Y Goleuad

Gfaddedigaeth Parch, William John9 Penybontm „ Dydd Mercher, yr lleg, daeth tyrfai fawr o gy- reillion a chymydogion y diweddar Barch. W. John at eu gilydd i dallu y gymwynas olaf o barch i'w Weddillion. Trodd y diwrnod allan yn wlyb, ond 111 luddiodd hyny i'r cynhebrwng fod yn un mawr anrhydeddus. Cyn gadael y ty, darllenodd y *~arch. Moses. Thomas y xxiii. Psalm, a gweddiodd. v^mvyd yr emyn, "Mae 'nghyfeffllion adre'n Ijtyned." Yna dygwyd yr arch i'r elorgerbyd gan fl^enoriaid a swyddogion yr eglwysi yn Hermon, a ^ychwynwyd yr orynidaitli i Salem, Pencoed. Wedi cyraiedd y capel, rhoddodd y Parch. David ans; bugail yr eglwys yn Mhenybont, emyn allan li-!anu, a mynegodd y llywyddai Mr. Thos. Morgan, iVlaesteg, Llywvdd y G.M., y gwasanaeth. Gai- Jodd Mr. Mor gan ar y Parch. Oscar Owen (A.), ^Kybont, i ddarllen rhan o'r Ysgrythyr, a darllen- ud. r. Owen rhanati ncillduol a phwrpasol. Yna gWeddiodd y Parch. J. M. Saunders, M.A. Gal- ^pud y Cadeirvdd ar y Parcli. Da.vid Evans, bugail ■. ernion, i ddanllea ilythyrau. Gofidiai y Parch, i ?^ris Morgan nad allai fod yn yr angladcl, a. thyst- Y i unplygnvydd a dfnvrder y Parch. W. John. fl 0?^d yn ei adwaeti er's 38 o flynyddoedd. Ysgri- nai y Parch. M. L. Phillips, M.A., Abertawe, osto ei hun a'i hybarch dad,—cyfaill cu i'r ym- ^vedig. Yn ami," meddai Mr. Phillips, mae a7 yn dweyd, Weil, wel, mae William wedi ei rl ,1 e':o'' Yr oedd yn gorfod arcs er dyddanu ?ad y prydnawn hwnw. Parch. W. Jenkins, aeth ^y^dewi, a ysgrifenai i ddatgan ei siomedig- ai 1 ? ^ethu bod yn yr angladd, am fod ganddo yn. bt e' egbvys ei hun tranoeth, ond yr oedd Uiv 0 «olli, am ei fod wedi arfer bod yn gyfaill euyn^es°l. Yr oedd ef a Mrs. Jenkins yn dymuno Jan §aredig at y perthynasau. Parch. W. ;ail;ile.s' Nantymoel, a ysgrifenai i ddatgan ei ofid tij. ei absenoldeb, ond yr oedd yn sail, ac wedi methu eU f 6r's Sabbath. Yr oedd marwolaeth a yrl eu dysgu mai i weithio y galwyd Invy, J>a^f|eithiai y eyffroid Invy i'w dyledswyddau. Y i rlri V ^oscs Williams a flinai ei rod yn analluog a l^Cr °T I ai}galdd ei hen gyfaill anwyl. Bu Mr. yjj s- John ill dau yn garedig dros ben iddo ef pan cvw;,? u, ,am yi" achos Saesneg yn y lie. Cyfaill oedd Mr. John. n,i' v6p darl'len y Ilythyrau, galwodd y Oadeirydd; gVrtiiii J- Williams, Hirwain, i anercli y AJj, Dywedai mai dyn wedi llafurio oedd iddo °- ?' ac y oedd dan anfanteision wedi gwneyd y 1 'e yn yr eglwys fel gweinidog cymwys ^(3a lan,ei>' Newydd. Yr oedd ef tyn ei gofio yn y yn dYn pregetiiu yn rymus ac effeithiol. Yr oedd ParfniGU yn i-r Duw. Jnai f • William Lewis, Pontypridd, a ddywedai lan pi 11 '^a.n oedd Mr. John yn lan ei wisg, yn fel Vr Synieriad, yn lan ei wefusau. Gallai ddweyd lyfrail Apostol, Ni lygrasorn ni neb.' Yr oedd ei Th0trii) lan; ac fel y cyfeiriodd y Parch. Moses