Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

1 erthygl ar y dudalen hon

NOBl&BA'J Wf TUN 3SOL.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

NOBl&BA'J Wf TUN 3SOL. En y ceir nifer o addewidion am ddiwygiadau yn Natganiad y Czar a gyhocddwyd ddech- Datganiad y Csar. reu'r wythnos hon, nid oes llawer o obaith ynddo. Prolir IIINN" yn y geiriau mwys a gochgar I "I fod y gwrthdroadwyr wedi gorobfygu y diwygwyr yn nghyngor vr ymcr- odraeth, a'r tebyg yw na chlywir mwy son am t, y y diwygiadau y eyfeirir atynt yn y datganiad hwn. Ar v terfyn hysbysir fod yr holl gynyg- ion i'w evilwyno i'r Cyngor er gwneyd vin- chwiliad i'r ffordd oreu i ddelio a'r cvvestiynau ac i roddi y diwygiadau mown gweithrediad. Yn uniongyrchol wedi y datganiad, cyhoedd- wyd pt'oclamasiwn, sydd yn gwneyd yn rwy clir ystad pelb.au o gylcli yr orsedd. Rhybudd yw hwn i'r rhai svdd wedi cymeryd rhan yn yr ymgyrch diweddar am rvddid yn y \v3ad. Er fod y Llywodraelh wedi galw ar y Zemstvos, neu y cynghorau cynrychioliadol, i dynu allan restr o'u cwynion, rhybuddir hwy yn awr i ym- g'adw rhag cyffwrdd cwestiynau na feddant hawl gyfreithiol i'w trafod. Bygythir y rhai gymerant ran mewn cytariodydd ac arddang- osiadau VI1 erbyn y Llywodraelh, trwv wnevd yn glir y bydd iddynt gael eu dwyn o flaen y frawdle, a gelwir ar y wasg i gynorthwyo mewn heddychu y bobl. Gwna y proclamas- iwn hwn yn amlwg, nad oes obaith i'r Llywod- raeth ar hvn o brvd gyfadod a dyniuniadau y bobl. Sonid fod v Tywysog Mirsky yn ym- ddiswyddo, ond ymddengys nad oes sail i'r adroddiad. Er yn siomedig yn ngorchfygiad ei fesurau o ryddid, diau v gwel nas gellir oedi'r diwygiadau'n hir, er gwaethaf pob g w rtlnvvnebiad. TRWY ei Chytundeb diweddar a Phrydain, sicr- haodd Flraine law rydd yn Morocco, ond yn Ffrainc a Morocco. uniongyrchol, ca ei hun wyneb yn wyneb ag anhawsder difrif- oj, yn codi o anfoddlonrwydd a g'w rthwynebiad y Mooriaid eu hunain. Polisi Ffrainc vn Morocco vvv'r un adnabyddir yn gyffredin fel polisi o lefeinio'r wlad yn heddychol, a chario ei dylanwad yn raddol ar bob cylch yn y wlad. Ond gwyr v Mooriaid belli yw vstyr hvn vn y pen draw. Gwelant yn y rlwddid enilla Ffrainc trwy v Cytundeb a Phrydain berygl i'w han- nibyniaeth. Nid yw yn sicr pa un ai y bobl ai eu llvwodraethwr,—y Sultan-*sy'n arwain vn y gwrthwynebiad. Gobeithid hyd yn ddiwedd- ar fod y Sultan wedi dyfod dan swyn syniadau ac arferion Ewropeaidd. Ond ceir ei fod yn awr yn ymgymeryd a pholisi o wrthwynebiad i ym- yriad Ffrainc a'i wlad. (iwneir pob ymdrech i osgoi vmosodiad cyfiredinol ar Ewropeaid, ac y mac v trafnoddwr Prydeinig wedi rhoi gorchymyn i'r Prydeinwyr adael Fez, a myned i Tangier. Y cwestiwn mawr ynglyn a'r sefyllfa yw, a all Ffrainc osgoi rhvfel. Mynych iawn y mae y polisi o ymlediad heddycho) wedi arwain i ryfel a thywaUt gwaed yn hancs ein gwlad ein hunain, ac y mae Ffrainc yn awr mewn argyfwng sydd yn gofyn am holl fedr a gochelgarwch ei gwladweinwyr mwyaf eu pwyll a'u doethineb. Mae ganddi i wynebu sel benboeth