Y Goleuad

ERBYN hyn mae areithiau Mr. Chamberlain wedi colli holl swyn eu newydd-deb. Swyn eu Mr. Chamberlain yn Xilundain. beiddgarwch yn unig sy n aros. Ac er tlojted cyfar- edd yw hono, rhaid i Mr. Chamberlain wrthi heddyw lwy nag" enoed. Yn Limehouse, yn nghanol tlodi dwyrain Llundain y cynhelid y cyfarfod, ond o'r gorllewin moethus y deuai'r cynull- iad. Treina Mr. Chamberlain a'r Tariff Re- form League' y nail! gyfarfod ar ol y Hall yn debyg i hyn, er sicrhau heddwch ac unfrydedd, mae n debyg, gan adael i'r adroddiadau yn y wasg argyhoeddi'r wind. Araeth chwydded- ig, fostfawr, gaed gan Mr. Chamberlain. Ar y cychwyn galwai ei hun yn genhadwr ymer- odraeth.' ond ar unwaith trodd y cenhadwr i Wneyd ymosodiad chwerw ar Syr H. Campbell- Bannerman a Mr. Asquith. Yr oedd ei eiriau am Syr Henry yn hollo! anheilwng a di-atw- am-danynt, a'i ensyniad o anfoneddigeidd- rwydd yn un o'r engreifftiau goreu o ymosod- iad anfoneddigaidd. Ni chacd un ddadl ne- wydd dros Ddiffyndollaeth yn unig- ail ad- roddwyd yr hen frawddegau am henafiaeth Masnach Rydd, a gogoniant yr ymerodracth. Gweithiodd allan y gau ymresymiad ag y bu yn ei awgrymu er's amser cyn yrndafiu i'r ym- g-yrch fawr bresenol. Ceisia wneyd fod Mas- nach Rydd yn ang-hyson ag unrhyw ymyriad o eiddo y wladwriaeth, ac fod y gwladweinwyr a adnabyddir fel Y sgol Manchester yn wrth- Wynebwyr i unrhyw ymyriad a'r gweithiwr a llafur tebyg" i'r hyn geir yn Neddfau y Ffactris, lawn i Weithwyr, &c. Ymddengys beirniad- aeth o'r fath yn wrthuni yn ngoleu hanes y triugain mlynedd diweddaf, pan y mae Mas- nach Rydd wedi cydfyw yn heddychol a rhai o'r pethau a ystyriai Mr. Chamberlain yn hollol groes iddi. Yn yr araeth hon ceisid gelyniaethu y gweithwyr a'r blaid Ryddfrydol trwy goai gwrthwynebiad i estroniaid gael rhyddid i ddyfod i'r wlad hon. Tybia Mr. Chamberlain mai g-waith hawdd yw hudo y gweithiwr i bleidio unrhyw ymgais i g-au y drws ar yr estron, yn y g'red y ceir felly fwy o waith. Gresyn na welsai ymresyrnwr mor gywrain pa mor anghyson oedd y rhan hon o'i araeth a'r rhanau eraill. Pa fodd y dadleua yr un gwr yn yr un araeth fod y gwledydd lie Z, I "I Y teyrnasa Diffyndollaeth yn llwyddo a Phrydain rvdd ei masnach yn aflwyddo, ac eto fod gweithwyr y gwledydd hyny yn cael eu gyru, gan dlodi, wrth y miloedd, i chwilio am ,,V-ztith yn y wlad hon? Yr oedd distawrwydd Mr. Chamberlain, ar v fasnach siwgr ac ar Hvyddiant masnachol y flwyddyn, yn fwy aw- grymiadol na nemawr ddim a ddywedodd. Amlwg yw fod ffeithiau celyd wedi profi yn drech na'i holl ddyfais ymresymiadol, ac nad Oedd g-anddo ond cadw'n glir a'u tiriogaeth. c II #11 CYN pen yr wythnos yr oedd Syr H. Campbell- Bannerman yn ateb Mr. Chamberlain vn Lime- Gwrthateb EfFeithiol. house. Nos Fawrth, anerchai gynulliad llawn mor lliosog, a Z" llawer mwy cynrychioladol a brwdfrydig yn yr un neuadd. Alr. Sydney Buxton oedd yn y gadair, a gwir ddywedai wrth gyflwyno v prif siaradwr, fod Y