ei fnvJtyn "'eddi yn v ty, y cwymp cyntaf oedd ^yfaiji P l r bedd. Dyn caredig dros ben, y:n ftin] 'Sorol, ac yn gwmni da. Adgofiai yn iaclol riv,0 bethau oedd yn effeithiol a:o argyhoedd- £ en- ^>d ei P- Jones (B. Saes.), a, ddywedodd ei l'Vdd a t am 27ain o flynyddoedd fel Y Joiiathan. Nis gwyddai ef (Mr. Jones) °'i" rliai eSethai Mr. John, fel y gwyddai ilawer S^dd v. ?ec,d yno, ond fe wyddai ef yn well na nob Oedd ^Seno^ y darparai ar gyfer y pulpud. J«h?. ar. -v,b]ae? yn ei lyfrau a'i a cliuddi^ Codi Crist i'r golwg oedd ei amcan, dtef y" Pregethwr. Fe weithiodd yn galed yn dydd mawr yn unig a ddengys; yr hyn a wnaeth or codi dynion da, yn y dref. Aeth Mr. John drwy'r glyn yn dawel. Buodd farw fel plentyn yn myned i gysgu, ao yr oedd ef-y siarad- wr-yn teirnlo yn falch o'i gyfleusdra i ddwyn ei dystiolaeth, i'w gymeriad. Parch. J. Morgan Jones, Ca,erdydd, a- ddywedai y byddai yn hawddach ganddo golli deigryn fan hono na siarad; yr oedd yn hoff iawn o Mr. John. Adwaenai ef er's llawer o flynyddoedd. Dyn gon- est oedd, dyn. dewr. Yr oedd yn oivest ymhob petli,—yii onest yn darparu, yn onest yn pregethu; yr oedd yn onest yn ei farn, ac yn onest yn nhra- ddodiad y cyngor, a phrawf ar waitli fydd y farn fawr. Ac yr oedd ef yn sicr fod ei anwyl fra.wd wedi gweithio yn galed; ac; yr oedd ef yn cydym- deimlo yn fawr a. Gorllewin Morganwg yn symud- iad y cewri yn ystod y deuddeng mlynedd diwedd- af yma, a dyma un eto. Parch. W. E. Prytherch a delyweelai na fuodd ef mewn angladd. er's blynyddau lie yr oedd yn gallu teimlo mor gysurol. Yr oedd ton mor iachus yn y cyfarfod, nid oedd ef yn gwybod beth ailent hwy fel emvad ddymuno yn fwy nag oeddent wedi ei gael. Yr oedd. Mr. John wedi ca,el diwrnod hir. Nid yw pregethwyr fel dosbarth ddim yn byw yn hir iawn, ond yr oedd ein brawd wedi cael diwrnod 11awn o waith. Yr oeddem yn rlioddi Mr. John yn ol i Dduw, o'r man y cawsom ni ef. Dyn gonest, dewr oedd Mr, John! Dywedai y gwir, ac yr oedd dweyd y gwir yn costio tipyn hefyd. Fe gostiodd yn ddrud i'n brawd, a, chostia i bawb ymgymer a dweyd y gwir. Yr oedd fel y clywsom wedi huno fel bahan. Wel ie, baban tragwyddoildeb: fe a ddeffry eto. Yr ydym yn cael colled o'i golli, a'r nefoedd ar ei lienill. Rhoddodd y Parch. David Eivans yr emyn Cawn esgyn o'r dyrus aniahych," aHan i'w ganu, a chan- wyd yn neillduol o ffein. Gweddiodd y Parch. Dr. Pugh ar Ian y bedd, a rhoddodd y Parch. Charles Williams emyn i ganu, sef Bydd myrdd o ryfedd- odau," a gadawyd y gweddillion fan hono hyd ddydd mawr yr adgyfodiad. Heddwch i'w-ilwch. Yr cedd y cynhebrwng yn un matwr ac anrhy- deddus dros beii. Yr oedd y gweitiidogion canlynol yn yr angladd Parchn. Moses Thomas, Port. Tal- bot; David Evans, Bridgend; Win. Lewis, Ponty- pridd; R. C. Lewis, B.A., Caerdydd; D. M. Jones, Treforest; Richard. Morgan, Llwydcoed; Charles