Mahometaniaeth ac ymdrech olaf v brodorion i gadw eu hannibyniaeth. Hyderir y gall Ffrainc trwy gyfuniad o nerth a phwyll, osgoi gwrthdarawiad gwaedlyd, ac v ca agor- yd y wlad yn raddol a heddychol i fasnach a g-wareiddiad y gorllewin. ♦ MAE y blynyddoedd diweddaf wedi bod yn gyfnod o ddadleniadau ar ddiffygion pwysig .11 Diffygion y Fyddin. a difrifol yn nhrefniadau a chynlluniau aniddiffynol a mil- wrol y wlad. Ni fu erioed ddad- leniad effeithiolach nag a gaecll yn ystod y rhytel yn \eheudir Aftrica, ac o hyny hyd yn awr codir cwr y lien ar sefyllfa y fyddin a'r llynges nes peri anesmwythder a blinder. Er y bostia'r Toriaid nad yw'r wlad a'r ymerodraeth yn ddiogel yn nwylaw v Rhyddfrydwyr, ceir fod y sefyllfa filwrol ar derfyn cyfnod maith teyrnasiad presenol Tori- aeth yn resynus i'r eithaf. Dyna genadwri General Turner,—un o swyddogion uchel y fyddin-yr wythnos ddiweddaf. Mae yn ffaith, medd ef, fod y magnelau sydd at was- anaeth y fyddin Brydeinig, y rhai salaf yn yr holl fyd. Ni fedd Prydain at ei gwasanaeth ynau allai sefyll unrhyw wrthwvnebiad- dinystrid hwy cyn y gallent niweidio unrhyw elyn o g-wbl. Condomnia prif bapvrau Fori- aie'd y wlad v Llywodraeth, a hvnv ar ddau gyjrjl. Nid yn unig mae v ddarpariaoth iilwr- oi gadewir hvvv lelly gan Lywodraelh garia allan bohsi sydd yn pei'y^lu heddweh. Hydcrn-yn gylfredinol na bydd i Brvdain gael ci llusgo i rylel a Rwsia ond nid yw* hyny vn anmhosibl, oherwydd ein Cytundeb a Japan. Dadl gwyr enwog ymysg y Toriaid eu hunain yw v dvla.i (I- y rhai fynenl; wneyd y fath Ijeth vn bosibl, ofalu bod yn barod a)- gyl'er y gwaetha.f. Ond nid oes dim ag y mae v Hywodraelit wedi bod yn fwy o lethiant ynddo na'i hymgais i wella r lyddin. Ceir engrailfl arbenig o'r modd v gwaria ae y gwastraffa y Llywodraeth ;1 ri;1I1 y wlad, ynglyn a'r orsaf lvngesol fwriadedi^' vn Rosyth, yn v Firth ol Forth. Gwariwvd eisoes ar y He heb iod vmliell dan chwarier miliwn o bunau, ac yn awr gr.dewir y cvnllun heibio lei un anymarlerol. Hancsvfvddin a'r llynges yn v blvnyddoedd diweddal" vw fod eu traul yn cynyddu gyda chyllymder ;;ruthrol tra na cheir unrhyw arwyddion fod eu heffeith- iolrwydd yn cael ei gadw i fynv. Daw v naill gvnllun costlawr i cymeryd un arall na wnaed dim ond prin roddi prawf arno, a phenivrir beichiau annioddefol ar y wlad i wnevcl ar- brawfion plentynaidd o'r fath gan swvddogion heb un cymhwysder i fod dan v cvfrifoldeb roddir anlvnt. ADTIODDIU. am ddwy ddamwain ar y rh.eilffordd yn ystod yr wythnos,—y naill yn v wl;id hon I D amwein ian. a'r lla.il vn Ffrainc. C'vmcr- cdd v flaen a f le i dren newyddiadurol redai o Lun- dain ïr goglcdd boret! Cwcner. Cvchwvnai tua. tri o'r gloch y boreu o Marvlebone, ac ymhen lua dwv awr, yr oedd vn nesau gyrla chyflymdcr mawr al orsaf Aviesburv. Yn sydyn coddodd v peiriant y cledrau a drylliwyd y cerbydau yn chwilfriw. Nid oedd dcilhwyr yn y tren o drugaredd. ond lladdwyd v taniwr, a dau era ill o weision y cwmni oedd ynddo ar v pryd. Niweidiwvd pec!war eraill, un mor ddi- frifol fel v bu