Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
6 erthygl ar y dudalen hon
DYFFRYN ARDUDWY AC EGRYN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
DYFFRYN ARDUDWY AC EGRYN. Nid oes ardal yn Nghymru wedi teimlo dylanwad- au'r Diwygiad yn rymusach na chymydogaeth Egryn, gerllaw Dyffryn Ardudwy. Cangen o eglwys y Dyffryn ydyw Egryn, a saif y capel ar ochr y brif- ffordd i'r Abermaw. Gellwch chwilio'r Blwyddiadur am 1905 a methu dod o hyd i enw capel; ond pan ysgrifenir hanes y Diwygiad, bydd yno ddefnyddiau penod ryfedd o gwmpas Egryn. Ni pherthyn i mi eu hesbonio, na gosod pobpeth a adroddwyd dan groesholiad manwl; ond am y prif ffeithiau, gall y neb a ddewiso eu chwilio drosto ei hunan, a chroesaw iddo gael genyf eilwau dynion mwyaf geirwir a chyfrifol yr ardal i ategu, yr hanes rhyfedd sydd genyf i'w adrodd. Pan ymwelais a'r ardal yr wyth- nos ddiweddaf, holais bawb yn ddiwahaniaeth— gweinidogion, blaenoriaid, Eglwyswyr, dynion di- grefydd, a thafarnwr, ac ar dystiolaethau a gefais ganddynt, y mae yr adroddiad dilynol yn seiliedig. Try hanes y Diwygiad yn Egryn o amgylch un wraig, Mrs. Jones, Islaw'rffordd, ffermdy sydd yn y gymydogaeth. Gwraig ddistaw, encilgar, cldiym- hongar, o alluoedd cyffredin, ydyw Mrs. Jones, ond sydd wedi ei meddianu gan ryw awydd angerddol am enill ei chymydogion at Grist. Dywedais ei bod o alluoedd cyffredin, ac wrth hyny nid wyf yn golygu dim ond nad oedd ei geiriau yn rhoddi argraff arnaf ei bod yn feddianol ar alluoedd naturiol sydd yn cyfrif am yr hyn a wnaeth ac a wneir ganddi yn yr ardal. Dywed gwr enwog y rhaid cymeryd henafiaid pawb i'r cyfrif wrth farnu en posibilrwydd meddyliol yn gystal a chorfforol. Os felly, gall llawer o allu- oedd fod yn guddiedig yma. Hana Mrs. Jones o gyff da ar y ddwy ochr,—hen flaenor ffyddlon o'r Dyffryn oedd ei thad, ac yr oedd gwyr llengar o gymydogaeth Beddgelert yn nheulu ei mam, a phwy ddymunai gyff gwell? PriodoBd yn bur ieuanc. Bedyddiwr oedd y g,wr, ond nid oedd yn aelod hyd yr wythnos ddiweddaf, pryd y trochwyd ef gyda deg eraill yn mhresenoldeb ei briod, drwy offerynoliaeth yr hon y dygwyd ef a'r rhai a fedyddiwyd gydag ef i roddi eu hunain i Grist. Yn Egryn yr addolai Mrs. Tones, a phan yr holais hi am yr hyn a arweiniodd i'r Diwygiad, cyfeiriodd at y cyfarfodvdd gweddi difwlch a gynhelid yn y capel bach drwy yr haf. Gyda thrafferthion yr haf, bu raid rhoi v cyfarfodydd yn y Dyffryn o'r neilldu," meddai, "ond cadwasom ni vmlaen, er na fyddai ond dau neu dri weithiau. Yr oeddwn yn gweddio yn barhaus am gael bod yn foddion yn llaw yr Arglwydd i enill y gymydogaeth yma yn eiddo i lesu Grist." Cymerai ran yn y cyfarfodydd, a thua dechreu y gauaf, dechreuodd yr hinsawdd gynhesu a'r awyrgylch deneuo. Daeth y cyfarfodydd yn fwy lliosog, a'r gweddiwyr yn amlhau. Daeth y wraig wylaidd, ,lednais, y gallu cryfaf a welodd v gymydog- aeth erioed-a hyny mewn dull distaw nas gwyr neb yn iawn pa fodd, nac yn union pa bryd. Cymerodd y cyfarfodydd yn ei llaw ei hun, a chariai ei geiriau argyhoeddiad dwfn, dieithriol, yn nghalonau v bobl ag yr oedd wedi arfer byw yn eu plith. Gweddiai yn angerddol dros ei chymydogion, ac o un i un fe ddechreuodd y rhai digrefydd droi tua'r capel, nes o'r diwedd nad oedd-byd v gallwn gael allan—ond un neu ddau yn yr holl wlad heb fod yn myned i'r capel. Un noson daeth dylanwad newydd i mewn, a hwn yw y dirgelwch ag y caraswn gael rhagor o wybod- aeth yn ei gylch. At ddiwedd y cyfarfodydd caed ar ddeall fod Mrs. Jones yn teimlo sicrwydd, nid yn unig fod rhai wedi