cynulliad hwn yn un gynrychiolai y dwyrein- harth, ac nid wedi ei ddwyn yno o bell. I gwestiwn diffyg' g-waith v rhoes Syr Henry ran g-yntaf ei araeth, a datganodd ymhlaid Qelio a Llundain fel un cyfang-orff, ac nid yn fàn adranau. Yna cafwyd beirniadaeth, oedd Rniog gan watwareg, ar araeth Mr. Chamber- lain. Ymholai am awdurdod y 'cenhadwr' Qros yr ymerodraeth- A ddeuai gydag aw- 4jurdod LIywodraeth gyfrifol y wlad, ai ynte ^eb ddim ond ei awdurdod ef ei hun a'r Ddir- prwyaeth nodedig a bcnododd. Rhaid ei gy- J^eryd fel yn datgan syniadau y Llywodraeth, y fesur helaeth. Ond beth am y pwnc, ar ^ahan i bersonau? Dangosodd yr arvveinydd ^■hyddfrydol bwysigrwydd' Masnach Rvdd i ^tindain. Dioddefai'r brifddinas yn drwm J^diwrth Ddiffyndollaeth. Anwybyddodd Mr. Chamberlain gwestiwn y siwgr er i rywun yn g-ynulleidfa fod mor anfoesgar a gwacddi sylw iddo Ar gwestiwn ymfudiad di- ^thriaid i'r, wlad hon, cymerodd Syr Henry I ^lr cadarn a safadwy. Yr oedd mor gryf a I am atal dyfodiad dosbarth annymunol o pstroniaid i'r wlad. Ond gwrthwynebai ui>- rhyw bolisi a gauai y drws o ymwared ag y mae'r wiad hon wedi ei ddal yn agored i'r fioadur.acniiynairoddipobunddeuallr lan yn Mhrydain dan archwiliad un chwilys. Beiddgarwcn oedd i'r gwr bleidiai dderbyn y Chincaid i'r Rand ddysgu v Rhyddfrydwyr ar gwestiwn yr estroniaid. Rhoed y derbyniad mwyaf brwdfrydig i'r araeth o'r dechreu i'r diwedd. WEDI prawf maith am wythnosau, rhyddha- wyd Hooley ddydd Sadwrn yn y llys troseddol Prawf Hooley a Lawson. yn Llundain, tra y ded- frydwlyd Lawson i cldeuddeng mis o gar- char ar un o'r cyhudd- iadau. Cyhuddid hwy o gynllwyn i dwyllo un o'r enw Paine, ac o gyhoeddi mynegiadau cam- arweiniol a thwyllodrus er cael arian drwy dwyll. Ar y cyhuddiad blaenaf yn yr achos hwn, cliria'r ddedtryd y ddau, end caed Law- son yn euog o'r cyhuddiad olaf. Anfoddhaol hollol yw y prawf hwn, gan y cyfyngid yr ym- z:, chwiliad i achos cymharol ddibwys, yn yr hwn yr oedd yn amlwg- fod yr anturiaethwyr mas- nachol hyn wedi profi eu medr i gaclw o fewn terfynau y gyfraith. Mae dadleniadau wedi eu gwneyd mewn amryw achosion yn ystod y blynyddoedd diweddaf sydd wedi codi cri am fyned yn llawer mwy trwyadl i drafodaethau arianol a masnachol Hooley. CYFEIRRVYD yr wythnos ddiweddaf at v sefyll- fa yn Rwsia,— yr anesmwythder cvffredinol Ewsia Gartref. sydd yn y wlad ac yn Ireiddio trwy bob cylch yn ddiwahaniaeth, a'r gobeithion sydd wedi eu codi yn ddiweddar am gyfnod 0< ddiwygiad "I I a rhyddid. Nid yw y newyddion y dyddiau diweddaf yn ffalriol. Os yw gwawr diwygiad yn tori, mae cymylau eisoes yn crynhoi ac yn cuddio'i gwenau. Cwelwyd nerth v mudiad yn nghyieiriad rhyddid yn y wlad ar waith y Llywodraeth yn llacio rhyw gymaint ar ei gafael haiarnaidd. Ond ofnir fod yr olygfa wedi dychryn yr ymerawdwr a'r blaid wrth- droadol sydd o gylch yr orsedd. Ail ddech- reuir gwneyd ymchwiliadau yn nhai yr arwein- wyr Sosialaidd, a chymerir lliaws