farw'n ddilynof. Yn union- gyrchol wedi'r trychineb. daelh yr arwydd fod tren cyflym Manchester yn agoshau. Er fod y signalman yn dyst o'r ddamwain, cadwodd ei hunanfeddiant vn ddigonol i allu rhoi ar- wyddion i atal y tren agoshaol. Nos Sul, yn y niwI, y digwyddodd y ddamwain yn Paris, a phrofodd yn fwy difrifol na damwain Avles- bury. Digwyddodd hon trwy i dren redai o Lille ddod i wrthdarawiad a thren cyilvm o Boulogne oedd wedi ei chadwi selvll ar y ilinell. Lladdwyd deuddeg o'r toithwvr, a derbyniodd deugain eraill niweidiau difrifol. Achoswyd llawer o fan ddamweiniau eraill gan y niwl fu yn gorchuddio rhanau helaeth o'r wlad yr wythnos ddiweddaf. Yn Llundain a'r prit drelydd, parwyd dyryswch mawr, a pharlyswvd tralnidiaeth a masnach i raddau helaeth gan y tywyllwch dudew a amgauai am danynt. DAETH yr angen yn rhanbarth W est Mam o Lundain mor ddifrifol yr wythnos ddiweddaf, Cynorthwyo West Ham. fel v teimlodd y Cynghorwyr Haydav a Jones fod yn rhaid apelio am gymorth sylweddol a dioedi. Cymerodd v wasg v mater i fvnv, a rhoddodd y Daily News ei gololnau i alw sylw at yr angen, ac agorodd gron fa i 'w gyfarl'od, gan wahodd tanysgrif- iadau. Atebwyd yr apel yn ardderchog, a chaf- wyd mewn ychydig ddyddiau o bedair i bum' mil o bunau i lewn. Adroddir y dyddiau di- weddaf am lawenydd y waredigaeth ddygwyd fel hyn i ugciniau o deuluoedd oedd yn marw o newyn. Cauid y rhanbarth hwn allan o'r trefniant swyddogol, ac aeth y sefyllfa yno yn eithriadol o ddifrifol. Da gweled fod yr apel wedi cvffwrdd calon canoedd yn y brilddinas ac yn y wlad. ♦ PARHAU i fvncd ymlaen ac i gymeryd yr am- ddiffynfeydd allanol o gvlch J>orth Arthur y mae y Japaniaid. ac y maent yn awr Y Rhyfel. wedi cymeryd bron yr holl salle- oedd luailanibrii linell yr amddiffynfeydd i'r gorllewin. Daeth adrodd- iad o Dalny fod General Stoessel wedi datgan ei barodrwydd i ildio a rhoi y dref i fvny ar amodau neillduol, olld nid oes unrhyw goel yn cael ei roddi ar y sibrydion hyn. Mae'n an- mhosibl cael unrhyw syniad am barhad y gwrtnsaliad yn y dylodol. Yr oedd v lie wedi ci gadarnnai! trwy bt)b dvlais i'r lath raddau, fel yr y sty rid el gan v Rwsiaid vn anorchfvg- oJ. Ljsoes, mae Japan wedi sicrhau prif a mean v gwarchae i gyd, sol' cadw ei huweh- afiaeth ar y nior, a dinystrio v llvnges Rws- iaidfl oedd yn y porthladd. Cyhoeddid ddiwedd yr wythnos lod rhai o wiblongau |apan yn nhueddau Singapore, a thybid eu bod vn gwylio llynges y Baltic. Diau lod Japan- iaid yn gwneyd hyny, ond prin gellir disgwvl )' symudiad;ui lod vn gvfrvw ag v gellir eu cyhoeddi i'r byd fel hvn. Mae v Russ." un 0 newyddiaduron Rwsia yn cyhoeddi pethau cry lion am yr adran o Lyngcs y Baltic v sonir am ei hanion eto i'r dwvrain pell. Mae v papyr liwn wedi tynu sylw trwv v safle gvmer- odd ar gwestiwn y Dardanelles, ac vn awr dengys wrthuni y syniad o anfon v Hongau sy'n aw r yn y Baltic ar lordaith hirfaith vn eu stadbrcscnoi. Amlwg yw v siervd oddiar wybodaeth, gan y noda y diffygion vn fanwl, ac amddiffyna ei ddadleniadau ar v