aros ar ol yn y seiat, ond gwyddai pa nifer. Ar y ffordd i'r capel gwelai oleuni yn yr awyr, a dywedai fod y goleuni hwn yn arweiniad iddi dros bwy i weddio, ac yn sicrwydd iddi fod rhywrai penodol yn dyfod i gyflwyno eu hunain i Grist. Nid oedd neb yn ameu nad oedd Mrs. Jones yn gweled rhywbeth, ond yr oedd cryn anghrediniaeth yn bod ynghylch y goleuni hwn. Ond buan y symudwyd yr amheuaeth. Gwelwyd y goleuni gan gymydogion,—■ gI amryw o honynt oeddynt cynt mor anghrediniol ac anmharod i gredu a neb yn y wlad. Cefais enwau tua deunaw o ddynion parchus, gwybodus, a ddywed- ant yn bendant eu bod wedi gweled y goleuni,- weithiau eu hunan. weithiau yn nghwmni eu gilydd. Pa ffurf sydd iddo? Tair colofn tua llathen o led." Dyna un desgrifiad a gefais. Colofn o dan, y peth disgleiriaf a welais erioed." Dyna air arall. Pwy a'i gwelodd ? Tri o leiaf o weinidogion, dau o am- aethwyr mwyaf adnabyddus y wlad, amryw o ym- welwyr, a phobl o'r Dyffryn ac Egryn. Nid wyf ar dir i geisio ei esbonio; ond yr wyf yn rhwym o ddweyd fod tystiolaeth y rhai a'i gwelodd yn gryf, ac yn gyfryw na charaswn am foment ei hameu. Aethom i lawr i Islaw'rffordd, ar frig yr hwyr, ychydig yn gynarach nag y gwelir y goleuni. Gelwais yn nhafarndy y pentref, a chefais ymgom a'r tafarn- wr. Cefais ar ddeall ar unwaith nad oedd efe yn ameu gwir-ionedd y diwygiad, oblegid yr oedd ei ddy- lanwad wedi ei gyraedd ef mewn ffordd uniongyrchol iawn. Arweiniodd Mrs. Jones yr ardalwyr i lawr at y tafarndy, canwyd emynan, a gweddiwyd yno ar y ffordd. Nid oedd y tafarnwr yn barod iawn i addef y ffeithiau a glywais gan eraill, ond yn awgrymiadol iawn dywedodd fod masnach yn druenus o ddifywyd, ac nad oedd yn disgwyl gweled fawr o welliant hyd ddechreu y gwanwyn. Cawsom fod Mrs. Jones yn nghwmni ychvdig o ymwelwyr, a phan ddechreuais ei holi, dywedodd y caem siarad ar y ffordd, ei bod wedi cael cenadwri i alw mewn dau le ar y ffordd i'r capel." Wedi iddi adael yr ystafell i wisgo, dy- wedodd un o'i chymydogion fod Mrs. Jon:s wedi gweled goleu neithiwr, a rhaid iddi fyned i ddau le." Cawsom ymgom ar y ffordd am y gorphenol a'r dyfodol, ac yn fuan wedi cyraedd i brif-ffordd trodd Mrs. Jcnes i fyny i ochr y mynydd. Ar weddi y noson hono yn nghapel y Wesleyaid, diolchodd am gael ei harwain i fwthyn yr hen wraig sydd ar derfyn ei dyddiau yn rhoi ei hunan i Grist," ac i "fwthyn y wraig sal sydd wedi bod yn gorwedd yn hir, ac o'r diwedd yn rhoi ei hun i Ti i'w chadw." Methais gael gan Mrs. Jones son gair am y goleuni. Pan soniais wrth un o'i chyfeillesau am dano, dy- wedodd II Yr ydych yn siwr o'i weled os ydych yn ddigon ysbrydol." Atebais inau drwy ofyn a oedd dymon dlgrefydd wedi ei weled? Atebodd hithau fod hyny yn wir, ond y mae braidd yn gynar heno." Nid oedd dim hynod yn y cyfarfod gweddi, heblaw fod gweled capel yn orlawn noson cyfarfod gweddi yn hynod. Arweiniwyd gan Mrs. Jones, ac er fod lliaws o flaenoriaid a gweinidogion yn bresenol, rhoddai pawb iddi hi v lie blaenaf. Clywem swn y Diwygiad yn y gweddiau ac yn y canu, ond dim nerthol. Felly y digwydda weithiau ymhob man. Ond y ffaith ryfedd ydyw fod y wraig hon wedi bod yn foddion i ychwanegu 51 at rif yr aelodau yn eglwys fechan Egryn, a bod y Bedyddwyr yn y Dyffryn wedi derbyn 11, y Methodistiaid 12, a'r Wes- leyaid 4, yr wythnos ddiweddaf. Ac i bob golwg nid yw y gwaith ond cychwyn. O'r holl gymydog- aethau cylchynol, daw galwad am wasanaeth Mrs. Jones a'r wythnos hon, bu yn arwain mewn cyfar- fodvdd gweddi mewn amryw o gapelau yr arfordir o Abermaw i Harlech.