Williams, Tynewydd; E. W. Pierce, Porthcawl; T. R. Williams, Pil; P Marchant Lewis, Llanilltyd; T. R. illiams, Pil: P. Marcbant Lewis, Llanilltyd; W. J. Thomas, Bridgend; Lewis Davies, Garth; E. Moses Evans, Cwmgarw; David Howell, Pen- coed; Barac Rees, Oroessfaen; M. H. Ellis, Tregol- wyn; W. Patagonia. Lewis, Llwydcoed; William Davies (newydd ddyfod, o America,); R. Burry Dav- ies, Bro Morganwg; C. Lewis, Caerdydd Parchn J. P. Clougher, Rheithor, Coity J. P. Jones (B.), Bridgend; Harold Williams (A.), eto; Oscar Owen (A.), eto Evnon Lewis (A.), Brynmenai; Stephen Jones (A.), Treoes; J. W. Kettle (B.). Bridgend — Jones (B.), Penprisle. Lleygwyr a blaenoriaid: Dr. Edmund Thomas, ei feddyg; Mri. Micha,el Davies, U.H.; Bridgend; Wm. Powell, eto: D. Jenkins, Chemist., eto J. W. Roberts, eto R. T. Richards. Cyngh., Pontypridd; James Roberts, eto; Alderman R. Lewis, TJ.H., eto. Blaenoriaid Hermon," Bridgend, Mri. Thos. Rees, J. D. Wail- tnrs, Richard Davies: lorwerth Thomas, David Thomas (Mus. Bac.). Cyfarfod, Misol: Mri. John Davies. Aberafon; John Lewis, Margam, Richard Hill~ Brito;: Ferry; W. Llewelyn, U.H., Ty- newydd; D. Bevan, eto; D. P. Thomas, Abercen- ffig; W. Street, etc.; J. Lloyd, eto: G. Sibbering Jones, TT.H., Porthcawl Morgan Jenkins. Aber- tawe; Benjamin Jones, eto: William Howell, U.H., Pencoed; Edmund Lewis, eto.; Thos. Wil- liams, eto- Marlin Bevan, Treforris: D. Davies, ol ^TaestegT. Morgan, eto: E. Jones, Ewen.ny T. Cornelius, Laleston: C. Cornelius, etc: D. Tho- mas, eto; D. Hughes, Maesteg: Jacob Davies, Caerdydd I -lilori(-,ii Treifcrest. Ugeiniau lieBlaw a, llaiwer1 o wragedd, a. pherthynasau amryw. Porthcawl. T. JAMES,

CQLEG DIWINYDDOL Y BALA. 'John Henry Newman' oedd testyn trafodaeth cyfarfod yr Undeb Crefyddol nos Lun, y 9fed o Fawrth. Darllenwyd papur rhagorol arno gan Mr. J. E. Hughes, B.A.. Anerchwyd y cyfarfod ym- helilach gan Mri. H. C. Lewis, B.A., a Robert Williams. Yn y Gymdeithas Lenyddol nos Wener diweddaf, bu y Sipsiwn' o dan sylw. Cafwyd anerchiadau yn olrhain eu tarddiad, ac yn. dangos. eu neillduol- ion, gan Mri. R. Cecil Roberts, ac O1. Lloyd Jones, M.A. Siaradwyd hefvd gan Mri. J. Pritchard, B.A., a J. E. Hughes, B.A. Disgwylid Mr. R. J. Williams o Lerpwl i anercli cyfarfod yr Undeb Crefyddol ar ran y Genhadaeth, ond fe'i lluddiwyd rhag dyfod. Darllenodd Mr. Ph. 0. Williams lythyr dyddorol a dderbyniasai oddiwrth ei frawd Dr. Oswald Williams, y Cen- hadwr, sydd yn llafurio yn Karimganj. Ddeohreu'r flwyddyn bu amryw o'r myfyrwyr yn treulio wyth- nos o waitli eenhadol mewn gwaha.nol fannau. Trculiwyd y gweddill o'r cyfarfod hwn i dderbyn adroddiadau am y gwaith a wnaed. Siaradwyd gan Mri. H. Jones1 Davies, E. Evans, H. Levi Jones, J. Lloyd Jones, B.A., a J. O. Jones. R.T.