tir ei fod yn gw neyd gwasanaeth pwysig i'w wlad wrth alw sylw at y diffygion hvn. '— 1 EEFNiu i anion liuoedd new vddion o [apan i I gylnerthu Oyama yn ei ymgvrch I'awr vn Man- ( Ymgyrch y y Grwanwyn. (i 'hurí;l yn y g-wanwyn. Mae prysurdeb mwyaf yn Tokio tr milwvr ieuainc dan v Iriniaeth barotoawl yn eerdd- ed ei lieolydd wrth y miloedd. Prudd a thywvlI yw y rhag-olygon, pan y sonir am ehwvddo y rhengau ar v maes i gylliniau haner miliwn o niler. Sunir y bydd gan Kuropatkin nifer llawer uwch yn eu gwynebu, ac awgrvma v lath lyddinoedd rvw bosiblrwvdd arswvdufci am barhad yr alanas a'r erchvlldra. Er mor ofnadwy lu y rhylol hyd vn hyn, arwydda pob- peth yn awr lod v benod dduaf eto i ddod, a diau y bydd y rhyfel hwn vn un o'r rhai mwvaf cofiadwv ar gvlril ei ddinvstr vn holl hanes v byd. (iwyn 1 yd na cheid arwyddion mai dvma'r olaf. — -—— C aK\\ vi) .s'adolig eleni aÏ lond o law en- ydd yr sliryd Glan ar fi 1 o aeKvvdvdd Nadolig Llawen! Cymru. Treuliwyd dvdd Llun yn gystal a'r Sabbath diweddal mewn mawl a gweddi, a chalwvd gwvl a hir go fir gan liloedd o ieuenctvd em gwlad. Daelh llawer ar vmweliad a char- t re I i awyrgyieh wahanol ei thvmheredd i ddim a brolasant or blaen. O'r ochr arall, daeth o(. niler o blant y de adrel i'r gogiodd a'u hvsbrvd- oedd yn llawn ian ac ysbrydiaeth y Diwvgiad. (iwyl y cvfarlodydd llenyc'ldol a'r eisteddfodau yw 'r Nadolig wedi arl'er bod yn Nghvmru, oncl cleni nid oecld ncmawr lewvrch ar ddim ond cvlarlod gweddi. dvliiiAN-,td vtl oi rym mewn ami i ardal vn v gogledd, ac mewn llawer mwy o leoedd angerddola'r dy- muniad am dano, ac a'r gwoddiau yn ddwysach, ddwysach. Ychydig yw nifer y rhanau sy'n ddifatcr, cr nad yw'r g\\Tl'S a'r tanbeidrwvdd mawr wedi dvfod vn gvffredin- 1'-<- o). Maer.son am dano wedi profi yn adne- wyddiad mewn ugeiniau o eglwysi, a'r gweddio dylal eisoes yn eu parotoi i dderbvn v pethau mwy sydd yn addewidion Dnw. Nii) ocs nemawr gynwrf yn v gworsvll addys- gol y dyddiau hyn, a gallesid tybio fod pobpeth Addysg Cymru. wedi ei setlo N, ii derfvnol, a'r gwaith yn myned yn ei flaen vn loddhaol. Ond nid yw v frwydr drosodd eto. a diau fod cvlnod o anhaw sderau ymlaen. i n v cyfnod hwn vn ddiau v rhaid wynebu yr anhawsderau mawr. Nici yw yr arweinwyr Rhyddfrydol ac Ym- neillduoi yn ildio vr un cam o'r safle gvmer- wyd o r cychwyn, ac y mae gwaith pwvsig vn parhau i I'yned ymlaen y tu ol i'r distawrwvdd presenol. Y clydd o'r blaen yn Y sgo] Sirol v Rhyl yr oedd Mr. Llewelvn .Tones, Ar- glwycld Kenyon, ac Esgob LlaneKvv, vn sefvll ochr yn oehr ar yr un llwyfan. ae yn datgan eu syniadau a'u dyniuniadau vnglvn ag addysg Cymru. Nis gall cyfarfyddiadau o'r lath lai na bod yn argoelion da am v dylodol. Pe v ceid hwy yn amlaeh, hwvrach v gellid trefnu llwvbr canol y gallent oil ei gerdded, fel -icii vii 1-3 v gwnaed yn yr achos yn ]>ontnewvdd. Yr hyn v dadleuai yr Esgob drosto yn v Rhyl oedd1 mwy o chwareu teg yn addysg Cymru, wrth yr hyn y golvgai gael mwy o gynrychiohvvr yr eglwys ar lyrddau llywodraethoi yr ysgol. ion.