MARWOLAETH Y PARCH. JAMES…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
MARWOLAETH Y PARCH. JAMES HARRIES, CLARBESTON ROAD. Bu Mr. Harries farw yn Llanelli nos Lun, cyn y diweddaf, pan ar ymweliad a'i fab hynaf, Mr. W. Butler Harries. Dydd Sul diweddaf yr oedd ein brawd ymadawedig i fod yn pregethu yn Tumble, a chymerodd yntau fantais ar yr achlysur i dreulio ychydig o ddyddiau yn Llanelli, er mwyn bod yn nghymydogaeth tan y diwygiad. Ond fel arall yr ydoedd y nefoedd wedi trefnu. Cymerwyd ef yn glaf nos Wener, a nos Sadwrn cymerodd yr afiechyd dro er gwaeth a nos Lun ehedodd ei ysbryd at Dduw. Cymerodd y gladdedigaeth le yn Casgwys, dydd Gwener lie v bu Mr. Harries yn aelod am flynydd- au lawer. Cyrhaeddodd y corff gyda'r gerbydres yn Clarbeston Road am ychydig wedi un ar ddeg o'r gloch ac ar ol gwasanaeth byr yn y ty, lie y pres- wyliai Mr. Harries, aethpwyd yn orymdaith tua'r capel. Yn y capel rhoddodd Mr. Armstrong allan benill. Darllenodd a gweddiodd y Parch. W. Men- dus, Hwlffordd. Siaradodd y Parch. D. H. Lloyd: ac ar ol ychydig o eiriau am yr ymdawedig, a gweddi gan y Parch. D. Richard Gilead, terfynwyd y gwas- anaeth yn y capel. Darllenwyd a gweddiwyd ar lan y bedd gan y Parch. W. Mendus. Y mae i'r Parch. James Harries bedwar o feibion—oil yn briod—i a'laru ar ei ol. Y mae un o'i feibion yn weinidog adnabyddus ymhlith y Trefnyddion Calfinaidd Saes- neg yn Aberafon, Morganwg; sef, y Parch. E. R. Harries, a'r tri eraill yn ddynion ieuainc gwasan- aethgar a blaenllaw gyda'r Methodistiaid. Hanai ein brawd o deulu ag y bu ei ddylanwad yn fawr yn yr oes o'r blaen yn y cylch Methodistaidd yn Sir Benfro. Yr un Harries, o ran llinach, a'r Parch. Evan Harries, Merthyr, John Harries, Treamlod, &c. Bu y Parch. James Harries yn pregethu ymhlith y Methodistiaid am yr ysbaid o 50am mlynedd. Or- deiniwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth yn y fiwyddyn 1866. Teithiodd lawer ar hyd a lied Sir Benfro, ac yr oedd ei weinidogaeth bob amser yn fuddiol, ac yn adeiladaeth i'r saint.
