no more please,' a, chafodd lonyddwch. Darfu i hwn a'r 11 all y cyfeirir ato uchod fyned i ymweled a'i dad, yr hwn oedd yn glaf, ac wedi iddynt gyraedd y ty yr oedd brawd arall yno, yr hwn sydd etc yn ngAvasanaeth y cliafol. Gwnaethant arwydd i gau y drws, er mwyn, darlien ai gweddio yn mhresenol- deb y ferawd. Ond pan y gwelodd, hyn, slipiodd alllan i'r ardd, ac yno y bu tra. y bu y ddau frawd hyn yn gweddio drosto ef a'r teulu. Dymal beth yw crefydd bur a dihalog gerbron Duw, a Thad ein Harglwydd lesu Grist. Er na siamdodd ein bugail air a'r brawd annuwiol yna, ac nad yw yn ei ad- waen, y mae'r brawd a, dychryn cyfarfod ag ef ac y mae yn gwneyd pethau rhyfedd er osgoi cyfar- fyddiad ag ef. Yr oedd y brawd sydd wedi ca,el trot yn canu o fla,en, y dorf ar nos Sul a'i holl enaid, ac meddai rhai o'i hen gyfoedion yn y lobby' wrth fyned allan: "Well, well, to see that man standing on that platform to-night has convinced me of the reality of his conversion. I never thought he could do it" and I will not say a word against the work that is going on here again." A phan wel- sant y dyn a, iachasid yn sefyll gyda, hwynt, nid oedd ganddynt ddim i'w ddywedyd yn erbyn hyny." Speaking in a, church meeting on Christian Assur- ance, I am quite, sure," meddai, that, there is a change inside here" (gan gyfeirio at ei fynwes). You all know what I was, and you know what I am to-day." "Yr oeddwn gynt yn ddaill, ond yr wyf yn awr yn gweled." Y mae hwn yn myned l. oddiamgylch gan geisio y rhai mwyaf annuwiol i ddyfod i wrandaw yr efengyl. Ac wrth geisio cael un. felly i ddyfod, "Look here," meddai, 'you know that I cannot, teach you, because you know more than I do, and you are older than me; but I'm sure I got something that you haven't got, and I have come to tell you about thatand I want, you to have the same, so come to chapetl." "Wei,' meddai liwnw, ni ofynodd neb fel yna, i mi erioed, ac mi ddof i'r capel." Ac y mae wedi dod, ac yn addaw dod eto. Gallwn fentro dweyd mai un o wyrthiau gras oedd cael hwn i ddyfod i wrando yr efengyl. Troediga,eth o'r iawn ryw a gafodd dyn ieuanc pan ddangosodd Ysbryd Duw iddo y perygl o oedi gwneyd heddwch a Duw, ac, y penderfynodd, there and then,' na wnai oedi yn liwy, ac arhosodd ar ol, gan adael ei gyfeildion i fyned allan hebddo. Y mae hwn yn tyfu o ddydd i ddydd mewn gras, a gwybodaeth, ac ar ben y1 rhestr yn yr arholiadau, ac oddiar ddechreu y flwyddyn hon yn arolygwr yr Ysgol Sul, aiCl yn addurn ar grefydd. Pan oedd hwn yn gweddio mown cyfafrfod gweddi, yn yr hwn a,g oedd brawd iddo yn bresenol, ac oedd newydd gael ei ddychwelyd y nos Sul cyn hyny, a,c meddai hwnw: To hear my brother praying to-night made my hair stand on its end, and I had such a bath of prespiration that I will not soon forget." Wrth wrando pregeth ar foreu Sul, ar y tes,tyn- A dderbyniasoch chwi yr Ysbryd Gla,n er pan gredasoch." Cafodd bachgen ugain oed ei aflon- yddu i'r fath, raddau fel yr arhosodd yn ol ar ddi- ia 'I wedid y seiat y nos Iau ganlynol gyda'r bugail 1 ddweyd ei helynt. A phan oedd pawb wedi myned ond hwy'nt ill dau yn broseiicil, t,orcidd allan i wylo'r dagrau'n bidl, fel nas gallai ddweyd gair am amser. O'r diwedd dywedodd ei fod yn ofni mai at fedydd loan yn unig yr oedd wedi cyraedd eto. Yr oedd yn credu ei fod wedi edifarhau am bechod, ac yn gwybod fod ei fuchedd yn well, ond yr oedd 1n ofnwna chyrhaeddodd Galfaria, ac yr oedd yn