mawr i fyny ar gyhuddiadau politicaidd. Ymyrir drachefn a rhyddid y wasg, a cheir pob arwyddion fod plaid gorthrwm wedi profi yn gryfach na'r lywysog Mirsky a'r rhai. fvnant newid cwrs y Llywodraeth. Gwna hyn- v sefyllfa yn wir ddifrifol ac yn llawn pervglor. Mae yr wyth- nosau diweddaf wedi profi i'r rhai sy'n ym- !add am lywodraeth gyfansoddiadol a democ- rataidd fod nerth y wlad gyda hwynt, a bydd yr ymdeimlad o nerth yn peri iddynt ymhyf- hau a gwrthod plygu pan y ceisir eu sathru dan draed eto. Gwna'r anffodion parhaus yn y rhyfel, hefyd, lawer i gryfhau v gwrth- wynebiad i'r drefn bresenol. Mae chwyldroad yn y gohvg; y cwestiwn mawr yw pa fodd y dygir ef oddiamgylch. (iobaith y byd Crist- ionogol yw iddo ddod heb ruddo'r tir a gwaed ac heb aberthu bywvdau dynol, fel y daeth v Chwyldroad yn Ffrainc. GWNAED y penodiadau ar y Ddirprwyaeth Frenhinol i ymchwilio i achos vr Kglwysi vn Eglwysi ScotlEind. yr Alban, yn hysbys yr wythnos ddiweddaf. Gweithredir fel cad- eirydd y ddirprwyaeth gan Arg- lwydd Elgin, a chydag ef bydd Arglwycid Kinnear, un o larnwyr y llysoedd, a Syr Ralph Anstruther. Ar y cyfan, der- bynir yr enwau gyda chymeradwyaeth, er fod peth amheuaeth am gymhwysderau arbenig y boneddwr olaf. Hyd nes y ceir argymhell- ion y ddirprwyaeth a mesur Seneddol i derfynu yr achos, penderfynir yr achosion unigol gan Syr John Cheyne. Golidus yw g we led' nad' yw penodiad y ddirprwyaeth wedi llwyddo i la'dd chwerwedd ac ysbryd dial yn yr Eglwys Rydd. Parhant i wthio y naill achos a'r llall i'r llys, heb unrhyw osgo i aros yr ymchwiliad pres- enol na'i gydnabod. IS U MAE aelodau y Ddirprwyaeth rvngwladwr- Trychineb Mor y Gogledd. laethol ar drychineb Mor y Gogledd wedi cyraedd Paris, ac eithrio cynrych- iolydd yr Unol Dalaethau. Ddydd Mawrth croesawyd yr aelodau gan yr I Arlywydd Loubet a chan M. Delcasse, y gweinid'og tramor. Bernir nas gellir disgwyl i'r ddirprwyaeth ddechreu gwrando tystiol- aethau hyd yr ail wythnos yn Ionawr. Yn y cyfamser trefnir rheolau y gweithrediadau gan gyfarwyddwyr cyfreithiol yn cynrychioli Rwsia a Phrydain. Y tebyg yw y cynhelir eistedd- iadau y ddirprwyaeth yn gyfrinachol. Trefnir yr holl fanylion yn unol a darpariaethau Cyn- hadledd vr Hague. II II CEIR cipdrem anmherffaith unwaith eto, trwy adroddiadau'r wythnos, ar ofnadwyaeth v gyl- Galana.s y Rhyfel lafan yn v dwyrain pell. Mae y darlun rhanol hwn o bell yn gyru iasau o ddychryn trwy y galon galetaf, ond beth raid fod yr echryslonrwydd ei hun. vn holl noethni ei ffeith- iau anesgrifiadwy ac annirnadwy Anfonodd General L Stoessel adroddiad1 llawn i'r ymer- awdwr am ymosodiadau dihafal y Japaniaidi ar 'Metre Hi]],' ac yn siarad yn uchel am wrthsafiad dewr y Rwsiaid. Ceir hefyd gan y gohebwyr adroddiadau am yr ymdrechfa ar- swydus am y bryn hwn, pryd y medid yr ym- osodwyr i lawr wrth y miloedd, ac y lliwid yr eira gwyn gan afonydd o waed. Mae'r darlun yn rhy dywyil i aros i syllu arno, a chynhyrfir