Cynhaliwyd Qjrmanfa Ganu flynyddol Methodist- iaid Calfinaidd yn ngha,pel y Tabernacl, Bangor. Deuai y lleisia.u o eglwysi Aber, Llanfairfechan, Felinheli, a Phenmaenmawr. Arweinid vn dde- heuig gan Mr. David Evans, Mus.Bac., a. I'lywydd- ai y Paroh. H. R. Davies, a'r Prifa'hra.w Price. Miss Griffith, Felinheli, Mr. T. J. Roberta, a Mr. W. R Jones oedd yn cyfeilio.

DYSGU BOD YN DDYN. Byw, dyna'r grefft. ddymuJWun- dysgu iddo. Itousseaii. Mae balchder yn ymledu Fel twyinyn yn ein mysg, A phawb yn myn'd i gredu Fod rhaid i ddyn w-rth ddysg; Ond tybiaf mai'r ddysgeidiaeth Ragoraf i bob un, Yw darfod a dallbleidiaeth, A dysgu bod yn ddyn. Mae'r hogiau mewn colegau, 'Does neb am fod yn was; Yn fuan cawn, nid degau, Ond miloedd o M.A.'s; Ond credu'n bendifaddeu 'Rwyf inau ynof f' hun, Mai'r goreu o bob graddau Yw ctysgu bod yn ddyn. Fe ga' llaweroedd gysur Mown sisiail estron iaith, Ond pwy sydd heddyw'n brysur Yn dysgu gwneuthur gwaith? I minau mawr lawenydd Yw medru'm, hiaith fy hun, 'Does eisieu dim adenydd I ddysgu bod yn ddyn. Mae gan nierch ryw hobi Y bike neu'r violin; 'Does 'run yn dysgu pobi A chrasu bara. gwyn: Ond be dal cadw gwragedd I ddim ond porthi hun? A beth yw dysg ond gwagedd Os 11a, bo dyn yn ddyn ? Rhown groeso i'r athrawon Sy'n dod i ddysgu'r plant, Ond boed ein hen alawon Yn anwyl ymhob nant; With sefyll brwydrau poethion Fe brofwyd llawer un: Wrth ddilyn illwybrau'r doethion Mae dysgu bod yn ddyn. Bywydeg ac athroniaeth Gyfrenir ymhob man, Ymgolli mewn barddoniaetk Fyii ami i lencyn gwan; Mae haenau o gyfrolau Yn llethu llawer un, Am na fedd ddim o'r goleu Orphena ddyn yn ddyn. Blynyddau o bendroni Sy'n magu ysbryd prudd, A gormod o ymloni Yn fwrn ar synwyr sydd; Mewn llafur a gorphwyso Mae iechyd, hoen, a hun, A phrofiad sydd yn pwyso A fyno fod yn ddyn. Mae addysg yn dirywio Lie na bo nerth na. moes, Ond natur sy'n adfywio Ei phlant o oes i oes; Alltudiwn bob arferiad A lygro fab neu fun, A chofiwn mai cymeriad Sy'11 gwneutiiur dyn yn ddyn. Bu'r Cymro'n caru'r mynydd A meithrin iaith ei fam, Ond bellach nid oes gynydd Ar ddim ond caru sham Addolir coeg ymhonwyr Gwerth grot a dimai'r un, Ond prin ymysg Brythonwyr Yw'r aur sy'n gwneuthur dyn. Bu'r Cymro yn ddewr i da,ro Dros ryddid a, thros iawn, Nid plygu glin i Pharo Na Phenrhyn oedd ei ddawn Diolchwn, gyd-Frythoniaid, Fed eto'n aros UN 0' hil yr hen wroniaid A feiddia fed yn ddyn. Nis gellir llwydd heb ludded, Na gras heb fewnol gur, Mae bywyd er ei brudded Yn berl i'r galon bur; 0! myned pa,wb v goreu O'r breintiau iddo'i hun, A gwawried eto'r boreu Pan ddelo'r Cymro'n ddyn. ELPHIN.

HOPKINSTOWN.—Cynhaliodd eglwys Soar ei chyfarfodydd blynyddol dydd Sul a LIun., Mawrth 1, 2, pan y cafwyd pregethau grymus a galluog gan y Parchn. John Richards, Abertawe, a Wm. Lewis, Cwmparc, a. mawr hyderwn y bydd yr had da yn cael dyfnder da,ear, ao y gwelir llawer yn ym- restru dan faner y groes. Cafwyd casgliadau da tuag at yr achos yn y lie.