MARWOLAETH DR. REES, BRONANT.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
MARWOLAETH DR. REES, BRONANT. Dydd Iau, Rhagfyr 15fed, claddwyd yr hyn oedd farwol o'r enwog wr-y Parch. Dr. David Rees. Ni fu yn nychu yn hir. Byr oedd ei gystudd. Bu yn pregethu am oes faith, a daliodd i bregethu bron i'r diwedd. Rhyw ddwy flynedd yn ol collodd ei olwg, analluogodd hyny ef i deithio fel yr arferai wneyd. Ond gartref, yn ei eglwys ei hun, daliodd i bregethu i'r diwedd, a bu farw tra yn cyfansoddi pregeth erbyn y Nadolig. Brodor o ardal Capel Drindod oedd y Doctor parchedig. Argyhoeddwyd ef o dan weinidogaeth y Parch. Thomas Richards. Dechreu- odd bregethu tua y flwyddyn 1847. Ordeiniwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth yn y flwyddyn 1868. Bu yn cael ei adnabod am flynyddau fel David Rees, Llanilar. Wedi hyny symudodd, trwy briodas, i'r ardal hon. Bu yma am oes faith, yn gwasanaethu achos Duw, yn rhad ac am ddim. Yn y flwyddyn 1897 dewiswyd ef yn fugail ar eglwys Bronant. Teithiodd lawer ar hyd a lied y wlad, a byddai pawb, yn hen ac yn ieuanc, yn hoffi ei weled. Nid ydym yn gwybod am neb fedyddiodd fwy o blant nag ef rhifant ganoedd lawer. Gwnaeth lawer iawn o dda- ioni—trwy gynghori, pregethu, a darlithio. Bu yn offeryn i dalu rhai canoedd o ddyledion capelau, trwy gyfraniadau, a thrwy ddarlithio. Darlithiai yn rhad, y tal am ddarlith yn gyffredin fyddai par o bedolau o dan y merlyn. Yr oedd hefyd yn awdwr amryw o lyfrau, un o ba rai ydyw ei Esboniad ar Lyfr y Pregethwr," i'r hwn yr ysgifenodd Dr. J. Cynddylan Jones, Ragymadrodd. Yr oedd yn ddyn hynod gymdeithasgar, ac o dymer addfwyn a siriol. Bu yn arweinydd i'r ardal yn grefyddol a moesol am flynyddau lawer. Perthynai iddo lawer iawn o nod- weddion, pa rai ai gwnai yn gymeriad ar ei ben ei hun. Nid oedd ond un Dr. Rees, Bronant. Yr oedd yn feddianol ar gryn lawer o I wit I a 'humour.' Hynodid ef gan bertrwydd ymadrodd, a pharodrwydd atebiad. Gadawodd ar ei ol faes toreithiog i gof- iantydd i wneyd llyfr fydd a myn'd arno. Yr oedd hefyd yn hynafiaethydd da, casglodd lawer o hen lyfrau a hen bethau yr oesau gynt. Bu unwaith yn chwilio yn ddyfal yn adfeilion yr hen Fynachlog enwog yn Vstrad Eflur, a daeth o hyd i amryw beth- au, a balchder oedd ganddo eu dangos. Teithiodd lawer ar hyd a lied y wlad i wnevd hyny. Cafodd gladdedigaeth anrhydeddus. Daeth torf fawr ynghyd i dalu y gymwynas olaf iddo. Gwasanaethwyd wrth y ty gan y Parchn. William Jones a Thomas Levi, Aberystwyth. Yn y capel, o dan arweiniad v Parch. W. Jones, cafwyd gwasanaeth 3 hir gofir. Dechreu- wyd gan y Parch. John Bowen, Bont, a phregethwyd yn ddwys gan y Parch. T. E. Roberts, M.A., Aber- ystwyth. Ar ei ol ef cafwyd sylwadau gan y Parchn. T. Levi, Morgan Evans, Tregaron, R. J. Rees, M.A., Aberystwyth, a T. J. Morgan, Garn. Ar lan y bedd darllenwyd rhanau o'r Ysgrythyr gan y Parch. J. Bowen, a gweddiwyd gan y Parch. R. Gwmryn Jones, Swyddffynon. Anhawdd gan bawb oedd gadael yr hen bererin doniol yn mynwent Bron- ant. Er ei fod wedi cyraedd 86 mlwydd oed, chwith gan yr ardal ei golli. Gedy frawd a phriod i alaru ar ei ol. Gwelsom yn y gladdedigaeth, heblaw y gweinidogion a 'enwyd, f JParchn. John Evans, Tabor, John Owens, Penuel, Mr. Jenkins, Ficer, Llangwyryfon, a Mr. Williams, Ficer, Lledrod, a nifer mawr o flaenoriaid.