y galon i'w gwaelodion wrth ddarllen yr ad- roddiadau hyn. Amcangyfrifir colledion y jap- aniaid yn yr ymgyrch unigol hon, o leiaf yn 12,000. fllor benderfynol oeddynt o enill y safle bwvsig hon fel yr aberthent eu bywydau gyda'r aiddgarwch mwyaf. Dengvs yr ad- roddiadau dilynol nad oeddynt yn gorbrisio gwerth y saHe. Oddiyno y taniasant ar y llynges yn v porthladd, a gwnaethant hyny mor effeithiol nes ei hysgubo o fodolaeth. Ym- ddengys fod yr oJaf o'r llongau,—y Sevas- tapol, wedi ei hamharu ddigon I erbyn hyn, fel ag Ïw gwneyd yn gwbl ddiwerth. Collodd y, Japaniaid un () ï badau dinystriol yn yr ym- osodiad. Wedi buddugoliaeth v Bryn Uchel, daw adroddiadau am fuddugoliaeth arall i'r gwarchaewvr. Llwyddasant i gymeryd am- ddiffynfa Kikwan y Sul diweddaf, wedi deng awr o frwydro gyda'r caletaf er deck rhyfel. Chwythwvd y gaerfa allanol f; fyny, ac yna ymosodwyd ar y gwarchodlu, n es bran eu llwyr ddifa. r, Nis gall y luddugolia(.it]-, hon lai na gwanhasu v g^vrt\a%ttfyn ddiVrifol, ac nid syn fyddai: ciywed cyn hir fod Porth Arthur wedi cwympo). j j{J ADRODDIR oi boll am amryw ddamweiniau yn ystod yr Wy tunes. Yn America, yn agos i'r I D a in w e 7.11 i a u. fan lie y dinystriwyd y' Cieneral Slocum trwy dan yn mis Mehefin, cymerodd try- chinch tdJyg, ond ar raddfa lawer llai o dru- garedd, fc loreu Sadwrn. Cychwynodd y pleserlad ilcn Island o New York nos Wener tua New Haven, gydag 21 o ddwylaw a deg o deithwv r ar ei bwrdd. Wredi myned i'r Long Island Sound, torodd tan allan yn sydyn. Yr oedd wed(i enyn gormod i obeithio ei ddiffodd, ac nid oeoid ond gwneyd pob trefniadau posibl i adael y llestr. Yn yr har. gycla chanoedd o deithwyr. ar y bwrdd, diau y cawsid ail ad- roddiad o drychineb arsvvydus y Slocum. Fel yr oedd, collodd naw o'r cwmni bychan eu bywydaii, saith o'r dwylaw a, dau o'r teithwyr. N id oes esboniad eto ar doriad y tan allan. Adroddii- am ystorm ddinystriol o Portugal ddecheu'r wythnos lu>n, pryd v collodd 27 eu bywyda'u ac y gwnaed 600 yn ddigartref. II II I-IEDDYYV mae Cymru gyfan ar ei gliniau, ac nis gellir gweled golygia mor lawn o ogoniant Z" G wlad ar ei. G-liniau. ac o obaith. Onid yw'r llu angylaidd fu ar Nadolig gynt yn canu uwch meus- ydd Bethlehem dlawd, eienin canu uwch meusydd Cymru fechan! Dyma Lln o gerig milldir mawr ein hanes fel cenedl, ac y mae llwybrau'r dyfodol yn gwvnu ymlaei) y dyddiau hyn yn Jendigedig. Clywir aml 1 lien sant fu'n hir ymdroi yn nglynoedd pryder ac anobaith yn tori allan yn ngeiriau Simeor-i hen, ac yn dywedvd,— "Yr awrhon, Arglwydd, y gollvngi dy was mewn tangnef- edd, yn ol dy air, canys fv llygaid a welsant dy lachawdwriaeth." Prin y mae ardaI nac eghvys nad yw wedi ei (hvyn i lawr i'r llwch, ac v mae lliaws mawr o'r eglwysi eisoes wedi profi gwirionedd mawr deddf y byd ysbrydol. Pan y maent yn ymostwng- i' Jawr, 'dyrcheftr hwy yn uwch nag erioed, a daw y nerthol weithrediad oddifry i wneyd rhyfeddodau trwy. ddynt, J