sicr na chyrhaeddodd Pentecost, ond yno yr oedd a,in gyrhaeddyd. Yr oedd am gael ei fedyddio a'r Ys- bryd Glan, fel y gallasai ddwyn eraill at yr lesu. Dyna, olygfa, ag oedd yr angylion yn chwenychu edrych arni. Dyn a,rall wedi bod yn wrandawr yr efengyl arn dair blynedd ar ddeg, ac yn gwrthod ymuno, a r eglwys oherwydd bywyd anwastad crefyddwyr, gafodd oleuni ar ei gyflwr ei hun o'r diwedd, a1 greu o'r newydd yn Nghrist lesu, ac sydd oddiar hyny yn weithiwr difefl mewn amser a,c allan 0 amster, i geisio cael eraill at yr lesu. Meddai yn y seiat, "I feel I have a new throat, new tongue, new voice, and best of all I have a new heart. In fact, I am altogether a new creature." Meddai gwraig dyn, arall ag oedd yn feddwyn "Ni feddyliais y buasai fy ngwr i byth yn rhoddi y ddiod i fyny, oblegid yr oedd yn ei hoffi gymaint nes yr yfall waelodion y gasgen yn lan." Ond Y mae heb gyffwrdd dyferyn ers chwe' mis neU ychwaneg, a, gellir dweyd am dano yn awr, "Wele y mae efe yn gweddio.' Yn lie bod yn y dafarn ar nos Sadwrn, oyferfydd hwn a rhai oedd gynt y11 debyg iddo i gydweddio. Nid oes dim at ddwyn y Cristion, mor agos 8It Dduw, fel bod yn nghanol gwaith, lie mae pech- aduriaid yn cael eu hachub. Gellir dyfod yn ago9 at Dduw wrth fyfyrio y' Gair, a,c wrth weddio, yn nghymdeithas y saint; ond agosaf oil wrtn fyned gyda'r lesu ar hyd, y prif-ffyrdd a'r caeau, ac ar draws y mynyddoedd garw, i geisio y colledig- Y nme Duw yn llawenhau yn nghydweithrediad y rhai sydd yn uno ag ef yn y gwaith gogoneddu hwn; ac yn ei galw i gydlawenhau ag ef, am fod y ddafad a gollasid wedi ei chael, a'r afradlon wel dychwelyd i dy ei Dad. Y syndod ydyw fod cynifer o bobl yr Arglwyd, heb erioed wybod am y llaw enydd hwn,—heb eu deffro i fod yn gydweithwyr a, Duw yn y gwait gogoneddus hwn.Y mae boll waith y prynedigae,t: yn ofer, os nad oes' achubiaeth eneidiau yn, can'ly1 • Ofer gwaith Calfaria,, yr Olewydd, a'r Pentecost* ofer yr ing chwerw a'r chwys gwaedlyd; ofer > groes a'r dioddef; ofer y marw, yr adgyfodi, a esgyniad, os nad oes eneidiau yn cael eu tro, glwyddo o deyrnas y tywyllwch i deyrnas An«7, Fab Duw. Amcan gweinidogaeth yr efengyl yct-" v a,chub eneidiau ac os nad oes achub—, y ma,e ,r weinidogaeth yn fethiant, ac y mae y gweinidog j eglwys yn rhwym o fethu a dirywio. Cyferfy nl nifer o aelodau yr eglwys uchod a'r gweinidog a lianer a,^ r cyn yr odfa, nos Sul i weddio yn da,nt am i Dduw achub yn, yr odfa,, ac y mae V1" enoldeb Duw yn y cyfarfod mor ddiamheuol dywedai un pregetliwr pwy nos Sul, "Y mae yn union fel Pentecost," a'r canlyniad ydyw J e achub yn cymeryd lie vmron bob Sabbath. Y 10 yn rhaid hau. mewn dagrau, cyn y medir rneL^ llawenydd. A 'chan sicred a,g yr hauir d'agrau, ceir medi mewn gorfoledd. "Yr Argl^'T^ a wnaeth i ni bethau mawrion, am hyny yr T yn llawen." Y mae ugeiniau yn y gynulleidfa in the valley of decision;" ac fel y dywed brawd wrth gyfeirio at hyn: 0 Lord, finishing stroke to-night, and bring them in. 0 na ddeuai'r nerth i waered, Fel Ilifeiriant mawr ei rym," &c. 11 p. D.R'

To MOTHERS.—Mr. Winslow's Soothing, 8yrtl6Vf has been used over fifty years by mitlion^ mothers for their children while teething aefef perfect success. It will relieve the poor sUJiuCeS immediately. It is pleasant to taste it P1.0 natural quiet sleep, by relieving the child a i pain, and the little cherub awakes as bright I button.' Of all Chemists, Is. lid. per bottle-