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
Yn awr yn barod. Uawlyfr yr Efengy'au, RHAN III. PRIS SWLLT. Dan olygiaeth y PARCH. WM. JAM FS. Aberdar. Cymeradwyaethau i'r Ddwy Ran flaenorol: — Y Diweddar Barch. D. Charles Davies, M.A. Dymunwyf anog a chyftiell athrawoh ac athraw- esau yr Ysgol Sabbothol, yn hen ac yn ieuainc, i'w brynu a'i ddarllen. Nis gall eftydiaeth o'i gynwys- iad lai na gweini i'w hadeiladaeth ysbrydol. Dengys yr Esboniad wybodaeth o olygiadau y prif f^ddyl- wyr, manylrwydd beirniadaeth-, ac ar yr un pryd eangder syniadau." Y diweddar Barch. David Saunders, D.D. I'r amcan y bwriadwyd ef nid oes ei fath. Y mae yn orfoledd ac yn ymffrost ini fel Cyfundeb, a chenedl." Y diweddar Barch. John Hughes, D.D. Y mae y Nodiadau yn dda dros ben, ac yn ar- ddangos gallu esboniadol o radd uchel," Y diweddar Barch. T. Charles Edwards, D.D. Mewn gwreiddiolder, y mae yn rhagori ar y llyfrau Saesneg a gyhoeddwyd yn ddiweddar ar yr un cynllun." Y diweddar Barch. Owen Thomas, D.D. "0 ran craffder sylw, coethder chwaeth, eangder vmrhwil, cywirdeb deonglyddiaeth, a chvdymdeim- lad dwfn a dwys ag ysbryd ac ystyr 11 y testyn Ysgry- thyrol, y mae uwchlaw canmoliaeth." Cyflawnder o Rhan I. a Rhan II. ar law. Pob Archebion i'w cyfeirio- REV. J. MORGAN JONES, 6, WTordsworth Avenue, ROATH, CARDIFF. E. T EVANS, The "Exchange Drapery, Tailoring and Furnishing Establishment. 10, 12, 19, 21, & 23, Market Street, EARLESTOWN, LANCASHIRE Supplies the best possible for ready money. Tailor- Made Coats and Costumes a speciality. Patterns of materials., or any class of made up garments, can be had on approval on receipt of Post-Card giving reference. It will cost you a half-penny, but may save you pounds. Established 1872. Branches at Haydock, Ashton-in-Makerfield Nel- son, and Burnley.
ATAL PESWCH MEWN UN NOSON,
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ATAL PESWCH MEWN UN NOSON, Cymerwch VENO'S LIGHTNING COUGH CURE.' Y mae y cyfiymder hynod gyda pha un y mae Veno's Lightning Cough. Cure yn iachau yn hollol yr achosion gwaethaf o anwyd, bronchitis asthma, catarrh, ysgyfeint egwan, a pheswch plant, wedi enill iddo gydnabyddiaeth wyddonol trwy y byd. Y mae yn tra rhagori ar y cymysgedd cyffredin at beswch, yn gystal ag unrhyw feddyglaeth ('emulsions'). Granville H. Sharpe, F.G.S., Dadansoddwr, it a 12, Great Tower St., Llundain a ddywed yn ei dystysgrif o Ddadansoddiad :—" Yr wyf o'r farn y bydd i Veno's Lightning Cough Cure brofi yn feddyg- iniaeth werthfawr at wella peswch, anwyd, diffyg anadl, a phob anhwylder ar bibellau y corn chwyth." Ysgrifena y Parch. W. Dacre, 5, College Villas Road, South Hampstead, Llundain, Mehefin i7eg — "Y mae genyf feddwl uchel o Veno's Lightning Cough Cure; yr wyf wedi ei ddefnyddio, ac wedi derbyn llawer o fudd i mi fy hun, ac yr wyf wedi ei argymell i eraill." Gofynwch am Veno's Lightning Cough Cure yn siopatufferyllwyr, 9tc., a is. ItC., a 2S. 9c. Yn cael 2 2 eu gwerthu ymhob man.
AT ARHOLWYR YR YMGEISWYR AM…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
AT ARHOLWYR YR YMGEISWYR AM Y WEINIDOGAETH—AWST, 1905. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syrs,—Buasai'n dda gan amryw o'r ymgeiswyr gael gwvbocl trwy gyfrwng y GOLEUAD a gymeradwyir unrhyw" lyfr fel text-book' ar y mater penodedig— "Person Crist." YMGEISYDD.